Wet- en regelgeving Niveau 3 Hielke Freerk Boersma Arbo- en Milieudienst / SBE 16 februari 2015
Wet- en regelgeving: inhoud Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 2 Inleiding Historie / Herhaling uitgangspunten ICRP Wettelijk kader - Kernenergiewet Besluit Stralingsbescherming (BS) Overige, w.o. Oefeningen (casus, 17 februari) Vervoer radioactieve stoffen (17 februari)
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 3 Te behandelen stof Hst 14 m.u.v. 14.7 (toestellen) en gedeelten van 14.9 (16 maart 2015) Hst 19.6 In de presentatie wordt verwezen naar paragrafen of tabellen uit de syllabus.
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 4 Historie 1957: Euratom-verdrag 1963: Kernenergiewet 1976: ICRP-26 uitgangspunten stralingsbescherming 1990: ICRP-60 (n.a.v. gegevens LSS uit 1986) 1996: Euratom-richtlijn 96/29 (Basic Safety Standards BSS) 1997: Euratom-richtlijn 97/43 (Stralingsbescherming patiënt) 2002: Besluit Stralingsbescherming
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 5 Historie 2007: ICRP-103: update van ICRP-60 2013/4: Gereviseerd Besluit Stralingsbescherming 2014: Revisie EU-BSS (publicatie: 17 januari 2014) 2018(?): Nieuwe revisie Besluit Stralingsbescherming
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 6 Uitgangspunten - I Uitgangspunten ICRP (hst 13.2.2) Rechtvaardiging (justification) Optimalisatie (ALARA) (Bron gerelateerde) dosisbeperking: plafond voor optimalisatie (13.3.1) Dosislimieten
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 7 Uitgangspunten - II Limitering (tabel 13.5): blootgestelde werknemers E < 20 msv/jaar Limieten aan equivalente orgaandoses: 500 msv/jaar op de huid / extremiteiten 150 msv/jaar in de ooglens (ICRP-60) 20 msv/jaar in de ooglens (ICRP-118; EU-BSS)
Kernenergiewet: hiërarchie Wet Besluiten Regelingen (MR) / Aanwijzingen Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 8 Beschikkingen / vergunningen Pseudowetgeving (richtlijnen) meestal leidraad opgesteld door beroepsveld
Kernenergiewet: kenmerken Vergunningenstelsel art. 15a: splijtstoffen en ertsen art. 15b: nucleaire installaties art. 29: radioactieve stoffen art. 34: toestellen Raamwet (alleen algemene bepalingen) Lex Specialis Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 9
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 10 Besluiten: Besluiten (14.3.1) Besluit Stralingsbescherming (BS) Besluit Splijtstoffen, Ertsen en Kerninstallaties (BKSE wordt verder niet behandeld, zie verder 14.5.2) Besluit Vervoer Splijtstoffen, Ertsen en Ra-stoffen
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 11 Ministeriële Regelingen: Uitvoeringsregeling stralingsbescherming EZ Voegde veel oude MR s samen Van kracht op 1 januari 2014 Regeling stralingsbescherming werknemers 2014 Voegde enkele oude MR s samen rond werknemersbescherming Van kracht op 1 januari 2014 Regeling rechtvaardiging
Besluit Stralingsbescherming (BS) Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 12 doelstelling BS integrale bescherming aansluiting Arbo-, Milieuwetgeving voordeel: consistentie van kracht geworden met ingang van 1 maart 2002 Revisie BS 2014 (zie volgende slide) gepubliceerd februari 2013 van kracht op 1 januari 2014 (grotendeels)
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 13 Revisie BS 2014 Vereenvoudiging vergunningverlening Vermindering administratieve lasten / rapportage verplichtingen Beperking registratieverplichting Minder gedetailleerde administratievoorschriften zorgsysteem Verduidelijking enkele definities Verwerken wijzigingen bevoegd gezag KEW
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 14 Opzet Besluit Stralingsbescherming A Algemene bepalingen B Specifieke doelgroepen werknemers, leden van de bevolking & patiënten C Specifieke onderwerpen natuurlijke bronnen en interventie
