Bodemkwaliteitsklassenkaart gemeente Heerde

Bodemkwaliteitsklassenkaart gemeente Heerde 3 september 2009

Verantwoording Titel Bodemkwaliteitsklassenkaart gemeente Heerde Opdrachtgever Gemeente Heerde Projectleider Martijn Mekkink Auteur(s) Mirjam Bakx - Leenheer Projectnummer 4598036 Aantal pagina's 38 (exclusief bijlagen) Datum 3 september 2009 Handtekening Colofon Tauw bv afdeling Bodem & Milieu Handelskade 11 Postbus 133 7400 AC Deventer Telefoon (0570) 69 99 11 Fax (0570) 69 96 66 Dit document is eigendom van de opdrachtgever en mag door hem worden gebruikt voor het doel waarvoor het is vervaardigd met inachtneming van de rechten die voortvloeien uit de wetgeving op het gebied van het intellectuele eigendom. De auteursrechten van dit document blijven berusten bij Tauw. Kwaliteit en verbetering van product en proces hebben bij Tauw hoge prioriteit. Tauw hanteert daartoe een managementsysteem dat is gecertificeerd dan wel geaccrediteerd volgens: - NEN-EN-ISO 9001. Bodemkwaliteitsklassenkaart gemeente Heerde 5\38

6\38 Bodemkwaliteitsklassenkaart gemeente Heerde

Inhoud Verantwoording en colofon... 5 1 Inleiding... 9 1.1 Aanleiding... 9 1.2 Doelstelling en projectresultaat... 10 1.3 Opbouw van het rapport... 11 2 Werkwijze opstellen bodemkwaliteitsklassenkaart... 13 2.1 Beleidskader... 13 2.2 Opbouw van de bodemkwaliteitsklassenkaart... 13 2.3 Aanpak opstellen bodemkwaliteitsklassenkaarten... 16 2.3.1 Definitiefase en opstellen programma van eisen (fase 1)... 16 2.3.2 Selectiecriteria, vaststellen onderscheidende kenmerken, indeling en evaluatie homogene deelgebieden (fase 2, 4 en 5)... 16 2.3.3 Selectie en voorbewerken data (fase 3)... 18 2.3.4 Verzamelen aanvullende informatie (fase 6)... 19 2.3.5 Karakteriseren van de bodemkwaliteit per bodemkwaliteitszone (fase 7)... 20 2.3.6 Samenstellen ontgravings- en toepassingskaart (fase 8)... 21 2.4 Vaststelling... 21 3 Resultaten bodemkwaliteit... 23 3.1 Vaststellen bodemkwaliteit... 23 3.1.1 Programma van eisen... 23 3.1.2 Berekening achtergrondgehalten... 23 3.2 Indeling bodemkwaliteitsklassen: toetsing en beoordeling achtergrondgehalten... 25 3.2.1 Ontgravingskaart... 25 3.2.2 Toepassingskaart... 26 4 Samenvatting... 29 5 Begrippenlijst... 33 6 Referenties... 37 Bodemkwaliteitsklassenkaart gemeente Heerde 7\38

Bijlage(n) 1. Homogene deelgebieden gemeente Heerde 2. Ontgravingskaart gemeente Heerde 3. Toepassingenkaart 4. Uitbijters 5. Statistische kentallen 6. Bewerkte dataset 8\38 Bodemkwaliteitsklassenkaart gemeente Heerde

1 Inleiding De gemeente Heerde heeft aan Tauw opdracht verleend om haar bestaande bodemkwaliteitskaart uit 2001 te actualiseren. De voorliggende rapportage bevat de bodemkwaliteitsklassenkaart (bestaande uit meerdere kaartlagen) en beschrijft de uitgangspunten en werkwijze. 1.1 Aanleiding Het is de wens van de gemeente Heerde om met betrekking tot de implementatie van het Besluit bodemkwaliteit over te gaan op het generieke beleid. In dit licht is het actualiseren van de al bestaande bodemkwaliteitskaart uitgevoerd om het grondverzet in de gemeente te vereenvoudigen. Besluit bodemkwaliteit In 2008 is het Besluit bodemkwaliteit (hierna te noemen BBK) in werking getreden (per 1 januari 2008 het natte deel, per 1 juli 2008 de droge bodem ). Met ingang van het BBK zijn het Bouwstoffenbesluit en de Vrijstellingsregeling Grondverzet (hierna te noemen VRG) hieruit komen te vervallen. Onder het BBK kan door het bevoegd gezag (gemeente of waterschap) een keuze gemaakt worden in het te volgen beleid binnen het beheersgebied: Generiek beleid Gebiedsspecifiek beleid Overgangsbeleid Overgangsbeleid Nieuw ten aanzien van grondverzet in het BBK ten opzichte van het Bouwstoffenbesluit is dat er bij het hergebruiken van grond en bagger rekening gehouden dient te worden met de functie van het gebied. Deze functie is door het bevoegd gezag, onder het generieke beleid, vastgesteld in een zogenaamde functiekaart. Onder het generieke beleid is het opstellen van een functiekaart een verplicht onderdeel, een bodemkwaliteitsklassenkaart optioneel. Gebiedsspecifiek beleid In het geval van gebiedsspecifiek beleid kunnen door het bevoegd gezag voor (een deel van) het beheersgebied gebiedsspecifieke toetsingswaarden worden opgesteld, waaraan de her te gebruiken grond dient te voldoen. Deze waarden worden getoetst op risico s voor de in het gebied geldende functie en mogen ruimer worden gekozen dan de generieke waarden. Onder het gebiedsspecifieke beleid is een bodemkwaliteitsklassenkaart een verplicht beleidsinstrument. Bodemkwaliteitsklassenkaart gemeente Heerde 9\38

Overgangsbeleid In het Besluit bodemkwaliteit is voorzien in een overgangsrecht voor bodembeheerplannen en bodemkwaliteitskaarten die volgens de interim-richtlijn zijn opgesteld. Bij het volgen van het overgangsbeleid kan het bevoegd gezag nog maximaal vijf jaar na het in werking treden van het BBK het beleid voeren volgens de VRG op basis van een bestaande (vóór 1 juli 2008 vastgestelde) bodemkwaliteitskaart. Gebruik bodemkwaliteits(klassen)kaart De wijze van gebruik van de bodemkwaliteits(klassen)kaart is met de komst van het BBK behoorlijk ingrijpend aangepast. Dit heeft met name te maken met de andere wijze van invulling van het standstill principe en het bredere gebruik van de kaart als bewijsmiddel. De regels voor het gebruik van de kaarten, voorheen beschreven in de interim-richtlijn, worden niet meer beschreven in de Richtlijn, maar zijn verwoord in de artikelen van de Regeling bodemkwaliteit. Daar waar in de VRG een bodembeheerplan noodzakelijk was om het te volgen beleid te beschrijven, ligt dit nu onder het BBK verankerd in de regelgeving. De gemeente Heerde heeft gekozen voor het generieke beleid en het actualiseren van de bestaande bodemkwaliteitskaart om het grondverzet binnen de gemeente te faciliteren. 1.2 Doelstelling en projectresultaat Doel van een bodemkwaliteits(klassen)kaart is het vaststellen van de algehele bodemkwaliteit van het beheersgebied, zodat op basis van de bodemkwaliteits(klassen)kaart het grondverzet plaats kan vinden binnen de regels en richtlijnen van het Besluit bodemkwaliteit. De aanpak op hoofdlijnen voor het opstellen van een bodemkwaliteitsklassenkaart in het genoemde plangebied is als volgt te omschrijven: De indeling van de gemeente in homogene deelgebieden, die met betrekking tot bodemgebruik, bodemopbouw en bodembelasting overeenkomstige kenmerken vertonen en waarin een vergelijkbare bodemkwaliteit verondersteld mag worden Het per deelgebied vaststellen van het gemiddelde en 95-percentielwaarden van de bodemkwaliteitsgegevens en toetsing van deze waarden aan de maximale waarden van de functieklassen Achtergrondwaarden (hierna te noemen AW2000), wonen en industrie, zoals genoemd in het Besluit bodemkwaliteit Het vaststellen van de milieutechnische uitgangspunten voor het grondverzet Het vaststellen van de homogene bodemkwaliteitszones Het beschrijven van de gevolgde werkwijze en gehanteerde uitgangspunten 10\38 Bodemkwaliteitsklassenkaart gemeente Heerde

