BI 06A BIJLAGE 07A Jaarverslag 2014 Nieuwegein, februari 2015
Inhoudsopgave Voorwoord 3 Ontwikkelen van beoordelingsinstrumenten 4 Stem algemeen Ondersteuning pilots 4 Deskundigheidsbevordering beoordelaars 5 Ontwikkelen beoordelingsinstrumenten LLB, talen, rekenen/wiskunde 5 Examenprocessen 6 Uniforme instrumentenmix 6 Focus op examinering 7 Motorvoertuigen en tweewielers (Door)ontwikkelen beoordelingsinstrumenten 7 Ontwikkelen theorietoetsenbank 8 Carrosserie (Door)ontwikkelen beoordelingsinstrumenten 8 Ontwikkelen theorietoetsenbank 9 Vaststellen en legitimeren 9 Distributie en toetssysteem 12 Inspectie 13 Organisatie 14 Communicatie 15 Toekomst 16 Jaarverslag Stem 2014 2
Voorwoord In 2014 had Stem haar 10-jarig bestaan. Dit was aanleiding om de missie, visie en strategie te herijken. Want staat Stem nog wel voor dezelfde doelen en uitgangspunten als 10 jaar geleden. Dit heeft geleid tot het formuleren van de volgende ambitie: Stem is de standaard voor goede examens voor de mobiliteitsbranche. Stem is van onderwijs en bedrijfsleven en maakt examens die gedragen worden door alle partners. Stem heeft tot doel om de kwaliteit van het toekomstig personeel te borgen door een goede, realistische meetlat te stellen in de examinering. Om de ambities van Stem verder te promoten, is er een animatiefilm gemaakt waarin de kernwaarden en activiteiten van Stem zijn neergezet. Feitelijk heeft Stem nog eens verwoord wat zij al jaren belangrijk vindt: kwaliteit en gezamenlijkheid. Deze kernwaarden zijn niet uniek, maar het waarmaken ervan blijft voor veel sectoren een uitdaging. Als het gaat om kwaliteit heeft Stem in 2014 op twee manieren kunnen laten zien dat de examens van Stem op orde zijn. In het voorjaar beoordeelde de Inspectie van het Onderwijs de examens van Stem. Alle examens in de steekproef voldeden aan de standaarden van de Inspectie. Dit geeft ROC s een goede indruk van alle examens. Het Keurmerk Examenleverancier gaat nog een stap verder. In de beoordeling voor het Keurmerk worden alle examenproducten voor alle opleidingen van een examenleverancier beoordeeld. Ook daar werd geoordeeld dat de examens van Stem goed zijn. Dit alles draagt bij aan het vertrouwen van branche en onderwijs. Om de kwaliteit steeds verder te verbeteren vindt Stem het daarnaast van belang uit te wisselen en samen te werken met andere examenleveranciers. Goede examens zijn van belang voor zowel onderwijs als bedrijfsleven. Daarom is het belangrijk dat dit in coproductie tot stand komt. In 2014 kreeg dat opnieuw vorm vanaf de bron. Stem dacht mee over de invulling van de kwalificatiedossiers en specifieke onderdelen daarvan, zoals Moderne vreemde taal, keuzedelen. In de verkaveling van de kwalificatiedossiers naar onderwijs en examinering is er samenwerking met Stichting Mobiliteitsleren. Om de examens vervolgens verder vorm te geven is in 2014 gewerkt aan een nieuw uniform format van examinering voor de nieuwe dossiers. Bij de opzet daarvan is de feedback van onderwijs en bedrijfsleven meegenomen en wordt deze opzet begin 2015 getoetst bij beide. Ook bij de uitwerking van specifieke examenonderdelen wordt actief de input vanuit beide geledingen betrokken. Bij de vaststelling van de examens zijn branche en onderwijs de doorslaggevende factor, of de examens daadwerkelijk worden goedgekeurd en kunnen worden ingezet. Van begin tot eind maken we de examens samen. Dat blijkt ook uit het feit dat nog steeds alle onderwijsinstellingen (bekostigd en particulier) in de mobiliteitsbranche zijn aangesloten bij Stem. De speerpunten die Stem voor 2014 formuleerde (uniforme beoordeling, samenwerken en voortzetting vertrouwen) zijn actief opgepakt. Een concrete uitwerking van de activiteiten en resultaten voor 2014 leest u in dit jaarverslag. Namens het bestuur van Stem, René van Gils, voorzitter Nieuwegein, februari 2015 Jaarverslag Stem 2014 3
Ontwikkelen beoordelingsinstrumenten Stem algemeen Ondersteuning pilots Stem biedt al diverse jaren ondersteuning aan ROC s om een goede toepassing van de Steminstrumenten of verbetering van eigen instrumenten te realiseren. Samenwerking BTG-mct Stem heeft een nauwe samenwerking met de BTG-mct. Structureel worden door Stem-medewerkers de bijeenkomsten van de BTG onderstructuur bijgewoond om richting docenten input te leveren vanuit de examinering (april en oktober 2014). Daarnaast heeft Stem ook in 2014 met de BTG-mct en Stichting Mobiliteitsleren vervolgstappen gezet in ondersteuning van ROC s bij de invoering van de intensivering. Welke consequenties heeft de intensivering voor examinering? Kun je nog wel dezelfde zaken examineren als de opleiding feitelijk ook versmald? Er is voor de carrosserieopleidingen een bijeenkomst georganiseerd en daarnaast is een bijdrage geleverd aan de miniconferentie van de BTG-mct over dit thema op 24 januari 2014. Examenprofiel In 2014 werd het examenprofiel weer nieuw leven ingeblazen. Hiervoor heeft Stem diverse besprekingen en acties ondernomen om te komen tot een geactualiseerd examenprofiel voor de mobiliteitsbranche. Op 20 mei 2014 vond er een landelijke werkconferentie plaats, waarin de werkwijze in de mobiliteitsbranche gepresenteerd is als good