Eerste hulp bij Aangeboden door: Instructie & Service van Ool
Eerste hulp bij Eerste Hulp bij.. Inhoud: Alcoholvergiftiging... 3 Bevriezing... 5 Bewusteloosheid... 5 Insectensteek of muggenbeet... 6 Blauwe nagel... 8 Blauwe plekken... 8 Bloeding... 9 Bloedneus... 10 Botbreuk... 10 Brandwond... 11 Breuk van een rib... 12 Hartstilstand...... 12 Contact eikenprocessierups... 13 Diarree... 14 Diabetes Mellitus (Suikerziekte)... 15 Epilepsie... 15 Elektrocutie... 16 Flauwte / Flauwvallen... 17 Hartaanval... 17 Hartinfarct... 17 Hartritmestoornis... 18 Hartstilstand... 19 Hersenschudding... 20 Hitteberoerte... 21 Hitte uitputting of Zonnesteek... 21 Hitte... 22 Hondenbeet... 23 Hoofd- en wervelletsel... 24 Hooikoorts... 24 Hoogteziekte... 25 Huidwond... 25 Hyperventilatie... 26 Insectensteek of muggenbeet... 27 1
Eerste hulp bij Kattenbeet / Kattenkrab... 27 Kinderen... 28 Kiespijn... 30 Kneuzing... 30 Koolmonoxide vergiftiging... 31 Koortsstuipen... 31 Kortademigheid... 32 Kou... 32 Kramp... 33 Kwallenbeet... 34 Bloedneus... 34 Onderkoeling... 35 Ontwrichting... 36 Overdosis drugs... 37 Pijn op de borstkas... 37 Reanimatie... 38 Reisziekte... 38 Shock... 39 Schaafwond... 39 Spierscheuring... 40 Splinter... 41 Steek van de Pieterman... 41 Tand door de lip... 42 Tand eruit of afgebroken... 42 Tekenbeet... 43 Vergiftiging... 44 Verslikking... 45 Verstuiking... 45 Vinger tussen de deur... 46 Voedselvergiftiging... 47 Voorwerp in de neus... 47 Voorwerp in het oor... 48 Vuiltje in het oog... 48 Hoofd- en wervelletsel... 49 Insectensteek of muggenbeet... 49 Zonnebrand... 50 Hitte uitputting of Zonnesteek... 51 2
Eerste hulp bij Alcoholvergiftiging Wat stel je vast bij alcoholvergiftiging? Gedragsverandering: vrolijk of juist triest en/of ongepast gedrag Slechte coördinatie Slecht zicht, duizeligheid, slaperigheid, mogelijk bewustzijnsverlies Gevoel van warmte, misselijkheid en braken Bij een overdosis: mogelijk circulatie(- en ademhalings)stilstand, soms met de dood ten gevolg Wat doe je bij alcoholvergiftiging? Denk aan de (eigen) veiligheid Direct 112 (laten) bellen als het slachtoffer niet reageert op aanspreken en voorzichtig schudden aan de schouders Vermijd afkoeling: bescherm het slachtoffer met een (isolatie)deken Laat een dronken slachtoffer zijn roes uitslapen, maar controleer hem regelmatig Leg een slapend of bewusteloos slachtoffer bij voorkeur op de linkerzijde, omdat er een kans is op braken Geef geen koffie, want dat versterkt het effect van de alcohol Verwittig de politie als een zichtbaar dronken persoon zich in het verkeer wil begeven. Je hebt niet het recht om de vermoedelijk dronken persoon tegen te houden. Zet hierbij je eigen veiligheid niet op het spel Probeer er achter te komen of er sprake is van een ander probleem, zoals diabetes. Vraag dit bijv. aan bekenden van het slachtoffer 3
Eerste hulp bij Beroerte Wat stel je vast bij een beroerte? Gezicht, arm of been slap of gevoelloos Verwardheid of moeite met spreken Niet goed zien, lopen of evenwicht houden Acute hevige hoofdpijn Wat doe je bij een beroerte? Doe de FAST-test als controle Direct 112 (laten) bellen Stel het slachtoffer gerust Voorkom inspanning Breng het slachtoffer in een halfzittende houding Controleer regelmatig bewustzijn en ademhaling Noteer zo mogelijk de duur van de klachten FAST-test (Face-Arm-Speech-Time) Gezicht (Face). Vraag het slachtoffer zijn tanden te laten zien. Let op of de mond scheef staat en een mondhoek naar beneden hangt Arm. Vraag het slachtoffer om beide armen tegelijkertijd horizontaal naar voren te strekken en de binnenzijde van de handen naar boven te draaien. Let op of een arm wegzakt of rondzwalkt Spraak (Speech). Vraag of er veranderingen zijn in het spreken (onduidelijk spreken of niet meer uit de woorden kunnen komen) Tijd (Time). Vraag het slachtoffer hoe laat de klachten zijn begonnen of probeer er op een andere manier achter te komen 4
Eerste hulp bij Bevriezing Wat stel je vast bij bevriezing? Rode huid, die ook wit kan worden Vooral pijn tijdens belasting Bevroren delen kunnen blauw worden Mogelijk zwelling Gevoel van tintelingen en branderig gevoel verandert in stekende pijn Blaren met donker vocht Witte, koude en stugge huid die afsterft en zwart wordt Gevoelloosheid Wat doe je bij bevriezing? Bescherm de getroffen lichaamsdelen tegen verdere afkoeling Breng het slachtoffer naar een beschutte plaats Verwijder handschoenen en schoenen Verwijder ringen zonder huidletsel te veroorzaken Probeer geen actieve opwarming: wrijf niet, gebruik geen heet water en houdt het getroffen lichaamsdeel niet tegen een radiator Breng de getroffen lichaamsdelen geleidelijk weer op temperatuur door ze tegen het lichaam te houden (bijv. handen onder de oksels steken) of door ze in lauw water te dompelen. Doe dit uitsluitend als er geen gevaar is voor een nieuwe bevriezing Prik blaren niet open Leg een beschermend verband aan Raadpleeg een (huis)arts Bewusteloosheid Wat stel je vast bij bewusteloosheid? Het slachtoffer reageert niet op aanspreken en voorzichtig schudden aan de schouders (is bewusteloos) Het slachtoffer ademt niet of ademt niet normaal 5
Eerste hulp bij Wat doe je bij bewusteloosheid? Roep om hulp Draai het slachtoffer op de rug Open de luchtweg door het hoofd iets naar achteren te kantelen Controleer de ademhaling 10 seconden Bij normale ademhaling: leg het slachtoffer op de zij in de stabiele zijligging Direct 112 (laten) bellen Stopt de ademhaling? Direct 112 (laten) bellen, vermeld bij de melding dat het om een reanimatie gaat Direct (laten) starten met reanimeren Zo snel mogelijk de AED (Automatische Externe Defibrilator) gebruiken Let op: Reanimeren en het gebruik van de AED zijn vaardigheden die u het beste leert in een cursus. Onder leiding van een gecertificeerde instructeur leert u effectief te reanimeren en de AED toe te passen. Insectensteek of muggenbeet Wat stel je vast bij een insectensteek of beet? Een insectensteek of -beet Plaatselijke zwelling, roodheid, jeuk en soms wat pijn Bij een ernstige (allergische) reactie: Ernstige zwelling, roodheid, jeuk, pijn en veel meer verspreid over het hele lichaam Soms: voelt zich erg ziek met mogelijk shock-verschijnselen 6
