Geachte mevrouw Coenders, Naar aanleiding van ons overleg op 6 mei jl. met u en de heer Dannenberg, treft u hierbij het document De kracht van Integrale Vroeghulp, Integrale vroeghulp na 1 januari 2015 lokaal of regionaal? aan. 1 In dit document hebben we de volgende onderdelen beschreven: - Het onderscheidend vermogen van Integrale Vroeghulp (IVH) - De meerwaarde van IVH - Kosten IVH netwerk in Twente in 2014 - Borging IVH in de gemeentelijke en regionale structuren in Twente - De onderscheidende onderdelen van IVH, waarbij bij elk onderdeel is aangegeven wat de voordelen dan wel mogelijkheden zijn om het lokaal of regionaal te organiseren: o Vroegsignalering/ aanmelding/ toegang o Coördinatie o Trajectbegeleiding/ -ondersteuning o Multidisciplinaire diagnostiek/ interventies/ specialistische hulp o Zorg/ onderwijs - De risico s bij het uiteenvallen van het IVH netwerk We hopen dat de informatie bijdraagt aan het kunnen maken van een goede afweging tot het lokaal en/of regionaal organiseren van de Integrale Vroeghulp coördinatie en het inzetten van trajectbegeleiders. We zijn benieuwd naar uw reactie. Namens de regionale stuurgroep, Liesbeth Rogge, ketencoördinator IVH Twente Rob van der Pijll, voorzitter regionale stuurgroep IVH Twente.
De kracht van Integrale Vroeghulp. Integrale vroeghulp ná 1 januari 2015 lokaal of regionaal? Nederland staat aan de vooravond van een grote stelselwijziging voor de jeugd. De ambitie is om alle kinderen in Nederland veilig en gezond te laten opgroeien, hun talenten te laten ontwikkelen en mee te laten doen in de samenleving. Gemeenten zullen van alles moeten organiseren om die ambitie waar te maken. Zij krijgen immers de regie over de jeugdzorg. Als ouders zich zorgen maken over de ontwikkeling van hun kind, kunnen ze terecht bij de huisarts, het consultatiebureau of het Centrum voor Jeugd en Gezin. Maar soms is dat niet voldoende. Ouders die blijven twijfelen of hun kind zich wel goed ontwikkelt, kunnen hulp zoeken bij Integrale Vroeghulp (IVH). IVH is als ketennetwerk al ruim 15 jaar actief en richt zich op kinderen van 0-7 jaar met (dreigende) ontwikkelingsachterstanden als gevolg van een beperking. IVH is in Twente een netwerk van 19 organisaties. die een ketennetwerk van vroegsignalering, integrale diagnostiek, gezinsondersteuning, onderwijs en zorg vormen. IVH is via deze partners en via de samenwerking met algemene organisaties op lokaal gemeentelijk niveau actief. Hierbij gelden de gemeentelijke uitgangspunten als 1 gezin, 1 plan, 1 regisseur, vergroten eigen kracht, versterken eigen regie. 2 De vraag van ouder en kind staat centraal. Ouders gaan in gesprek met de professionals over hun zorgen over hun kind en de gewenste route. De samenstelling van het multidisciplinaire team varieert, afhankelijk van de problematiek van het kind en de vraag van ouders. Het netwerk IVH en haar partners zijn in staat flexibel te opereren. Hierdoor kunnen we ook inspelen op wat per gemeente noodzakelijk en wenselijk is. Het netwerk Integrale Vroeghulp is onderscheidend door: De intersectorale en multidisciplinaire bundeling van expertise. De specifieke kennis van kinderen van 0-7 jaar met ontwikkelingsproblemen. De contextgerichtheid, er wordt gekeken naar kind, ouders en verdere sociale context van het kind. Het betrekken van ouders als een essentiële (gespreks)partner in het hele proces Haar positie als verbindende schakel. IVH vormt een verbindende schakel tussen lokale structuren en regionale zorgaanbieders. Dit geldt zowel voor de structuren in het onderwijs/op de scholen, als de gemeentelijke zorgstructuren/ de toegang. Op het moment dat er sprake is van een complexe zorgvraag waar de medewerkers in de gemeentelijke toegang mee geconfronteerd worden, of een
