Groen&Doen Cursusseizoen 2015-2016 Cursus heggenvlechten Heggenvlechten oud ambacht, helemaal van nú Heggenvlechten is een eeuwenoude techniek die boeren gebruikten om heggen ondoordringbaar te maken. Het is een fantastisch ambacht wat nu nog zo nuttig is en mooie resultaten oplevert in tuinen, op erven en in het landschap. Heggenvlechten is in maart 2015 uitgeroepen tot cultureel immaterieel erfgoed. De Stichting Heg&Landschap is officieel hoeder van het ambacht en mag daarom het bijbehorend logo dragen. Leer nu zelf heggenvlechten en maak deel uit van deze rijke traditie. Een unieke cursus Heggenvlechten is vrijwel overal in Europa een eeuw geleden snel verdwenen. De komst van het prikkeldraad maakten het overbodig. Deze eeuwenoude techniek blijkt 100 jaar later toch weer erg nuttig. Vlecht je een heg, of de struiken op een houtwal, dan krijgt deze nameliojk een mooie, dichte structuur. De takken grijpen, laag boven de grond, in elkaar. De heg is ondoordringbaar geworden (ook voor honden en passanten) en is een veilige plaats voor vogels en tal van dieren. Je kunt jonge heggen vlechten maar, let op, ook oude heggen die er slecht uitzien. Door ze te vlechten, verjongen ze en gaan een nieuw leven tegemoet. Een gevlochten heg anno 2015 levert een prachtige, dichte afscheiding en is een aanwinst voor natuur en landschap. Let wel: heggenvlechten gebeurt met levende struiken en is dus niet hetzelfde als het vlechten van dood hout tussen palen! Heggenvlechten is een geweldig mooie bezigheid (daar dachten boeren vroeger overigens anders over), een vaardigheid, een ambacht. Oefening baart kunst. Een aantal dagen oefenen, kleine en grote heggen, fouten maken, je eigen wijze van kappen en vlechten ontwikkelen, in de cursus heggenvlechten gaat er een wereld Stichting Heg&Landschap Lex Roeleveld + 31 (0)6 20 52 24 88 stichting@hegenlandschap.nl www.hegenlandschap.nl
voor je open. Je leert echt waarom en hoe een heg te vlechten. Heggenvlechten 2015-16 is een cursus die in het kader van de regeling Groen&Doen is ontwikkeld. De cursus is uniek. Nergens kun je zo uitgebreid en rustig, oefenen, het hoe en waarom begrijpen en toepassingsmogelijkheden ontdekken. Voor wie? De cursus Heggenvlechten 2015-16 kan door iedereen jong/oud, man/vrouw gevolgd worden. Je hebt geen vooropleiding of ervaring nodig. De cursus is gericht op vrijwilligers in landschap- en natuurbeheer. Vrijwilligers in brede zin, variërend van een lid van een lokale natuurvereniging tot een lid van een agrarische natuurvereniging. Mocht er verschil in ervaring aan het begin van de cursus zijn, dan houden we daar in de cursus rekening mee. Je leert met deze cursus vlechten voor verschillende toepassingsmogelijkheden: rond je tuin of erf, langs een wandelpad of vrij tussen weiden of akkers. Het programma Heggenvlechten 2015-16 bestaat uit een serie van 8 cursusdagen (met 1 extra activiteit om aan deel te nemen). Heggenvlechten vindt, net als snoeien en zagen van bomen en struiken, grotendeels in de winter plaats. Het programma begint daarom zodra de vouchers beschikbaar zijn, omstreeks half december 2015. Het vlechtseizoen eindigt half maart. s Zomers gaan we kijken hoe de gevlochten heggen er bij staan en in november 2016 frissen we al het geleerde nog even op. Het accent ligt op het hebben van plezier, het verkrijgen van technische vaardigheid en het zelfstandig kunnen beoordelen hoe en waarom een heg te vlechten. De eerste cursusdag, half december, zitten we heerlijk op landgoed Bonenburg in Heerde. We maken kennis met elkaar, lichten de cursus toe en steken van wal met een tweetal presentaties. Eerst e.e.a. over de geschiedenis en het hoe en waarom van het vlechten. Daarna een instructiefilmpje over het heggenvlechten. Na het uitreiken van gereedschap, informatiemateriaal waaronder een handleiding heggenvlechten en instructies over veiligheid bij het wer k gaan we aan de slag. We hebben lunch op het landgoed en ronden ons eerste klus s middags af. Alle deelnemers hebben dan alle stappen van het heggenvlechten voor een eerste keer geoefend. De tweede cursusdag, deze keer in Bemmel, begint met een korte presentatie waarna we direct aan de slag gaan. We nemen deze keer een iets zwaardere heg. We doorlopen weer alle stappen van schoonmaken, kappen, 2