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 15 Opzet BS: Algemeen A Algemene bepalingen H1 Definities en toepassingsgebied H2 Rechtvaardiging en optimalisatie H3 Algemene voorschriften H4 Meldingen, vergunningen, aanvragen en procedures H10 Administratie organisatie / beheer H11 Overgangsbepalingen
H1 Definities en toepassingsgebied Handeling vanwege radioactieve eigenschappen of gebruiken/voorhanden hebben van toestel Werkzaamheid natuurlijke bron niet vanwege radioactieve eigenschappen Ingekapselde bron: zie 16.1 Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 16 Beheersysteem: gegevens/documenten die betrekking hebben op de stralingsbescherming v/h bedrijf
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 17 H1 Deskundige (heeft diploma) Toezichthoudend deskundige (houdt toezicht) Coördinerend deskundige (coördineert toezicht) Algemeen coördinerend deskundige (coördineert toezicht èn verleent interne vergunningen) Radiologische verrichting: medische handeling met ioniserende straling
H1 Definities en toepassingsgebied Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 18 Risicoanalyse: RisicoInventarisatie en Evaluatie - RI&E als bedoeld in Arbowet Reguliere blootstelling (bepaald met RI&E) Potentiële blootstelling (waarvan waarschijnlijkheid en gevolg kan worden geschat dmv RI&E) Stralingsincident (ongewild / onvoorzien èn leidend tot blootstelling die bepaalde limieten of waarden uit de RI&E overschrijdt)
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 19 H1 Radiotoxiciteitsequivalent (zie ook 14.3.6) 1 Re levert 1 Sv op (effectieve volgdosis) Dosisconversiecoëfficiënt e(50) (of:dcc) (Sv/Bq) A(Re inh/ing ) = A (Bq) / e(50) inh/ing (Sv/Bq) Inhalatie of ingestie van activiteit A (Bq): E = A (Bq) e(50) (in Sv) = A (Re inh/ing )
Radiotoxiciteitsequivalent Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 20 Intermezzo risico-analyse (oefening) Bij één van de practicumproeven werk je met ongeveer 10 kbq 14 C e inh (50) = 2E-09 = 2 10-9 Sv/Bq e ing (50) = 6E-10 = 6 10-10 Sv/Bq Max. eff. dosis bij incident?
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 21 H1 Art. 2: Uitsluitingen kosmische straling op het aardoppervlak kosmische straling in vliegtuigen mits je passagier bent handelingen met toestel met hoogspanning van ten hoogste 5 kv Art. 3: Berekeningsmethoden uitwerking in Uitvoeringsregeling (14.9.3)
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 22 H2 Rechtvaardiging en optimalisatie Gezondheidsschade versus netto voordeel Gericht op werknemers / leden van de bevolking Beoordeling via MR Rechtvaardiging (art.4 lid 1): wel/niet gerechtvaardigd Nieuwe toepassingen: uitgebreide argumentatie Verder: ALARA-verplichting en dosisbeperkingen
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 23 H2 - Regeling Rechtvaardiging Regeling bekendmaking rechtvaardiging gebruik van ioniserende straling afscherming met verarmd uranium? thorium in gloeikousjes (campingverlichting)
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 24 H2 - Regeling Rechtvaardiging Regeling bekendmaking rechtvaardiging gebruik van ioniserende straling bèta-lights (H3)? gebruik van licht radioactief afval/slib in wegenbouw? Poll
H3 Algemene voorschriften Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 25 Bevoegdheden en taken ondernemer en deskundige (14.4) Ondernemer verantwoordelijk Ondernemer wijst toezichthoudend deskundige aan die voldoende na/bijscholing krijgt Ondernemer zorgt voor coördinerend deskundige
H3 Algemene voorschriften Toezichthoudend deskundige Houdt toezicht Heeft diploma niveau 2, 3, 4 of 5 Houdt zijn kennis op peil Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 26