1.3 Opbouw van het rapport De opbouw van het rapport is als volgt: 1. Werkwijze opstellen bodemkwaliteitsklassenkaart 2. Resultaten bodemkwaliteit 3. Samenvatting en conclusies 4. Begrippenlijst Bodemkwaliteitsklassenkaart gemeente Heerde 11\38

2 Werkwijze opstellen bodemkwaliteitsklassenkaart 2.1 Beleidskader De bodemkwaliteitsklassenkaart is opgesteld conform de regels van het BBK. Onder het BBK is de Richtlijn bodemkwaliteitskaarten (VROM d.d. 3 september 2007; hierna te noemen de Richtlijn) opgesteld als leidraad voor het beschrijven van de bodemkwaliteit en het opstellen van bodemkwaliteitsklassenkaarten. De Richtlijn vervangt de, voorheen onder de VRG gebruikte, Interim-richtlijn op. Inhoudelijk heeft de Richtlijn een sterke overeenkomst met de Interim-richtlijn; de werkwijze voor het opstellen van bodemkwaliteitsklassenkaarten behoefde op hoofdlijnen geen aanpassing. Echter op enkele plaatsen was het noodzakelijk toch wijzigingen door te voeren in het kader van het BBK (bijvoorbeeld aanpassing stoffenpakket en het toevoegen van de functie als onderscheidend kenmerk). De Richtlijn is bedoeld voor het gebruik van bodemkwaliteitsklassenkaarten: Voor toepassen van grond en bagger op bodem Als bewijsmiddel van kwaliteit van vrijkomende grond en bagger De bodemkwaliteitsklassenkaart wordt door veel bevoegde gezagen gebruikt voor meerdere doeleinden dan alleen grondverzet. Hierbij valt te denken aan ruimtelijke planning, terugsaneerwaarden (Wbb) en bij aanvraag van bouwvergunningen. Echter, de bodemkwaliteitsklassenkaart is slechts uitsluitend van verbindende aard in het geval van bovengenoemde toepassingen (verzet van grond en bagger en als bewijsmiddel van bodemkwaliteit), tenzij anders besloten door het bevoegd gezag. Evenals in het BBK is in de Richtlijn onderscheid gemaakt in het generieke en gebiedsspecifieke beleidskader. Omdat de bodemkwaliteit onafhankelijk is van het te voeren beleidskader, de bodemkwaliteit is een gegeven, komt de vertaling van het beleidskader naar de toepassingseisen pas als laatste stap aan de orde; kortom, de berekening van de achtergrondwaarden is gelijk in beide kaders, de toetsing en zonering zijn beleidsafhankelijk. In onderhavig rapport wordt de bodemkwaliteitsklassenkaart volgens het generieke kader beschreven voor het beheersgebied van de gemeente Heerde. 2.2 Opbouw van de bodemkwaliteitsklassenkaart In de Richtlijn bodemkwaliteitskaarten staan regels en aanvullende aanwijzingen betreffende het opstellen van de bodemkwaliteitsklassenkaart, hoe omgegaan dient te worden met de kaart en hoe een adequaat grondstromenbeleid eruitziet. Bodemkwaliteitsklassenkaart gemeente Heerde 13\38

Onderhavige bodemkwaliteitsklassenkaart bestaat uit onderstaande drie kaartlagen: 1. Een kaart met de indeling in homogene deelgebieden 2. Toepassingskaart 3. Ontgravingskaart Opgemerkt wordt dat volgens de Richtlijn tevens in de kaart een overzicht gegeven dient te worden van de uitgesloten locaties. Hiervoor wordt echter verwezen naar de gemeente, die door middel van de beschikbare bodeminformatiesystemen een actueel beeld kan geven van de verdachte, verontreinigde en gesaneerde locaties. Het gemeentelijke bodeminformatiesysteem betreft een dynamisch bestand, het vastleggen van deze locaties op een kaart is een momentopname. Aanbevolen wordt om bij de beoordeling van de mogelijkheid tot hergebruik het dynamische bestand up-to-date te houden en bij de beoordeling van de mogelijkheid tot grondverzet te gebruiken. Ad. 1 Homogene deelgebieden De kaart met homogene deelgebieden is de basis voor de berekeningen van de bodemkwaliteit. In wezen vormt deze kaart de hypothese voor de bodemkwaliteit. De homogene deelgebieden zijn die gebieden waarin vergelijkbare bodemkwaliteit wordt verwacht op basis van onderscheidende kenmerken als bodemopbouw, gebruikshistorie en gebiedsontwikkeling. Onder homogene deelgebieden worden die gebieden verstaan waarbinnen de diffuse bodemkwaliteit relatief homogeen wordt beschouwd en die duidelijk afwijkt van de bodemkwaliteit buiten het homogene gebied. Op basis van de statistische en/of ruimtelijke analyse kan de gebiedsindeling in homogene deelgebieden worden gewijzigd. In deze kaartlaag zijn tevens alle locaties weergegeven binnen het beheersgebied waar één of meerdere bodemonderzoeken zijn uitgevoerd. Ad. 2 Toepassingskaart De generieke toepassingskaart maakt gebruik van het systeem van klassen. Zowel de bodemkwaliteit als de functie van de bodem wordt ingedeeld in een van de klassen landbouw / natuur (AW2000), wonen of industrie. Elke klasse kent een lijst met normwaarden die de toepassingseisen vormen. Op de volgende wijze wordt aan elke zone een klasse toegekend: 1. Opstellen bodemfunctiekaart (de bodemfunctiekaart is al in een eerder stadium opgesteld). Een toelichting hierop is beschreven in een notitie met Tauw-kenmerk N001-4598036LNH-cmn-V02-NL d.d. 24 maart 2009 2. Bodemtypecorrectie: voor elke in de bodemkwaliteitszone gemeten stof wordt de gemiddelde normwaarde voor de klassen landbouw / natuur, wonen en industrie berekend. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van het gemiddelde lutum- en organisch stofgehalte per bodemkwaliteitszone en (indien van toepassing) per dieptelaag. De gegevens die aan de bodemkwaliteitsklassenkaart ten grondslag liggen zijn dus niet gecorrigeerd voor lutum- en organisch stofgehalte 14\38 Bodemkwaliteitsklassenkaart gemeente Heerde