opbouwen, tot afvlechten en afwerken en opruimen. We nemen de tijd om te lunchen. Je zult versteld staan van het eindresultaat. Cursusdag 3 gaan we door met een jonge heg. Eigen manier ontwikkelen, gewend raken aan bepaalde handelingen, beter dan de vorige keer. Oefening baart kunst. Als er behoefte aan is pauzeren we wat langer om bijzondere zaken te bespreken, een handleiding of dvd te tonen. Op de vierde cursusdag gaan we oefenen op een wat zwaardere heg. Een veel hogere heg, met dikker hout, meer zijtakken met zwaardere doornen. Misschien ook meerdere soorten struiken en jonge bomen. Je gaat naast de hiep (het kapmes) nu ook een bijl gebruiken. Tijd om ook eens over soortensamenstelling en de herkomst van plantmateriaal te praten. Op cursusdag 5 gaan we een andere stijl oefenen. De Maasheggenstijl. Kern van de zaak blijft je technische vaardigheid ontwikkelen. Bij de Maasheggenstijl kappen en buigen we net iets anders. Mooi moment om verschillende stijlen even tegen het licht te houden. Wat zou je in je eigen tuin willen doen? Op de zesde cursusdag krijg je les van enkele van de allerbeste Engelse heggenvlechters. Zij leggen de kneepjes van het ambacht uit en begeleiden je een dag lang bij het vlechten. We nemen voldoende tijd om tijdens de lunch goed te kunnen praten. Een extra activiteit, facultatief, is opgenomen tijdens het Nederlands Kampioenschap Maasheggenvlechten in Boxmeer. De toegang is gratis maar we verzorgen een rondleiding over het terrein om uitleg te geven bij het werk van de Nederlandse en buitenlandse deelnemers. De buitenlanders vlechten hun hegdeel in eigen stijl, en waarom verschilt deze van de Maasheggenstijl? Dag 7 van de cursus valt in de zomer. Goed moment om eens te kijken hoe gevlochten heggen opnieuw uitlopen. Daarnaast aandacht voor bacterievuur. Een door fruiten boomtelers gevreesde ziekte waarvoor meidoorn vaak als boosdoener wordt aangewezen. Wat is bacterievuur, hoe herken je het, wat doe je met een besmette struik of heg en kun je het ook voorkomen? Nuttige kennis die slechts weinigen hebben en nuttig is voor vrijwilligersorganisaties en agrarische natuurverenigingen. 3
De laatste cursusdag, nr 8 alweer, is gepland aan het begin van het seizoen 2015-16. Even ophalen hoe het ook al weer ging. Daarna weet je het om nooit weer te vergeten. De instructeurs De cursus is een activiteit van de Stichting Heg&Landschap (www.hegenlandschap.nl). Heggenvlechten 2015-16 wordt gegeven door professionele heggenvlechters. Zij zijn gecertificeerd, lid van het Nederlands Gilde van Heggenvlechters en beheersen diverse vlechtstijlen. Als beroeps heggenvlechters hebben ze elk vele kilometers heg gevlochten en verzorgen ze al jaren demonstraties en cursussen in binnen- en buitenland (Duitsland, België, Frankrijk en Engeland). In februari zullen enkele andere leden van het Nederlandse gilde van heggenvlechters de deelnemers over hun passie vertellen en ze bij het vlechten begeleiden. In maart 2016 komen enkele van de beste Engelse heggenvlechters naar Nederland en verzorgen exclusief voor deze cursus een masterclass, waarbij alle deelnemers door Engelse collega s begeleid zullen worden. Kosten De cursus kost 1 Groen&Doen voucher (d.w.z. 1.000,-- incl. btw) per deelnemer. Je krijgt hiervoor 8 cursusdagen, handschoenen, een cursusmap met een Handleiding heggenvlechten, handouts en een instructiedvd. Gereedschap (hiep, bijl, zaag), materialen en veiligheidsbrillen stellen wij beschikbaar. Voor koffie, thee, melk, fris e.d. wordt gezorgd. Waar dat mogelijk is, zullen we ook een lunch met soep verzorgen. Cursisten krijgen bovendien 50% korting bij aanschaf van een billhook van