H3 Algemene voorschriften De coördinerend deskundige Beoordeelt vooraf RI&E Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 27 Controleert min. één keer per jaar beveiligingsmiddelen / meetapparatuur Is geregistreerd als coördinerend deskundige (vanaf 1 januari 2015) Heeft diploma (alg) coördinerend deskundige èn werkervaring Doet aantoonbaar aan kennisonderhoud
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 28 H3 Intermezzo De coördinerend deskundige - overgangsregeling Erkenning RUG Niveau 3 tot 1 januari 2016 Daarna opleiding coördinerend deskundige Uitvoeringsregeling EZ: Niveau 3 gelijkgesteld aan opleiding tot coörd. Deskundige Examens vanaf mei 2016 volgens nieuwe eindtermen grotendeels i.o.m. huidige niv 3 praktijk
H3 Intermezzo: vergunningstypen Drie soorten vergunningen Enkelvoudige vergunningen Verzamelvergunningen Complexvergunningen Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 29
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 30 Vergunningstypen - I Enkelvoudige vergunning (b.v. middelbare school) ondernemer coördinerend deskundige toezichthoudend deskundige (blootgestelde) werknemer
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 31 Vergunningstypen - II Enkelvoudige vergunning (alternatief) ondernemer coördinerend/toezichthoudend deskundige (blootgestelde) werknemer
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 32 Vergunningstypen - III Verzamelvergunning bij meerdere vergelijkbare toepassingen (b.v. perifeer ziekenhuis) ondernemer coördinerend deskundige Toezichthoudend deskundige Toezichthoudend deskundige (blootgest.) werknemers (blootgest.) werknemers
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 33 Vergunningstypen - IV Complexvergunningen bij grote organisatie met veel verschillende toepassingen (b.v. universiteit) Lijnorganisatie advies Stralingsbeschermingsorganisatie
Organisatie bij complexvergunning Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 34 ondernemer afdelingsbestuur toezichthoudend deskundigen (blootgestelde) werknemers SBE Algemeen coördinerend deskundige overige deskundigen (bv coördinerend deskundigen)
H3 Alg. coörd. deskundige Taken alg. coördinerend deskundige Als: coördinerend deskundige + Verleent interne toestemmingen Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 35 Is geregistreerd als algemeen coördinerend deskundige: niveau 2 (vanaf 1 januari 2015) Uitwerking in hst. 2 Uitvoeringsregeling In de praktijk voorzitter SBE
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 36 H3 Voorschriften voor (voorkomen van) stralingsincidenten Voorlichting en instructie Risico's ioniserende straling Methoden bescherming Belang houden aan voorschriften Informeren vrouwen over risico's ongeboren kind
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 37 H3 Waarschuwingsborden (14.4.9): MR Stralingsbescherming werknemers 2014
Regels voor hoogactieve (ingekapselde) bronnen A > grenswaarde? bron hoogactief Aparte regels voor beveiliging radioactieve stoffen. Ook grenswaarden, maar anders Uitwerking in Uitvoeringsregeling Vb. 60 Co: Hoogactief A > 4 GBq Beveiliging A > 30 GBq Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 38 H3 Hoogactieve bronnen en beveiliging radioactieve stoffen
H3 Hoogactieve Bronnen (14.8.3) Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 39 Doel: kwijtraken hoogactieve bronnen voorkomen (en zekerstellen dat afvoer mogelijk is) Middelen: Codering Financiële zekerstelling ivm afvoer Check op aanwezigheid Verder: voorschriften periodieke lektest
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 40 H3 Beveiliging Radioactieve Stoffen Reden: EC-actieplan ter voorkoming terrorisme met CBRN-agentia Scenario s: vuile bom of externe bestraling met hoogactieve bron Continu persoonlijk of elektronisch toezicht Bij elektronisch toezicht Detectie, gevolgd door opvolging in 3-10 minuten vertraging van 3-10 minuten Beveiligingsplan Van kracht sinds 1 april 2013
