De meest gestelde vragen Waarom wil je niet dat deelnemers hun teksten voorlezen? Ik spreek een voorkeur uit, wie per se wil voorlezen krijgt alle ruimte. In ons allen zit het weet hebben van publiek, de neiging te vergelijken. Voorlezen is gericht op communicatie met de ander. Schrijven vanuit je hart zoekt de verbinding met jezelf. Al schrijvend gaan we niet de ander verbazen maar onszelf, niet de ander verrassen maar onszelf. Door niet voor te lezen sluiten we meteen uit dat deelnemers zich gaan vergelijken met elkaar ( Zo zeg, je kunt wel horen dat jij dit vaker hebt gedaan! ) Het hart kent rangen noch standen, niveaus noch keurmerken en ook geen beter of minder. Als je weet dat er straks wordt voorgelezen, weet het hart al genoeg en het ego wil scoren. Ik sluit die deur op voorhand door te zeggen dat we niet gaan voorlezen. Ik word 60 en wil mijn verjaardag eens heel anders vieren, kan dat ook met schrijven? We hebben al een paar feestjes vorm mogen geven en dan gaat het om het volgende: de groep mag maximaal tien, minimaal vijf verjaarsgasten groot zijn. De jarige heeft / weet een plek waar rustig geschreven kan worden en zorgt voor koffie en taart; wij verzorgen het programma. We hebben een voorgesprek, kleden de ruimte feestelijk aan en willen weten of de jarige een thema heeft om over te schrijven. Het gaat immers om maatwerk. Alle gasten krijgen een pen, een schrift, documentatie. We spreken met de jarige af hoe lang het schrijffeestje mag duren, een morgen, een middag, een dag. 1
Mijn vijf vriendinnen en ik willen regelmatig schrijven vanuit ons hart. Kunnen jullie ons daarin meenemen? We doen niets liever en zijn ervoor. Jullie bepalen zelf het dagdeel, de frequentie, eventueel de onderwerpen waarover jullie willen schrijven. Ons schrijfcafé biedt ruimte aan maximaal zes schrijfgenoten. Als vereniging voor weduwen en weduwnaars bieden wij ontspanning en steun aan onze leden. Zou schrijven vanuit je hart een dienende activiteit zijn? Onze ervaring laat duidelijk zien hoe zinrijk het óók voor mensen met rouwarbeid is om vanuit hun hart te schrijven. Het programma is altijd aangepast aan de doelgroep ( minimaal vijf, maximaal tien deelnemers (m/v.). Als werkzoekende zit ik in een heel traject. Mijn gevoel is dat er naar bekende zaken gevraagd en gezocht blijft worden. Zou jullie schrijfconcept een nieuwe ingang kunnen zijn? Van het UWV kregen wij het verzoek een aantal keren te gaan schrijven met een werkzoekende ICT-er. Het schrijven leverde op dat de deelnemer zich omschoolde tot kok in een instelling voor verstandelijk gehandicapten. Onze ervaring is dat vragen die het denken te boven gaan, en die stelt ons schrijfconcept, nieuwe mogelijkheden, verlangens, antwoorden in mensen omhoog laten komen. Binnen ons spirituele centrum ontvangen wij vele groepen op diverse thema s. Zou jullie schrijfconcept onderdeel van een progamma kunnen zijn, zie onze website ( )? We bekeken de website en hebben leuke ideeën die naadloos aansluiten bij cq. te integreren zijn in de activiteiten die jullie bieden. In een voorgesprek kan het maatwerk zijn eerste 2
contouren tonen! Weet wel dat voor ons schrijfconcept een maximum aantal van tien deelnemers gewenst is. Is het schrijfconcept te zien als het schrijven van je levensverhaal? Nee, dat is een andere vorm. Onze deelnemers rubriceren of ordenen niets, ze beschrijven geen levensfasen of stamboom, duiken niet in de familiegeschiedenis, frissen niet hun herinneringen op en streven ook niet naar volledigheid. Ze starten met het schrijven niet bij hun wieg. Schrijven vanuit je hart zet met een schrijfidee zomaar ergens een deurtje open en wat de pen van de deelnemer laat zien is ongedachte informatie, een van binnen gevoelde vraag, een antwoord dat de pet te boven gaat, verbazing, verrassing. Het verkennen van het eigen innerlijk vertoont geen lineaire lijn, loopt dus niet van wieg naar levenseinde en is nooit klaar. Elk schrijfidee opent het hart weer wat méér. Er is ook veel aanbod op het gebied van creatief schrijven, sluit dat bij jullie schrijfconcept aan? Niets bestaat dat niet iets anders aanraakt ( Jeroen Brouwers) en toch is creatief schrijven een heel andere vorm dan schrijven vanuit je hart. De pen hanteren is de overeenkomst, daarna is alles anders. Creatief schrijven zingt teksten los waar ook anderen kennis van kunnen nemen. Schrijven vanuit je hart gebruikt je schrift als de veilige ruimte voor jou en jezelf. We lezen niet voor, we schrijven puur en alleen voor onszelf en we beogen niet mooi, creatief, boeiend, origineel te schrijven. Eigenlijk láten we ons schrijven. Teksten ontstaan bijna óndanks onszelf. Ik zou het wel eens een uurtje willen proberen, kan dat? Er kan veel maar dit is ook belangrijk: Schrijven vanuit je hart, je eigen innerlijk verkennen, de ontmoeting met je ware zelf aangaan, is een proces. En processen worden in tijd beleefd. Een uurtje yoga of mediteren of naar klankschalen luisteren zal een indruk achterlaten maar als het bij die indruk blijft. Een schrijfmiddag of morgen is een zinvolle, inspirerende kennismaking en kan veel op gang helpen. Echte oogst is weggelegd voor degene die dóórgaat met schrijven vanuit zijn hart. Precies als bij yoga, mediteren, luisteren naar klankschalen. 3