Eerste hulp bij Wat doe je bij een insectensteek of beet? Indien de angel nog in de huid steekt: gebruik dan een vingernagel of de botte kant van een mes om de angel weg te schrapen. Neem geen pincet, hiermee kan je het achtergebleven gifzakje samendrukken waardoor het resterende gif in de bloedsomloop terecht kan komen Koel de plaats van de insectensteek af met ijs om zwelling, jeuk en pijn te beperken. Een jeukwerende lotion of zalf kan ook helpen Ga naar een huisarts als de steekplaats erg dik wordt Ga direct naar een huisarts of ziekenhuis indien het slachtoffer in de mond of keel is gestoken. Laat eventueel op een ijsblokje zuigen om de zwelling tegen te gaan. Bij een ernstige (allergische) reactie: Direct 112 (laten) bellen Breng het slachtoffer in een halfzittende houding Blaren Wat stel je vast bij een blaar? Een open blaar Een hinderlijk gesloten blaar Wat doe je bij een blaar? Open blaar: Was je handen en trek wegwerphandschoenen aan Pak de franjes van de wond vast met een splinterpincet. Knip de randjes kort af bij de intacte huid met een fijn schaartje. Daar voelt het slachtoffer niets van: wél als je de gevoelige onderhuid aanraakt of daarop drukt Dek de blaar af met een verband. Gebruik hiervoor een kleefpleister, kompres of tweedehuidverband 7
Gesloten blaar (prikken): Laat blaren bij voorkeur gesloten: prik ze alleen open als ze hinderlijk zijn. Ga naar een huisarts voor grote (bloed)blaren Was de blaar en de omgeving voorzichtig met water en zeep schoon. Als er geen water bij de hand is, mag je ook een ontsmettingsmiddel gebruiken Was je handen en trek wegwerphandschoenen aan Neem een dunne steriele naald of bloedlancet en houd deze evenwijdig aan de huid Prik enkele malen aan de basis van de blaar (dus niet middenin) Druk met een kompres het vocht uit de blaar Dek de blaar af met een verband. Gebruik hiervoor een kleefpleister, kompres of tweedehuidverband Gooi de naald op een veilige manier weg. Let op: Brandblaren mag je nooit openprikken. Blauwe nagel Wat stel je vast bij een blauwe nagel? Klein bloedvlekje onder de nagel Volledig blauwzwarte nagel Wat doe je bij een blauwe nagel? Een klein bloedvlekje onder de nagel kan geen kwaad en groeit spontaan uit Raadpleeg een arts bij: Een volledig blauwe nagel Bijkomende wonden aan vinger of teen Hevige pijn Blauwe plekken Wat stel je vast bij een blauwe plek? Vooral pijn tijdens belasting Mogelijk zwelling Mogelijk onvermogen ledemaat te belasten 8
Wat doe je bij een blauwe plek? Koel 20 minuten met ijs (coldpack). In plaats van een coldpack kan een dichtgeknoopte plastic zak met ijsblokjes en een scheutje water worden gebruikt Adviseer een (huis)arts te raadplegen met bij een zeer grote blauwe plek of bij gebruik van bloed verdunnende middelen Handel als bij een botbreuk bij abnormale stand of als het slachtoffer het lichaamsdeel niet normaal kan bewegen of op steunen Laat het slachtoffer geen onnodige bewegingen doen Vermijd dat het slachtoffer steunt op een gewond been of een pijnlijke voet. Als het gaat om letsel aan de hand, arm of schouder, vraag dan aan het slachtoffer de arm stil te houden. Op die manier blijft de pijn beperkt Bloeding Let op: als het slachtoffer te veel bloed verliest is dat een levensbedreigende situatie. Wat stel je vast bij een bloeding? Pijn Een flink bloedende huidwond Wat doe je bij een bloeding? Vraag het slachtoffer om eerst zelf op de wond te drukken Laat het slachtoffer liggen indien er kans is op flauwvallen of shock Direct 112 (laten) bellen Trek (wegwerp)handschoenen aan Oefen druk op de wond uit met de hand, met een (wond)drukverband of met een schone doek (theedoek) Oefen geen druk uit op een bloeding uit het oor, hou het oor vrij zodat bloed uit het oor kan lopen Blijf druk uitoefenen op de wond totdat de hulpdiensten arriveren 9
Bloedneus Wat stel je vast bij een bloedneus? Bloed uit de neus Bloed loopt in keelholte Wat doe je bij een bloedneus? Laat het slachtoffer licht voorovergebogen zitten en door de mond ademen Vraag om de neus 1 keer goed te snuiten. Snuit niet bij mogelijke breuk van de neus (na harde stomp of bal op de neus) Knijp beide neusvleugels dicht ter hoogte van het neustussenschot Knijp de neus 10 minuten dicht. Indien nodig herhaal dit nog eens 10 minuten Vraag slachtoffer even rustig aan te doen en even niet te snuiten Verwijs slachtoffer door naar arts of ziekenhuis: Indien na 2 keer 10 minuten de bloeding nog niet gestopt is Bij gebruik van bloedverdunnende medicijnen Bij regelmatige bloedneuzen Indien het een gevolg is van slag of stoot op de neus en er mogelijk een neusbeenbreuk is Let op: Direct 112 (laten) bellen bij vermoeden van mogelijk hersenletsel Botbreuk Wat stel je vast bij een botbreuk? Pijn, verkleuring en vaak zwelling Kan lichaamsdeel niet normaal bewegen of op steunen Soms zichtbare wond, abnormale beweeglijkheid of krakend geluid bij bewegen 10
Wat doe je bij een botbreuk? Ga met een slachtoffer dat getroffen is aan hand, arm, schouder of voet naar de (huis)arts Voor letsels aan nek, rug, heup, been of knie: Direct 112 (laten) bellen Zet het ledemaat nooit weer recht Laat het slachtoffer geen onnodige bewegingen doen Vermijd dat het slachtoffer steunt op een gewond been of een pijnlijke voet. Als het gaat om letsel aan de hand, arm of schouder, vraag dan aan het slachtoffer de arm stil te houden. Op die manier blijft de pijn beperkt Als een open wond op de plaats van de breuk veel bloed verliest, druk dan op de wond Voorkom dat er vuil in een mogelijke wond komt, dek deze zo mogelijk (steriel)af Geef het slachtoffer niets te eten en drinken Brandwond Wat stel je vast bij een brandwond? Een pijnlijke, rode en soms licht gezwollen huid (eerstegraads brandwond) Soms blaren (tweedegraads brandwond) Soms zwarte, perkamentachtige of witte huid (derdegraads brandwond) Wat doe je bij een brandwond? Eerst water, de rest komt later! Koel de brandwond zo snel mogelijk af met lauw leidingwater Blijf koelen of totdat de pijn is afgenomen (minimaal 10 minuten koelen) Bij zeer ernstige brandwonden direct 112 (laten) bellen. Ga met overige brandwonden naar de huisarts Leg na het koelen een nat wondverband aan. Dat kan een medisch kompres zijn maar een schone doek mag ook Tijdens het afkoelen moet je onderkoeling vermijden, zeker bij jonge kinderen Ga met kinderen jonger dan 5 jaar altijd naar een arts, ook al gaat het om een lichte brandwond. 11
