0 Thema Leefdaken Roofs & the City Januari 0 Volg ons ook op Mark Blaakman, Business Manager 0 Onderzoek: Leefdaken leveren geld op 0 De zekerheden van 0 Diverse projecten Infographic 0 Expert in spelen op daken 06 project: Oude Tol 08 Loungen in de volkstuin nieuwe stijl Toekomstvisie Jeroen Wouters architect/directeur Architectenburo JMW De komende decennia zullen we, ondanks de negatieve stemming van vandaag de dag, gaan zien dat in toenemende mate de nadruk op de verdichting van de steden komt te liggen. Door de vergrijzing en de daarmee gepaard gaande krimp in de buiten en minder dicht bevolkte gebieden zal de druk op de binnensteden alsmaar toe nemen. Om deze druk op te kunnen vangen moet er meer ruimte ontwikkeld worden voor het huisvesten van al die nieuwe stedelingen met de daarbij behorende voorzieningen. Pindakaastapijten Het uitdijen van steden met zgn. pindakaastapijten bestaande uit kleurloze anonieme vinexwijken, is niet meer aan de orde. Kwaliteit staat voorop. Herkenbaarheid en onderscheidend vermogen zijn belangrijke uitgangspunten voor de in gang gezette binnenstedelijke transformatieprocessen. Herstructureringen waarbij gekozen wordt voor sloop-nieuwbouw en de transformaties van bestaand vastgoed, vormen de belangrijkste thema s vandaag de dag. Bij de sloop-nieuwbouw kun je constateren dat in het geval van grondgebonden woningen, de afmetingen van de percelen steeds kleiner worden. De buitenruimte wordt een rook-/luchtplaats van de woning. De werkelijke groene kwaliteit is hierbij ver te zoeken. Bij binnenstedelijke appartementen signaleren we dat het uitzicht op bitumen niet meer geaccepteerd wordt. Dit daklandschap dient op zijn minst van een hoge visuele kwaliteit te zijn al dan niet met gebruiksmogelijkheden. Het is een interessante ontwikkeling, waarbij vanuit verschillende inzichten draagvlak ontstaat voor het inzetten van het dak als vijfde gevel. Een vlak waar een visuele en ruimtelijke invulling aan wordt gegeven. Voedsel van het dak is hip en sexy Identiteit en authenticiteit vormen kernwaarden in de trend van vandaag de dag. Zeker op het gebied van voedselvoorzieningen zien we een beweging naar eerlijk eten. Geen grote voedseltransporten meer met vele afgelegde kilometers, maar het radijsje komt weer dicht bij huis vandaan, geteeld door lokale ondernemers. Deze trend zien we ook terug in de groei van oude volkstuintjes waar een nieuwe generatie het telen van groenten en fruit met grote toewijding uitvoert. Zo is het idee in Almere ontstaan dat de bovenste verdieping van woningbouw uit zeecontainers, als volkstuin wordt ingericht waarbij de kap een kas vormt. Dichtbij een eerlijke voedselproductie is weer hip en sexy en heeft het geitenwollensokken imago van zich af weten te schudden. Het zogenaamde urban farming heeft in razend tempo aan goodwill gewonnen. Juist in de stedelijke omgeving groeit het besef dat het dak de mogelijkheid biedt om zelf actief te participeren in de vergroening van het daklandschap. Ingrediënten voor ontwerpers Samen met de eerder genoemde verdichting van binnenstedelijke gebieden zal deze private urban farming, net als bij de traditionele volkstuinen, meer en meer doorgroeien naar verblijfsgebieden. Naast de basisprincipes van het telen van groente en fruit wordt de sociale gemeenschappelijkheid een belangrijk side effect. Met dit besef in het achterhoofd is het interessant voor ontwerpers om bij binnenstedelijke verdichtingsopgaven, meer aandacht te besteden aan de inrichting van het daklandschap. Zo ontstaat saamhorigheid van de bewoners, waarbij verblijven, tuinieren en socialiseren belangrijke ingrediënten vormen om de hedendaagse bouwopgave te doen laten slagen. Behalve door de groeiende wereldbevolking, versnelt in Nederland de verstedelijking door veranderingen in onze bevolkingssamenstelling. Alleenstaanden, eenoudergezinnen en steeds meer tweeverdieners wonen liever in of nabij de stad. Mark Blaakman, Business Manager Nederland Column Opdrachtgevers en architecten in de hoofdrol Pagina