practice. De werkwijze van Stem stond model voor de beschrijving van alle onderdelen van het examenprofiel, maar er is gekozen voor een algemene beschrijving, zonder al te veel verwijzingen naar Stem. Hiermee onderschrijft Stem het vrijwillige karakter van de stichting. ROC s kunnen aan de hand van het examenprofiel de examenafspraken rondom ontwikkelen en vaststellen ook zelf vormgeven. In het derde kwartaal van 2014 werd het examenprofiel voor de mobiliteitsbranche vastgesteld en ook beschikbaar gesteld aan andere sectoren als voorbeeld. Vraagbaakfunctie Stem krijgt regelmatig vragen hoe de examinering vorm krijgt en hoe dit tot stand is gekomen. Zo werden in 2014 vragen gesteld over de opleiding Bedrijfsmanager, Verkoopmanager, Eerste Fietstechnicus, Technisch Specialist, Werkplaatsmanager, de vrijstellingsregeling voor diverse opleidingen, de werkwijze m.b.t. de BPV-beoordeling, toelichting en terugkoppeling naar aanleiding van de beoordeling van exameninstrumenten door ROC-examencommissies. Screening ROC-eigen instrumenten In 2014 heeft Stem meegedacht met ROC Mondriaan over de aanpassing van hun eigen exameninstrumenten voor de opleidingen Assistent Mobiliteitsbranche en Autotechnicus. Er zijn in 2014 verder geen ROC-eigen instrumenten ingebracht ter legitimering door Stem. Vmbo Vanuit Stem wordt input geleverd bij het College voor Examens van het vmbo. Door deze expertise in te brengen werken we actief aan een goede doorlopende leerlijn vmbo-mbo. Daarnaast is er een oriënterende bijeenkomst geweest om te kijken of de werkwijze van Stem (met branche en onderwijs) ook in het vmbo vorm zou kunnen krijgen. Er is toegelicht hoe Stem in die samenwerking werkt. Dit wordt vanuit het platform vmbo-mobiliteit verder vormgegeven. Entree ROC van Amsterdam heeft de wens uitgesproken een gezamenlijk format voor examinering te willen hebben voor het entreedossier. Dit verzoek is gedaan bij ESS (voorheen KCHexamens) en Examenservice MEI (Metaal, Elektro en Installatie) en Stem. Onder de examenstichtingen is er grote bereidheid om te komen tot een gezamenlijk format. In de concrete uitwerking bleek dit op punten toch Jaarverslag Stem 2014 4
lastig. Vooral de concrete beoordelingsaspecten waren een heikel punt. Om dit voor alle opleidingen gezamenlijk te kunnen doen, zou de formulering algemener moeten. Binnen Stem hebben leermeesters juist aangegeven dat de formulering van de beoordeling nog concreter moet om te borgen dat de beoordeling steeds op dezelfde wijze gebeurt. Dit staat haaks op de gewenste ontwikkeling rondom entree. Er is samen opgetrokken en van elkaar geleerd, maar uiteindelijk heeft Stem de ontwikkeling van een eigen instrument ingezet. Deze wordt naar verwachting begin 2015 opgeleverd. Verbrandingsmotoren Voor de opleidingen in de verbrandingsmotortechniek is er gewerkt met de beoordelingsinstrumenten van Stem. De afnamen van de proeven van bekwaamheid zijn opnieuw gevolgd om de uitvoerbaarheid en haalbaarheid van een proeve in het bedrijf goed te monitoren. Op basis van de ervaringen zijn wijzigingen doorgevoerd in het beoordelingsinstrumentarium en de opdrachtenlijsten en voorgelegd aan een commissie vanuit branche en onderwijs in de verbrandingsmotortechniek. De instrumenten zijn daarna voorgelegd en vastgesteld door de legitimeringscommissie M&T. Samenwerking Stichting Mobiliteitsleren Sinds 2013 werken Stem en Stichting Mobiliteitsleren (SML) nauw samen. Als het gaat om opbouw van de opleidingen denken Stem en SML hier samen over na. Samenwerking kenniscentra In 2014 is hard gewerkt aan de kwalificatiedossiers, voor definitieve oplevering. Vanuit het oogpunt van examinering leverde Stem ook een bijdrage aan diverse bijeenkomsten over de nieuwe kwalificatiedossiers (gebruikerstest, keuzedelen, moderne vreemde taal). Deskundigheidsbevordering docenten en beoordelaars In 2014 werkte Stem aan deskundigheidsbevordering van docenten en leermeesters als het gaat om examinering. Wat zijn de laatste vereisten rondom examinering, waar moet men op letten en hoe zet men de Stem-instrumenten op juiste wijze in? Stem verzorgde voorlichting voor examencommissies van ROC s, presentatie en toelichtingen bij docenten(teams) en verzorgde leermeestervoorlichting bij onder meer ROC van Amsterdam, ROC Top, Graafschap College, Koning Willem I College, ROC Zadkine, ROC Mondriaan, ROC Leiden, Gilde Opleidingen, ROC Flevoland, ID College, ROC Rijn IJssel, ROC van Twente, ROC Kop van Noord-Holland, ROC Aventus, Horizon College, Markiezaat College, Deltion College en ROC Midden Nederland. Ontwikkelen beroepsgerichte beoordelingsinstrumenten Nederlands, rekenen en moderne vreemde taal In januari 2014 bracht de Inspectie een notitie uit over Talen, Rekenen en Loopbaan & burgerschap. Hierin stond meer toegelicht over de kwalificatie-eisen voor deze onderdelen in het kwalificatiedossier, het toezicht op taal en rekenen en beroepsgerichte eisen voor taal en rekenen. Met name dat laatste was voor Stem relevant, omdat dit het onderdeel betreft waar Stem indien nodig examens voor ontwikkelt. Nederlands en rekenen In deel C van het kwalificatiedossier kunnen naast vakkennis en vaardigheden specifieke eisen aan