JOHANNES DE DOOPERKERK te WARNS
Voorwoord In het eerste deel van deze presentatie vindt u achtergrondinformatie over het dorp, de gemeente Súdwest-Fryslân, de Johannes de Dooper kerk en de Protestantse gemeente. Sinds 1991 vormen Warns en Molkwerum een combinatie en zij delen sedert 1992 een predikantsplaats. Dit heeft in de loop der jaren geleid tot samenwerking op diverse terreinen. Met elkaar is een beleidsplan gemaakt (deze is opgenomen in de presentatie van de Hervormde Kerk te Molkwerum) en met elkaar worden diverse activiteiten georganiseerd. Deze activiteiten worden vermeld in deze presentatie. Namens de kerkenraad, Mevr. A. Boersma 1
Het dorp Warns met Skarl en Laaxum Deze plaatsen behoren tot de gemeente Súdwest-Fryslân in de zuidwesthoek van Fryslân. In deze streek bij de hoogste keileemrug Het Rode Klif herinnert een monument van veldkeien aan de bekende Slag bij Warns in 1345, waarbij de Hollandse graaf Willem lv met zijn troepen door de Friezen werd verslagen. Warns ligt ten zuiden van het Johan Frisokanaal en strekt zich uit vanaf de brug tot in het buurtschap Laaxum met het haventje aan het IJsselmeer, een afstand van wel vier kilometer. Het dorp ligt op een zandrug (gaast) uit de ijstijd, die hier en daar hoger reikt dan zeven meter. Vanouds is het dorp langs drie straten gebouwd: t Noard, Buorren en t Sou, deze laatste heeft een open karakter door de losse bebouwing en vooral de boerderijen. De andere straten hebben zich verdicht tot kernen, waarvan het deel bij het kanaal tot een kom is geworden, hier zijn later een tweetal jachthavens gegraven. In dit dorpsdeel staan enkele oude kapiteinswoningen en de Doopsgezinde kerk. Aan de oostkant staat een naoorlogse Rooms-Katholieke kapel. De tweede kern bij de Johannes de Dooperkerk heeft aan de noordzijde de Multi Functionele Accommodatie (MFA) staan, waarin de school (De Meiboom) maar ook het ouderencentrum De Janke Tromp Hoeve is gevestigd. In dit deel van het dorp staat ook de oude Gereformeerde Kerk die nu is omgedoopt tot It Doarpskultuerhûs De Spylder. 2
Statistische gegevens Warns In 1840 omvat het dorp Warns 35 huizen met 252 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 325 huizen met ca. 800 inwoners. Administratief hoorden de vroegere dorpen Skarl en Laaxum bij Warns. In Skarl staan voornamelijk boerderijen rondom een flinke begraafplaats, waar geen kerk op staat maar een klokkenstoel. In Skarl is een oorlogskerkhof en op 4 mei vindt hier de jaarlijkse herdenking plaats. Statistische gegevens Scharl / Skarl In 1840 omvat de buurtschap Scharl 7 huizen met 48 inwoners. Tegenwoordig heeft de buurtschap ca. 15 huizen met ca. 40 inwoners. De haven van Laaxum is nu een cultuurhistorisch monument, maar werd aangelegd in 1912 als vluchtplaats voor de plaatselijke vissers. Na aanleg van de Afsluitdijk ging de beroepsvisserij bijna geheel verloren. Tegenwoordig is er nog één beroepsvisser die gebruik maakt van dit haventje. Statistische gegevens Laaxum In 1840 omvat de buurtschap Laaxum 6 huizen met 24 inwoners. Tegenwoordig heeft de buurtschap 15 huizen (waaronder 1 boerderij) met in totaal ca. 35 inwoners. Begin 20e eeuw had de buurtschap nog 16 huizen en 2 boerderijen met in totaal meer dan 100 inwoners 3
Gemeente Súdwest-Fryslân Súdwest-Fryslân is een gemeente in de provincie Fryslân en is in 2011 ontstaan uit samenvoeging van de gemeenten: Bolsward, Nijefurd, Sneek, Wûnseradiel en Wymbritseradiel. De hoofdplaats van de gemeente is Sneek. De gemeente Súdwest-Fryslân omvat 6 steden, 74 dorpen en 91 buurtschappen. In totaal dus 171 woonplaatsen. Daarmee is het de gemeente met de meeste woonplaatsen van ons land. En het is de tweede gemeente van Fryslân wat betreft aantal inwoners. De gemeente had anno 2017 een oppervlakte van 841,56 km2, onderverdeeld in 459,64 km2 land en 381,92 km2 water. Hiermee is het qua totaaloppervlakte de grootste gemeente van Nederland. Súdwest-Fryslân is het Friese paradijs voor waterliefhebbers. Het zuidwestelijke Friese merengebied is onlosmakelijk verbonden met waterrecreatie. De Sneekweek, skûtsjesilen, de Elfstedentocht, of een terrasje pikken in Warns, Stavoren e.o. Voor natuurliefhebbers is er in Súdwest-Fryslân een hoop te beleven. Ooit een moerassig, ontoegankelijk gebied, nu een waterrijk paradijs voor natuurliefhebbers én water- en weidevogels. Het gebied is van internationaal belang voor water- en weidevogels.. 4