Breuk van een rib Wat stel je vast bij een breuk van een rib? Pijn op plaats breuk Pijn bij inademen Oppervlakkige buikademhaling Paradoxale ademhaling Kneuzing of wond op de borst Wat doe je bij een breuk van een rib? Direct 112 (laten) bellen Zorg voor een zo goed mogelijke en makkelijke houding om te ademen (meestal halfzittend) Controleer op uitwendige wonden en dek deze als het kan af Laat slachtoffer (bij voorkeur) zelf tegendruk geven op de pijnlijke plek Hartstilstand Wat stel je vast bij een hartstilstand? Het slachtoffer reageert niet op aanspreken en voorzichtig schudden aan de schouders (is bewusteloos) Het slachtoffer ademt niet of ademt niet normaal. (Kijk, luister en voel naar de ademhaling gedurende 10 seconden of het slachtoffer normaal ademt) 12
Wat doe je bij een hartstilstand? Roep om hulp. Laat iemand als het kan een AED halen Direct 112 (laten) bellen, vermeld bij de melding dat het om een reanimatie gaat Volg instructies 112 centralist Start direct met reanimeren Leg het slachtoffer op zijn rug Leg het slachtoffer op een harde ondergrond Kleed het slachtoffer niet onnodig uit Kniel bij de bovenarm van het slachtoffer. Leg 1 hand midden op de borstkas. Plaats uw andere hand op deze hand Druk het borstbeen 5 tot 6 centimeter in en houd een tempo aan van 100 keer per minuut Geef 30 borstcompressies, laat het borstbeen volledig terugveren, laat de handen contact houden met het lichaam Beadem 2 keer. Open de luchtweg door het hoofd iets naar achteren te kantelen. Knijp de neus dicht. Blaas kort en rustig in de mond van het slachtoffer Geef na de 2 beademingen weer direct 30 borstcompressies en wissel dit af Ga door tot er hulp is! Wissel eventueel elke 2 minuten met iemand anders af Gebruik als het kan een AED en luister naar de instructies van de AED Reanimeren en het gebruik van de AED zijn vaardigheden die u het beste leert in een cursus. Onder leiding van een gecertificeerde instructeur leert u effectief te reanimeren en de AED toe te passen. Contact eikenprocessierups Wat stel je vast? Haartjes van de rups dringen in huid, ogen en luchtwegen. Dit leidt tot irritatie en kan zeer ernstige ontstekingen veroorzaken die zelfs tot blindheid kunnen leiden Iemand die vaak met de eikenprocessierups in aanraking komt, krijgt steeds hevigere klachten bij elk nieuw contact 13
Wat doe je? Krab of wrijf niet na contact met de rupsenharen Spoel de huid of de ogen één keer met water. Douche en trek andere kleren aan Verwijs door naar een (huis)arts bij ernstige klachten Verwijs door naar een oogarts bij letsels aan de ogen De brandhaartjes blijven zeer lang actief, zelfs als de rupsen al jaren dood zijn. Vermijd dus deze plaatsen Direct 112 (laten) bellen bij ernstige allergische reacties Diarree Wat stel je vast bij diarree? Gezwollen buik Buikpijn en krampen Vloeibare ontlasting Koorts Algemeen onwel en zwak gevoel Soms braken Wat doe je bij diarree? Raadpleeg (huis)arts bij een baby met 1 dag diaree of volwassenen met 3 dagen diaree Laat het slachtoffer regelmatig kleine hoeveelheden drinken (geef zo nodig ORS) Laat het slachtoffer eten waar hij zin in heeft (geen darmprikkelende voedingsstoffen) Let op: Als iemand diaree heeft of veel moet braken en meer vocht verliest dan hij inneemt ontstaat uitdroging. Hierdoor ontstaat een gevaarlijke situatie bij baby s, jonge kinderen, ouderen en door ziekte verzwakte personen. 14
Diabetes Mellitus (Suikerziekte) Diabetes mellitus is een stofwisselingsziekte. De bloedsuikerspiegel is dan te hoog (Hyperglykemie) of juist te laag (Hypoglykemie). Het is haast onmogelijk om bij een onbekend slachtoffer een hypo of hyper vast te stellen. Bij familie of kennissen is dat vaak wel bekend. Onderstaande handelingen zijn gericht op de stoornis in het bewustzijn: je legt een bewusteloze diabeet op de zij (stabiele zijligging) en belt 112. Wat stel je vast? Duizeligheid, hoofdpijn Bleke huid Beven, fel zweten Plotselinge honger Tinteling in de lippen Hartkloppingen Troebel of dubbelzicht Wat doe je? Geef slachtoffer snelwerkende suikers (bijv. frisdrank) Laat het slachtoffer het bloedsuikergehalte meten als dat mogelijk is Laat het slachtoffer die bekend is met hyperglykemie de correcte dosis medicatie innemen Direct 112 (laten) bellen als de toestand van het slachtoffer niet verbeterd of als deze bewusteloos raakt Epilepsie Wat stel je vast bij epilepsie? Een arm, been of het hoofd maakt plotseling oncontroleerbare schudbewegingen Slachtoffer verliest opeens bewustzijn en spant ongewild zijn spieren aan 15
Wat doe je bij epilepsie? Voorkom dat het slachtoffer zich bezeert Stop niets in de mond van het slachtoffer Zorg dat het slachtoffer rustig bij kan komen na de aanval Leg het slachtoffer in de stabiele zijligging als hij na de aanval nog bewusteloos is Direct 112 (laten) bellen als het slachtoffer in de aanval blijft of bewusteloos blijft Elektrocutie Wat stel je vast bij elektrocutie? Iemand heeft onder stroom gestaan of staat onder stroom Soms zichtbare brandwondjes Wat doe je bij elektrocutie? Zorg voor je eigen veiligheid, schakel zo snel als mogelijk de stroom uit. Trek de stekker uit het stopcontact of schakel de stroom uit in de meterkast. Draai de stop eruit of zet de schakelaar om. Is dit niet mogelijk: Isoleer jezelf zo mogelijk van de grond (ga staan op een stapel kranten of een telefoonboek): Trek het slachtoffer aan diens (droge) kleren weg of breng een staand slachtoffer die vastzit aan de stroombron uit zijn evenwicht door een duw in een knie Gebruik anders om het slachtoffer en de stroombron van elkaar te verwijderen een voorwerp dat geen elektriciteit geleidt (bv. dikke wollen of rubberen handschoenen of een droge houten stok) Zodra het slachtoffer niet meer onder stroom staat, kun je Eerste Hulp verlenen Direct 112 (laten) bellen Leg het slachtoffer in de stabiele zijligging als hij of zij het bewustzijn verliest Start met reanimeren als het slachtoffer bewusteloos is en niet meer normaal ademt. 16