Mark Blaakman, Business Manager Nederland Opdrachtgevers en architecten in de hoofdrol Leefdaken verbeteren niet alleen het woon- en werkklimaat, maar ook de waarde van gebouwen., ontstaan uit Zoontjens, heeft daar de afgelopen jaren in Nederland en andere Europese landen veel kennis en ervaring in opgebouwd. Daarom bieden wij 0 jaar systeemgarantie en een speciale daktuin verzekering. Zo kunnen wij alle risico s wegnemen. Als meer opdrachtgevers en architecten de voordelen van leefdaken voor hun projecten ontdekken, levert dat voor iedereen voordeel op. Samen kansen benutten Projecten en opdrachtgevers merken dat hun projecten moeilijker te managen zijn door nieuwe regelgeving en ontwikkelingen op het gebied van duurzaamheid. Wie duurzamer wil bouwen, doet er goed aan om specialisten vanaf het begin bij het project te betrekken. Dat geldt ook voor iedereen die het dak van een gebouw of woningcomplex bij de leefomgeving wil betrekken. Leefdaken leveren voordeel op, zeker als men bereid is om in een vroegtijdig stadium de expert erbij te betrekken. Opdrachtgevers hebben als investeerders de hoofdrol in ieder project en vertrouwen op hun architecten om de eisen uit het bestemmingsplan te verwerken in het ontwerp. Als zij samen besluiten om de beschikbare vierkante meters beter te benutten met een leefdak, levert dat gegarandeerd een hoger rendement op. Dakspecialist met jarenlange kennis en ervaring Met duurzaam bouwen en door verlaging van de faalkosten is in de bouw nog veel geld te verdienen. Uit onderzoek van Buildsight blijkt dat de sleutel in de ontwerpfase ligt. Door bij de start meer aandacht te hebben voor de uitvoerbaarheid van het project. Wij denken graag vanaf de ontwerpfase mee over de consequenties van een leefdak en welke inrichting het beste bij uw project past. Daarom zijn al onze dakspecialisten opgeleid door Bureau Dak Advies en schakelen wij wanneer nodig collega s of partners in om het meeste uit uw budget te kunnen halen. Alle risico s nemen wij voor u weg met onze 0 jaar systeemgarantie, een overkoepelende borgstelling vanuit CRH en een all-in daktuinverzekering. Die extra verzekering is mogelijk dankzij het grote aantal succesvol uitgevoerde projecten en jarenlange ervaring. Meer oog voor omgevingsvoordelen Een betere woon- en werkomgeving en dus ook verhuurof verkoopbaarheid van het vastgoed, zijn bij iedereen bekende voordelen van leefdaken. In Duitsland krijgen particulieren en bedrijven met een groen dak een stimulerende korting op de rioollasten. In Nederland jammer genoeg nog niet. Waterschappen en gemeenten hebben veel voordeel bij groendaken en zouden meer oog moeten hebben voor bijvoorbeeld de C0 -reductie van groenvoorzieningen op daken. Ook het vertragen en filteren van de waterafvoer bij hevige regenbuien levert direct voordeel op. Daardoor worden rioolbuizen en waterzuiveringsinstallaties veel minder zwaar belast. Groene leefdaken beperken ook het zogenaamde Urban Heat Island effect *, een voordeel waar zowel de gebouwexploitant als gemeente van meeprofiteert. Wanneer iedereen openstaat om elkaars kennis en ervaring te delen worden alle partijen uitgedaagd om meer kwaliteit te leveren tegen lagere kosten. Wij denken en werken daar vanuit graag aan mee. * Urban Heat Island effect is het fenomeen dat de gemiddelde temperatuur veel hoger is in de stad dan in de gebieden daarbuiten. Meer bomen en planten in de stad zorgen voor