beheersing van het Nederlands en/of rekenen (kennis en vaardigheden) beschreven worden die nodig zijn voor de uitvoering van de werkprocessen. Instellingen hoeven aan de Inspectie in principe niet aan te tonen dat de beroepsgerichte Nederlandse taal- en rekenvaardigheden in voldoende mate terugkomen in het beroepsgerichte examen. Over de keuze voor wel of niet afzonderlijk examineren hoeft de instelling geen verantwoording af te leggen. Alleen als de eis aan Nederlands of rekenen zeer specifiek is geformuleerd bij een bepaald werkproces, dan moet de beheersing ervan expliciet getoetst en beoordeeld worden binnen de examinering van dat werkproces. Dit is voor de opleidingen in de mobiliteitsbranche niet of nauwelijks aan de orde. Daarom heeft Stem ook in 2014 geen aparte beroepsgerichte examens voor Nederlands en rekenen ontwikkeld. Wel blijft Stem de ontwikkelingen Jaarverslag Stem 2014 5
rondom taal en rekenen nauwgezet volgen. Zo werden er een aantal voorlichtingsbijeenkomsten over taal en rekenen bijgewoond. Ook is eind 2014 een start gemaakt om de instellingsexamens voor Nederlands (beroepsgekleurd) te updaten. Beroepsgerichte moderne vreemde taal De beroepsgerichte eisen voor moderne vreemde talen moeten in voldoende mate terugkomen in het beroepsgerichte examen. Bij diverse kwalificaties van Motorvoertuigen en Tweewielers zijn er eisen geformuleerd voor beroepsgerichte moderne vreemde taal. Stem ontwikkelde voor de volgende kwalificaties taalexamens: Autotechnicus losse toets beschikbaar en eventueel geïntegreerd aangeboden in de proeve van bekwaamheid Motorfietstechnicus losse toets beschikbaar Eerste Motorfietstechnicus losse toets beschikbaar Eerste Fietstechnicus losse toets beschikbaar Eerste Scootertechnicus losse toets beschikbaar Verkoopadviseur notitie gereed (één van de proeve gesprekken voeren in het Engels doen) Verkoopmanager losse toetsen beschikbaar Serviceadviseur notitie gereed (één van de proeve gesprekken voeren in het Engels doen) Bedrijfsmanager losse toetsen beschikbaar Werkplaatsmanager losse toets beschikbaar Alle dossiers m.b.t. Verbrandingsmotoren losse toetsen in ontwikkeling, nog niet gereed Er is veel onduidelijkheid bij scholen voor welke opleidingen er beroepsgerichte eisen gelden voor moderne vreemde taal in het kwalificatiedossier. Stem krijgt in dit kader regelmatig diverse vragen van ROC s hierover. Er is vooral onduidelijkheid over het indicatieve niveau en de echte beroepsgerichte eisen. Doorontwikkelen beoordelingsinstrumenten Voor de meeste opleidingen zijn de sets beoordelingsinstrumenten gereed, maar is er sprake van aanpassing, uitbreiding, toevoeging of updates ten aanzien van de bestaande examenmix. In 2014 zijn de volgende kwalificaties onder handen genomen: 95030 Autoschadehersteller niveau 2 95450 Verkoopadviseur (cohort 2013-2014) 95041 Autoschadehersteller niveau 3 95450 Verkoopadviseur (cohort 2014-2015) 93386 Werkplaatsmanager Schadeherstel 93384 Werkplaatsmanager (cohort 2013-2014) 91770 Autospuiter niveau 2 93384 Werkplaatsmanager (cohort 2014-2015) 91780 Autospuiter niveau 3 90850 Verkoopmanager (cohort 2013-2014) 95042 Autoschadetechnicus niveau 3 90850 Verkoopmanager (cohort 2014-2015) 91790 Carrosseriebouwer niveau 2 94251 Bedrijfsmanager (cohort 2013-2014) 91800 Carrosseriebouwer niveau 3 94251 Bedrijfsmanager (cohort 2014-2015) 93742 Assistent Mobiliteitsbranche 95442 Eerste Fietstechnicus (cohort 2014-2015) 92980 Caravantechnicus niveau 2 95441 Eerste Scootertechnicus (cohort 2014-2015) 92990 Caravantechnicus niveau 3 93141 Revisietechnicus (cohort 2013-2014) 93390 Serviceadviseur (cohort 2013-2014) 93141 Revisietechnicus (cohort 2014-2015) 93390 Serviceadviseur Mobiliteitsbranche (cohort 2014-2015) 93142 Verbrandingsmotortechnicus (cohort 2014-2015) 93430 Technisch Specialist Personenauto s (cohort 2014-2015) 90900 Eerste Verbrandingsmotortechnicus (cohort 2014-2015) 93460 Technisch Specialist Bedrijfsauto s (cohort 2014-2015) 95722 Technisch Specialist Verbrandingsmotoren (cohort 2014-2015) 95773 Entree Assistent Mobiliteitsbranche 93385 Werkplaatsmanager Carrosseriebouw (cohort 2014-2015) Jaarverslag Stem 2014 6
Voor een aantal opleidingen in de carrosseriebranche zijn er BPV-beoordelingsinstrumenten ontwikkeld. Dit geldt onder meer voor Autoschadehersteller niveau 2, Autoschadehersteller niveau 3, Autospuiter niveau 2 en Autospuiter niveau 3. Voor de carrosserie-opleidingen betreft dit een nieuw onderdeel in de examinering. Om de opdrachten van de proeven Autotechnicus, Eerste Autotechnicus en Technisch Specialist Personenauto s te staven is een werkorderonderzoek uitgevoerd om de meest voorkomende werkzaamheden in een autobedrijf in beeld te krijgen. Ook voor de carrosserie-opleidingen is er regelmatig contact geweest met bedrijven in de branche om de proevenopdrachten te toetsen. Voor de examens M&T is er een rekenmodel uitgewerkt, waarmee er vanuit de beoordelingsformulieren een cijfer berekend kan worden. De huidige beoordeling van M&T is gebaseerd op de driepuntsschaal, onvoldoende- voldoende- goed. Daarnaast zijn het merendeel van de kwalificatiedossiers gescreend op wijzigingen. Bij diverse dossiers werden