Co-ouderschap na scheiding: de beste oplossing? Anne-Rigt Poortman 17-10-2018
50/50 regeling: kind verblijft ongeveer helft van de tijd bij de ene ouder en de andere helft bij de andere
Co-ouderschap in opmars 80 70 60 64,8 62,1 70,4 50 40 30 20 32,9 29,4 22,2 2009 2011 2013 10 4,9 5,8 7,4 0 mother residence shared residence father residence Bronnen: Kalmijn & De Graaf, 2000 CBS, 2009 Poortman & Van Gaalen, 2017
Co-ouderschap in de wet 1998: Gezamenlijk gezag 2009: Kind heeft recht op een gelijkwaardige verzorging en opvoeding door beide ouders
Het debat Wetgever: Verkleinen negatieve gevolgen voor kind
Wat weten we nu eigenlijk? Resultaten onderzoek Nieuwe Families in Nederland (NFN), 2012/13: - internet enquête i.s.m. CBS - 4500 ouders van minderjarig kind - gescheiden van huwelijk of samenwonen in 2010-30% uit 1 voormalig huishouden - 39% respons, 58% huishoudensniveau - 27% co-ouders (versus 70% moeder, 3% vader)
Drie vragen 1. Wat is effect co-ouderschap op uitkomsten kind? 2. Hoe kan dat? 3. Onder welke condities meer/minder effect?
Co-ouderschap: positieve of negatieve uitkomsten voor het kind? > Selectie > Hulpbronnen na scheiding > Conflict na scheiding Hoeveelheid v.s. blootstelling > Instabiliteit na scheiding: praktisch/opvoeding Hoeveelheid v.s. blootstelling
Selectie: wie kiest er voor co-ouderschap? 1. Hoog opgeleide ouders (moeder) % 80 70 60 50 40 30 20 10 0 moeder opl. laag moeder opl. midden moeder co-ouderschap vader moeder opl. hoog Bron: Poortman & Van Gaalen, 2017
Co-ouderschap: wie? 2. Weinig conflict % 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 weinig conflict tijdens procedure veel conflict tijdens procedure moeder co-ouderschap vader Bron: Poortman & Van Gaalen, 2017
Co-ouderschap: wie? 3. Weinig persoonlijke problemen % 80 70 60 50 40 30 20 10 0 geen problemen problemen moeder co-ouderschap vader Bron: Poortman & Van Gaalen, 2017
Co-ouderschap: wie? Bijdrage vader (co-ouderschap of vader verblijf): 1. Werkuren moeder hoog 2. Oudere kinderen 3. Bijdrage vader opvoeding voor scheiding Nb. Geen relatie met inkomen, geslacht kind, aantal kinderen of type relatie CONCLUSIE: Belangrijk rekening te houden met selectie Bron: Poortman & Van Gaalen, 2017
Conflict en instabiliteit na scheiding 4 Conflict (0-8) 30 Afstand (0-240) 160 Contact (0-365) 3,5 3 2,5 25 20 140 120 100 2 15 80 1,5 1 0,5 10 5 60 40 20 0 0 0 moeder co-ouderschap vader moeder co-ouderschap vader moeder co-ouderschap vader Hoeveelheid is niet gelijk aan blootstelling
Vraag 1 en 2: uitkomsten in drie stappen 1. Overall verschillen co-ouderschap, moeder-, vader- verblijf 2. Rekening houden met selectie voor scheiding (leeftijd/sekse kind; opleiding/werkuren/inkomen ouders; conflict voor scheiding; problemen ouders voor scheiding; bijdrage vader opvoeding; type relatie) 3. Rekening houden met situatie na scheiding (inkomen na scheiding, hoeveelheid conflict, hoeveelheid overleg en afstand tussen ouders, nieuwe partner)
Co-ouderschap en psychologisch welzijn kind Problemen kind (ln) 3,5 3 2,5 2 1,5 1 0,5 *,* * ~ *,* ~,* 0 Geen controles Controle voor selectie controle voor situatie na scheiding moeder co-ouderschap vader
Co-ouderschap en cijfers kind Cijfer kind 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 *,* ~,* *,~ Geen controles Controle voor selectie controle voor situatie na scheiding moeder co-ouderschap vader
Co-ouderschap en aantal vrienden kind Aantal vrienden (ln) 3 2,5 2 ~ 1,5 1 0,5 0 Geen controles Controle voor selectie controle voor situatie na scheiding moeder co-ouderschap vader