Flauwte / Flauwvallen Wat stel je vast bij een flauwte? Zwakte en misselijkheid Bleekheid Zweten en koude huid Slachtoffer ziet zwarte vlekken voor de ogen Bewustzijnsverlies en vallen Wat doe je bij een flauwte? Als het slachtoffer de flauwte voelt aankomen, laat hem dan plat op de grond liggen. Zo wordt de bloedtoevoer naar de hersenen verbeterd Zorg ervoor dat het slachtoffer voldoende frisse lucht krijgt Maak kleding die de ademhaling hindert los Direct 112 (laten) bellen als het slachtoffer langer dan 2 minuten bewusteloos blijft Hartaanval Wat is een hartaanval? Een hartaanval is een verzamelnaam voor een aantal aandoeningen die te wijten zijn aan onvoldoende doorbloeding van de hartspier. Hierdoor wordt zuurstofvoorziening en de werking van het hart slechter. Dit kan komen door slechte leefgewoonten, zoals vet eten, te weinig bewegen en roken. Hartinfarct Wat stel je vast bij een hartinfarct? Het slachtoffer klaagt over een drukkende pijn op de borst(kas) De pijn kan uitstralen naar andere delen van het bovenlichaam (zoals de schouder, arm, nek rug onderkaak of maagstreek) Vaak gaat de pijn samen met kortademigheid, zweten, duizeligheid of een flauwte Soms met misselijkheid en/of braakneigingen De pijn wordt in rust niet minder 17
Wat doe je bij een hartinfarct? Direct 112 (laten) bellen. Zeg dat het gaat om een mogelijk hartinfarct gaat Laat het slachtoffer rusten en geen inspanningen meer doen Breng het slachtoffer in een comfortabele houding (bijvoorbeeld zittend of halfzittend) Vraag, om het bewustzijn te controleren, regelmatig aan het slachtoffer hoe het met hem of haar gaat Leg het slachtoffer in de stabiele zijligging als hij of zij het bewustzijn verliest Start met reanimeren als het slachtoffer niet meer normaal ademt Hartritmestoornis Wat stel je vast bij een hartritmestoornis? Hartkloppingen, een bonzend hart of overslagen Duidelijke snelle of juist heel trage pols (hartslag) Pijn op de borst, druk, benauwdheid Kortademigheid Buiten kennis raken Wat doe je bij een hartritmestoornis? Ga na of het slachtoffer met hartritmestoornissen bekend is Direct 112 (laten) bellen. Zeg dat het gaat om een mogelijke hartritmestoornis Laat het slachtoffer rusten en geen inspanningen meer doen Breng een slachtoffer als deze bij bewustzijn is in een comfortabele houding (bijvoorbeeld zittend of halfzittend) Help, indien een slachtoffer hiermee bekend is, met het innemen van zijn medicijnen. Doe dit nooit op eigen initiatief Luister naar wat het slachtoffer hierbij zelf aangeeft Leg het slachtoffer in de stabiele zijligging als hij of zij het bewustzijn verliest Vraag naar eventuele vorige aanvallen Start met reanimeren als het slachtoffer niet meer normaal ademt 18
Hartstilstand Wat stel je vast bij een hartstilstand? Het slachtoffer reageert niet op aanspreken en voorzichtig schudden aan de schouders (is bewusteloos) Het slachtoffer ademt niet of ademt niet normaal. (Kijk, luister en voel naar de ademhaling gedurende 10 seconden of het slachtoffer normaal ademt) Wat doe je bij een hartstilstand? Roep om hulp. Laat iemand als het kan een AED halen Direct 112 (laten) bellen, vermeld bij de melding dat het om een reanimatie gaat Volg instructies 112 centralist Start direct met reanimeren Leg het slachtoffer op zijn rug Leg het slachtoffer op een harde ondergrond Kleed het slachtoffer niet onnodig uit Kniel bij de bovenarm van het slachtoffer. Leg 1 hand midden op de borstkas. Plaats uw andere hand op deze hand Druk het borstbeen 5 tot 6 centimeter in en houd een tempo aan van 100 keer per minuut Geef 30 borstcompressies, laat het borstbeen volledig terugveren, laat de handen contact houden met het lichaam Beadem 2 keer. Open de luchtweg door het hoofd iets naar achteren te kantelen. Knijp de neus dicht. Blaas kort en rustig in de mond van het slachtoffer Geef na de 2 beademingen weer direct 30 borstcompressies en wissel dit af Ga door tot er hulp is! Wissel eventueel elke 2 minuten met iemand anders af Gebruik als het kan een AED en luister naar de instructies van de AED Reanimeren en het gebruik van de AED zijn vaardigheden die u het beste leert in een cursus. Onder leiding van een gecertificeerde instructeur leert u effectief te reanimeren en de AED toe te passen. 19
Hersenschudding Wat stel je vast bij een hersenschudding? Bewustzijnsverlies Verwardheid Sufheid Duizeligheid Misselijkheid Hoofdpijn Last van licht of geluid Niet herinneren wat er gebeurd is Wat doe je bij een hersenschudding? Indien sprake is van mogelijk schedel- of nekletsel: altijd het slachtoffer laten liggen en direct 112 (laten) bellen Observeer het slachtoffer ongeveer 15 minuten en ga na of de toestand verbetert Vraag iemand uit de omgeving van het slachtoffer om verder voor hem of haar te zorgen als hij of zij zich beter voelt De volgende klachten en verschijnselen zijn aanleiding om direct te zorgen voor professionele hulp (112): 0 Langer dan 1 minuut bewustzijnsverlies 0 Sufheid (moeilijk te wekken) 0 Verwardheid 0 Forse toename hoofdpijn 0 Herhaald braken 0 Mogelijk schedel of nekletsel Let op: Bij kinderen is er extra aandacht nodig. Na een ogenschijnlijk niet ernstig schedeltrauma, al dan niet met bewustzijnsverlies, kan een kind later suf en onrustig worden. 20
Hitteberoerte Wat stel je vast bij een hitteberoerte? Bij een hitteberoerte stijgt de lichaamstemperatuur soms tot de 41.1 C (of hoger) Niet normaal gedrag, hoofdpijn, hallucinaties, verwardheid, desoriëntatie, angst Geen zweet, rode huid of droge rode huid Snelle pols en moeilijke ademhaling Misselijkheid, vermoeidheid, slap voelen Raakt evt. bewusteloos Wat doe je bij een hitteberoerte? Direct 112 (laten) bellen Leg het slachtoffer neer in een koele omgeving Laat het slachtoffer rusten en geen inspanningen doen Koel het slachtoffer zo snel mogelijk actief af, voorkom dat deze gaat rillen Leg koude kompressen op hoofd, lies en oksels, liefst in combinatie met een fan Start met reanimeren als het slachtoffer bewusteloos is en niet meer normaal ademt. Hitte uitputting of Zonnesteek Wat stel je vast bij een zonnesteek? Veel zweet, ziet bleek Hoofdpijn, duizeligheid, braken Spierkrampen Soms flauwvallen Snelle oppervlakkige pols Ernstige vermoeidheid, slap voelen Bij handelingen gaat men duidelijk fouten maken Kan overgaan op hitteberoerte 21