geen wijzigingen in het kwalificatiedossier geconstateerd en waren er ook geen toetsinhoudelijke wijzigingen noodzakelijk. Om die reden werd geadviseerd de volgende voor cohort 2013-2014 vastgestelde Stem-beoordelingsinstrumenten, inclusief de bijbehorende handleidingen en verantwoordingsdocumenten, ongewijzigd in te zetten voor cohort 2014-2015: 93741 Assistent Mobiliteitsbranche 93410 Autotechnicus 92230 Assemblagetechnicus 93420 Eerste Autotechnicus 90872 Fietstechnicus 93440 Bedrijfsautotechnicus 93470 Motorfietstechnicus 93450 Eerste Bedrijfsautotechnicus 93480 Eerste Motorfietstechnicus 90871 Scootertechnicus Daarnaast is er een start gemaakt met de ontwikkeling van examens voor de nieuwe kwalificatiedossiers, die augustus 2016 van kracht worden en in sommige gevallen al experimenteel starten vanaf augustus 2015. Er is gewerkt aan een uniforme opzet voor een examenmix, die voor alle nieuwe dossiers van kracht wordt. Er is gewerkt met het dossier Serviceadviseur om te ervaren hoe die opzet werkt. Met de daadwerkelijke ontwikkeling wordt pas gestart zodra de kwalificatiedossiers goedgekeurd zijn door de Minister, begin 2015. Als er namelijk nog minimale wijzigingen worden doorgevoerd, betekent dit extra activiteiten voor Stem (om opnieuw te screenen en aan te passen). Daarom is gewacht tot definitieve vaststelling. Dit betekent dat er voor 2015 een enorme ontwikkeltaak ligt voor Stem. Om voor 2015 hierin te faciliteren en ontwikkelbudget te creëren, is de korting die Stem verleende op de leerlingbijdrage verlaagd om vanuit inkomsten over 2014 een reservering te kunnen doen ten behoeve van de activiteiten van 2015. Theorietoetsen Theorie-examens zullen uiterlijk vanaf augustus 2016 deel gaan uitmaken van de examenmix van Stem en zijn daarmee examenproducten, zoals ook de PvB en de BPV-beoordeling. Er wordt daarom al enige tijd hard gewerkt aan het ontwikkelen van de theorie-examens. In 2014 zijn voor de volgende kwalificaties theorie-examens opgeleverd, die al kunnen worden gepilot, maar nu nog geen onderdeel van de mix zijn: Autotechnicus, 5 blokken gereed voor pilots Eerste Autotechnicus, 5 blokken gereed voor pilots Technisch Specialist Personenauto s (nog niet gereed) Serviceadviseur (nog niet gereed) Verkoopadviseur (nog niet gereed) Autospuiter niveau 2, kerntaak 1 en 2 gereed Autospuiter niveau 3, toetsmatrijs gereed Autoschadehersteller niveau 2, toetsmatrijs gereed Autoschadehersteller niveau 3, toetsmatrijs gereed Carrosseriebouwer niveau 2, kerntaak 1 en 2 gereed Jaarverslag Stem 2014 7
Carrosseriebouwer niveau 3, toetsmatrijs gereed Werkplaatsmanager mobiliteitsbranche, verantwoording voor géén losse kennismeting Fietstechnicus, 10 hoofdonderwerpen gereed Eerste Fietstechnicus 9 hoofdonderwerpen(nog niet gereed) Bedrijfsautotechnicus (gereed) Eerste Bedrijfsautotechnicus (nog niet gereed) Technisch Specialist Bedrijfsauto s (nog niet gereed) Voor diverse opleidingen zijn pilots uitgevoerd met de beschikbare theorietoetsen en is met de deelnemende scholen geëvalueerd. Examenprocessen Stem wil ROC s graag werk uit handen nemen en hen faciliteren in goede examinering van ontwikkeling tot uitvoering. Er is afgesproken om de activiteiten van Stem te verbreden, door een actieve rol op te pakken in de examenprocessen. In 2014 werd Stem door ROC van Amsterdam benaderd om een pre-audit uit te voeren, om hen te helpen in de voorbereiding naar de Inspectieaudit. Eind van 2014 meldde zich ROC A12 die de examenprocessen wilde laten bekijken door Stem. Dit is in 2015 opgepakt. Focus op examinering Binnen de MBO Raad is er een project ingericht om de kwaliteit van de examinering in het onderwijs verder te borgen. Stem heeft de ontwikkelingen binnen dat project nauwgezet gevolgd. Eind 2014 zijn er gesprekken geweest met de beleidsadviseur van de BTG-mct om te onderzoeken of een gezamenlijk plan van aanpak kon worden ontwikkeld, waarbij de BTG-mct en Stem samen werken aan de professionalisering van de examens en examenfunctionarisssen. Een gezamenlijke aanvraag hiervoor wordt begin 2015 gedaan. Motorvoertuigen- en tweewielers Vaststellen en legitimeren van beoordelingsinstrumenten Algemeen Binnen Stem zijn er twee legitimeringscommissies actief, namelijk voor de Carrossie en Motorvoertuigen en Tweewielers. Om afstemming tussen de beide Stem legitimeringscommissies mogelijk te maken en punten gezamenlijk te behandelen in het kader van uniformiteit, wordt er sinds 2013 vergadert op dezelfde data. Als er dan gezamenlijke agendapunten zijn, dan kunnen de clubs worden samengevoegd om gezamenlijk te discussiëren over inhoudelijke zaken en gezamenlijk lijnen uit te zetten en adviezen te formuleren aan het bestuur. Voor beide commissies moesten in 2014 nieuwe onderwijsvertegenwoordigers gezocht worden, vanwege wisselingen op ROC s. Daarnaast waren er ook een aantal vacatures vanuit het bedrijfsleven. Ook voor 2015 zijn weer een vijftal data gepland, die in de agenda s van de beide legitimeringscommissies vermeld staan. Motorvoertuigen- en tweewielers In 2014 is de legitimeringscommissie Motorvoertuigen- en tweewielertechniek elf keer bijeen gekomen. Soms was dit in kleinere samenstelling, om het te hebben over de praktijkopdrachten en de invulling van de theorie-examens. De commissie vergaderde op de volgende data: 15 januari 2014 (klein comité m.b.t. opdrachten en theorie Autotechniek, niveau 2 en 3) 30 januari 2014 24 februari 2014 (klein comité m.b.t. opdrachten en theorie Autotechniek, niveau 2 en 3) Jaarverslag Stem 2014 8