vraag vanuit het onderwijs richting zorg, kan IVH ingeschakeld worden. Vanuit IVH wordt weer terugverwezen/ afgeschaald naar lokale voorzieningen als het kan en opgeschaald naar zorg en ondersteuning/ een regionale zorgaanbieder waar nodig. De IVH-coördinator heeft kennis van de sociale kaart van heel Twente en is de verbindende schakel tussen de diverse zorgaanbieders. Dit is een duidelijk voordeel, aangezien het vaak om complexe problematiek gaat waarbij meerdere zorgaanbieders iets betekenen in het traject van ouder en kind. IVH heeft lijnen naar de 1 e lijns zorg en naar de ziekenhuiszorg, dus vormt ook een verbindende schakel tussen preventieve en curatieve zorg. Veel professionals in het netwerk IVH werken lokaal, maar hebben een directe lijn naar een regionale zorgaanbieder, dus daar waar nodig is er een korte lijn naar specialistische hulp. 3 Deze onderscheidende aspecten van IVH zijn niet makkelijk op te bouwen of te integreren in lokale/sub-regionale teams of structuren. Het aantal aanmeldingen is daarvoor te gering. Ca. 115 op jaarbasis voor de 14 Twentse gemeenten worden in een van de kernteams besproken (daarbovenop worden de coördinatoren nog eens 100 à 120 keer op jaarbasis benaderd met een adviesvraag, die gelijk doorverwezen kan worden naar een van de bij de keten aangesloten organisaties). En voor regionaal werkende professionals (zoals bijvoorbeeld de kinderartsen) is een regionale inzet beter uitvoerbaar en vanwege de omvang efficiënter om aan deel te nemen. Meerwaarde Integrale Vroeghulp. IVH draagt bij aan: Het vroegtijdig signalen, opsporen en ondersteunen van mogelijke ontwikkelings- en/of gedragsproblematiek bij jonge kinderen. Het investeren van eigen kracht en versterken van eigen regie van ouders en kind. Het faciliteren van professionals van algemene voorzieningen in het onderkennen en zelf oplossen van mogelijke problemen en het zo snel mogelijke doorschakelen naar gebundelde, al dan niet specialistische, expertise. Het efficiënt organiseren van een netwerk van partners op alle relevante domeinen en (boven)lokale niveaus.
Het beperken van de inzet van financiële middelen. De relatief beperkte investering in het IVH netwerk en het mobiliseren van samenhang en inzet vanuit het IVH netwerk bespaart een veelvoud van de in IVH geïnvesteerde kosten. Kosten IVH netwerk in Twente in 2014. Het ministerie van VWS verleent de MEE-organisatie op basis van een regeling subsidies AWBZ een specifieke vergoeding voor de coördinatie van Integrale Vroeghulp in de regio Twente. Deze subsidie bedraagt in 2014 ca. 57.000,00 op jaarbasis. Alle overige kosten die gemaakt worden in het kader van IVH (denk aan vraagverheldering, casemanagement, onderzoek, overleg multidisciplinair team) worden tot op heden gedragen door de deelnemende partijen en vanuit de eigen budgetten. De kosten voor het totale pakket zijn een veelvoud van de coördinatiekosten. In het licht van de transities en het overhevelen van budget naar gemeenten is het goed te realiseren dat nog steeds een fiks deel van de kosten buiten het gemeentelijk domein vallen (zorgverzekering, langdurende zorg) 4 Borging Integrale vroeghulp in gemeentelijke en regionale structuren in Twente IVH is een in ruim 15 jaar doorontwikkelde en verfijnde manier van werken die op verschillende manieren geborgd kan worden in het licht van de huidige ontwikkelingen. IVH vormt een goede aanvulling op de sociale wijkteams, omdat ze bepaalde specialistische kennis kan inzetten die tot op heden nog niet in wijkteams voorhanden is. De huidige werkwijze van IVH bestaat uit de volgende onderdelen; - Vroegsignalering/ aanmelding/ toegang - Coördinatie - Trajectbegeleiding - Multidisciplinaire diagnostiek/ Interventies/ specialistische hulp - Zorg/onderwijs
