UNIT ZUIVERINGSBEDRIJF ISO 9001 ISO 14001 OHSAS 18001 UNIT ZUIVERINGSBEDRIJF Maria Theresialaan 99 Postbus 1315 6040 KH Roermond Tel: 088-8420000 Fax: 0475-311605 www.wbl.nl zuiveringsbedrijf@wbl.nl Memo: 0BAAN : Frits Stevens I.A.A. : Guus Pelzer 1BVAN : Unit Zuiveringsbedrijf DATUM : 22-09-2009 Stefan van der Linden 2BCORSANR. : zvb/ln-2009.07460 3BONDERWERP : Bestuursnotitie inkoop energie In deze bestuursnotitie wordt in algemene zin beschreven hoe de Nederlandse energiemarkt functioneert en wordt specifiek voor het Waterschapsbedrijf Limburg (WBL) beschreven op welke wijze energie wordt ingekocht en waar het WBL staat met betrekking tot het vastleggen van de leveringstarieven voor de komende jaren. Omdat het inkopen van Elektriciteit erg veel overeenkomsten heeft met het inkopen van Aardgas is er voor gekozen om in deze notitie in de eerste paragraaf Inkoopmethodiek uitsluitend in te zoomen op de Elektriciteitsmarkt. 1. INKOOPMETHODIEK ENERGIE a. UDe Nederlandse energiemarkt / opbouw energieprijs De energiemarkt kenmerkt zich door een beperkt aantal aanbieders en prijzen die nagenoeg niet te beïnvloeden zijn. Zo bestaat de Elektriciteitsprijs voor ruim 40% uit netwerk- en meetkosten, energiebelasting en BTW. Deze tarieven worden bij wet vastgesteld en zijn dus niet beïnvloedbaar. Het beïnvloedbare deel (60% van de totale prijs) is het product Elektriciteit zelf, ofwel het leveringsdeel. De prijs hiervan wordt bepaald door Endex (the Amsterdam-based European Energy Derivatives Exchange), de marktreferentie die voor elke aanbieder hetzelfde is. In feite is het de inkoopprijs voor de leverancier. Bovenop het leveringstarief brengt de leverancier een marge voor winst-risico in rekening. UOpbouw Elektriciteitsprijs 2009U (All-in tarief = 129,50 / MWh = 0,13 / kwh) 21 10 Peak = 98 Off-peak = 53 22 1 75 Levering (kwh) 58% Winst-risico (1%) Netwerkkosten 17% Energiebelasting 8% BTW 16%
- 2 - b. UMarktreferentie Endex Op HUwww.endex.nlUH worden dagelijks actuele prijzen weergegeven voor leveringstarieven van Elektriciteit en Aardgas over verschillende periodes. Elektriciteit wordt aangeboden in de vorm van een Base-Load -prijs en Peak-Load -prijs die uiteindelijk resulteren in een tarief voor dag (peak) en nachtstroom (off-peak) voor de afnemer. Kenmerkend voor de prijsnoteringen op Endex is dat deze op relatief korte periodes grote prijsschommelingen laten zien. Als voorbeeld is in onderstaande grafiek het verloop van de Elektriciteitsprijs voor levering in 2012 weergegeven over de periode vanaf januari 2008. Tussen de inkoop in week 28 van 2008 (vorig jaar zomer toen de olie was gestegen tot een record hoogte van 150 Dollar) en de inkoop in week 8 van 2009 zit een verschil van 43,- per MWh. Bij het verbruik van WBL betekenen dit soort schommelingen een verschil van maar liefst 2,5 mln. op de begroting! c. USplit purchase Aangezien de energiemarkt de laatste jaren erg volatiel is prijzen zijn veelvuldig aan heftige schommelingen onderhevig is het niet verstandig om energie traditioneel aan te besteden, waarbij het gehele volume in 1 keer op de dag van aanbesteden wordt ingekocht. Het inkoopresultaat is volledig afhankelijk van het moment waarop wordt ingekocht. Gegeven deze marktkarakteristieken is het verstandig om energie in te kopen op basis van gespreide inkoop split purchase, waarbij gedeeltes van het totale volume op verschillende momenten via Endex worden ingekocht. Dit met als doel risico s te spreiden en toch zo laag mogelijke energiekosten te realiseren.