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 41 H4 Meldingen, vergunningen, aanvragen en procedures 4.1 en 4.2: meldingen en vergunningen voor handelingen (zie 14.5.1) 4.6 en 4.7: procedurele voorschriften voor meldingen en vergunningen aansluiting bij Wet Milieubeheer en Algemene Wet Bestuursrecht Uit hst 3 BS: voorschriften voor meldingen in hst 4 Uitvoeringsregeling
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 42 H4 Toestellen Melding / vergunning afhankelijk van Buisspanning Doel toepassing Ook bezit toestel: Meldings- of vergunningsplicht Aanvulling op syllabus: melding volstaat bij o.a. Elektronenmicroscopen Bagagecontrole met vaste opstelling Röntgendiffractie in gesloten veiligheidskabinet
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 43 H4 Radioactieve stoffen: Melding / vergunning afhankelijk van: Handeling / werkzaamheid / ontdoen van Doel toepassing Diagnostiek / therapie: altijd vergunning Ni-63: melding tot 1 GBq Electron Capture Detector ( 63 Ni) IJk- en meetbronnen in vaste opstellingen: melding mits activiteit < 100 vrijstelling
H4 Vrijstellingsgrenzen ra-stoffen 1. Vrijstellingsgrens per radionuclide Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 44 2. Vrijstelling van vergunnings(- of meldings)plicht als activiteit X i òf activiteitsconcentratie C i onder vrijstellingsgrens blijft 3. Mengbron (mix van bronnen of meerdere bronnen): 1. Σ i A i /X i 1, òf 2. Σ i A i /C i 1
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 45 H4 - Oefeningen Wanneer vraag je een vergunning aan? a) 3 H: 500 MBq in 10 ml (waterige oplossing) b) 60 Co: 37 kbq en 1 kbq/g c) 32 P : 1 MBq in 10 ml (waterige oplossing) Vrijstellingsgrenzen in MBq cq. Bq/g: 3 H 14 C 32 P 60 Co 137 Cs 1.000 10 0,1 0,1 0,01 1.000.000 10.000 1.000 1 10
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 46 H4 - Oefeningen Wanneer vraag je een vergunning aan? a) 1 MBq 14 C + 1 MBq 3 H b) 50 kbq 32 P + 50 kbq 60 Co c) 50 kbq 32 P + 50 kbq 60 Co + 1 MBq 3 H Vrijstellingsgrenzen in MBq: 3 H 14 C 32 P 60 Co 137 Cs 1000 10 0,1 0,1 0,01
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 47 H4 Vergunningsplicht voor ontdoen van door lozing: 10 Re ing per jaar in het riool 1 Re inh per jaar in lucht 0,1 Re ing per jaar op oppervlaktewater correctie voor halveringstijd (tabel 14.13 en.19) door overdracht voor hergebruik / afvalinzameling ontvanger moet vergunning hebben Afval: vrijgavegrenzen = vrijstellingsgrenzen
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 48 H4 Vergunningen (en meldingen) (14.6): Details in hst. 2 Uitvoeringsregeling Aanvraag via Autoriteit Nucleaire Veiligheid en Stralingsbescherming (ANVS) sinds 1 januari jl. Zie http://www.autoriteitnvs.nl (of www.anvs.nl) Bevoegd gezag (tot 1 jan 2016?): Ministerie van EZ, gemandateerd aan ANVS. Daarna ANVS Zelfstandig Bestuursorgaan (ZBO) onder Min. Infrastructuur & Milieu
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 49 H4 Voor veel standaardvergunningen: aanvraagformulieren via ANVS http://www.autoriteitnvs.nl/aanvragen-en-melden Ook registratie als coördinerend deskundig via deze website Oude website Rijksdienst voor Ondernemend Nederland werkt ook nog
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 50 H4
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 51 Opzet BS: Doelgroepen B Specifieke doelgroepen H5 H6 H7 Bevolkingsblootstelling Blootstelling bij medische toepassingen Beroepsmatige blootstelling
H5 Bevolkingsblootstelling Art.48 lid 1: Lid bevolking buiten locatie max. E = 0,1 msv/jr Art.49 lid 1: Lid bevolking binnen locatie max. E = 1 msv/jr ooglens huid handen,voeten 15 msv/jr 50 msv/jr niet genoemd Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 52