Beknopte geschiedenis kerkelijk Warns De oudste gedeelten van de oorspronkelijk Romaanse kerk dateren uit 1250. De kerk was gewijd aan Johannes de Dooper. (Een steen van deze kerk (de dowestien) heeft een plaatsje gekregen in een kerkje in Rome.) In 1682 bouwt men de huidige kerk. De grietman van Hemelumer Oldevaert en Noordwolde (Gellius Wibrandus van Jongestal) houdt het toezicht, schenkt een geldbedrag en tevens een gebrandschilderd raam. In 1729 wordt er voor het laatst in Skarl gepreekt door Johannes Baumgarten. In hetzelfde jaar verandert men het dak de toren te Warns. Dit wordt een ingesnoerde achtkantige spits, gedekt met leien. Vanaf 1772 verkrijgt men inkomsten uit de verkoop van graven. Het kerkhof is tot op heden bezit van de kerkelijke gemeente gebleven. In 1857 worden er beschadigde grafstenen van buitenlandse zeelieden gevonden. Ook voor hen was er in Warns een laatste rustplaats. 5
In 1923 wordt er een nieuw orgel gebouwd door de familie Dekker uit Goes. Er komen dan ook twee predikantenborden. De klokken in de toren dateren van 1523 (Kleine klok) en 1710 (Grote klok). De Gereformeerde Kerk en de Hervormde gemeente van Warns zijn samen opgegaan in een Protestantse Gemeente. In de voorhal van de kerk hangt een bord met de namen van de dominees die verbonden zijn geweest aan de Gereformeerde Kerk te Warns. (Het voormalige gereformeerde kerkgebouw is omgebouwd tot het culturele centrum De Spylder ). (afscheid dominee Wim Beekman op 9 september 2018) Leden Protestantse kerk Warns: 301 (72 leden van 0 30 jaar; 119 leden van 31-60 jaar en 110 leden van 61-100 jaar) 6
Beleidsplan periode 2015-2020 De Gemeente Onze gemeente wordt gevormd door de dorpen Molkwerum en Warns, alsmede de buurtschappen Skarl en Laaxum. Warns, met de bijbehorende buurtschappen, is een Protestantse Gemeente. Ook zij heeft de beschikking over een fraai kerkgebouw: de Johannes de Dooperkerk. Hier worden de meeste kerkelijke activiteiten gehouden; zo nodig maakt de gemeente gebruik van het naast de kerk gelegen multifunctionele dorpshuis De Treffe. Het kerkgebouw in Warns is een kerkelijk monument. Sinds 1991 vormen Warns en Molkwerum een combinatie en zij delen sedert 1992 een predikantsplaats. Dit heeft in de loop der jaren geleid tot samenwerking op diverse terreinen. Zo is er gemiddeld eenmaal per maand een gezamenlijke kerkdienst. De kerkenraden van beide gemeentes vergaderen een aantal malen per jaar gezamenlijk. Ook veel van de gemeentelijke activiteiten worden voor beide gemeentes gezamenlijk georganiseerd. Het beleidsplan is reeds opgenomen in de presentatie van de Hervormde kerk te Molkwerum en in deze presentatie wordt hiernaar verwezen. (Doopdienst Mirthe van der Meer en Jelmer van der Goot op 21 oktober 2018) 7
De Johannes de Dooperkerk staat midden in het dorp. Ze wil geen kerk zijn voor alleen de kerkelijke leden, maar wil deel uitmaken van de hele Warnser gemeenschap. Deze naar buiten gerichte houding is een grote drijfveer voor de kerkenraad om op deze manier samen gemeente zijn. (flashmob door catechesanten op 19 mei 2013) Samen met de Hervormde gemeente te Molkwerum kennen wij verschillende aktiviteiten: Graafwerk. Samen met oudere jongeren en hier en daar een jongere oudere komen we vier keer per seizoen zowel in Molkwerum als in Warns een avond samen, om met leeftijdgenoten net even dieper te spitten dan anders. De groep kiest zelf onderwerpen uit maatschappij, kerk, geloof en samenleving. Graafwerkgroep voor 60+. Deze groep voor Warnsers en Molkwerumers behandelen thema s die door henzelf worden aangedragen. Maaltijd 60+ alleenstaanden. Alle alleenstaanden van Molkwerum en Warns worden vier keer per jaar uitgenodigd voor deze maaltijd. Dit geldt niet alleen voor kerkelijke leden maar voor alle dorpsgenoten. Groothuisbezoeken. Dit jaar is het thema: Een goed gesprek. Er worden twee avonden in Molkwerum georganiseerd en twee in Warns. In mei/juni 2019 wordt er een Hagepreek gehouden in Molkwerum. Bloemschikken. Hoe kun je nu mooier gesprekken voeren dan samen even bezig te zijn. Zo ontstond het idee om samen te gaan (liturgisch) bloemschikken. In december is dit in Molkwerum en in maart is het in Warns. 8
(liturgisch bloemstuk pasen 2018) In Warns is er ook: Zondagsschool voor de basisschoolkinderen van 4 12 jaar Catechese voor 12-14 jarigen en 15-17 jarigen. Deze avonden worden geleid door kerkelijke leden. Oliebollenverkoop Dé ontmoetingsplek voor alle dorpsgenoten onder het genot van glühwein en een heerlijke eigengebakken oliebol. Gemeenteavond waarin huishoudelijke zaken een rol spelen, maar waar ook ruimte is voor verdieping. Tsjerke fair Dit is een gezellige middag en avond voor alle belangstellenden uit het dorp. Met elkaar genieten van eten en drinken, goede gesprekken en de mogelijkheid om spelletjes te doen (en ook iets te winnen!). 9