Privaatrechtelijke zorgplichten ACIS bijeenkomst 24 maart 2011 Eric Tjong Tjin Tai
Zorgplichten, wat zijn dat? Zorg in maatschappelijke zin Handelen ten behoeve van belangen (individuele) ander Relatie die zorg impliceert Houding van betrokkenheid Juridisch plichtbegrip Verplicht zijn tot handelen Gevolgen als niet voldaan is aan plicht Zorgverlener Zorgontvanger 25 maart 2011 2
Open norm Zorgplichten in recht Verwijzing naar maatschappelijke praktijk Of: wijziging maatschappelijke praktijk op wijze zorg belangen als ijkpunt, individuele situatie, contextueel Invulling door rechter Invulling door richtlijnen etc. Handhaving? Door overheid (publiekrecht) Door zorgontvanger of andere burgers (privaatrecht) 25 maart 2011 3
Privaatrecht en zorgplichten Rekening houden met andermans belang Dus geen volledig ieder voor zich. Hoever gaat dit? Ook buiten contract, maar binnen contract geldt dit sterker: mogelijkheid dat contract verplicht voor belang te zorgen Gevolgen : Verplichtingen tot handelen/afzien van handelen Schadevergoeding bij onjuist handelen Geldigheid contracten? 25 maart 2011 4
Privaatrecht en zorg Spanning tussen autonomie en zorg (dreiging paternalisme) Ieder kan zijn eigen belang het beste behartigen Ander verantwoordelijk voor belang zeker individu Vertaald in opdrachtrelatie: Klant is koning ( garagist -model, u vraagt wij draaien) Klassieke beroepsbeoefenaar (arts, advocaat): zullen wij dat nu wel doen? 25 maart 2011 5
Overeenkomst van opdracht Overeenkomst van opdracht (art. 7:400 e.v. BW) verrichten van werkzaamheden = dienstverlening Bijzonder geval: behartigen van belangen Verbod op belangentegenstellingen bij lastgeving (art. 7:416-418 BW) gevolg verlies recht op loon, betaling schadevergoeding Rekening en verantwoording Recht op opzegging (art. 7:408 en 413 BW) Regeling inzake loon (art. 7:405 en 411 BW) 25 maart 2011 6
Vormen van opdracht Lastgeving Bemiddeling Agentuur Advies? Belangrijk: beroepsbeoefenaren (arts, advocaat, notaris) 25 maart 2011 7
Uitwerking opdracht Opvolgen instructies opdrachtgever Art. 7:402 lid 1 BW Waarschuwen, eventueel weigeren, werkzaamheden Vgl. art. 7:402 lid 2 BW Spontaan handelen Bv. Ook adviseren zonder uitdrukkelijke vraag En verder Informatie-, mededelings- en waarschuwingsplichten Postcontractuele zorgplichten 25 maart 2011 8
Financiële zorgplichten Oorsprong: Optiehandelarresten en effectenlease Gebaseerd op maatschappelijk rol, bijzondere deskundigheid financieel dienstverlener (banken) Grote financiële risico s Inschatten individuele situatie klant Adviseren, waarschuwen, tijdelijk weigeren Geen weigeringsplicht Uitkomst: verdeling schade (met eigen schuld) Betekent: klant helpen om zijn eigen belangen goed te behartigen 25 maart 2011 9
Wft Publiekrechtelijke zorgplichten Impliceert publiekrechtelijke handhaving (gedragstoezicht) Staan naast privaatrechtelijke zorgplichten Algemene minimumnormen die de overheid tracht te handhaven Doen niet af aan hogere privaatrechtelijk eisen privaatrechtelijke zorgplichten zijn gericht op concrete individuele relatie 25 maart 2011 10
Zorgplichten en verzekering Verzekering: dienst als product? Model van koopovereenkomst, kant-en-klaar, bekende risico s die klant zelf kan overzien en mag nemen Aparte regeling in wet Verzekeraar als financieel dienstverlener Zorgplichten uit Wft Zorgplichten uit privaatrecht 25 maart 2011 11
Verzekeraar als dienstverlener Zorgplichten als aanbieder financiële producten/diensten Enerzijds: verzekering als algemeen kant-en-klaar product Anderzijds: nieuwe producten die individuele zorgplichten vereisen betreden nieuwe markten leidt tot bijbehorende plichten 25 maart 2011 12
Zorgplichten Verzekeraar Wie moet aan deze zorgplichten voldoen? Algemeen: in relatie met deskundige adviseur aan zijde klant adviseur moet voorlichten, wederpartij mag enigermate hierop vertrouwen Maar: bijzondere positie tussenpersoon verbonden met verzekeraar En: Verzekeraars hebben (gelet op maatschappelijke rol) hogere zorgplicht om te waarborgen dat is voldaan aan belangen klant. Niet geheel delegeerbaar (ook: aansprakelijkheid voor hulppersoon) 25 maart 2011 13
Verzekering en tussenpersoon Opdracht Tussenpersoon Samenwerkingsovereenkomst Klant Verzekeringsovk Verzekeraar 25 maart 2011 14
Verzekering en tussenpersoon Wat is de aard van de opdracht? Advies? Bemiddeling? Opdracht Tussenpersoon? Klant Verzekeraar Verzekeringsovk 25 maart 2011 15
Verzekering en tussenpersoon Wat is de aard van de relatie met de verzekeraar? Bemiddeling Agentuur? Opdracht (loon?) Tussenpersoon? (provisie) Klant Verzekeraar Verzekeringsovk (kosten) 25 maart 2011 16
Tussenpersoon als dienstverlener klant Rechtspraak beschouwt tussenpersoon als opdrachtnemer klant Deskundigheid toegerekend aan klant Kennis (wetenschap) toegerekend aan klant Postadres voor mededelingen Bij miscommunicatie/fouten is niet verzekeraar maar tussenpersoon aansprakelijk 25 maart 2011 17
Tussenpersoon als dienstverlener klant Als opdrachtnemer dan: Zorgplichten jegens klant: advisering, informatie, waarschuwingen Rechtspraak over zorgplichten dienstverleners Zorgplichten Wft 25 maart 2011 18
Tussenpersoon als dienstverlener klant Vergelijkbaar met klassieke beroepen? Bijzondere deskundigheid Maatschappelijk belang bij goed functioneren Maatschappelijk vertrouwen Ontbreekt: Daadwerkelijk institutioneel kader (gesloten beroepsgroep met interne controle, tuchtrecht) Instrumenten ter beperking schade (bv. derdenrekening) echter wel: art. 7:936 en 937 BW ( overslaan tussenpersoon) 25 maart 2011 19
Relatie met verzekeraar Meer dan alleen dienstverlener klant: Vaste relaties met verzekeraars Provisie door verzekeraar uitgekeerd (vroeger wettelijk vereist) Prikkels door verzekeraar (bonusprovisie) Verzekeraar verlangt communicatie exclusief via tussenpersoon 25 maart 2011 20
Wie draagt zorg voor de belangen van de klant? Klant Tussenpersoon Verzekeraar Zorgplichten adviseur Tussenpersoon? Klant Zorgplichten financieel dienstverlener Verzekeraar 25 maart 2011 21
Relatie met de individuele klant staat voorop: Wat mag deze klant verwachten in de relatie tot tussenpersoon/ verzekeraar? 25 maart 2011 22