3. Voor de in de bodemkwaliteitszone gemeten stoffen wordt vastgesteld hoe het gemiddelde ligt ten opzichte van de klassengrenzen, waarbij rekening wordt gehouden met de in de Richtlijn genoemde toegestane overschrijdingen 4. Vervolgens wordt iedere bodemkwaliteitszone ingedeeld volgens de zogenaamde dubbele toets (zie onderstaande figuur 2.1), waarbij de klassengrenzen de toepassingseisen voor de bodemkwaliteitszones zijn Figuur 2.1 Indeling bodemkwaliteitszones Zoals hierboven genoemd bestaat de toepassingskaart in wezen uit het samenvoegen van de functiekaart en een kaart die de bodemkwaliteit weergeeft. Ad. 3 Ontgravingskaart De ontgravingskaart geeft een feitelijke beschrijving van de bodemkwaliteit per te onderscheiden zone. De waarden uit deze kaart (gemiddelden) per te onderscheiden zone moeten worden vergeleken met de toepassingseis in de zone van toepassing om zonder aanvullende keuring grondverzet te mogen plegen. In de Richtlijn zijn hierover enkele voorwaarden opgenomen. Deze bovengenoemde voorwaarden hebben betrekking op de bodemkwaliteitskaart als bewijsmiddel: Indien er sprake is van een specifiek locatieonderzoek of partijonderzoek ter plekke van de te ontgraven locatie en dit onderzoek voldoet aan de eisen voor een bewijsmiddel uit het Besluit bodemkwaliteit, wordt niet de bodemkwaliteitskaart, maar de resultaten van het specifieke onderzoek als bewijsmiddel gebruikt voor de ontgraven grond De partij wordt ontgraven uit de laag waarop de ontgravingskaart van toepassing is. Indien de partij dieper wordt ontgraven moet de partij in aparte laagdikten die corresponderen met de laagdikten van de bodemkwaliteitskaart worden ontgraven Indien een partij gemengd uit verschillende laagdikten wordt ontgraven, geldt de bodemkwaliteitskaart niet als bewijsmiddel en moet de toe te passen partij worden gekeurd Bodemkwaliteitsklassenkaart gemeente Heerde 15\38

Indien een partij uit meerdere dieptetrajecten in zijn geheel wordt afgevoerd naar een locatie waarbij de toetsing van de ontgravingskaarten aan de toepassingskaarten niet leidt tot een overschrijding van de toepassingseisen, kan de bodemkwaliteitskaart wel als bewijsstuk dienen en hoeft de partij niet aanvullend te worden gekeurd 2.3 Aanpak opstellen bodemkwaliteitsklassenkaarten In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de werkwijze voor de vervaardiging van de noodzakelijke kaartlagen. Deze werkwijze is gebaseerd op de Richtlijn bodemkwaliteitskaarten (2007). De Richtlijn is in opdracht van het ministerie van VROM opgesteld. Voor de vervaardiging van de bodemkwaliteitsklassenkaart is de gefaseerde werkwijze gehanteerd, zoals deze is beschreven in de Richtlijn. De fasering omvat de volgende fasen: Fase 1: Definitiefase en opstellen programma van eisen Fase 2: Selectiecriteria en vaststellen onderscheidende kenmerken Fase 3: Selectie en voorbewerking data Fase 4: Indeling in homogene deelgebieden op basis van onderscheidende kenmerken Fase 5: Controle en evaluatie van de gebiedsindeling van het beheergebied Fase 6: Verzamelen aanvullende informatie Fase 7: Karakteriseren van de bodemkwaliteit per bodemkwaliteitszone Fase 8: Opstellen bodemkwaliteitsklassenkaart (ontgravings- en toepassingskaart) 2.3.1 Definitiefase en opstellen programma van eisen (fase 1) Als eerste stap om te komen tot een bodemkwaliteitsklassenkaart is een programma van eisen opgesteld. In dit programma van eisen is vastgelegd waaraan de bodemkwaliteitsklassenkaart moet voldoen. Het programma van eisen is voortgekomen uit zowel de beleidsmatige wensen en eisen, als wel uit de technisch inhoudelijke eisen zoals deze in de Richtlijn zijn verwoord. Elementen die in de technisch inhoudelijke onderbouwing zijn meegenomen zijn: De diepte (en selectiecriteria voor het dieptetraject) waarover de bodemkwaliteitsklassenkaart een uitspraak doet De stoffen die zijn opgenomen Het (deel van het) beheersgebied waarvoor de bodemkwaliteitsklassenkaart is opgesteld en welke delen buiten beschouwing worden gelaten De statistische kengetallen op basis waarvan de bodemkwaliteitszones worden gekarakteriseerd 2.3.2 Selectiecriteria, vaststellen onderscheidende kenmerken, indeling en evaluatie homogene deelgebieden (fase 2, 4 en 5) Voor het maken van een bodemkwaliteitsklassenkaart dient het onderzoeksgebied ingedeeld te worden in zogenaamde homogene deelgebieden, op basis waarvan een vergelijkbare bodemkwaliteit wordt verwacht. 16\38 Bodemkwaliteitsklassenkaart gemeente Heerde

Naast de onderscheidende kenmerken bodemopbouw, gebruikshistorie en gebiedsontwikkeling is het gewenst om voor een praktisch hanteerbare indeling te kiezen. Dat betekent dat zoveel mogelijk bij de bestaande indeling in wijken en buurten moet worden aangesloten. Per homogeen deelgebied wordt uitgegaan van een redelijk uniforme gebiedseigen kwaliteit van de bodem. Dat betekent dat binnen een homogeen deelgebied een geringe variatie in de hoogte van de (achtergrond)gehalten kan worden verwacht. Tussen homogene deelgebieden onderling worden echter wel significante verschillen verwacht. Op basis van de criteria uit de Richtlijn is de gemeente Heerde ingedeeld in homogene deelgebieden. In de eerste opzet zijn de homogene deelgebieden gehanteerd, zoals deze in de bestaande bodemkwaliteitsklassenkaart zijn ingedeeld (Witteveen en Bos, mei 2001). In een later stadium, tijdens de evaluatie van de deelgebieden, zijn de deelgebieden gewijzigd. Aan de bestaande indeling is een deelgebied toegevoegd, te weten het deelgebied wegbermen met bodemfunctieklasse industrie. Dit is gebeurd op basis van onder andere de gebruikshistorie en (toekomstige) ontwikkeling van wijken of gebieden, zodat de indeling beter aansloot bij de verwachtingen. Hierbij is ook rekening gehouden met de bekende bodemkwaliteit uit de bestaande bodemkwaliteitsklassenkaart. Er is bij de indeling zoveel mogelijk geprobeerd aan te sluiten bij de grenzen die gehanteerd zijn bij het opstellen van de bodemfunctiekaart. De indeling in homogene deelgebieden heeft geresulteerd in de volgende deelgebieden: 1. Buitengebied oost 2. Buitengebied west 3. Heerde 4. Wapenveld 5. Centraal Veluws Natuurgebied - witte vlek (door een gebrek aan waarnemingen is dit deelgebied niet gezoneerd) 6. Wegbermen grote lokale wegen De gemeente Heerde heeft besloten om aan de wegen en wegbermen in het buitengebied met bodemfunctieklasse industrie een apart homogeen deelgebied toe te kennen. Deze keuze is gemaakt op basis van de verwachting dat de bodemkwaliteit van de wegbermen verschilt ten opzichte van het omringende buitengebied. Daarnaast hoopt de gemeente, door het toevoegen van dit homogeen deelgebied, het grondverzet tussen deze wegbermen te versoepelen. Met wegbermen wordt de zone bedoeld met een breedte van 3 m vanaf de wegverharding. De boringen die zijn gezet om de bodemkwaliteit van dit homogeen deelgebied te bepalen hebben een diepte van 30 cm beneden maaiveld. De indeling in homogene gebieden is weergegeven op de kaart die is opgenomen in bijlage 1. Bodemkwaliteitsklassenkaart gemeente Heerde 17\38