3 april 2014 24 april 2014 (klein comité m.b.t. opdrachten en theorie Autotechniek, niveau 3) 22 mei 2014 12 juni 2014 (klein comité m.b.t. opdrachten en theorie Fietstechniek, niveau 2) 8 september 2014 (klein comité m.b.t. opdrachten en theorie Fietstechniek, niveau 3) 20 november 2014 (klein comité m.b.t. opdrachten en theorie Fietstechniek niveau 2 en 3) 27 november 2014 17 december 2014 (klein comité m.b.t. opdrachten en theorie Bedrijfsautotechniek) ROC-eigen instrumenten In 2014 is gesproken met ROC Mondriaan over een update van hun eigen exameninstrumenten voor Assistent Mobiliteitsbranche en Autotechnicus. Deze zijn een aantal jaar geleden aangeboden aan de Stem Legitimeringscommissie. Er zijn een aantal aanpassingen nodig, waarover Stem heeft meegedacht. De aangepaste instrumenten zullen in 2015 worden aangeboden aan de Stem Legitimeringscommissie. Gelegitimeerde beoordelingsinstrumenten 95450 Verkoopadviseur (cohort 2013-2014) 95450 Verkoopadviseur (cohort 2014-2015) 93384 Werkplaatsmanager (cohort 2013-2014) 93384 Werkplaatsmanager (cohort 2014-2015) 93390 Serviceadviseur (cohort 2013-2014) 93390 Serviceadviseur (cohort 2014-2015) 93141 Revisietechnicus (cohort 2013-2014) 93141 Revisietechnicus (cohort 2014-2015) 94251 Bedrijfsmanager (cohort 2013-2014) 94251 Bedrijfsmanager (cohort 2014-2015) 90850 Verkoopmanager (cohort 2013-2014) 90850 Verkoopmanager (cohort 2014-2015) 93430 Technisch Specialist Personenauto s 95442 Eerste Fietstechnicus (cohort 2014-2015) (cohort 2014-2015) 93142 Verbrandingsmotortechnicus (cohort 2014-2015) 95441 Eerste Scootertechnicus (cohort 2014-2015) 90900 Eerste Verbrandingsmotortechnicus (cohort 2014-2015) 93460 Technisch Specialist Bedrijfsauto s (cohort 2014-2015) 95722 Technisch Specialist Verbrandingsmotoren (cohort 2014-2015) Engels voor Verkoopmanager Engels voor Bedrijfsmanager Engels voor Motorfietstechnicus Engels voor Eerste Motorfietstechnicus Engels voor Eerste Fietstechnicus Engels voor Eerste Scootertechnicus Theorie-examens voor Autotechnicus Theorie-examens voor Eerste Autotechnicus Samenstelling commissie In 2014 had de commissie M&T de volgende samenstelling: Vertegenwoordigers bedrijfsleven legitimeringscommissie Motorvoertuigen- en tweewielertechniek: Joan Engels Roland Schröder Antoon Wisman Emil van Leeuwen Bert Winters Vacature Vertegenwoordigers ROC s legitimeringscommissie Motorvoertuigen- en tweewielertechniek: Klaas de Boer (Regio College) Kees Saarloos (ROC Rivor) Arien Reyngoudt (ROC Mondriaan) Jeroen van Tuijl (ROC Flevoland) Michel Greven (ROC van Twente) Jaarverslag Stem 2014 9
Rob Josten (Koning Willem I College), nieuw Johan Bijkerk (ROC A12), nieuw Carrosserie In 2014 is de Stem Legitimeringscommissie Carrosserie 5 keer bijeen gekomen. De commissie overlegde op de volgende data, drie keer fysiek en twee keer via email: 30 januari 2014 27 maart 2014 22 mei 2014 (raadpleging per email) 25 september 2014 27 november 2014 (raadpleging per email) Gelegitimeerde beoordelingsinstrumenten Daarbij zijn de volgende exameninstrumenten ingebracht, gelegitimeerd en vastgesteld: Gelegitimeerde Proeve van bekwaamheid: o Proeve van bekwaamheid Autospuiter niveau 2, crebo 91770 o Proeve van bekwaamheid Werkplaatsmanager Schadeherstel, crebo 93386 o Proeve van bekwaamheid Werkplaatsmanager Carrosseriebouw, crebo 93385 o Proeve van bekwaamheid Autospuiter niveau 3, crebo 91780 o Proeve van bekwaamheid Autoschadehersteller niveau 2, crebo 95030 o Proeve van bekwaamheid Autoschadehersteller niveau 3, crebo 95041 o Proeve van bekwaamheid Assistent Mobiliteitsbranche niveau 1, crebo 93742 Vastgestelde toetsmatrijzen: o Autospuiter niveau 3, crebo 91780 o Autoschadehersteller niveau 3, crebo 95041 o Carrosseriebouwer niveau 3, crebo 91800 Vastgestelde BPV-instrumenten: o Autospuiter niveau 2, crebo 91770 o Autospuiter niveau 3, crebo 91780 o Autoschadehersteller niveau 2, crebo 95030 o Autoschadehersteller niveau 3, crebo 95041 ROC-eigen instrumenten Een aantal ROC s heeft de afgelopen jaren eigen producten en instrumenten ontwikkeld die nog niet gezamenlijk in Stem-verband zijn behandeld. Aan ROC s is gevraagd deze instrumenten ter legitimering aan te bieden. Helaas geven ROC s hier tot op dusver geen gehoor aan en er zijn dus ook geen ROC-eigen instrumenten ter legitimering aangeboden. Samenstelling commissie In 2014 had de legitimeringscommissie Carrosserie de volgende samenstelling: Vertegenwoordigers bedrijfsleven Stem Legitimeringscommissie Carrosserie Willy Sprockel, FOCWA sectie Schadeherstel Wilfried Herder, Herder Autoschade, Leusden Hans Booi, Bejabo Ridderkerk, Ridderkerk Bauke IJntema, IJntema Carrosseriebouw, Heerenveen Bram van Leeuwen, Jan de Jong Autoschade, Amersfoort Henk Vedder, Caravancentrum Berkenbosch, Eefde Lambert den Elzen, Caravan Assist Zeeland Bob van den Ende, Van den Ende Advies, Spijkenisse (gestopt per 01-07-2014) Arjan van den Berg, Autoschade Dronten (nieuw) Richard Blaauwijkel, Broekhuis Autoschade (nieuw) Vertegenwoordigers ROC s Stem Legitimeringscommissie Carrosserie John Loeffen, Rijn IJssel, Arnhem Jaarverslag Stem 2014 10