Wat doe je bij een zonnesteek? Leg het slachtoffer neer in een koele omgeving Laat het slachtoffer rusten en geen inspanningen doen Laat indien mogelijk het slachtoffer niet te koude (sport)drank drinken Koel evt. verkrampte spier(en) Direct 112 (laten) bellen als toestand niet snel verbeterd Hitte Bereid je voor op hitte Drink voldoende water. Ook als je geen dorst hebt. Zo voorkom je uitdroging Zorg dat je onderweg altijd een fles water bij je hebt. Bescherm je tegen de zon met zonnecrème, zonnebril, lichte kleding en een petje. Ook als het niet stralend weer is kan je huid verbranden. Vermijd zware inspanning op de warmste uren van de dag tussen 12.00 en 16.00 uur en zoek de schaduw op. Zorg voor koelte: Ga bijvoorbeeld naar een plek uit de zon, waar een verkoelend windje staat. Leg af en toe een koele handdoek in je nek of neem een koele douche. Voorkom dat je huid verbrand door de juiste beschermingsfactor te gebruiken. Hoe lang je in de zon kan blijven, is afhankelijk van de zonkracht, je huidtype en weerkaatsing door water of zand. De meeste fabrikanten geven op de verpakking van de crème richtlijnen en een tijdsindicatie aan. Wist je dat? je nooit kinderen of huisdieren in een afgesloten auto mag achterlaten, zelfs niet met het raampje op een kier? Door oververhitting en gebrek aan zuurstof kunnen ze bezwijken. bij langdurige blootstelling aan temperaturen boven de 25 C vermoeidheidsklachten, concentratieproblemen en benauwdheid kunnen optreden? je door cafeïne- en alcoholhoudende dranken meer dorst krijgt? En dat de kater bij hitte harder aankomt? 22
Help een ander Kinderen en ouderen zijn extra kwetsbaar tijdens een hittegolf. Houd goed in de gaten of ze de eerste verschijnselen van uitdroging vertonen. Download de gratis EHBO app van het Rode Kruis, zodat je weet wat je moet doen in geval van nood. Neem je eigen EHBO-kit mee. Stop daar minstens in: pleisters, tweede huidverband voor blaren, pijnstillers, een middel tegen insectenbeten, diarree-remmers, ORS en tekentang. Hondenbeet Wat stel je vast bij een hondenbeet? Puntvormige letsels in de huid Kneuzing van het weefsel Ernstige scheurwonden van de huid en onderliggende weefsels Pijn Wat doe je bij een hondenbeet? Bij een kleine bijtwond: Trek wegwerphandschoenen aan Spoel de wond uit met water en zeep Droog de omgeving van de wond en leg een verband aan Adviseer het slachtoffer een arts te raadplegen. Die zal nagaan of het slachtoffer beschermd is tegen tetanus Raadpleeg een arts bij signalen van infectie Bij een ernstige bijtwond: Trek wegwerphandschoenen aan Stelp de bloeding door rechtstreekse druk uit te oefenen en leg een snelverband aan Een arts raadplegen of direct 112 (laten) bellen 23
Hoofd- en wervelletsel Wat stel je vast bij hoofd- en wervelletsel? Het slachtoffer is betrokken geweest bij een verkeersongeval of is gevallen van een hoogte, en klaagt over pijn aan nek, rug of hoofd Soms is het slachtoffer suf, slaperig, onrustig of bewusteloos Het slachtoffer kan misselijk zijn, over erge hoofdpijn klagen of zich vreemd gedragen Soms is er bloed- of vochtverlies uit neus, mond of oor. Wat doe je bij hoofd- en wervelletsel? Kalmeer het slachtoffer en overtuig het slachtoffer om niet te bewegen Direct 112 (laten) bellen Houd hoofd en hals van het slachtoffer met twee handen onbeweeglijk, maar alleen wanneer het slachtoffer meewerkt Hooikoorts Wat stel je vast bij hooikoorts? Langdurige symptomen van verkoudheid Niezen en jeuk in de neus en ogen Loopneus Prikkelhoest Rode, tranende ogen Wat doe je bij hooikoorts? Raadpleeg een arts Hooikoorts is niet volledig te voorkomen. Wel zijn er enkele tips om u er tegen te beschermen: Heeft u last van uw ogen? Probeer niet in uw ogen te wrijven, dit maakt het alleen maar erger. Draag een zonnebril om uw ogen te beschermen tegen rondzwervend stuifmeel. 24
Hoogteziekte Wat stel je vast bij hoogeteziekte? Hoofdpijn Vermoeidheid Duizeligheid en misselijkheid Kortademigheid en hartkloppingen Verwardheid Soms: hersenletsel Wat doe je bij hoogteziekte? Laat het slachtoffer rusten Breng het slachtoffer zo vlug mogelijk terug naar een lagere plaats Bergbeklimmers worden getraind om zuurstof toe te dienen in deze situatie Een arts kan medicatie voorschrijven als het dalen geen verandering brengt Huidwond Wat stel je vast bij een huidwond? Een open wond (bijvoorbeeld een schaaf of snijwond) Wat doe je bij een huidwond? Zorg ervoor dat je niet in contact komt met bloed of andere lichaamsvloeistoffen van het slachtoffer. Was indien mogelijk je handen en doe wegwerphandschoenen aan Stelp een eventuele bloeding door op de wond te drukken Spoel de wond met schoon lauw stromend water van de kraan. Is er geen kraan in de buurt, gebruik dan ander drinkbaar water Laat het water rechtstreeks op de wond stormen om het vuil uit de wond weg te spoelen Droog de omgeving van de wond met een schone doek Dek de wond na het reinigen met een steriel kompres af Adviseer het slachtoffer een arts te raadplegen. Die zal nagaan of het slachtoffer beschermd is tegen tetanus Was je handen na het verlenen van de Eerste Hulp. 25
Ga naar de huisarts of spoedeisende hulp afdeling van een ziekenhuis als: Het bloeden niet gestelpt kan worden De wond niet schoon of onvoldoende schoon gemaakt kan worden Een schaafwond die groter is dan de helft van de handpalm van het slachtoffer Botten, spieren of andere onderhuidse weefsels zichtbaar zijn Wonden in gezicht, ogen of geslachtsdelen Wond door beet van mens of dier Een vastzittend voorwerp in de wond Een steekwond met vuil voorwerp Het niet duidelijk is of het slachtoffer in de afgelopen 10 jaar ingeënt is tegen tetanus Hyperventilatie Wat stel je vast bij hyperventilatie? Vaak angst of onrust Benauwd of draaierig gevoel en hartkloppingen Soms tintelingen in de vingers en om de mond Als de aanval langer duurt, kunnen de vingers en tenen verkrampen Wat doe je bij hyperventilatie? Breng het slachtoffer naar een rustige plek als dat mogelijk is Vraag het slachtoffer om langzaam en rustig in en uit te ademen Stel aan het slachtoffer voor om in een zak te blazen als hij zijn ademhaling niet onder controle krijgt. Pas dit enkel toe als het slachtoffer dit toelaat en als je zeker bent dat het gaat over hyperventilatie Blijf bij het slachtoffer tot hij weer normaal ademt Bel 112 of een arts als de hyperventilatie aanhoudt 26