2.3.3 Selectie en voorbewerken data (fase 3) De gemeente heeft de beschikbare bodemdata uit haar bodeminformatiesysteem (Strabis) digitaal beschikbaar gesteld in SIKB-formaat. Deze data is door Tauw geconverteerd naar een module waarin de berekeningen van de achtergrondwaarden zijn uitgevoerd. De dataselectie bestaat uit de onderstaande onderdelen: Selectie onderzoekslocaties / -rapporten die onverdacht zijn Uitsluiting rapporten ouder dan 10 jaar Selectie stoffen per dieptetraject en homogeen deelgebied Toedelen onderzoekslocaties aan homogene deelgebieden De bovenstaande stappen zijn uitgevoerd op basis van het programma van eisen. De voorbewerkingen hebben onder andere betrekking op waarnemingen beneden de detectielimiet, uitbijters en mengmonsters. Detectielimieten De concentratieniveaus die door een laboratorium bepaald kunnen worden zijn afhankelijk van de onderzoeksmethode, technieken en eventuele storingen in het monster. De minimale concentratie die door het laboratorium gerapporteerd kan worden (hieronder geldt een zeer lage betrouwbaarheid van de gemeten concentraties) noemt men de detectielimiet. Indien een concentratie lager is gelegen dan de detectielimiet wordt het kleiner dan teken gehanteerd. Daar het bij het bepalen van de zonekwaliteit om exacte waarden gaat wordt een omrekeningsfactor gehanteerd overeenkomstig het voorstel in de Richtlijn. Waarnemingen beneden de detectielimiet zijn vervangen door een getal gelijk aan 0,7 maal de detectielimiet. Uitbijters Uitbijters zijn individuele waarnemingen die zodanig sterk afwijken van het patroon van de andere waarnemingen in een homogeen deelgebied, dat het vermoeden bestaat dat mogelijk sprake is van een lokale verontreiniging die het gevolg is van een (nog) onbekende bron. Conform de Richtlijn zijn de uitbijters in principe meegenomen bij de berekening van de gebiedseigen kwaliteit, tenzij aannemelijk gemaakt kon worden dat het om een (nog) onbekende lokale verontreiniging ging, of dat er fouten zijn gemaakt in het veld of laboratorium. Uitbijters zijn gedefinieerd als die analyseresultaten die liggen boven de 75-percentielwaarde plus driemaal de interkwartielafstand (75p + 3*(75p-25p)). Dit is een eenvoudige en reproduceerbare methode die regelmatig wordt toegepast om uitbijters in een dataset te detecteren. Tijdens het opstellen van onderhavige bodemkwaliteitsklassenkaart is een uitbijter alleen uit de dataset verwijderd wanneer er een aanleiding bestaat voor een afwijkende waarde in de vorm van bijvoorbeeld zintuiglijke waarnemingen in het veld (verdachte locatie), fouten tijdens de analyses et cetera. 18\38 Bodemkwaliteitsklassenkaart gemeente Heerde

De nadere analyse van de uitbijters (historisch onderzoek) is uitgevoerd door Tauw bij de gemeente Heerde. De aanpassingen naar aanleiding van dit onderzoek zijn verwerkt in het bodeminformatiesysteem van de gemeente. In bijlage 4 is een overzicht opgenomen van de uit de dataset verwijderde rapporten. Mengmonsters Een monster geeft de bodemkwaliteit weer van een bepaald gebied. Bij een mengmonster is dit gebied groter dan bij een steekmonster. Omdat bij het bepalen van de bodemkwaliteit in een zone dit onafhankelijk is van de oppervlakte maar alleen van het aantal waarnemingen is een mengmonster gelijkgesteld aan een steekmonster en is éénmalig meegenomen in de dataset. Ruimtelijke structuur en variabiliteit van de waarnemingen Conform de Richtlijn moet voor elk deelgebied voor iedere stof worden vastgesteld of er voldoende meetgegevens beschikbaar zijn om een betrouwbare uitspraak te kunnen doen over de bodemkwaliteit. De hiervoor geldende minimale eisen zijn dat er: Voor de deelgebieden voor alle stoffen ten minste 20 waarnemingen beschikbaar zijn De waarnemingen ruimtelijk verdeeld zijn over het deelgebied. Hiervoor geldt dat er: Voor aaneengesloten deelgebieden bij een systematische indeling in 20 vakken (strata) in ten minste 10 vakken één of meer waarnemingen zijn gedaan Voor elk niet-aaneengesloten deel van een deelgebied ten minste drie waarnemingen beschikbaar zijn Voor de deelgebieden waarvoor voldoende informatie beschikbaar is wordt vastgesteld of de indeling in deelgebieden optimaal is, waarbij voor zoveel mogelijk van de stoffen geldt dat er geen ruimtelijke structuur aanwezig is in de gehalten of de variabiliteit. Hiervoor is de variatiecoëfficiënt (VC) 1 als leidraad genomen. Er wordt gekeken of de variatiecoëfficiënt hoger is dan 1,5 2.3.4 Verzamelen aanvullende informatie (fase 6) In deze stap wordt voor de deelgebieden waarvoor nog onvoldoende informatie beschikbaar is om te kunnen vaststellen of er sprake is van bodemkwaliteitszones, aanvullende informatie verzameld. Het voor een deelgebied verzamelen van aanvullende informatie is noodzakelijk indien: Voor het deelgebied geldt dat, voor de op de bodemkwaliteitsklassenkaart weer te geven stoffen, minder dan 20 waarnemingen beschikbaar zijn Voor de op de kaart weergegeven stoffen geldt dat er sprake is van onvoldoende ruimtelijke spreiding 1 Relatieve spreidingsmaat. De variatiecoëfficient is de standaarddeviatie (maat voor spreiding) gedeeld door het gemiddelde Bodemkwaliteitsklassenkaart gemeente Heerde 19\38