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 53 H5 Berekening dosis aan de terreingrens (14.9.3.1): H*(10) = h.a.t.t/r 2 Individuele Dosis (ID) Multifunctionele Individuele Dosis (MID) = 0,25. ID Correctiefactor 0,25 corrigeert voor afscherming woning
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 54 H5 Secundair Niveau (SN): 10 μsv/j Onder SN beoordeelt overheid niet meer op ALARA. Toetsing MID aan SN Als MID > SN: nauwkeuriger berekenen en Actuele Individuele Dosis (AID) m.b.v. ABCfactoren (zie tabel 14.20): AID = ABC ID ABC-factoren corrigeren ID voor verblijftijd Als AID > 100 μsv/j : geen vergunning Nb: in RUG-vergunning: AID (incl lozingen!) < 40 μsv/j
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 55 H5 Berekeningen dosis binnen de locatie: terugrekenen op uurlimieten hanteren bezettingsfactor gangen: 1/4 trappen: 1/16
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 56 H5 Voorbeeld: radiotherapieruimte Gebruik 2 uur/dag, 5 dagen/week, 50 weken/jaar Wat is het toegestane dosistempo in de wachtruimte in de gang in het trappenhuis
H5 Blootstelling bevolking Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 57 Bron: RIVM
Begint met medische definities Diagnostische referentieniveaus dosisniveau in medische diagnostiek Hulpmiddel bij optimalisatie Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 58 H6 Blootstelling bij med.toepassingen http://www.rivm.nl/onderwerpen/m/medische_stralingstoepassingen/st ralingsbescherming_pati%c3%abnten/diagnostische_referentieniveaus
Patiënten ook: vrijwilligers ook: begeleiders Eisen aan: Deskundigheid behandelend arts Erkende opleiding enz Kwaliteit apparatuur Rechtvaardiging (ook specifiek) Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 59 H6 Blootstelling bij med.toepassingen
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 60 H6 Medische röntgentoestellen (zie ook 14.7.3): Filter bij toestellen voor diagnostisch onderzoek Beeldgrootte niet groter dan nodig (m.b.v. diafragma of tubus) Beeldversterker / dosistemporegeling bij doorlichtingen 62%
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 61 H6 Overige aspecten: betrokkenheid klinisch fysicus afhankelijk van zwaarte v/d toepassing informeren naar zwangerschap schriftelijke instructies bij toediening radionucliden
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 62 H6 Medische blootstelling in Nederland Bron: RIVM
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 63 H7 Blootstelling werknemers Dosislimieten gewone werknemer lid bevolking binnen locatie blootgestelde werknemer (b.w.): zie tabel 14.1 Dosis msv/jr categorie B.W.. 0-1 geen (=> werknemer of C?). 1-6 B. 6-20 A geen werk waardoor indeling als b.w. voor: zwangere vrouw (tenzij < 1 msv gegarandeerd wordt!) pers.< 18 jr (m.u.v.beroepsopleiding)
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 64 H7 Voorschriften voor werkplekken gecontroleerde zone kans dosis > 6 msv/j toegangscontrole, monitoring, maatregelen bij verspreiding stoffen, voorlichting enz. bewaakte zone kans 1 msv/j < dosis < 6 msv/j monitoring, voorlichting enz. waarschuwingssignalering geeft zonering aan
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 65 H7 Indeling in zones op basis van risico-analyse. Vb Normale blootstelling (reguliere handelingen) Potentiële blootstelling (incidenten) Kans op verspreiden besmettingen Kans op ontvreemding / zoekraken
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 66 H7 Inspecties letten tegenwoordig steeds meer op de kwaliteit van Risico Inventarisaties! Diverse instrumenten in omloop, w.o. Richtlijn Radionuclidenlaboratoria voor open stoffen (nog vaak gekoppeld aan vergunning) Beheersing van risico s bij handelingen met open bronnen in laboratoria (Grimbergen & Wiegman) Leidraad risicoanalyse stralingstoepassingen (Bader) downloaden via www.rijksoverheid.nl