Insectensteek of muggenbeet Wat stel je vast bij een insectensteek of beet? Een insectensteek of -beet Plaatselijke zwelling, roodheid, jeuk en soms wat pijn Bij een ernstige (allergische) reactie: Ernstige zwelling, roodheid, jeuk, pijn en veel meer verspreid over het hele lichaam Soms: voelt zich erg ziek met mogelijk shock-verschijnselen Wat doe je bij een insectensteek of beet? Indien de angel nog in de huid steekt: gebruik dan een vingernagel of de botte kant van een mes om de angel weg te schrapen. Neem geen pincet, hiermee kan je het achtergebleven gifzakje samendrukken waardoor het resterende gif in de bloedsomloop terecht kan komen Koel de plaats van de insectensteek af met ijs om zwelling, jeuk en pijn te beperken. Een jeukwerende lotion of zalf kan ook helpen Ga naar een huisarts als de steekplaats erg dik wordt Ga direct naar een huisarts of ziekenhuis indien het slachtoffer in de mond of keel is gestoken. Laat eventueel op een ijsblokje zuigen om de zwelling tegen te gaan. Bij een ernstige (allergische) reactie: Direct 112 (laten) bellen Breng het slachtoffer in een halfzittende houding Kattenbeet / Kattenkrab Wat stel je vast? Pijn Kleine bijt-of krabwonden, die vaak niet of nauwelijks bloeden Kneuzing van het weefsel Soms: verminderd gevoel of moeite met bewegen 27
Wat doe je? Trek wegwerphandschoenen aan Spoel de wond uit met water en zeep Droog de omgeving van de wond en leg een verband aan Adviseer het slachtoffer een (huis)arts te raadplegen. Die zal nagaan of het slachtoffer beschermd is tegen tetanus Raadpleeg een (huis)arts bij signalen van infectie Kinderen Hieronder uitleg van Eerste Hulp bij ongevallen bij kinderen. Dit zijn alleen ongevallen die bij kinderen om een andere handeling vragen. Brandwonden Eerst water, de rest komt later! Koel de brandwond zo snel mogelijk af met lauw leidingwater. Blijf koelen totdat de pijn is afgenomen (minimaal 10 minuten koelen). Bij zeer ernstige brandwonden direct 112 (laten) bellen, ga met overige brandwonden naar de huisarts. Leg na het koelen een nat wondverband aan. Dat kan een medisch kompres zijn maar een schone doek mag ook. Tijdens het afkoelen moet je onderkoeling vermijden, zeker bij jonge kinderen. Ga met kinderen jonger dan 5 jaar altijd naar een huisarts, ook al gaat het om een lichte brandwond Hersenschudding Indien sprake is van mogelijk nek- of hoofdletsel: altijd het kind laten liggen en direct 112 (laten) bellen. Observeer het kind ongeveer 15 minuten en ga na of de toestand verbetert. Blijf minimaal 24 uur op het kind letten, ook als deze zich al beter voelt. De volgende klachten en verschijnselen zijn aanleiding om direct te zorgen voor professionele hulp (112): Langer dan 1 minuut bewustzijnsverlies, sufheid (moeilijk te wekken), verwardheid, forse toename hoofdpijn, herhaald braken en mogelijk schedel of nekletsel Let op: Bij kinderen is er extra aandacht nodig. Na een ogenschijnlijk niet ernstig schedeltrauma, al dan niet met bewustzijnsverlies, kan een kind later suf en onrustig worden Koortsstuipen Voorkom dat het kind zich bezeert tijdens schokken. Stop niets in de mond van het kind. Leg evt. een nat washandje op het voorhoofd. Zorg dat het kind op een rustige manier kan bijkomen. Bel of laat 112 bellen als de schokken aanhouden en als niemand uit de omgeving weet wat de oorzaak van de schokken kan zijn 28
Tand eruit of afgebroken Plaats een uitgevallen melktand van een kind nooit terug in de mond. Daarmee kan je de nieuwe blijvende tand beschadigen. Bewaar een losse tand in een potje met speeksel of melk om uitdroging te voorkomen. Raak de wortel van de tand niet aan. Is de tand afgebroken laat dan evt. het kind op een kompres bijten ter bescherming van de afgebroken tand. Raadpleeg zo snel mogelijk een tandarts Lichte verslikking bij een kind Bij een lichte verslikking kan het kind kan nog praten, hoesten of ademhalen. Moedig aan om te blijven hoesten. Doe verder niets. Controleer of het kind weer een normale ademhaling heeft. Ernstige verslikking bij een kind Bij een ernstige verslikking is het kind bij kennis, maar kan niet antwoorden. Het kind kan niet spreken, hoesten of ademen. Het Kind is mogelijk in paniek en probeert adem te halen. Bij een kind jonger dan één jaar: Leg het kind op de buik met het hoofd naar beneden.een zittende of knielende hulpverlener kan het kind veilig over zijn schoot leggen. Ondersteun het hoofd met een hand door de duim op een hoek van de onderkaak te plaatsen en twee vingers op de andere hoek van de onderkaak. Druk niet op het zachte deel onder de kaak. Dit kan de luchtwegbelemmering verergeren. Geef met de hiel van de andere hand maximaal 5 slagen tussen de schouderbladen. Probeer bij voorkeur per slag het voorwerp los te maken dan alle 5 slagen achter elkaar te geven. Lukt het niet het vreemde voorwerp met slagen op de rug te verwijderen terwijl het kind nog bij bewustzijn is, probeer dan borstcompressies. Bij een kind ouder dan één jaar: Slagen op de rug zijn effectiever als het hoofd naar beneden is gericht. Een klein kind kan over de schoot worden gelegd. Lukt dit niet, ondersteun het kind dan en laat het voorover leunen bij het geven van slagen op de rug. Geef maximaal 5 slagen op de rug. Lukt het niet het vreemde voorwerp met slagen op de rug te verwijderen terwijl het kind nog bij bewustzijn is, probeer dan buikstoten (Handgreep van Heimlich). 29
Kiespijn Wat stel je vast bij kiespijn? Pijn bij het eten van iets zoets of zuurs Pijn bij contact met koude of warmte Wat doe je bij kiespijn? Laat het slachtoffer een pijnstiller nemen op basis van paracetamol als de pijn te erg is Druk met iets warm (warmwaterkruik) licht tegen de wang Duw een propje was of een kompres tegen de scherpe kanten van een afgebroken tand of losgekomen vulling Raadpleeg een tandarts Kneuzing Wat stel je vast bij een kneuzing? Vooral pijn tijdens belasting Mogelijk zwelling Mogelijk onvermogen ledemaat te belasten Wat doe je bij een kneuzing? Bij twijfel altijd handelen als een botbreuk Koel de plaats onder lauw, zacht stromend water of met ijs of een coldpack. Houd tijdens het afkoelen het ijs niet rechtstreeks tegen de huid Blijf niet te lang doorgaan met koelen; iedere keer maximaal 20 minuten Adviseer (indien nodig) het slachtoffer een (huis)arts te raadplegen dat getroffen is aan hand, arm, schouder of voet Handel als bij een botbreuk indien het slachtoffer er niet meer op kan steunen of bij een abnormale stand Vermijd dat het slachtoffer steunt op een gewond been of op een pijnlijke voet. Als het gaat om een letsel aan de hand, de arm of de schouder, vraag dan aan het slachtoffer de arm stil te houden. Op die manier blijft de pijn beperkt Een drukverband kan zo nodig comfort bieden 30