Voor de gemeente Heerde is aanvullende informatie verzameld voor het homogeen deelgebied wegbermen met de bodemfunctieklasse industrie. Verspreid over dit homogeen deelgebied zijn 25 waarnemingen verzameld in de wegbermen binnen 3 m van de kant van de wegverharding en met een maximale diepte van 0,3 m beneden maaiveld. De resultaten van dit onderzoek zijn samengevat in een rapportage (Tauw-kenmerk R001-4631055LNH-evp-V01-NL). 2.3.5 Karakteriseren van de bodemkwaliteit per bodemkwaliteitszone (fase 7) De statistische analyse van de voorbewerkte gegevens leidt per homogeen deelgebied tot vaststelling van de gebiedseigen bodemkwaliteit voor de onderzochte stoffen en de beschouwde bodemlagen. Het gaat hier om het karakteriseren van de verdeling (ofwel het bereik) van de gehalten. De verdeling van gehalten is middels een aantal statistische kentallen inzichtelijk gemaakt. In dit onderzoek zijn de volgende kentallen per deelgebied, stof en bodemlaag bepaald: Aantal waarnemingen Minimum en maximum Gemiddelde Percentielwaarden (P80, P90, P95) Standaarddeviatie Variantiecoëfficiënt De interventiewaarden en maximale waarden van de bodemklassen van de verschillende stoffen De belangrijkste kentallen in dit overzicht zijn het gemiddelde en de 95-percentielwaarde. De bodemkwaliteitszone wordt gekarakteriseerd door de gemiddelde waarden. De 95-percentielwaarde (P95) wordt gebruikt als signaalwaarde. Indien de P95 de interventiewaarde overschrijdt, bestaat de kans dat er in de bodemkwaliteitszone grond voorkomt die het saneringscriterium overschrijdt. In dat geval dient door middel van de risicotoolbox nagegaan te worden of de P95-waarde het saneringscriterium daadwerkelijk overschrijdt. Bij een overschrijding van het saneringscriterium betekent dit een beperking van het grondverzet in het betreffende gebied. Met een aanvullende partijkeuring dient de kwaliteit van de grond te worden bepaald. Voor de toetsing van het gemiddelde aan de maximale waarden van de bodemfunctieklassen en de P95 aan de interventiewaarden is gebruik gemaakt van gemiddelde waarden van de gehalten aan lutum en humus per deelgebied. Opgemerkt wordt dat in de Richtlijn tevens wordt gesteld dat in de bodemkwaliteitsklassenkaart het 80-procent betrouwbaarheidsinterval gerapporteerd dient te worden. Hiervan is in deze bodemkwaliteitsklassenkaart afgeweken. Aanbevolen wordt deze wel mee te nemen bij actualisatie van de bodemkwaliteitsklassenkaart. De kentallen zijn weergegeven in tabellen in bijlage 5. 20\38 Bodemkwaliteitsklassenkaart gemeente Heerde

2.3.6 Samenstellen ontgravings- en toepassingskaart (fase 8) In deze fase zijn de kaarten met behulp van GIS-technieken vervaardigd. Het resultaat van deze fase bestaat uit een bodemkwaliteitsklassenkaart bestaande uit verschillende kaartlagen. Voor de lay-out van de kaart is uitgegaan van de standaard kleuren: rood voor bodemklasse industrie, groen voor bodemklasse AW2000 en geel voor bodemklasse wonen. Om de bodemkwaliteitsklassenkaart te kunnen gebruiken voor het generieke beleid, zijn op basis van de Richtlijn de volgende kaartlagen opgesteld: 1. Een kaart met de indeling in homogene deelgebieden 2. De toepassingskaart 3. De ontgravingskaart 2.4 Vaststelling De bodemkwaliteitsklassenkaart is opgesteld op basis van de gegevens welke zijn opgenomen in het bodeminformatiesysteem van de gemeente Heerde (Strabis) d.d. 14 januari 2009. De gebruikte (bewerkte) dataset is bijgevoegd als bijlage 6. De bodemkwaliteitsklassenkaart inclusief de volledige beschrijving van de totstandkoming dient door het bevoegd gezag te worden vastgesteld. In onderhavig geval (generiek kader) dient de bodemkwaliteitsklassenkaart te worden vastgesteld door middel van een besluit van de gemeente waarop een Awb-procedure van toepassing is. De bodemkwaliteitsklassenkaart dient minimaal eenmaal in de vijf jaar opnieuw te worden vastgesteld, of naar aanleiding van het beschikbaar komen van nieuwe gegevens die aanleiding kunnen vormen tot een herziening van de bodemkwaliteitsklassenkaart. Sinds 1 oktober 2008 is het standaardpakket uit de NEN 5740 aangepast. Vanaf de ingang van de wijziging hoeft voor een periode van drie jaar voor de stoffen die zijn toegevoegd aan het stoffenpakket niet te worden voldaan aan het minimumcriterium van 20 waarnemingen per homogeen deelgebied. Omdat de gemeente Heerde gebruikmaakt van bovengenoemde overgangsregeling, betekent dit voor de gemeente dat zij na drie jaar vanaf de ingang van het nieuwe stoffenpakket een nieuwe bodemkwaliteitskaart behoort op te stellen om te voldoen aan het beleid. In deze nieuwe bodemkwaliteitskaart moeten van alle stoffen uit het nieuwe stoffenpakket ten minste 20 waarnemingen per homogeen deelgebied beschikbaar zijn. Bodemkwaliteitsklassenkaart gemeente Heerde 21\38

3 Resultaten bodemkwaliteit 3.1 Vaststellen bodemkwaliteit 3.1.1 Programma van eisen Beheersgebied In overleg met de gemeente is ervoor gekozen een bodemkwaliteitsklassenkaart op te stellen voor het beheersgebied van de gemeente Heerde. Deze kaart is opgebouwd uit beschikbare informatie uit het bodeminformatiesysteem van de gemeente. Bodemlagen De gemeente heeft ervoor gekozen een bodemkwaliteitsklassenkaart op te stellen voor de bodemlagen van 0,0-0,5 m -mv (bovengrond) en van 0,5-2,0 m -mv (ondergrond). Hiervoor zijn alle monsters meegenomen waarvan het gemiddelde van begin- en einddiepte kleiner of gelijk is aan 2,0 m -mv. De monsters ter plaatse van het homogeen deelgebied wegbermen met bodemfunctieklasse industrie hebben een einddiepte van 0,3 m -mv. Voor dit homogeen deelgebied is de bodemlaag 0,3-2,0 m -mv niet gezoneerd. Parameters Bij het vaststellen van de gebiedseigen bodemkwaliteit is uitgegaan van de stoffen uit het NEN 5740-pakket (vóór 1 juli 2008) voor grond te weten: Acht zware metalen; lood, zink, cadmium, kopper, nikkel, arseen, kwik en chroom PAK (10 VROM) Minerale olie EOX 3.1.2 Berekening achtergrondgehalten Dataselectie en voorbewerking Uit het gemeentelijke bodeminformatiesysteem is voor elk deelgebied en per stof een dataset vervaardigd. Voorafgaand hieraan heeft een selectie plaatsgevonden. Alle locaties die in Strabis zijn aangemerkt als verdacht zijn niet in de gebruikte dataset opgenomen. In bijlage 6 is de bewerkte dataset opgenomen. Deze dataset vormt de input voor de voorbewerking van de data en de statistische analyse. Bodemkwaliteitsklassenkaart gemeente Heerde 23\38