- 3 - d. UGezamenlijke inkoop Om op basis van beschreven inkoopmethodiek ( split purchase ) te UkunnenU inkopen en om hierbij een zo laag mogelijke marge voor winst-risico bij de leverancier te realiseren is het noodzakelijk om een voldoende groot inkoopvolume met een aantrekkelijk profiel te hebben. Hoe groter het vermogen wat continue wordt afgenomen (base-load), des te aantrekkelijker een (groep) afnemer(s) voor een leverancier is. Dit was voor het WBL aanleiding om vanaf 2004 gezamenlijk in te kopen in het energie inkoopcollectief de gezamenlijke waterbedrijven. Inmiddels bestaat het collectief uit 10 waterschappen (waaronder ook WRO en WPM) en één drinkwaterbedrijf. Voor het inkopen van energie laat het inkoopcollectief zich bijstaan door een adviseur, in dit geval Hellemans Consultancy. Omdat de samenwerking als zeer succesvol werd ervaren is eind vorig jaar (na een evaluatie) besloten om de samenwerking voort te zetten voor de periode 2012 t/m 2014. e. UEuropese aanbesteding / veiling Voor het selecteren van de leverancier heeft het collectief voor de periode 2009-2011 en de periode 2012-2013 op basis van een eisen- en wensenpakket dat door inbreng van alle leden van het inkoopcollectief is samengesteld een (Europese) aanbesteding gehouden waarbij potentiële leveranciers met behulp van een veiling tegen elkaar hebben geboden op de te hanteren winstmarge (opslag) die de leverancier - per MWh - gedurende de looptijd van het contract aan het inkoopcollectief in rekening mag brengen. De veilingprocedure heeft plaats gevonden volgens de zogenaamde Engelse Veiling. Dit betekent dat aanbieders in diverse biedronden de gelegenheid kregen om hun winstmarge te verlagen als reactie op biedingen van andere aanbieders. De aanbieder die voldeed aan alle selectie-eisen en die de economisch meest voordelige inschrijving had gedaan (ook kwaliteitsaspecten zijn meegewogen), kreeg de opdracht gegund. f. UInkoopstrategie marktconforme leveringstarieven Bij de inkoopstrategie waarbij de focus ligt op risicospreiding is het belangrijk een voldoende grote tijdspanne tussen het moment van inkoop en levering te hebben. De gehele inkoopstrategie is gebaseerd op horizontale inkoop per jaar. De markt wordt per leveringsjaar bekeken, er wordt niet per maand of per kwartaal ingekocht. Vanwege budgettaire redenen is het streven om de inkoop telkens een jaar voor aanvang van een leveringsjaar volledig afgerond te hebben. De gehele inkoopstrategie bestaat uit 3 verschillende deelstrategieën. Door de snelle ontwikkelingen in de markt is het wenselijk, in overleg met de leverancier, de strategie te mogen veranderen. De afgelopen jaren is gebleken dat mutaties in de Elektriciteitsprijs dikwijls veroorzaakt worden door sentimenten en dus niet verklaarbaar zijn, laat staan voorspelbaar. Vooral door het onvoorspelbare karakter zal een inkoopstrategie niet gericht moeten zijn op kostenbesparing, maar op het vermijden van meerkosten door het spreiden van de inkoopmomenten. Spreiding heeft als consequentie dat er bijna nooit op de duurste momenten gekocht zal worden maar ook niet op de goedkoopste momenten, maar gemiddeld gezien zal altijd een Umarktconform tariefu worden genoten en waar mogelijk beter dan dat. Het collectief denkt een marktconform Elektriciteitstarief te kunnen realiseren door het toepassen van een mix van de volgende drie inkoopstrategieën: 1. UInkoop van 25% van het in te kopen volume direct na aanbesteden 25% van het volume (dus van elk jaar 25%) zal, indien de energiemarkt zich na afronding van de aanbestedingsprocedure op een redelijk niveau bevindt worden ingekocht.
- 4-2. U37,5% van het volume wordt ingekocht via een inkoop portfoliomodel Met dit model worden vooraf afspraken gemaakt onder welke voorwaarden delen van volumina worden ingekocht en nieuwe targets worden vastgesteld. Voorbeeld Inkoopscript Elektriciteit Maximale Target zetten voor inkooptotale volume Insteek: niet in een dalende markt kopen 52-51-50 10 % klikken 52 52-51-50 Tijdsduur inkoop bepaald volume maximaliseren Prijs Euro/MWh 51 50 51-50-49 50-49-48 10% klikken 51-50-49 10% klikken 50-49-48 Start: 51-50-49 49-48-47 Minimale Target zettenvoor inkooptotale volume 49 48 Tijd Blijft 49-48-47 Dit model is gebaseerd op het feit dat: - Er niet in een dalende markt wordt ingekocht en; - Er met flexibele targets (= te realiseren prijsniveau) wordt gewerkt; - Er wordt gewerkt met stappen van 2,- per klik; - Spreiding van de klikmomenten is essentieel om risico te spreiden; - Klikmodel kan lopen zonder intensieve tijdsbesteding via de leverancier; - Toch meeliften op goedkope momenten in de markt. 