Geert Broeksema, ROC Deltion College, Zwolle Toon Dekkers, ROC Eindhoven, Eindhoven (gestopt per 01-09-2014) Rene Jonkman, ROC Leiden, Leiden Sander de Wijer, ROC Midden Nederland Furoze Piergolam, ROC Mondriaan, Den Haag Ies Palies, ROC Midden Nederland Distributie en toetssysteem: de toegang tot goede instrumenten Stem algemeen Alle producten van Stem zijn bereikbaar via StemToets (M&T of Carrosserie). Deze kan men benaderen via de Stem-website. Gedurende het hele jaar zijn er extra aanmeldingen voor toegang tot StemToets ontvangen en aangemaakt. Om het beheer van beoordelingsinstrumenten voor de toekomst efficiënter in te richten zijn er vervolgstappen gezet in het bouwen van een content managementsysteem, gekoppeld aan de site. Hiervoor was het noodzakelijk om de uniforme opzet scherp te hebben, zodat deze ook op die wijze gefaciliteerd wordt. Dit kon niet in volle vaart ontwikkeld worden, omdat eerst duidelijk moest worden hoe de nieuwe examenmix eruit komt te zien. Ook in 2014 zijn nieuwe Stem-instrumenten geplaatst in de The Learning Box. Het handmatig aanleveren en plaatsen is niet optimaal, maar koppelingen met LearningBOX zijn lastig te realiseren. Bovendien is LearningBOX in de toekomst niet meer het centrale platform van Stichting Mobiliteitsleren, maar tot die tijd is het ook via dit kanaal relevant de juiste materialen ter beschikking te stellen. Scholen hebben enerzijds in toenemende mate behoefte aan digitale beschikbaarheid van exameninstrumenten. Anderzijds is de ICT-infrastructuur van geen enkele school gelijk. Een goede, gebruikersvriendelijke integratie met bijvoorbeeld leerlingvolgsystemen is een grote wens, maar ook een lastige opgave vanwege de diversiteit tussen scholen. Eind 2014 is een aantal examenleveranciers, waaronder ook Stem, gestart met een onderzoek naar een gezamenlijke player voor theorie-examens. Daarmee kan in elk geval de afname van theorie-examens door ROC s worden gestroomlijnd. De resultaten hiervan worden in 2015 verwacht. Motorvoertuigen en Tweewielers Op StemToets M&T zijn de beoordelinginstrumenten voor Motorvoertuigen- en Tweewielers beschikbaar. De nieuwe en aangepaste beoordelingsinstrumenten zijn daar geplaatst. Daarnaast is het voor de kwalificaties van M&T mogelijk om digitale theorie toetsafname te gebruiken. Omdat er in 2014 een switch is gemaakt van de aanbieder van digitaal toetsen, is ook de procedure voor toetsafname gepilot. Het beheer en onderhoud van de toetsitems via datzelfde systeem is in 2014 overgezet en op orde gebracht. Voor digitale toetsafname is er ook afstemming geweest met Electude. Uiteindelijk is door het bestuur besloten de theorie-examens eerst op kleine schaal via het eigen toetssysteem te piloten en nog niet teveel andere aanbieders daarin te laten meelopen. Er moeten eerst goede randvoorwaarden voor beveiliging worden uitgewerkt, zodat ook voor aanbieders duidelijk is wat er van hen verwacht wordt. Voor de schriftelijke examens Engels is ook besloten deze vanuit beveiligingsoogpunt alleen nog via digitale toetsafname beschikbaar te stellen. Dit proces is ook ingeregeld. Voor een betere borging rondom de beoordeling in de BPV wordt de samenwerking gezocht met Examenwerk, de examenstichting voor toerisme en recreatie, horeca, facilitaire dienstverlening en Jaarverslag Stem 2014 11
brood en banket. Zij hebben een mooi digitaal systeem ontwikkeld voor de BPV-beoordeling. Hierin wordt de BPV-beoordelaar beter gefaciliteerd en worden voor de school de processen beter geborgd. Dit wordt in 2015 verder opgepakt. Om tegemoet te komen in de wens om digitale beoordelingen te kunnen afnemen, zijn de reguliere Stem-formulieren voor de opleidingen Autotechnicus, Eerste Autotechnicus, Bedrijfsautotechnicus en Eerste Bedrijfsautotechnicus omgebouwd tot beveiligde en invulbare Excel bestanden. Carrosserie Op StemToets Carrosserie zijn alle beoordelingsinstrumenten voor Carrosserie beschikbaar. Zodra nieuwe instrumenten zijn ontwikkeld of bestaande instrumenten zijn bijgesteld, worden deze gepubliceerd. Binnen StemToets Carrosserie bestaat tevens de mogelijkheid voor digitale toetsafname. Binnen de opleidingen voor de carrosseriebranche wordt hier al diverse jaren actief gebruik van gemaakt door de ROC s. Ook voor Carrosserie is ervoor gekozen in 2014 te gaan werken met een ander toetssysteem. De overgang is in de zomerperiode gerealiseerd. De nieuwe vastgestelde toetsen zijn erin opgenomen en vanaf 1 september 2014 beschikbaar voor afname via het nieuwe toetssysteem. De ontwikkelde beoordelingsformulieren, horende bij het BPV-instrument, zijn invulbaar in Excel waarbij automatisch de eindbeoordeling wordt berekend. Inspectie: vertrouwen is goed, controle is beter Stem algemeen Veel examenleveranciers, waaronder ook Stem, zouden de scholen graag meer en sneller zekerheid geven over de kwaliteit van de geleverde examenproducten en -diensten. Enerzijds kan een