Koolmonoxide vergiftiging Wat stel je vast bij koolmonoxide vergiftiging? Hoofdpijn, misselijkheid, sufheid en vermoeidheid Soms braken, duizeligheid Mogelijk bewusteloosheid, dood Slachtoffer kan een roze kleur hebben Wat doe je bij koolmonoxide vergiftiging? Bel of laat 112 bellen Denk aan je eigen veiligheid Zorg voor een veilige omgeving als je hulp wilt verlenen (ramen openen, evt. oorzaak uitschakelen) Breng indien mogelijk slachtoffer naar veilige omgeving Koortsstuipen Wat stel je vast bij koortsstuipen? Koorts Schokkende bewegingen Bewustzijnsverlies Stokkende ademhaling Blauwverkleuring van nagels en lippen Het wegdraaien van de ogen Wat doe je bij koortsstuipen? Leg de baby of het kind op de grond en maak ruimte vrij zodat het zich niet kan bezeren Direct 112 (laten) bellen en vermelden dat het kind koortsstuipen heeft Een kind met stuipen mag je niets te drinken geven 31
Kortademigheid Wat stel je vast bij kortademigheid? Moeilijke ademhaling Langere uitademingtijd dan normaal Naar adem snakken Hals- en schouderspieren bewegen mee met ademhaling Angst, onrust, een versnelde hartslag of hartkloppingen Wat doe je bij kortademigheid? Kou Ga na of het slachtoffer met astma bekend is Voorkom paniek Zoek samen met het slachtoffer naar de meest geschikte houding Vraag naar eventuele vorige aanvallen Laat indien het slachtoffer bekend is met kortademigheid indien mogelijk de correcte dosis medicatie innemen Blijf bij het slachtoffer tot hij weer normaal ademt Direct 112 (laten) bellen als het slachtoffer bewusteloos raakt of blauw kleurt Bereid je voor op kou Kleed je warm aan in meerdere laagjes en draag een muts. Een groot deel van de warmte verdwijnt namelijk via je hoofd Let op bij zweten: door natte kleding koel je sneller af. Houd droge kleding bij de hand Draag waterdicht geïsoleerd schoeisel met een goed profiel Zorg dat je voldoende eet en drinkt. Zo hou je je energie op peil en blijf je beter warm Houd de weersverwachting in de gaten Zorg dat je in huis een voorraadje water en eten hebt Zorg dat je van familie of buren hulp krijgt, indien nodig 32
Wist je dat? bij echte kou de controle over je lichaam afneemt, waardoor kans op ongevallen groter is je op moet passen met alcohol in de kou, het verwijdt de bloedvatenwaardoor je sneller warmte verliest? de gevoelstemperatuur die mensen voelen als ze buiten zijn, lager is dan de werkelijke temperatuur. Dit is gebaseerd op de mate van warmteverlies van de blote huid door invloed van wind, kou en nattigheid onderkoeling en bevriezing van vingertopjes en tenen de meest voorkomende klachten zijn bij ernstige kou Help een ander Check bij je buren of zij hulp nodig hebben bij kou/gladheid Strooi zout om valpartijen te voorkomen, denk hier ook aan de buren Sta klaar om mensen die gestrand zijn te helpen. Iemand warm houden kan al levensreddend zijn. Download de gratis EHBO app van het Rode Kruis, zodat je weet wat je moet doen in geval van nood Volg een EHBO-cursus bij jou in de buurt, zodat je een ander goed kunt helpen. Kramp Wat stel je vast bij kramp? Zeer pijnlijke spier Hard aanvoelende spier Bewegingsbeperking Geen zwelling of kneuzing Wat doe je bij kramp? Vraag bij voorkeur hulp van een fysiotherapeut of sportverzorger Voorzichtigheid is geboden Rek de spier geleidelijk en voorzichtig. Bij kuitkramp trek je de voet omhoog, bij kramp achteraan in de dij strek je het been Kramp door hitte kan het best behandeld worden door te koelen, de kramp verdwijnt bijna altijd van zelf 33
Kwallenbeet Wat stel je vast bij een kwallenbeet? Rode vlekken, kleine rode bultjes Jeuk en branderig gevoel, pijn Misselijkheid en braken Hartritmestoornissen, shock, bewustzijnsverlies Wat doe je bij een kwallenbeet? Wrijf niet, daardoor verspreid je het gif Meestal verdwijnen de klachten vanzelf binnen 15 minuten De pijn vermindert door onderdompeling of douchen in zo heet mogelijk water (tot 45 graden Celsius) Indien heet water niet aanwezig is, spoel de plek dan af met zeewater (niet met ander water) of koel tegen de pijn Bij steken van sommige tropische kwallen kan het gebruik van azijn levensreddend zijn Raadpleeg een arts, apotheker of strandhulppost voor een zalf om de pijn en de jeuk te verlichten Direct 112 (laten) bellen bij acute en ernstige ziektebeelden als hartritmestoornissen, shock en bewustzijnsverlies Bloedneus Wat stel je vast bij een bloedneus? Bloed uit de neus Bloed loopt in keelholte Wat doe je bij een bloedneus? Laat het slachtoffer licht voorovergebogen zitten en door de mond ademen Vraag om de neus 1 keer goed te snuiten. Snuit niet bij mogelijke breuk van de neus (na harde stomp of bal op de neus) Knijp beide neusvleugels dicht ter hoogte van het neustussenschot Knijp de neus 10 minuten dicht. Indien nodig herhaal dit nog eens 10 minuten Vraag slachtoffer even rustig aan te doen en even niet te snuiten 34
Verwijs slachtoffer door naar arts of ziekenhuis: Indien na 2 keer 10 minuten de bloeding nog niet gestopt is Bij gebruik van bloedverdunnende medicijnen Bij regelmatige bloedneuzen Indien het een gevolg is van slag of stoot op de neus en er mogelijk een neusbeenbreuk is Let op: Direct 112 (laten) bellen bij vermoeden van mogelijk hersenletsel Onderkoeling Wat stel je vast bij beginnende onderkoeling? Bij een beginnende onderkoeling: Rillen Koude, bleke en droge huid De ademhaling gaat van hyperventilatie naar langzaam en oppervlakkig Vaak verwardheid, vermoeidheid en suffigheid Dalend bewustzijn Wat doe je bij beginnende onderkoeling? Bij een beginnende onderkoeling: Breng het slachtoffer in een warmere omgeving Wikkel het slachtoffer in een (isolatie)deken inclusief hoofd Voorkom verdere afkoeling Vraag zonodig om professionele hulp Wat stel je vast bij een diepe onderkoeling? Bij een diepe onderkoeling: Slachtoffer stopt met rillen Dalend bewustzijn Verminderd reflexen Hartslag neemt af Spieren worden stijf Mogelijk blauwe lippen, oren, vingers en tenen 35