Vroegsignalering/aanmelding/ toegang Vroegsignalering en aanmelding behoren bij de toegang en kunnen lokaal georganiseerd worden. Dicht op/bij de verwijzers (peuterspeelzalen, kinderdagverblijven, consultatiebureaus, scholen, 1 e - lijns professionals). Dit heeft als voordelen dat eerder zicht verkregen wordt op kinderen met mogelijke ontwikkelingsproblemen en korte lijnen, wat in eerste instantie tot een toename van het aanmeldingen kan leiden. Vroegtijdig signaleren leidt ook tot het eerder inzetten van (preventieve) acties die inzet van langdurige en duurdere zorg kunnen helpen voorkomen. 5 Coördinatie Het verdient de voorkeur de coördinatie bovenlokaal/ regionaal te organiseren, vanwege de verbindende schakelrol (zie hierboven). Bij IVH gaat het erom dat waar nodig opgeschaald kan worden naar specialistische hulp. De coördinator heeft het overzicht, heeft kennis van de sociale kaart en kan professionals uit de verschillende organisaties met elkaar in verbinding brengen. Op regionaal niveau is het organiseren en coördineren van een intersectoraal / multidisciplinair netwerk mede gezien vanuit efficiency en praktische inzetbaarheid effectiever dan op lokaal niveau. De coördinator kan vanuit een regionale functie deskundigheidbevordering verzorgen voor de werkers in sociale wijkteams of in andere verbanden. Deze deskundigheidsbevordering is gericht op het herkennen en erkennen / signaleren van mogelijke problematiek van kinderen met een beperking of meervoudige problematiek en draagt daarmee bij aan het vroegtijdig op de juiste manier oppakken hiervan. Door deze interventies kan tijdig en adequaat opgeschaald én afgeschaald worden. De coördinatie van IVH wordt al ruim 15 jaar door de MEE organisaties vervuld. MEE werkt ongebonden. Ongebonden ten opzichte van de financier (tot 1 januari 2015 ministerie van VWS, vanaf 1 januari 2015 de gemeenten), en ongebonden ten opzichte van zorgaanbieders/ andere partijen. Om deze onafhankelijkheid te blijven waarborgen kan gedacht worden de coördinatie bij MEE Twente te laten. Dit betekent ook continuïteit. Tevens kan gedacht worden aan het onderbrengen van de coördinatiefunctie bij een andere mogelijk ongebonden organisatie. Daarvoor zijn meerdere mogelijkheden: Jeugd Partners Twente of het nog in te richten OZJT waar regionale functies ondergebracht zullen worden.
Tevens is het een mogelijkheid om de coördinatiefunctie onder te brengen bij de GGD als regionale partij. Trajectbegeleiding/ -ondersteuning Grotere gemeenten (Enschede, Almelo, Hengelo) organiseren zowel de toegang als de trajectbegeleiding zelf (bv. vanuit de wijkteams of het onderwijs). Kleinere gemeenten organiseren de toegang lokaal (bv. vanuit het onderwijs of de gemeente), maar de trajectbegeleiding sub regionaal (met 3 tot 5 gemeenten gezamenlijk). Heel lokaal inzetten van trajectbegeleiding leidt (zeker in kleine(re) gemeenten) tot kwetsbaarheid en mogelijk verlies van expertise vanwege het geringe aantal trajecten. Gezien het huidige aantal kinderen dat besproken en begeleid wordt via IVH in de kleinere gemeenten worden de trajectbegeleiders voor trajecten in diverse gemeenten ingezet. Doordat ze vaker ingezet worden, houden en verbreden ze hun expertise en houden hun netwerk op peil. Deze expertise vervaagt op den duur bij een te geringe inzet. 