leverancier het oordeel van de Inspectie afwachten, maar daarnaast bestaat er een Keurmerk Examenleveranciers. Stem onderging in 2014 beide beoordelingen en kwam eruit met een prachtig oordeel: de boel is op orde! In het voorjaar van 2014 onderzocht de Inspectie een steekproef van 10 opleidingen en bekeek daarbij alle Stem-instrumenten. Het doel van het onderzoek is om een oordeel te geven over een deel van de exameninstrumenten. De steekproef betrof de opleidingen: 91770 Autospuiter niveau 2 91800 Carrosseriebouwer niveau 3 92980 Caravantechnicus niveau 2 93385 Werkplaatsmanager Carrosseriebouw 93410 Autotechnicus (inclusief beroepsgericht Engels) 93741 Assistent Mobiliteitsbranche (AMB) 95042 Autoschadehersteller niveau 3 95442 Eerste Fietstechnicus 95450 Verkoopadviseur mobiliteitsbranche 95722 Technisch Specialist Verbrandingsmotoren Deze opleidingen scoorden een voldoende (het oordeel goed is bij examenleveranciers niet aan de orde). Dit is natuurlijk mooi en zeker een goede indicatie voor de kwaliteit van alle instrumenten, maar geen zekerheid vooraf. Examenleveranciers die de behoefte hadden om vooraf zekerheid te kunnen geven, hebben de handen ineengeslagen. De examenleveranciers, verenigd in Excenter, ontwikkelden een keurmerk. Dit is een vrijwillig keurmerk, gebaseerd op de standaarden van de Inspectie. De audits worden uitgevoerd in samenwerking met de onafhankelijke certificerende instelling Kiwa. Er is geen sprake van een steekproef, de exameninstrumenten voor álle opleidingen die een examenleverancier aanbiedt, worden beoordeeld. In 2013 en 2014 bekeek Kiwa alle Steminstrumenten. Alles is nog eens grondig nagelopen en kleine verbeterpuntjes zijn weggewerkt. Maar Jaarverslag Stem 2014 12
de conclusie van Kiwa was dat de examens in de mobiliteitsbranche goed voor elkaar zijn. Eind juni ontving Stem het Keurmerk Examenleverancier. Naast de officiële audit zijn de lijnen met Inspectie kort en de contacten prettig. Zo kan Stem regelmatig vragen stellen, ter verduidelijking van het Toezichtkader en eventuele aanvullende notities (bijvoorbeeld rondom taal en rekenen). Ook zijn er informatiebijeenkomsten bijgewoond, om meer te horen over (verwachte) wijzigingen in het Toezichtkader in de zogenaamde leg-uit-bijeenkomsten. Uitvoeringsorganisatie Stem wordt bestuurd door een bestuur. Van drie naar vijf vertegenwoordigers namens de deelnemende ROC s: o René van Gils voorzitter (Graafschap College) o Gerard Eilert bestuurslid (Friesland College) o Klaas Bakker bestuurslid (Deltion College) o Tinus Bunthof bestuurslid (Koning Willem I College, nieuw) o Arien Reyngoudt bestuurslid (ROC Mondriaan, nieuw) twee vertegenwoordigers namens de branche-organisaties: o Hylke Warners secretaris / penningmeester (BOVAG) o Karel Bukholczer bestuurslid (FOCWA) twee vertegenwoordigers namens de kenniscentra beroepsonderwijs bedrijfsleven: o Herme Bruin vice-voorzitter (Innovam directeur) o Frank Vos bestuurslid (VOC directeur) Het bestuur vergaderde in 2014 vijf keer: 6 februari, 8 april, 2 juni, 2 oktober en 9 december. In veel gevallen baseert het bestuur zich bij besluitvorming op signalen en adviezen van de deelnemersraad. De deelnemersraad, waarin alle ROC s die deelnemen aan Stem vertegenwoordigd zijn, buigt zich over jaarplannen en begrotingen en bespreekt strategische keuzes. De deelnemersraad vergaderde in 2014 twee keer (27 juni en 14 november). De aansturing van de activiteiten en de ondersteuning van het bestuur van Stem gebeurt onder leiding van Jessica Spithoven. Het secretariaat wordt gevoerd door Dithe van den Berg-Vermeer en de financiële administratie door Jordy Staakman. Eind 2013 is besloten om voor de financiële controle van Stem over te stappen op Flynth Accountants. Deze controle werd voor het eerst in 2014 door hen uitgevoerd en is naar alle tevredenheid verlopen. Heroriëntatie missie en visie Stem Een nieuwe bestuurlijke samenstelling en het tienjarig bestaan van Stem gaven aanleiding om in de eerste helft van 2014 nog eens kritisch naar de uitgangspunten van Stem te kijken. Het bestuur van Stem heeft dit als volgt geformuleerd: Stem is de standaard voor goede examens voor de mobiliteitsbranche. Stem is van onderwijs en bedrijfsleven en maakt examens die gedragen worden door alle partners. Stem heeft tot doel om de kwaliteit van het toekomstig personeel te borgen door een goede, realistische meetlat te stellen in de examinering. Stem zorgt voor hoge kwaliteit en vertrouwen. Stem ontwikkelt examens op efficiënte wijze en ontzorgt de onderwijsinstelling. Stem is van de partners. Met deze geactualiseerde uitgangspunten denkt het bestuur de juiste koers uit te zetten voor goede examens in de mobiliteitsbranche, ook in de toekomst. Jaarverslag Stem 2014 13