Uitbijters Na de uitbijteranalyse is een inventarisatie gemaakt van de uitbijters per stof, per homogeen deelgebied. Conform de Richtlijn zijn uitbijters meegenomen bij de berekening van de gebiedseigen kwaliteit. In een aantal gevallen zijn uitbijters uit de dataset verwijderd: Indien aangetoond kon worden dat het om een (nog) onbekende lokale verontreiniging gaat, of dat er fouten zijn gemaakt in het veld of laboratorium (deze nadere analyse van de uitbijters is uitgevoerd door de gemeente Heerde) In het geval van fouten of disclaimers in het laboratoriumonderzoek (hierbij is de aanname gedaan dat dit het geval is indien waarden die kleiner zijn dan de detectiegrens, zijn gemeten boven Achtergrondwaarde (Aw) van de betreffende parameter (Aw bij een humus- en lutumgehalte van 1,0 mg/kg ds), gemarkeerd zijn als uitbijter) In bijlage 4 is een overzicht gegeven van de verwijderde uitbijters. Statistische analyse De resultaten van de statistische analyse, voor zowel de bovengrond als de ondergrond, zijn voor de deelgebieden 1 tot en met 6 weergegeven in bijlage 5. Heroverweging indeling deelgebieden Op basis van de variatiecoëfficiënt van de verschillende parameters kan worden gesteld dat er over het algemeen geringe spreiding (< 1,5) is binnen de deelgebieden. Echter voor enkele parameters is een redelijke tot grote spreiding binnen het deelgebied aanwezig (minerale olie en EOX buiten beschouwing gelaten). Dit betreft PAK 10 in de deelgebieden 1 (buitengebied oost) en 2 (buitengebied west). Daarnaast is voor de metalen kwik en zink in het deelgebied buitengebied west een grote spreiding aanwezig. Het gaat hier om een enkele waarneming die de grote spreiding veroorzaakt (aanwezigheid van mogelijk nog enkele uitbijters in de dataset). De verwachting is niet dat het een ruimtelijke structuur betreft en er wordt daarom ook geen aanleiding gezien tot het heroverwegen van de deelgebieden. 24\38 Bodemkwaliteitsklassenkaart gemeente Heerde

3.2 Indeling bodemkwaliteitsklassen: toetsing en beoordeling achtergrondgehalten 3.2.1 Ontgravingskaart In de tabellen in bijlage 5 is per deelgebied en per parameter de verhouding van het gemiddelde ten opzichte van de maximale waarden van de bodemfunctieklassen weergegeven. Tevens is de P95 getoetst aan de interventiewaarden. In deze tabel heeft ook beoordeling van de overall kwaliteit van het deelgebied plaatsgevonden; de indeling in bodemkwaliteitsklassen. De strengste parameter is hierbij leidend geweest voor de indeling in een bodemkwaliteitsklasse. Bij deze kwaliteitsindeling zijn de criteria gehanteerd zoals vermeld in de onderstaande tabel. De in de tabel gebruikte kleuren komen terug in de bodemkwaliteitsklassenkaart. Tabel 3.1 Criteria kwaliteitsindeling Kwaliteit Gemiddelde < AW2000 AW2000 < gemiddelde < gwo gwo < gemiddelde > gin AW2000 Achtergrondwaarden gwo Grenswaarde voor de bodemkwaliteitsklasse wonen gin Grenswaarde voor de bodemkwaliteitsklasse industrie Bodemkwaliteitsklasse Achtergrondwaarden (schone grond) Wonen Industrie Bovengrond Uit de tabellen in bijlage 5 blijkt dat het gemiddelde van de parameter PAK in homogeen deelgebied 6 (Wegen met bodemfunctieklasse industrie) de maximale waarde voor de bodemkwaliteitsklasse wonen overschrijdt. In de overige homogene deelgebieden voldoen de gemiddelde waarden aan de klasse Achtergrondwaarden (inclusief de geldende rekenregels). Uit de toetsing kan worden opgemaakt dat met uitzondering van de bovengrond van deelgebied 6 alle deelgebieden kunnen worden ingedeeld in de bodemkwaliteitsklasse Achtergrondwaarden. Deelgebied 6 wordt ingedeeld in de bodemkwaliteitsklasse Industrie. Ondergrond Uit de tabellen in bijlage 5 blijkt dat voor alle deelgebieden de gemiddelde waarden voldoen aan de bodemkwaliteitsklasse Achtergrondwaarden (inclusief de geldende rekenregels). Voor homogeen deelgebieden 5 (Centraal Veluws Natuurgebied) en 6 (Wegen met bodemfunctieklasse industrie) zijn te weinig waarnemingen om volgens de Richtlijn de gemiddelde bodemkwaliteit van het homogeen deelgebied te bepalen. Bodemkwaliteitsklassenkaart gemeente Heerde 25\38

Hierbij wordt opgemerkt dat de parameters minerale olie en EOX niet zijn meegenomen voor de zonering van de deelgebieden. De parameter minerale olie geeft namelijk geen beeld van diffuse, maar van heterogene bodemkwaliteit. Verhoogde gehalten van minerale olie in de dataset kunnen wijzen op de mogelijke aanwezigheid van verdachte locaties, zoals de aanwezigheid van een ondergrondse tank. Verdachte locaties in de bovengrond vallen niet altijd samen met verdachte locaties van de ondergrond. EOX heeft als parameter een trigger functie. Bij het overschrijden van een zekere waarde is er een aanleiding om specifiek op chloorkoolwaterstoffen onderzoek uit te voeren. Voor EOX is geen streefen interventiewaarde opgesteld, wel een samenstellingswaarde. EOX wordt in een bodemkwaliteitsklassenkaart alleen meegenomen als daartoe een gerichte aanleiding bestaat. In de gemeente Heerde is dit niet het geval. In de ontgravingskaart (bijlage 2) zijn de bodemkwaliteitszones grafisch weergegeven. Risico Toolbox (RTB) In geen van de deelgebieden, zowel in de bovengrond als in de ondergrond, overschrijdt de P95 van de stoffen de interventiewaarde. Er is daarom ook geen risicobeoordeling uitgevoerd. 3.2.2 Toepassingskaart Voor het bepalen van de toepassingseis is de kaart met ontvangende bodem (het verschil met de ontgravingskaart zit in de verschillende te hanteren rekenregels, zie begrippenlijst) gecombineerd met de functiekaart. Hierop heeft de dubbele toets plaats gevonden, waarbij de strengste eis geld. Hiermee wordt invulling gegeven aan het standstill principe op gebieds- en klasseniveau. In onderstaande overzichten staan de resultaten van de dubbele toets voor de verschillende deelgebieden per bodemlaag weergegeven. De gebruikte kleuren komen overeen met de kleuren op de kaarten. Opgemerkt wordt dat grenzen van de bodemfunctiekaart en de kaart homogene deelgebieden niet volledig overeenkomen. Oorzaak hiervoor is gelegen in het feit dat de onderscheidende criteria (bodemfunctiekaart: huidig + toekomstig gebruik; homogene deelgebied: historisch gebruik, gebiedsontwikkeling en bodemopbouw) voor de indeling in deelgebieden verschillend is (ander vertrekpunt). Hierdoor is het mogelijk dat een homogeen deelgebied meerdere functies bevat (zie homogeen deelgebieden 1, 2, 3 en 5 in de onderstaande tabellen). 26\38 Bodemkwaliteitsklassenkaart gemeente Heerde