vermindering van het Urban Heat Island effect. Onderzoek: Leefdaken leveren geld op In 0 heeft Buildsight in opdracht van een landelijk onderzoek uitgevoerd naar de markt en ontwikkelingen voor platte daken. Uiteraard blijkt daaruit dat budgetten onder druk staan, maar ook dat men open staat voor de voordelen van leefdaken. Groen-, energie- en leefdaken bieden daarom juist nu interessante kansen om in de bouw op duurzame wijze waarde toe te voegen aan zowel nieuwbouw- als herontwikkelingsprojecten. heeft een groot aantal koplopers in de markt gevraagd wat de belangrijkste afwegingen zijn om een leefdak in te richten. Een daarvan is transparant risicomanagement. Daarom betrekt deskundigen en externe autoriteiten. Zij onderstrepen de vakkundigheid en garantiestelling bij elk leefdak dat aanlegt. 0 bouwt op jarenlange expertise van Zoontjens is jaar geleden ontstaan uit Zoontjens dat meer dan jaar ervaring in kleine en grote dakbestratingsprojecten heeft, nationaal en internationaal. In praktijk blijkt dat er steeds meer behoefte ontstaat om daken in te richten met bestrating in combinatie met beplanting, meubilair en verlichting. heeft de ambitie om dergelijke mooie en prestigieuze leefdaken te maken. De jarenlange expertise van Zoontjens wordt zo 00% toegepast op de leefdaken: kennis van dakconstructies in relatie tot extra gewicht op het dak nivelleren en stabiliseren van dakbestrating naadloze aansluitingen tussen beplanting en bestrating project- en bouwmanagement gedurende het hele proces gecertificeerde onderaannemers time delivery, ook als er meerdere partijen tegelijkertijd werkzaam zijn op het dak. Speeldak bij school Jan Prins en Willebrordschool, Rotterdam NL De zekerheden van 0 Uniek 0 jaar verzekerde daktuingarantie Wie is er verantwoordelijk voor een lekkend dak? Het kan een heikele kwestie zijn. Niet bij. De daken die we samen met Wédéflex realiseren, worden standaard opgeleverd met 0 jaar verzekerde daktuingarantie. Dit alles zonder eigen risico of beperking van het totaalbedrag. 0 BDA praktijkbladen voor groendaken en stormwater vertraging kan voor al zijn groen- en waterretentiedaken praktijkbladen van BDA Dakadvies overleggen. Het onafhankelijke ingenieursbureau heeft de opbouw en materialen van de dakoplossingen uitgebreid getoetst. Vervolgens hebben ze hun bevindingen over ontwerp, uitvoering, details en onderhoud overzichtelijk in de praktijkbladen onder elkaar gezet. Duurzaamheid en financiën sturen besluitvorming De komende jaren gaat de verstedelijking sterk toenemen, met miljoen eenpersoonshuishoudens extra tot 00. De productie van nieuwbouwwoningen blijft op een laag niveau. Hoogbouw groeit naar zo n tot 0%, waardoor het aantal complexe projecten en meervoudig grondgebruik blijft stijgen. De behoefte aan een groene omgeving neemt daarmee evenredig toe. Groeiend besef in bouwsector Nieuwbouwwoningen moeten vanaf 00 energieneutraal worden ontwikkeld en gebouwd. Het platte dak ziet men als een van de ideale plekken om deze norm te realiseren. Een groendak houdt in de zomer de binnen- en omgevingstemperatuur koel, terwijl bij een zwart bitumen dak de temperatuur kan oplopen tot wel 80 graden. In de hele bouwsector groeit het besef over de voordelen die een groen imago met zich meebrengt. Opdrachtgevers gaan, naast de exploitatiekosten, meer sturen op energie gebruik, milieueisen en gezondheid van hun gebouwen. Zij zijn bereid om extra te investeren als de financiële voordelen van leef-, en groendaken inzichtelijk worden gemaakt. Het Klant aan het woord Jur van Aken, projectontwikkelaar bij Ruysdael Ontwikkeling Wij gaan daktuinen toepassen op winkelcentra met appartementen in Eindhoven en Mierlo. De belangrijkste reden is dat mensen