3. U37,5% van het volume wordt ingekocht op periodiek vaste momenten Uit het verleden is gebleken dat energieprijzen in het 1 e en 2 e kwartaal lager zijn dan in het 3 e en 4 e kwartaal. In overleg met de leverancier is gekozen voor een model waarbij voor 37,5% van het totale volume in het 1 e en 2 e kwartaal wekelijks een vast volume (ongeacht emotie) wordt ingekocht. 2. INKOOPRESULTATEN 2006-2009 UElektriciteit: In onderstaand overzicht is weergegeven welke besparing WBL bij de inkoop van Elektriciteit over de periode 2006-2009 heeft gerealiseerd t.o.v. de markt. TARIEVEN ELEKTRICITEIT / MWh (Excl. BTW) Reguliere Winstmarge Resultaat Gemiddelde Tarief Resultaat Jaarvolume Resultaat Winstmarge WBL winstmarge Marktprijs WBL Marktprijs Resultaat MWh (Excl. BTW) 2006 2,50 1,62 0,88 69,59 68,94 0,65 1,53 64.035 97.974 2007 2,50 1,62 0,88 67,65 67,77 0,12-0,76 62.998 47.878 2008 2,50 1,62 0,88 69,35 66,10 3,25 4,13 59.823 247.069 2009 2,50 1,00 1,50 74,66 75,61 0,95-0,55 58.958 32.427 425.348
- 5 - UAardgas: Voor de inkoop van Aardgas t.b.v. de slibdrogers werkt WBL sinds 2007 samen met collega waterschap Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier die in Beverwijk, als enige ander waterschap in Nederland, een slibdroger in beheer hebben met een vergelijkbaar Gasverbruik. De inkoop van Aardgas heeft een deels vergelijkbare strategie gekend. De besparing die WBL bij de inkoop van Aardgas over de periode 2007-2009 heeft gerealiseerd t.o.v. de markt is weergegeven in onderstaand overzicht. TARIEVEN AARDGAS / m³ (Excl. BTW) Reguliere Winstmarge Resultaat Gemiddelde Tarief Resultaat Jaarvolume Resultaat Winstmarge WBL winstmarge Marktprijs WBL Marktprijs Resultaat m³ (Excl. BTW) 2007 0,0300 0,0283 0,00 0,23 0,21 0,02 0,02 9.915.000 233.003 2008 0,0300 0,0283 0,00 0,26 0,26 0,00-0,00 9.866.000 13.418 2009 0,0200 0,0074 0,01 0,31 0,34 0,04-0,03-9.866.000 249.610-3.190- Omdat het inkooptechnisch onverstandig is om onze kleinere gasaansluitingen mee te laten liften in de aanbesteding van de slibdrogers, werkt WBL voor de inkoop van Aardgas t.b.v. de kleinere gasaansluitingen samen met hetzelfde collectief als voor de inkoop van Elektriciteit. Begin dit jaar is een Europese aanbesteding gehouden voor de leveringsperiode 2010 t/m 2012 waarbij de leveringstarieven direct zijn vastgelegd. 3. POSITIES per 24-7-2009 UElektriciteit: Als gevolg van de recessie zijn de energieprijzen het laatste jaar extreem gedaald. Voor het collectief was dit reden om de leveringsjaren 2010 en 2011 versneld volledig dicht te kopen. In onderstaand overzicht zijn de uiteindelijke Elektriciteitstarieven voor dag (peak) en nachtstroom (off-peak) inclusief winstmarge voor de leverancier weergegeven over de periode 2006 t/m 2011. Als gevolg van de marktontwikkelingen en de gekozen inkoopmethodiek wordt in 2011 ruim 700.000,- (Excl. BTW) minder betaald voor de levering van Elektriciteit als in 2009. Voor de periode 2012-2013 is onlangs een aanbesteding gehouden en zal de eerste 25% van het volume op korte termijn worden ingekocht. TARIEVEN / MWh (Excl. BTW) ELEKTRICITEIT Winstmarge Jaarvolume Leveringskosten Geklikt Peak Off-Peak Gem. WBL MWh (Excl. BTW) 2006 100% 79,42 58,46 68,94 1,62 64.035 4.518.310 2007 100% 75,75 59,78 67,77 1,62 62.998 4.371.116 2008 100% 74,80 57,40 66,10 1,62 59.823 4.051.214 2009 100% 98,28 52,93 75,61 1,00 58.958 4.516.556 2010 100% 89,21 48,04 68,63 1,00 57.735 4.019.799 2011 100% 84,85 42,97 63,91 1,00 58.135 3.773.418
- 6 - UAardgas: Voor Aardgas t.b.v. de slibdrogers is in 2008, ingegeven de explosieve prijsontwikkelingen, besloten om het totale volume voor 2009 en 2010 versneld volledig dicht te kopen met als doel binnen de begroting te kunnen blijven. Voor de periode 2011 en verder wordt binnenkort een nieuwe aanbestedingsprocedure opgestart waarbij vooralsnog geen aanleiding is om af te wijken van de beschreven inkoopstrategie. TARIEVEN / m³ (Excl. BTW) AARDGAS Winstmarge Jaarvolume Leveringskosten Geklikt Tarief WBL (Excl. Winstmarge) WBL m³ (Excl. BTW) 2007 100% 0,2064 0,0283 9.915.000 2.327.051 2008 100% 0,2617 0,0283 9.866.000 2.861.140 2009 100% 0,3429 0,0074 8.500.000 2.977.550 2010 100% 0,2598 0,0074 8.240.000 2.201.728