Ik ben een beetje bang dat het therapie is en daar heb ik het echt mee gehad! Wij zien duidelijk twee begrippen : therapie en therapeutisch. Wij beogen niets. Wij bieden aan, verzorgen randvoorwaarden, creëren een rustige, veilige setting, helpen de pen op gang komen, bieden stimulans en uitnodiging, zijn als het ware de vroedvrouw. Alles is erop gericht dat de deelnemer binnen de beslotenheid van de voor- en achterkaft van zijn schrift, zich zo vrij en spontaan mogelijk kan uiten. Dat hij zichzelf durft toe te staan het denken wat te dimmen en de stem van zijn innerlijk meer toe te laten. Dat die manier van met elkaar samenzijn zuiverend is, helend (therapeutisch!)werkt, dat is onze ervaring maar die rubriceren wij niet onder therapie. Het is onze overtuiging dat de werkelijkheid voor ieder mens is samengesteld uit zijn buiten- èn zijn binnenwereld. Wij zijn hartwerkers, wij vragen aandacht voor de binnenwereld van deelnemers. Hart nodig, vinden wij. Helend en geen therapie. En als je nou veel vanuit je hart geschreven hebt, wat doe je daar dan verder mee? Schrijven vanuit je hart gaat om persoonlijke ontwikkeling, om innerlijk verkennen, om spiritualiteit, zingeving, groei. Dan kun je het schrijven (en je volle schriften) zien als een instrument, een middel om aan die persoonlijke ontwikkeling te bouwen. En wat je met dat middel doet, is aan jou. Bewaren, nog eens nalezen, verbranden, verscheuren, het zijn allemaal individueel te kiezen opties. Bij creatief schrijven gooi je je mooie verhalen, sprookjes, gedichten niet snel weg maar bij schrijven vanuit je hart is je oogst immaterieel, die zit in jou, dat is jouw tocht en ervaring. Op het materiële vlak hoef je daar niet noodzakelijk iets van te bewaren. Ik ben een verwoed briefschrijver, dan schrijf ik toch al vanuit mijn hart? Wij maken een verschil tussen schrijven met je (hele!) hart en schrijven vanuit je hart. Voor ons valt de brief niet onder het schrijven vanuit je hart omdat hoe dan ook, mogelijk in een ver hoekje, toch het denken erbij betrokken is. Je weet heel goed aan wie je schrijft, je maakt keuzes in wat je schrijft, je selecteert je informatie, je voelt hoever je je wilt openen voor de 4
aangeschrevene, je schrijft dezelfde brief niet aan een ander, je deelt een band en die is context, die stuurt en bepaalt mee. Bij schrijven vanuit je hart laat je dat allemaal los, je laat het over aan je hart of ziel of wezen. Kome wat er komen wil, ongestuurd, ongedacht, niet bezig met welke ander ook. Is het niet gevaarlijk om van alles en nog wat weer op te rakelen? Wat er is, is er. Daar voegt schrijven vanuit je hart niets aan toe. Ieder mens heeft een onbewust en een bewust reservoir om uit te putten. Wat uit het bewuste komt, is voorhanden. Maar ons onbewuste reservoir is de grote onbekende. Toch speelt dat wat zich daar allemaal bevindt, zijn partijtje behoorlijk mee! Het onbewuste stuurt ons méér aan dan het bewuste. Dan is het schrijven niet de boosdoener die alles zo nodig oprakelt maar de heler die dingen veilig aan het licht wil brengen. Alleen wat wordt gezien en erkend, kan worden geheeld. Wat gezien wordt, verliest zijn macht over je. Tot wat wordt erkend kun je je verhouden. Een slang onder je bed die je niet wilt zien wordt pas gevaarlijk door hem niet te willen zien. Maar gaat het dan niet met me op de loop? Ons organisme is heel wijs en laat toe wat we aankunnen. Het hart speelt brokjes vrij die ons wel kunnen verrassen of verbazen maar die ons niet van het padje gooien. Waar we aan toe zijn, komt vrij. Wat ons dient stroomt uit de pen. Waar we (nog) niet aan toe zijn, blijft veilig waar het is. Totdat wij ook daar aan toe zijn. Schrijven vanuit je hart is een keuze voor willen weten wie je met jezelf in huis hebt. Het is een keuze voor de weg naar binnen. Wie die keuze maakt wil zijn hart verstaan, zijn innerlijk verkennen. Met alles wat daarin is. Als we naar Brazilië willen gaan dan weten we dat er inentingen bij horen. Die pijn of schrik of angst is deel van de reis die we kiezen. 5