tegenwoordig kritischer kijken naar hun totale woonomgeving. Een leefdak verhoogt de kwaliteit. Met een leef- of daktuin kunnen wij de huurders van onze complexen meer ruimte en een mooier uitzicht bieden, dat positief bijdraagt aan hun woonbeleving. De woningcorporaties die voor ons het onderhoud verzorgen, zijn ook enthousiast over de leefruimte en waarde die wij aan daken toevoegen. verhoogt de verhuur-/verkoopbaarheid en toekomstwaarde van hun vastgoed. Naast een gezonder leven *, levert het de bewoner ook een verhoogd veiligheidsgevoel op. ziet de kansen Wie oog heeft voor alle voordelen, komt vanzelf tot andere investering- en exploitatieberekeningen. Op basis van de jarenlange praktijkervaring die en Zoontjens met speciale daken hebben opgedaan, helpen wij u als adviseur of beslisser graag bij het inzichtelijk maken van de voordelen voor uw project. Feiten en conclusies uit het Buildsight onderzoek komen overeen met internationaal onderzoek van o.a. IGRA, International Green Roof Association, GLA : The greater London Authority en onderzoeken van universiteit in Sheffield UK. * Het KPMG-onderzoek dat vorig jaar in opdracht van het Ministerie van Economische zaken is uitgevoerd, concludeert dat wonen in een omgeving met groen en bomen, tot significant minder ziektekosten leidt. Omdat aan daktuinen behalve voordelen ook risico s verbonden kunnen zijn, hebben wij als specialist daarin vanaf de eerste ideeën bij onze projecten betrokken Omdat aan daktuinen behalve voordelen ook risico s verbonden kunnen zijn, hebben wij als specialist daarin vanaf de eerste ideeën bij onze projecten betrokken. Zij hebben ons zowel geadviseerd over de verschillende oplossingen en inrichtingsmogelijkheden, als de bouwkundige consequenties ervan. Tijdens die gesprekken heb ik ervaren dat de experts van veel kennis en uitvoeringservaring in huis hebben, en de systeemgarantie en all-in dakverzekering alle risico s voor ons hebben weggenomen.
Speeldak bij school Jan Prins en Willebrordschool, Rotterdam NL Marktomvang- en ontwikkelingen leefdaken Jaarlijks.000.000m is in Nederland geschikt voor dakinrichting.000.000 m.00.000 m Leefdak bij appartementencomplex, Etten-leur NL.000.000 m.00.000 m.000.000 m.00.000 m.000.000 m.00.000 m.000.000 m 00.000 m Projecten van in Nederland Gemeenschappelijke daktuin bij appartementencomplex Librije, Horst NL 0.000.000 m daken kunnen meer dan kg/m dragen en zijn daarom geschikt voor groendaken. Waarvan in 0 700.000 m wordt ingericht. Dat is maar % van het totoaal. 700.000m leefdak 6% % 9% % dakterras voor speeldaken voor daktuinen voor ziekenhuizen daktuinen voor kantoren scholen en zorginstellingen appartementen Groendak bij wooncomplex Oranjehof, Vlaardingen NL Behoefte In Nederland Groei binnenstedelijk gebied met herontwikkelingsprojecten Behoefte aan extra leefruimte op het dak Ondanks recessie gaat 0% van projecten nog steeds door Resultaat Aantrekkelijke omgeving voor wonen, werken en welzijn Steden worden financieel economisch aantrekkelijk Biodiversiteit terug in leefomgeving Recreatiedak bij zorgcentrum, Eersel NL
Extensief Zeer geschikt voor lichtgewicht dakconstructies Expert in spelen op daken richt daken op scholen volledig en veilig in met speel en spelmogelijkheden voor alle leeftijdscategorieën. Op verschillende ondergronden en niveaus passen wij alle gewenste bestrating toe. Biodivers beplanting mm grassen/kruiden beplanting mm Biodivers beplanting mm Substraat 0 mm Gewicht, kg per m Verzadigd gewicht 6 kg per m 0, liter per m waterbuffering Gewicht kg per m Toepasbaar op de meeste vlakke en licht hellende daken Weinig onderhoud Minder wateroverlast Minder energiekosten Schoner afvalwater Substraat 60 mm Gewicht kg per m Verzadigd