6 Trajectbegeleiding wordt nu door de consulenten van MEE Twente en MEE IJsseloevers uitgevoerd. In de visie van het IVH netwerk is reeds gesproken over het breder organiseren van de trajectbegeleiding. We bedoelen daarmee de uitvoering door partnerorganisaties. Voordeel hiervan is dat betrokkenheid en de verbinding vanuit de verschillende organisaties groter wordt en dat er een bredere pool van trajectbegeleiders zal zijn. In de grotere gemeenten kan dit wellicht opgevangen worden door de trajectbegeleiding vanuit de wijkteams vorm te (gaan) geven. Ook zou trajectbegeleiding geboden kunnen worden door het Algemeen Maatschappelijk Werk/ Maatschappelijke Dienstverlening, de jeugdgezondheidszorg en zorgaanbieders. Een goede instructie en het verzorgen van de juiste deskundigheid is wel nodig om de benaderingswijze en aanpak van IVH bij andere medewerkers dan de huidige trajectondersteuners op het gewenste niveau te brengen en te houden. Multidisciplinaire diagnostiek/ interventies/ specialistische hulp Aangezien (multidisciplinaire) diagnostiek, interventies en specialistische hulp geboden worden door regionaal werkende organisaties met elk hun eigen expertise, verdient het de voorkeur om diagnostiek en de
doorverwijzing naar specialistische hulp bij een regionaal werkend team te laten. De argumenten hiervoor zijn de volgende: IVH werkt voor een zeer specifieke doelgroep. De aantallen kinderen die besproken worden binnen IVH met name in de kleine gemeenten - is beperkt en het is efficiënter/ kostenbesparend om de specialistische kennis regionaal te bundelen. De organisaties die deel uitmaken van de keten Integrale Vroeghulp zijn veelal regionaal werkende organisaties. De specialisten en met name de kinderarts en revalidatie arts, moeten efficiënt ingezet worden, dit gebeurt nu doordat bij 1 kernteamvergadering kinderen uit meerdere gemeenten worden besproken. 7 Zorg/ Onderwijs Het Speciaal Onderwijs is reeds partner binnen het netwerk IVH en partner binnen de stuurgroep. In het kader van Passend Onderwijs wordt nadrukkelijker de verbinding tussen het onderwijs en de zorg gezocht en gelegd. IVH krijgt regelmatig vragen omtrent de (geschikte) schoolkeuze. Met betrekking tot deze vragen legt IVH verbinding tussen onderwijs en zorgpartners. Zij doet dat ook (en kan dat nog meer doen) voor vragen vanuit het regulier onderwijs. IVH is tevens een verbindende schakel tussen ouders school zorg. Vanuit de contextgerichte benadering biedt dit voordelen met betrekking tot afstemmingsvraagstukken en het bijdragen aan het scheppen van een gezamenlijk draagvlak. Valt het IVH-netwerk uiteen, dan moet rekening gehouden worden met: langere trajecten voor zeer jonge kinderen en ouders. Het gaat bij deze kinderen om complexe, meervoudige of nog niet goed te duiden problematiek. Als het ketennetwerk IVH uiteen zou vallen, ontstaat mogelijk de situatie dat ouders en kinderen langs meerdere organisaties moeten, omdat een verbindende schakel ontbreekt. meerkosten doordat: o problematiek niet gesignaleerd of niet tijdig onderkend wordt, o kinderen en ouders bij verschillende instanties en in opeenvolgende stadia opnieuw beoordeeld worden,
o mogelijk meer en duurdere ondersteuning nodig is dan wanneer direct onderkend was wat er aan de hand was en nodig was om kind en ouders de weg te wijzen. Samenvattend proces (voorstel): Toegang lokaal contact met coördinator IVH (via steunpunt of zorgcoördinator vanuit het onderwijs, via toegang medewerkers, etc. trajectbegeleiding lokaal (grotere gemeenten) en sub regionaal (kleinere gemeenten) indien nodig opschalen naar regionaal team voor diagnostiek, advies, en ondersteuning en warme overdracht naar zorg en specialistische hulp. 8 Aanmelden Lokaal team vermoeden ontwikkelingsproblematiek Contact met coördinator IVH lokale ondersteuning Specialistische zorg Inzet IVH team diagnostiek advies IVH trajectondersteuning