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 67 H7 Medisch toezicht (14.4.6) Alleen A-werkers (periodiek) keuren Stralingsartsen contract met Arbo-diensten of de arbo-deskundige (bedrijfsarts) van het bedrijf Eisen stralingsarts Bedrijfsarts Niveau 3 Geregistreerd
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 68 H7 - Persoonsdosimetrie Doel: Controle limieten en ALARA Schadeclaims Geruststelling Verplichting tot verstrekking passend dosisregistratiemiddel Indien nodig: schatting of meting inwendige dosis
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 69 H7 Dosisregistratie Praktijk: TLD-badge H p (10) schat effectieve dosis H p (0,07) schat huiddosis Bij alleen tritium: urinemonsters Onderzoek NRG: inwendige besmetting geen item in Nederland Uitlezing TLD door erkende dosimetriedienst opname gegevens in NDRIS zie ook 11.6.3 www.ndris.nl
Uit: jaarverslag NDRIS 2012 Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 70
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 71 Opzet BS: onderwerpen C Specifieke onderwerpen H8 H9 Blootstelling aan natuurlijke bronnen Interventies
H8 Blootstelling aan nat.bronnen Melding / vergunningplicht (zie 14.5.1) Vliegtuigbemanning Dosisbepaling voor: > 8 km Dosisbepaling geen dosismeters computerprogramma's Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 72
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 73 Natuurlijke bronnen Uitvoeringsregeling (voorheen: MR Natuurlijke bronnen van ioniserende straling) Bevat lijst met werkzaamheden waarbij natuurlijke bronnen kunnen worden verwacht, b.v. Proces-industrie w.o. olie- en gasindustrie Lasbedrijven Technische details
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 74 H9 Interventie maatregelen bij ongeval of noodsituatie wel: rechtvaardiging en ALARA geen dosislimieten, maar interventieniveaus (streefwaarden voor dosisniveaus) -------
Overige wet- en regelgeving Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 75 Concept Basisrichtlijn Ingekapselde Radioactieve Bronnen Uitvoeringsregeling Besluit Vervoer Splijtstoffen, Ertsen en Radioactieve Stoffen Richtlijn Radionuclidenlaboratoria (voor zover nog van toepassing) 16 maart 2015
Richtlijn ingekapselde bronnen Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 76 Concept Basisrichtlijn Ingekapselde Radioactieve Bronnen SZW (1993) (14.8.1) Opgenomen in vergunningsvoorschriften en Uitvoeringsregeling (meldingsplichtige bronnen) ISO-classificatie (ISO 2919): Test op temperatuur, druk, slag, vibratie en puntbelasting C-11111: niet getest
Richtlijn ingekapselde bronnen Lektest (14.8.2): afgewreven activiteit < 185 Bq voor alfa-stralers < 18,5 Bq Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 77 maatregelen bij lek afhankelijk van afgewreven activiteit (variërend van nieuwe test tot direkt waarschuwen overheidsinspecties) norm bij vegen bronhouder factor 10 lager instructie voor uitvoeren veegtest uitvoering door / onder verantwoordelijkheid van niveau 3 deskundige
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 78 Vervoer - I Vervoer (14.5.3) Zee en lucht: internationaal geregeld Spoor, weg en binnenwater: Europees geregeld Nederland: implementatie via Besluit Vervoer Splijtstoffen, Ertsen en Radioactieve Stoffen
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 79 Vervoer - II Transport van radioactieve stoffen over de weg: boven vrijstellingsgrens i.h.a. meldingsplicht transporteisen indien vrijstellingsgrens wordt overschreden melding drie weken voor gepland vervoer sinds 1 jan. 14: globale melding gelegaliseerd VLG-ADR klasse 7: ra-stoffen Voorschriftenbladen (zie NVS-publicatie 32)