gewicht 7 kg per m liter per m waterbuffering Drainagebaan mm Gewicht kg per m Speeldak Sportdak Biodivers Groendak Snel en eenvoudig ophogen en nivelleren van leefdaken en dakterrassen Educatiedak met moes- en kruidentuin Te gebruiken op lichtere dakconstructies tot 0 kg/m Behouden van vlinders, bijen en vogels en andere fauna in de stad Aantrekkelijker maken van de leefomgeving sedum beplanting mm veiligheid op speeldak Semi intensief Geschikt voor groendaken met biodiverse beplanting, waar een dikkere substraatlaag nodig is. B de asiss Ov ch erd oo ek l kin g Zeer stabiel Loopvlakken blijven droog Beschermt de dakbedekking Toepassing onder iedere afwerking mogelijk Drainagebaan mm Gewicht kg per m Ontmoetingsdak ophoog-systeem 6 Intensieve begroeiing 0-00 mm Afhankelijk van de dikte van de substraatlaag, kan het dak beplant worden met grassen, lage planten, kleine heesters en zelfs bepaalde bomen. Alleen planten met gevaarlijke wortelgroei als bamboe en riet komen niet in aanmerking. Gewicht 0-00 kg/m intensief substraat 00-00 mm Een mengeling van organische en minerale componenten maken een goede ontwikkeling van de beplanting mogelijk. Gewicht 70- kg/m Verzadigd gewicht 0-600 kg/m 70-7 liter per m waterbuffering Waterreservoirplaten 0 mm Deze platen van aangepaste steenwol dienen als extra waterreservoir en zorgen voor goede verankering van de wortels. Gewicht 6 kg/m Verzadigd gewicht 6 kg/m 0 liter per m waterbuffering Drainagebaan mm Gewicht kg per m Dreen tegel Dakbedekking Isolatie Intensief Kunstgras kunstgras 0 mm Geschikt voor zwaardere dakconstructies met toepassingen in: Ontmoetingsdak school Dakparken Woonzorgcomplexen Ziekenhuizen Recreatiedaken Een zachte, veilige en schone speelplaats voor kinderen Granulight 0 mm Is een lichtgewicht vervanger van zand voor gebruik in funderingen Ondergrond dempt val Geen kuilen en modder Snel droog Onderhoudsarm Drainagebaan mm Gewicht kg per m Levensduur van het dak wordt verlengd Verbetert de luchtkwaliteit Biedt verkoeling aan onderliggende ruimtes Dubbel gebruik van grondoppervlak 7
Een beschutte daktuin Op de tweede verdieping van het appartementencomplex hebben we een daktuin gerealiseerd, Heerlijk beschut en 0 meter boven de grond. Een prettige ontmoetingsplek met sierlijke banken en een hangende tuin. Overdag is er op de achtergrond de vrolijke levendigheid van kinderen en jonge ouders rond het plein beneden. Buiten schooltijd wordt het plein afgesloten en heerst er volmaakte rust. Oude Tol, Reeuwijk NL Op speciaal verzoek van de architect heeft op het centrale binnenpleindak 80 m Spaans hardsteen met het DNS -systeem gelegd. Daar bovenop hebben we de organisch gevormde hangende tuin geplaatst. In de volgende editie leest u alles over recreëren op het dak van de toekomst. Wilt u meer informatie over de inrichting van het dak? Neem contact op met Mark Blaakman of Luc Urlings via info@cityroofs.nl of bel + (0) 8 800 Colofon Redactie: Pien van Rijswijk, Roel Stavorinus en Copy: AddiT Benelux Illustraties: Explanation Design en Vormgeving en Opmaak: Oplage:.000 exemplaren is ontstaan uit Zoontjens BV met als doel nieuwe dakoploassingen in te zetten voor een beter leefklimaat. Zoontjens BV is onderdeel van CRH, plc. De specificaties, constructies en details zijn opgesteld volgens de laatste stand van de techniek en met de grootst mogelijke zorg bijeengebracht. aanvaardt geen enkele aansprakelijkheid voor eventuele fouten of onvolledigheden en de gevolgen daarvan. In het belang van vernieuwingen en verbeteringen behouden wij ons het recht voor om wijzigingen in de producten en systemen aan te brengen. Januari 0 Centaurusweg 9 - Postbus 6 000 AB Tilburg info@cityroofs.nl T + (0) 8 800 F + (0) 8 809