Co-ouderschap en afspraken vrienden kind Aantal afspraken buiten schooltijd 30 25 20 15 *,* 10 5 0 Geen controles Controle voor selectie controle voor situatie na scheiding moeder co-ouderschap vader
Effect co-ouderschap en waardoor Co-ouderschap geen negatieve kind uitkomsten... Maar ook geen overtuigende positieve uitkomsten: 1. Alleen voor psychologische welzijn 2. Effect grootte klein 0,5 3. Selectie sterkste verklaring 0,4 0,3 Cohen s d grootste effect 0,2 0,1 0 Verschil vader-co-ouderschap Voor controle Controle selectie Controle na scheidin
Maar zijn er condities waaronder wel effect? (Vraag 3) Hulpbronnen: Als meer hulpbronnen voor scheiding, dan is coouderschap des te positiever voor kinderen Specifieker: Hoe hoger opleiding ouders, des te positiever coouderschap voor kinderen
Hulpbronnen en effect co-ouderschap Voorspeld aantal problemen kind (ln) per verblijfsarr. en opl. vader Opleiding vader Moeder Co-ouders Vader geen verschil voor cijfers
Maar zijn er condities waaronder wel effect? Conflict: Als meer conflict tussen ex-partners, dan is coouderschap minder positief of zelfs negatief voor kinderen
Conflict en effect co-ouderschap Voorspeld cijfer kind per verblijfsarrangement en conflict na scheiding Conflict na scheiding Moeder Co-ouders Vader geen verschil voor psychologisch welzijn kind
Maar zijn er condities waaronder wel effect? Instabiliteit: Als meer instabiliteit is, dan is co-ouderschap minder positief of zelfs negatief voor kinderen Specifieker: 1. Als grotere afstand ex-partners, dan is coouderschap minder positief/negatief 2. Als meer contact ex-partners, dan is coouderschap positiever
Afstand en effect co-ouderschap Voorspeld aantal speelafspraken per verblijfsarrangement en afstand tussen exen Afstand (ln) Moeder Co-ouders Vader geen verschil voor psych. welzijn, cijfers, aantal vrienden
Contact en effect co-ouderschap Voorspeld aantal problemen kind (ln) per verblijfsarr. en contact tussen ouders Moeder Co-ouders Contact Vader geen verschil voor cijfers kind
Effect co-ouderschap in bepaalde condities? 1. Co-ouderschap niet meer of minder effect al naar gelang hulpbronnen of conflict 2. Instabiliteit doet er wel toe, maar: - Alleen bij afspraken met vrienden zien we dat coouderschap negatief effect krijgt als lange afstand - Bij contact zien we juist omgekeerde: positieve effect co-ouderschap verdwijnt bij veel contact expartners
1. Niet negatief, maar ook niet echt positief > Klein effect en selectie nog grootste rol > Overeenkomstig eerdere literatuur 2. Geen aanwijzingen dat co-ouderschap wel positief effect heeft als veel hulpbronnen voor scheiding 3. Geen aanwijzingen dat co-ouderschap negatief is bij veel conflict, grote afstand (alleen speelafspraken) of weinig contact ex-partners (integendeel) Conclusie: Is co-ouderschap de beste oplossing of niet? Gelijkspel voor tegenstanders v.s. voorstanders coouderschap
Discussie (1) Waarom gelijkspel? 1. Geen negatieve uitkomsten want coouderschap juist minder conflict, meer contact en kleinere afstanden 2. Geen negatief effect als veel conflict want selectieve groep van co-ouders (weinig variatie) of het gaat juist om blootstelling (dus, kind data)
Discussie (2) Waarom gelijkspel? 1. Geen positieve uitkomsten want verschil met moeder- of vader verblijf in toegang tot hulpbronnen minder groot dan het lijkt 2. Geen positiever effect als veel hulpbronnen want selectieve groep van co-ouders (weinig variatie)
Discussie (3) Beleid: Minder nadruk op co-ouderschap? - Tevredenheid? - Uitkomsten ouders? Beleid: Meer nadruk op co-ouderschap? - Selectiviteit