Tabel 3.2 Overzicht bodemkwaliteit bovengrond gemeente Heerde Homogeen deelgebied Bodemfunctieklasse Bodemkwaliteitsklasse Toepassingseis 1 Buitengebied oost Achtergrondwaarden Wonen Achtergrondwaarden Achtergrondwaarden 2 Buitengebied west Achtergrondwaarden Wonen Industrie Achtergrondwaarden Achtergrondwaarden 3 Heerde Achtergrondwaarden Wonen Industrie Achtergrondwaarden Achtergrondwaarden 4 Wapenveld Wonen Achtergrondwaarden Achtergrondwaarden 5 Centraal Veluws Natuurgebied - witte vlek 6 Wegbermen grote locale Industrie Industrie Industrie wegen Achtergrondwaarden Tabel 3.3 Overzicht bodemkwaliteit ondergrond gemeente Heerde Homogeen deelgebied Bodemfunctieklasse Bodemkwaliteitsklasse Toepassingseis 1 Buitengebied oost Achtergrondwaarden Wonen Achtergrondwaarden Achtergrondwaarden 2 Buitengebied west Achtergrondwaarden Wonen Industrie Achtergrondwaarden Achtergrondwaarden 3 Heerde Achtergrondwaarden Wonen Industrie Achtergrondwaarden Achtergrondwaarden 4 Wapenveld Wonen Achtergrondwaarden Achtergrondwaarden 5 Centraal Veluws Natuurgebied - witte vlek Wonen Achtergrondwaarden Bodemkwaliteitsklassenkaart gemeente Heerde 27\38

4 Samenvatting De gemeente Heerde heeft aan Tauw opdracht verleend om een bodemkwaliteitsklassenkaart op te stellen voor de gemeente. De bodemkwaliteitsklassenkaart betreft een actualisatie van de al bestaande bodemkwaliteitskaart uit 2001. De voorliggende rapportage betreft de uitgangspunten, werkwijze en resultaten van de bodemkwaliteitsklassenkaart. Aanleiding In de interim-richtlijn wordt vermeld dat de bodemkwaliteitskaart na vijf jaar of na 25 % meer waarnemingen opnieuw zal moeten worden vastgesteld. De huidige bodemkwaliteitskaart is vastgesteld in 2001, daarnaast zijn er ook meer dan 25 % (ongeveer 70 %) nieuwe waarnemingen beschikbaar. De gemeente Heerde zal om deze redenen daarom de bodemkwaliteitskaart opnieuw moeten vaststellen. Met betrekking tot de implementatie van het Besluit Bodemkwaliteit is het de wens van de gemeente over te gaan op het generieke beleid. Om de bodemkwaliteitsklassenkaart te kunnen gebruiken voor het generieke beleid, zijn conform de Richtlijn bodemkwaliteitskaarten de volgende kaartlagen opgesteld: 1. Een kaart met de indeling in homogene deelgebieden 2. Een ontgravingskaart 3. Een toepassingskaart De kaart met een indeling in homogene gebieden heeft geleid tot een indeling in de volgende deelgebieden: 1. Buitengebied oost 2. Buitengebied west 3. Heerde 4. Wapenveld 5. Centraal Veluws Natuurgebied - witte zone 6. Wegbermen grote lokale wegen In het BBK wordt beschreven hoe omgegaan wordt met het grondverzet binnen en tussen de verschillende gebieden. Bodemkwaliteitsklassenkaart gemeente Heerde 29\38

De ontgravingskaart geeft een beeld van de diffuse bodemkwaliteit per homogeen deelgebied in het beheersgebied voor verschillende parameters (verhouding van het gemiddelde aan de maximale waarden van de bodemfunctieklassen). De ontgravingskaart is gebaseerd op de analyseresultaten uit het bodeminformatiesysteem van de gemeente Heerde, van de onverdachte locaties binnen het beheersgebied. Indien de functiekaart wordt vergeleken met de ontvangende bodem kan de toepassingskaart opgesteld worden. Hierbij geldt het standstill principe (de toe te passen grond dient van vergelijkbare kwaliteit of schoner te zijn dan de te ontvangen grond). In tabel 4.1 is per homogeen deelgebied de bodemfunctieklasse, de bodemkwaliteitsklasse en de toepassingseis weergegeven. Tabel 4.1 Overzicht bodemkwaliteit bovengrond gemeente Heerde Homogeen deelgebied Bodemfunctieklasse Bodemkwaliteitsklasse Toepassingseis 1 Buitengebied oost Achtergrondwaarden Wonen Achtergrondwaarden Achtergrondwaarden 2 Buitengebied west Achtergrondwaarden Wonen Industrie Achtergrondwaarden Achtergrondwaarden 3 Heerde Achtergrondwaarden Wonen Industrie Achtergrondwaarden Achtergrondwaarden 4 Wapenveld Wonen Achtergrondwaarden Achtergrondwaarden 5 Centraal Veluws Wonen Achtergrondwaarden Natuurgebied - witte vlek 6 Wegbermen grote lokale wegen Industrie Industrie Industrie 30\38 Bodemkwaliteitsklassenkaart gemeente Heerde

Tabel 4.2 Overzicht bodemkwaliteit ondergrond gemeente Heerde Homogeen deelgebied Bodemfunctieklasse Bodemkwaliteitsklasse Toepassingseis 1 Buitengebied oost Achtergrondwaarden Wonen Achtergrondwaarden Achtergrondwaarden 2 Buitengebied west Achtergrondwaarden Wonen Industrie Achtergrondwaarden Achtergrondwaarden 3 Heerde Achtergrondwaarden Wonen Industrie Achtergrondwaarden Achtergrondwaarden 4 Wapenveld Wonen Achtergrondwaarden Achtergrondwaarden 5 Centraal Veluws Natuurgebied - witte vlek Wonen Achtergrondwaarden Bodemkwaliteitsklassenkaart gemeente Heerde 31\38

5 Begrippenlijst Gemiddelde: Het rekenkundige gemiddelde van een aantal getallen wordt verkregen door de getallen bij elkaar op te stellen en vervolgens het totaal te delen door het aantal Percentiel: Het x e percentiel is de getalswaarde die de lagere x % van metingen van de hogere (100-x) % onderscheidt. Het 95 e percentiel (P95) is bijvoorbeeld de waarde zodanig dat 95 % van de metingen lager is dan deze waarde en 5 % hoger Mediaan: Het 50 e percentiel wordt ook de mediaan genoemd. Het 25 e, 50 e en 75 e percentiel worden ook respectievelijk het 1 e, 2 e en 3 e kwartiel genoemd Interkwartielafstand: In de statistiek is de interkwartielafstand het verschil tussen het eerste en derde kwartiel. Het eerste kwartiel is de getalswaarde die de laagste 25 % van de getalswaarden onderscheidt van de hogere waarden, ook wel 25ste percentiel genoemd. Het derde kwartiel is de getalswaarde die de hoogste 25 % van de getalswaarden onderscheidt van de lagere waarden. De interkwartielafstand is een maat voor de spreiding van een verdeling, dus de mate waarin de waarden onderling verschillen. Als bijvoorbeeld de waarde van het eerste kwartiel 25 mg/kg d.s. bedraagt en de waarde van het derde kwartiel is 100 mg/kg d.s., dan is de interkwartielafstand 75 mg/kg d.s. De interkwartielafstand wordt gebruikt bij het bepalen van de uitbijterwaarde Uitbijter: Uitbijters zijn individuele waarnemingen die zodanig sterk afwijken van het patroon van de andere waarnemingen in een homogeen deelgebied dat het vermoeden bestaat dat mogelijk sprake is van een lokale verontreiniging die het gevolg is van een (nog) onbekende bron. Uitbijters zijn gedefinieerd als die analyseresultaten die liggen boven de 75-percentielwaarde plus driemaal de interkwartielafstand (75p + 3*(75p-25p)). Dit is een eenvoudige en reproduceerbare methode die regelmatig wordt toegepast om een dataset van uitbijters te schonen Variatiecoëfficiënt: De variatiecoëfficiënt is in feite een maat voor relatieve spreiding: het meet de hoeveelheid spreiding ten opzichte van de gemiddelde ligging van de waarden Bodemkwaliteitsklassenkaart gemeente Heerde 33\38