John French, tijdens het NK Maasheggenvlechten in maart 2016 in. Alle deelnemers ontvangen een pakketje inheemse heggenstruiken met een bijzondere inheemse roos of mispel. De bijdrage dient bij aanvang van de cursus voldaan te zijn. Bij minimaal 12 deelnemers gaat de cursus door. Bij grote interesse worden meerdere cursussen gegeven of meerdere instructeurs ingezet zodat voldoende individuele begeleiding gegarandeerd is. Voor diegenen die slechts een enkele dag willen deelnemen bedragen de kosten 150,-- per dag. De gekozen cursusdag moet dan overigens wel passen bij je ervaring. Deelnemers die de gehele cursus volgen krijgen voorrang bij inschrijving. 4
Certificaat Als je de cursus gevolgd hebt, weet je van de hoed en de rand van het heggenvlechten, ken je het gereedschap en het onderhoud er van en heb je de technieken goed geoefend op lichte en zwaardere heggen. Bovendien heb je geoefend in verschillende stijlen van vlechten. Samengevat: je basisopleiding heggenvlechten is voltooid. Waar het nu op aankomt is blijven oefenen. Deelnemers die de cursus helemaal gevolgd hebben ontvangen een certificaat van deelname van de Stichting Heg&Landschap. Perioden en locaties De data en locaties van de cursusdagen staan in de volgende tabel. Voor elke cursusdag staan zowel een vrijdag als een zaterdag geprogrammeerd. Afhankelijk van het aantal aanmeldingen zal voor vrijdag en/of zaterdag gekozen worden. Indien deelnemers een geschikte heg hebben kan deze op verzoek eventueel als cursusheg worden gebruikt. 5
Programma Cursus heggenvlechten oud ambacht, helemaal van nú Cursusseizoen 2015-2016 Cursusthema s 1. Heggenvlechten, het begin kennismaking Geschiedenis, nut en noodzaak heggenvlechten toen en nu Gereedschap, materiaal Gereedschap en onderhoud Veiligheid Aan de slag met een jonge meidoornheg Rond de lunch bezoeken we eerder gevlochten heggen Datum en locatie Zaterdag 12 december 2015, van 9.00 tot 15.30 uur Landgoed Bonenburg Badhuisweg 2 8181 RA Heerde 2. Heggenvlechten, oefening baat kunst Een dag lang vlechten. De smaak te pakken krijgen met een iets zwaardere meidoornheg. 3. Heggenvlechten, een zwaardere heg Een dag lang vlechten aan een zwaardere heg Meer theorie over hoe je een gevlochten heggen onderhoudt, welke soorten je gebruikt bij aanplanten en waarom inheemse soorten er toe doen 4. Heggenvlechten, een andere stijl Een dag lang vlechten in de Maasheggenstijl Extra theorie over vlechtstijlen, en... kun je oude heggen ook vlechten? Zaterdag 19 december 2015, Doornik Natuurakkers Doornik 1 6681 KG Bemmel Zaterdag 9 januari 2016, Zaterdag 23 januari 2016, van 9.30 tot 16.00 uur Maasheggen Boxmeer 5. Heggenvlechten met het gilde Een dag lang vlechten met leden van het gilde. Een zwaardere heg, misschien nieuwe inzichten en opvattingen Instructeurs: Lex Roeleveld, Peter Ceelen en gildeleden Zaterdag 13 februari 2016, 6
Cursusthema s 6. Masterclass door Engelse hedgelayers Inleiding door Engelse heggenleggers Vlechten onder begeleiding van Engelsen Discussie over beheer van heggen en w.v.t.t.k. Instructeurs: Engelse hedgelayers Datum en locatie Zaterdag 12 maart 2016, van 9.00 tot 15.30 uur Veldschuur, Sportlaan 1m 6681 CD Bemmel Extra Nederlands Kampioenschap Maasheggenvlechten Rondleiding en uitleg over de gehanteerde vlechtstijlen van Nederlandse en buitenlandse deelnemers Zondag 13 maart 2016 van 11.00 tot 16.00 uur Begeleiding: Peter Ceelen (tussen 12.00-14.00 uur) 7. Gevlochten heggen in het voorjaar Hoe zien de gevlochten heggen er s zomers uit, wat is het resultaat van ons werk? Korte cursus bacterievuurherkenning en -bestrijding 8. Het volgende seizoen Hergroei gevlochten heggen bekijken en vooral vlechten (opfriscursus) Maasheggen Boxmeer Zaterdag 28 mei 2016, van 9.15 tot 14.30 uur Zaterdag 5 november 2016, U kunt zich aanmelden voor de cursus via het aanmeldingsformulier op: www.hegenlandschap.nl Stichting Heg&Landschap Lex Roeleveld + 31 (0)6 20 52 24 88 stichting@hegenlandschap.nl 7