Relatiebeheer Alle ROC s met opleidingen in de mobiliteitsbranche waren in 2014 deelnemer aan Stem. Ook twee niet-bekostigde instellingen zijn lid van Stem, namelijk GOMotive en IVA Driebergen. Een derde nietbekostigde instelling leek zich aan te dienen, maar is uiteindelijk niet gestart met de betreffende opleidingen. Naar aanleiding van discussie onder bestaande deelnemers is een toetredingsregeling opgesteld, om de vereisten voor toetreding te regelen en recht te doen aan de bijdrage die branche en onderwijs in al die jaren hebben geleverd. Deze regeling was vanaf 1 januari 2014 van kracht. Op wens van de deelnemersraad wordt bij de een-op-een gesprekken vinger aan de pols gehouden ten aanzien van de tevredenheid van de deelnemers. Dit lijkt echter op detailniveau vaak lastig in te vullen door de opleidingsmanagers, waarmee het gesprek wordt gevoerd. In 2015 wordt gezocht naar een effectievere werkwijze hiervoor. Het plannen van de gesprekken is daarnaast achter gebleven op de doelstelling, om zoveel mogelijk ROC s jaarlijks te bezoeken en bij te praten. Er hebben 14 ROCgesprekken plaatsgevonden, waarin is bijgepraat over de koers en activiteiten van Stem en gesproken over de wensen en verwachtingen vanuit de deelnemende ROC s. Vanuit één van de deelnemende scholen is een klacht ontvangen. Volgens dit ROC voldoet de systematiek van Stem niet. Dit is onderbouwd weerlegd. Krachten bundelen Stem heeft goede contacten in het werkveld van de examinering, onder andere met andere examenleveranciers, met het Servicepunt Examinering van de MBO Raad en andere relevante stakeholders. Om het delen en bevorderen van expertise structureler een plek te geven is Stem in 2014 lid geworden van een vereniging voor examenleveranciers, Excenter. Hierin werken de leveranciers samen aan de kwaliteit van de examinering. Stem liftte in het verleden mee op het lidmaatschap van IBKI en VOC, maar heeft met deze toetreding meer een eigen stem gekregen. Ook heeft Stem korte lijnen met de ontwikkelaars van de kwalificatiedossiers en de aanbieders van leermiddelen. Vanwege deze contacten en de ruime ervaring met examinering staat Stem regelmatig in de belangstelling bij andere sectoren. Communicatie Vanuit het bestuur is het standpunt om met de communicatie vooral slim mee te liften op bestaande communicatie. Om rechtstreeks te communiceren met onze doelgroepen en belanghebbenden is er een digitale Stem-nieuwsbrief. Deze werd in 2014 6 keer verspreid, zodat op eenvoudige wijze een grotere groep belanghebbenden geïnformeerd is. Deze nieuwsbrieven zijn ook gepubliceerd op de website van Stem www.stichtingstem.nl. In 2014 zijn er acties ondernomen om de carrosseriebranche ook beter vertegenwoordigd te krijgen in deze email nieuwsbrief. Daarnaast is er ook gewerkt met directe berichtgevingen naar toetsbeheerders, als er nieuwe of gewijzigde producten beschikbaar waren. Als het gaat om bestaande communicatielijnen, was Nieuws uit Stem weer een vast onderdeel in De Praktijk Centraal. Dit is het magazine waarmee ROC s worden geïnformeerd over de ontwikkelingen rondom de invoering van beroepsgericht onderwijs in onze branche. In de voorgaande jaren was dit een fysiek magazine. In 2014 is dit alleen nog online uitgebracht. Ook is hard gewerkt aan een wervend filmpje voor Stem. Dit is vormgegeven in de vorm van een animatie. Stem is erg trots op het resultaat dat ook zichtbaar is op de website. Ook hebben er op meerdere scholen en voor leermeesters diverse voorlichtingen plaatsgevonden. Dat had enerzijds te maken met deskundigheidsbevordering, zoals eerder beschreven in dit jaarverslag, maar anderzijds hebben er ook concrete docentenbijeenkomsten plaatsgevonden om deze gebruikers te raadplegen over gewenste wijzigingen bij de nieuwe uniforme opzet. Jaarverslag Stem 2014 14
Toekomst Er is in het onderwijsveld nog steeds veel in beweging. De examens van Stem zijn daarin een stabiele factor. De komst van de nieuwe kwalificatiedossiers wordt echter wel aangegrepen om de exameninstrumenten verder te perfectioneren aan de hand van eigen inzichten en die van andere experts. Deze worden uniform van opzet en de mix wordt definitief uitgebreid met theorie-examens. In 2015 zal er hard gewerkt worden om te zorgen dat we klaar zijn voor de invoering van de nieuwe dossiers en scholen weer optimaal kunnen ontzorgen met onze examens en daarin de benoemde verbeterpunten mee te nemen. Met vooruitziende blik heeft Stem een reservering gemaakt voor de grote hoeveelheid werk die in 2015 en 2016 gerealiseerd moet worden met de komst van de nieuwe kwalificatiedossiers. Stem is trots op de stevige positie in de wereld van examinering. Met schuivende panelen rondom het onderwijs (ontwikkeling kenniscentra, SBB, BTG s) is het juist in 2015 van belang om steeds te blijven uitdragen wie we zijn en waar we voor staan. Stem vindt het belangrijk dat scholen en bedrijven Stem niet zien als examenleverancier, maar als effectieve samenwerking op het vlak van examinering waar men zelf actief onderdeel van uitmaakt. Dit zal Stem in 2015 uitdragen in haar communicatie, maar mogelijk ook in een iets gewijzigde ontwikkelwerkwijze. Dat zal in 2015 onderzocht en waar mogelijk geïmplementeerd worden. Voor 2015 heeft Stem de volgende speerpunten geformuleerd: De nieuwe standaard van Stem handen en voeten geven (uniforme beoordelingsinstrumenten op basis van nieuwe KD s); Samenwerken (bestaande relaties bestendigen en voortzetten, nieuwe netwerken opbouwen); Vertrouwen voortzetten en uitstralen (bij deelnemers, bij Inspectie, bij Ministerie van OCW, bij SBB, bij Kiwa); Jaarverslag Stem 2014 15