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 80 Vervoer - III Verpakkingseisen Doel: voorkomen van uitwendige bestraling besmetting criticaliteiten (bij vervoer splijtstoffen)
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 81 Vervoer - IV Type-indeling verpakkingen (p. 243) vrijgestelde colli: geen kans op verspreiding bij normaal vervoer (en dosistempo < 5 μsv/h) (industriële colli: i.h.a. voor materiaal met geringe specifieke activiteit) type A: getest op invloeden van buitenaf type B: idem als bij A, maar strenger, en goedgekeurd door overheid
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 82 Vervoer - V Grenswaardensysteem A 1 /A 2 Speciale toestand: A 1 (in TBq) => sommige ingekapselde bronnen Normale toestand: A 2 (in TBq) Vaste radioactieve stoffen: Activiteit < 0,001 A 1 of A 2 => vrijgesteld collo Activiteit < 1 A 1 of A 2 => type A Activiteit > 1 A 1 of A 2 => type B
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 83 Vervoer - VI Transportindex (T): Dosistempo op 1 meter van oppervlak collo (in mrem) of in msv/h 100, of in µsv/h 10 Etikettering wordt bepaald door: Dosistempo op oppervlak Transportindex
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 84 Vervoer - VII Etikettering (tabel 14.2) Geen (vrijgesteld collo, dosistempo < 5 μsv/h op oppervlak) I-wit (< 5 μsv/h) II-geel (< 0,5 msv/h; T<1) III-geel (< 2 msv/h; T<10) => Dosistemponormen (tabel 14.2): op 1 m van het opp.< 0,1 msv/h op opp. < 2 msv/h
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 85 Vervoer VIII (Oefening) Vervoer 37 MBq 137 Cs Gegevens beta s afgeschermd, gamma s helemaal niet afstand bron - oppervlakte collo: 10 cm A 2 = 600 GBq Wat is de noodzakelijke verpakking, de transportindex en soort etiket?
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 86 Vervoer - IX Verder nog: grenzen aan: besmetting dosistempi aan buitenzijde van het voertuig dosistempi in de cabine van het voertuig opleidingseisen chauffeur meer info: NVS-publ. nr. 32
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 87 Vervoer - X O ja: Vergunningsplicht bij vervoer splijtstoffen Afwijkingen bij in- en uitvoer radioactieve stoffen: vergunningsplicht bij invoer radiofarmaca
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 88 Vervoer XI (Tot slot) Vuistregel: Als de afstand tussen bron en oppervlak collo kleiner dan 29 cm is, is de dosistemponorm voor het oppervlak het meest beperkend. Als de afstand tussen bron en oppervlak collo groter dan 29 cm is, is de dosistemponorm voor 1 m vanaf het oppervlak het meest beperkend. -----
Antwoord oefening vervoer Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 89 A2 = 600 GBq; Activiteit < 0,001*A2 => vrijgesteld collo mits dosistempo op oppervlak < 5 µsv/u. Op 10 cm is het dosistempo h*a/r 2 = 0,093 * 37 / 0,1 2 = 0,3 msv/u >> 5 µsv/u NVS-publicatie 32: Voorschriftenblad VB-9! => type A- verpakking (geen examenstof) Alternatief vergroten van de verpakking, waardoor het toch een vrijgesteld collo wordt.
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 90 Antwoord Transportindex / Etiket Wel examenstof! T = dosistempo op 1 meter van oppervlak in mrem/uur (1 mrem ~ 10 µsv = 0,01 msv) Op 110 cm is het dosistempo: h*a/r 2 = 0,093 *37 / 1,1 2 = 3 µsv/u => T = 0,3 Op 10 cm is het dosistempo 0,3 msv/u => etiket II-geel (zie tabel 14.2)
Vervoer bewijs vuistregel Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 91 Voor welke afstand tot de bron wordt precies aan beide dosistemponormen voor vervoer voldaan? h A/d 2 = 2 msv/h èn h A/(d+1) 2 = 0,1 msv/h; => 2d 2 = 0,1(d+1) 2 ; 1,9d 2 0,2d 0,1 = 0 Oplossen: d = 0,29 m Gevolg voor bepalende norm: als d < 0,29 m: 2d 2 < 0,1(d+1) 2 2 msv/h-norm als d > 0,29 m: 2d 2 > 0,1(d+1) 2 0,1 msv/h-norm