Variabiliteit: Mate waarin de gehalten binnen de bodemkwaliteitszone variëren. Feitelijk gaat het hierbij om de vraag in hoeverre een bepaald gebied al of niet tot één bodemkwaliteitszone kan worden gerekend. In de interim-richtlijn wordt geen expliciet onderscheid in bodemkwaliteitszones gemaakt op basis van de variabiliteit. Impliciet is dit echter wel opgenomen. Voor het opstellen van de bodemkwaliteitsklassenkaart moet de grootte van de deellocaties mede worden beoordeeld op basis van de variabiliteit. Bij het grondverzet komt de variabiliteit op basis van de ligging van de 95-percentiel waarde terug in de eisen ten aanzien van het al of niet uitvoeren van een aanvullend onderzoek Rekenregels bodemkwaliteit: Binnen het Besluit bodemkwaliteit geldt een tweetal rekenregels voor het indelen van gebieden in bodemkwaliteitsklassen. Voor het opstellen van de ontgravingskaart wordt een andere rekenregel gehanteerd dan voor het opstellen van de toepassingskaart. De rekenregel voor de ontgravingskaart is strenger dan die voor de toepassingskaart. Hiermee wordt een extra veiligheid in gebouwd, ten aanzien van het verontreinigen van schonere bodem. Onderstaand zijn de twee rekenregels genoemd: Ontgravingskaart Klasse Achtergrondwaarden Maximaal tweemaal de norm voor de achtergrondwaarden, ongeacht het aantal parameters in het pakket Klasse Wonen en Industrie Voldoen aan de maximale waarden van respectievelijk wonen en industrie, er zijn geen overschrijdingen toegestaan Toepassingskaart Bij het indelen van het deelgebied zijn in het stoffenpakket een aantal overschrijdingen toegestaan: Klasse Achtergrondwaarden Maximaal tweemaal de norm voor de achtergrondwaarden Elke overschrijding lager dan de norm voor klassegrens wonen Aantal overschrijdingen zie tabel Klasse wonen Maximaal de norm voor de klassegrens wonen + de norm voor klassegrens achtergrondwaarden Elke overschrijding lager dan de norm voor klassegrens industrie Aantal overschrijdingen zie tabel 34\38 Bodemkwaliteitsklassenkaart gemeente Heerde

Klasse industrie Indien de indeling niet leidt tot de indeling in klasse wonen of landbouw / natuur wordt de bodemkwaliteit ingedeeld in de klasse industrie Aantal gemeten stoffen Aantal overschrijdingen Basispakket 2 16-26 3 27-36 4 37-48 5 STI-waarden: In de Wet bodembescherming (Wbb) zijn waarden opgenomen waaraan analyseresultaten in bodemonderzoeken worden getoetst, de zogenaamde STI-waarden. Dit toetsingskader bestaat uit Streefwaarden (S), Toetsingswaarden voor nader onderzoek (T) en Interventiewaarden (I). Indien een gehalte of concentratie onder de streefwaarde ligt is de grond dan wel het grondwater niet verontreinigd. Bij een overschrijding van de toetsingswaarden voor nader bodemonderzoek is de grond / grondwater licht verontreinigd; er bestaat dan geen duurzame bodemkwaliteit voor de functionele eigenschappen van de bodem voor mens, dier, plant. Als de interventiewaarden worden overschreden is er sprake van sterk verontreinigde grond dan wel grondwater. Mogelijk zijn er risico s voor de gezondheid van mens, dier en plant aanwezig. De STI-waarden voor grond zijn afhankelijk van het bodemtype, hetgeen wordt bepaald door het gehalte aan lutum (klei-fractie) en/of humus (organische stof) Bodemkwaliteitsklassenkaart gemeente Heerde 35\38

6 Referenties 1. Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer, interim-richtlijn Opstellen en toepassen bodemkwaliteitskaarten in het kader van de Vrijstellingsregeling Grondverzet (bijlage 1 van Nota Grond grondig bekeken ), TNO, juni 1999 2. Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer, Vrijstellingsregeling Grondverzet, september 1999 3. Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer, Nota Grond Grondig bekeken, augustus 1999 4. Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer, Vrijstellingsregeling Samenstellings- en immissiewaarden Bouwstoffenbesluit, Den Haag, juni 1999 Bodemkwaliteitsklassenkaart gemeente Heerde 37\38

Bijlage 1 Homogene deelgebieden gemeente Heerde

Homogene deelgebieden gemeente Heerde Homogene deelgebieden Buitengebied oost Buitengebied west CVN-witte zone Heerde 1 0 750 1.500 m Wapenveld Wegbermen grote lokale wegen Topografische Dienst voor het kadaster en de openbare registers Apeldoorn 1:50000 KLH 3-9-2009 08:57 4598036_10001A.MXD

Bijlage 2 Ontgravingskaart gemeente Heerde

Ontgravingskaart gemeente Heerde bovengrond (0,0-0,5 m -mv) Bodemkwaliteitsklassen bovengrond (0,0-0,5 m -mv) AW2000 2 0 750 1.500 m Industrie witte vlek Topografische Dienst voor het kadaster en de openbare registers Apeldoorn 1:50000 KLH 3-9-2009 08:12 4598036_10002A.MXD

Ontgravingskaart gemeente Heerde ondergrond (0,5-2,0 m -mv) Bodemkwaliteitsklassen ondergrond (0,5-2,0 m -mv) 3 0 750 1.500 m AW2000 witte vlek Topografische Dienst voor het kadaster en de openbare registers Apeldoorn 1:50000 KLH 3-9-2009 08:25 4598036_10003A.MXD

Bijlage 3 Toepassingenkaart

Toepassingskaart gemeente Heerde bovengrond (0,0-0,5 m -mv) Kwaliteitsklassen bovengrond (0,0-0,5 m -mv) AW2000 4 0 750 1.500 m Industrie witte vlek Topografische Dienst voor het kadaster en de openbare registers Apeldoorn 1:50000 KLH 3-9-2009 08:37 4598036_10004A.MXD

Bijlage 4 Uitbijters

Uitbijters homogeen deelgebied 1: Buitengebied oost Parameter As Cd Cr Cu EOX Hg min. olie Ni Pb PAK Zn Rapportnummer 229 516 516 325 516 516 504 516 (BIS) 305 473 534 634 534 325 481 1281 612 504 482 634 591 1426 634 Geen verdachte locatie (uitbijter meegenomen in bodemkwaliteitskaart) Verdachte locatie (uitbijter niet meegenomen in bodemkwaliteitskaart)