Wat doe je bij een diepe onderdkoeling? Bij een diepe onderkoeling Direct 112 (laten) bellen Voorkom verdere afkoeling, knip evt. natte kleding weg Voorkom onnodige bewegingen of verplaatsing van het slachtoffer Wikkel het slachtoffer bij voorkeur in een (voor verwarmde) deken Geef niets te eten of te drinken Ontwrichting Wat stel je vast bij een ontwrichting? Flinke pijn in gewricht Abnormale stand gewricht, arm of been Soms verkleuring en zwelling Slachtoffer kan lichaamsdeel niet meer normaal bewegen Kan er niet meer op steunen Soms zichtbare wond Wat doe je bij ontwrichting? Handel als bij een botbreuk indien het slachtoffer er niet meer op kan steunen of bij abnormale stand Zet een ledemaat nooit weer recht Laat het slachtoffer geen onnodige bewegingen doen Koel de plaats onder lauw, zacht stromend water of met ijs of een coldpack. Houd tijdens het afkoelen het ijs niet rechtstreeks tegen de huid Blijf niet te lang doorgaan met koelen; iedere keer maximaal 20 minuten. Koel met ijs gedurende 20 minuten (coldpack) Ga met een slachtoffer dat getroffen is aan hand, arm of schouder naar de arts. Voor letsels aan heup of knie: Direct 112 (laten) bellen Vermijd dat het slachtoffer steunt op een gewond been of op een pijnlijke voet. Als het gaat om een letsel aan de hand, de arm of de schouder, vraag dan aan het slachtoffer de arm stil te houden. Op die manier blijft de pijn beperkt Voorkom dat er vuil in een mogelijke wond komt 36
Overdosis drugs Wat stel je vast bij een overdosis drugs? Iemand heeft een overdosis drugs of medicijnen ingenomen Soms is het slachtoffer (bijna) bewusteloos of zijn er ademhalingsmoeilijkheden Het slachtoffer kan zeer grote of kleine pupillen hebben, een vreemde huidskleur, buikkrampen, stuipen of is misselijk Soms kan het slachtoffer bijzonder warm zijn (39 C en hoger) Wat doe je bij een overdosis drugs? Denk aan de (eigen) veiligheid Direct 112 (laten) bellen bij vermoeden van een overdosis aan drugs of combinaties van drugs of alcohol (ernstige vergiftiging) Volg het advies van de hulpverleners stipt op Start reanimatie indien het slachtoffer niet meer reageert op aanspreken/schouders schudden en geen normale ademhaling heeft: start reanimatie! Laat het slachtoffer nooit braken en geef ook geen water, melk of andere middelen te drinken tenzij op uitdrukkelijk advies van een professionele hulpverlener Leg een slapend of bewusteloos slachtoffer bij voorkeur op de linkerzijde, omdat er een kans op braken is Als de lichaamstemperatuur te hoog is, is er sprake van een levensbedreigende situatie, probeer het slachtoffer in een koele omgeving te brengen en begin met afkoelen met natte doeken (doe dit zelf of laat het slachtoffer dit doen) zo mogelijk in combinatie met een ventilator Pijn op de borstkas Wat stel je vast? Het slachtoffer klaagt over een drukkende pijn op de borst(kas) De pijn kan uitstralen naar andere delen van het bovenlichaam (zoals de schouder, arm, nek rug onderkaak of maagstreek) Vaak gaat de pijn samen met kortademigheid, zweten, duizeligheid of een flauwte Soms met misselijkheid en/of braakneigingen De pijn wordt in rust niet minder 37
Wat doe je? Direct 112 (laten) bellen Laat het slachtoffer rusten en geen inspanningen meer doen Breng het slachtoffer in een comfortabele houding (bijvoorbeeld zittend of halfzittend) Vraag, om het bewustzijn te controleren, regelmatig aan het slachtoffer hoe het met hem of haar gaat Ga na of het slachtoffer medicijnen gebruikt en de juiste dosering heeft gebruikt. Dien zelf nooit medicijnen toe Leg het slachtoffer in de stabiele zijligging als hij of zij het bewustzijn verliest Start met reanimeren als het slachtoffer bewusteloos is en niet meer normaal ademt. Reanimatie Wat doe je? Leg het slachtoffer op zijn rug Leg het slachtoffer op een harde ondergrond Kleed het slachtoffer niet onnodig uit Kniel bij de bovenarm van het slachtoffer. Leg 1 hand midden op de borstkas. Plaats uw andere hand op deze hand Druk het borstbeen 5 tot 6 centimeter in en houd een tempo aan van 100 keer per minuut Geef 30 borstcompressies, laat het borstbeen volledig terugveren, laat de handen contact houden met het lichaam Beadem 2 keer. Open de luchtweg door het hoofd iets naar achteren te kantelen. Knijp de neus dicht. Blaas kort en rustig in de mond van het slachtoffer Geef na de 2 beademingen weer direct 30 borstcompressies en wissel dit af Ga door tot er hulp is! Wissel eventueel elke 2 minuten met iemand anders af Gebruik als het kan een AED en luister naar de instructies van de AED Reisziekte Wat stel je vast bij reisziekte? Misselijkheid Duizeligheid Braakneigingen 38
Wat doe je bij reisziekte? Laat het slachtoffer focussen op een punt aan de horizon Open het raam zodat er frisse lucht binnenkomt Beëindig de rit als dat kan. Shock Wat stel je vast bij een shock? Het slachtoffer voelt zich ziek en ziet er erg ziek uit Is slap en krachteloos Wat doe je bij een shock? Direct 112 (laten) bellen Leg het slachtoffer neer. Laat het slachtoffer rusten en geen inspanningen meer doen Wikkel het slachtoffer in een deken of aluminiumdeken (reddingsdeken) Laat het slachtoffer niet drinken, eten of roken Controleer regelmatig bewustzijn door te vragen hoe het met hem gaat Verleen verdere Eerste Hulp als het slachtoffer het bewustzijn verliest. Schaafwond Wat stel je vast bij een schaafwond? Een schaafwond 39
Wat doe je bij een schaafwond? Was indien mogelijk je handen en doe wegwerphandschoenen aan Spoel de schaafwond met schoon lauw stromend water van de kraan. Is er geen kraan in de buurt, gebruik dan ander drinkbaar water Laat het water rechtstreeks op de wond stormen om het vuil uit de wond weg te spoelen. Spoel de wond grondig, omdat er meestal zand of grind in de wond zit Droog de omgeving van de schaafwond met een schone doek Dek de schaafwond na het reinigen met een steriel kompres af. Bij kleine schaafwonden kan je deze aan de lucht drogen Ga naar de huisarts als: De wond niet schoon of onvoldoende schoon gemaakt kan worden Een schaafwond die groter is dan de helft van de handpalm van het slachtoffer Bij wonden in het gezicht Het niet duidelijk is of het slachtoffer in de afgelopen 10 jaar ingeënt is tegen tetanus Spierscheuring Wat stel je vast bij een spierscheuring? Plotselinge hevige pijn Soms verkleuring en soms zwelling Het slachtoffer kan er niet meer op steunen / lopen Na verloop van tijd: zwelling of een bloeduitstorting Wat doe je bij een spierscheuring? Bij twijfel altijd handelen als bij een botbreuk Koel de plaats onder lauw, zacht stromend water of met ijs of een coldpack. Houd tijdens het afkoelen het ijs niet rechtstreeks tegen de huid Blijf niet te lang doorgaan met koelen; iedere keer maximaal 20 minuten Vermijd dat het slachtoffer steunt op een gewond been of op een pijnlijke voet Bij twijfel over de ernst of bij ernstig letsel direct 112 (laten) bellen 40