Bodemkwaliteitskaart Walcheren

Transcriptie

1 Bodemkwaliteitskaart Walcheren Gemeente Middelburg, Veere, Vlissingen en Waterschap Scheldestromen November 2011

2 1. Inleiding 1.1 Inleiding De gemeente Middelburg, Veere en Vlissingen hebben in 2007 alle Bodemkwaliteitskaarten en Bodembeheerplannen die voor het Walcherse grondgebied van toepassing waren, voor het laatst vastgesteld op basis van de Vrijstellingsregeling Grondverzet van het Bouwstoffenbesluit. Naast de bodemkwaliteitskaart en bodembeheerplan voor het stedelijk gebied, betreft het de kaarten en plannen voor het agrarisch gebied van Walcheren, de snelweg N57, wegbermen en Zeeland Seapoorts. Het Besluit bodemkwaliteit ( verder Bbk genoemd) is naast het in stand houden van de kwaliteit van de bodem, gericht op de gebruiksmogelijkheden waarbij de risico's voor mens en ecosysteem niet uit het oog worden verloren. De kwaliteit van de bodem moet meer overeenkomen met de risico's van het gebruik. Deze ingeving is 10 jaar geleden al ontstaan met het feit dat saneringen functiegericht moeten plaatsvinden en niet ten aller tijde multifunctioneel. De opzet van een nieuwe bodemkwaliteitskaart is dan ook hergebruik van verontreinigde grond te bevorderen in relatie tot het voorkomen van risico s. Het beleid en beheer hiertoe wordt verwoord in de Nota bodembeheer. Omdat gebleken is dat het totale traject tot aan de besluitvorming een lange periode vergt, is door de opdrachtgever gekozen, vroegtijdig te starten met het opstellen van een regionale Nota bodembeheer en een bijbehorende bodemkwaliteitskaart. 1.2 Aanleiding voor een nieuwe Bodemkwaliteitskaart In december 2007 zijn alle relevante bodemkwaliteitskaarten en bijbehorende bodembeheernota s opnieuw vastgesteld. De wetgeving verlangt op basis van het overgangsrecht dat de bodemkwaliteitskaart binnen 5 jaren, uiterlijk voor 2013 vervangen moet worden. De bodemkwaliteitskaart en het bodembeheerplan voor het agrarisch gebied van Walcheren, destijds door de gemeenten Vlissingen, Veere en Middelburg gezamenlijk vastgesteld, is wederom gezamenlijk uitgevoerd. De bodemkwaliteitskaart voor de wegbermen wordt beheert door het Waterschap en de bodemkwaliteitskaart voor de N57 zal deels blijven bestaan, deels vervallen zodra de aanleg beëindigd is. Een bijkomend argument is dat tevens de nieuwe te toetsen stoffen in de bkk tijdig worden verwerkt. 1.3 Doelstelling Een bodemkwaliteitskaart geeft binnen een beheergebied zones aan, met vastgestelde bodemkwaliteiten. Voor het toepassen van grond en bagger binnen het gebied is het mogelijk de kaart te gebruiken als bewijsmiddel voor de kwaliteit. Om te komen tot een bodemkwaliteitskaart dient volgens de Richtlijn Bodemkwaliteitskaarten 2007 (Rbk) toegepast te worden. Dat houdt in dat in een proces van 8 stappen de kaart wordt uitgewerkt. De doelstelling is te komen tot een nieuwe bodemkwaliteitskaart voor het gehele grondgebied Walcheren, inclusief voor de onderwaterbodems. 1.4 Leeswijzer In hoofdstuk 1 is de inleiding opgenomen waarbij de noodzaak voor een nieuwe bodemkwaliteitskaart wordt beschreven. In hoofdstuk 2 wordt de theoretische achtergronden beschreven van een bodemkwaliteitskaart. In hoofdstuk 3 is de wetgeving beschreven voor het opstellen van een nieuwe bodemkwaliteitskaart. In hoofdstuk 4 is het stappenplan opgenomen om te komen tot een nieuwe bodemkwaliteitskaart, hoofdstuk 5 de conclusie en aanbeveling 2

3 2 Algemene theoretische achtergronden 2.1 Motivatie voor het opstellen van nieuwe bodemkwaliteitskaart Het Bouwstoffenbesluit stelde de mogelijkheid primaire en vooral secundaire bouwstoffen en verontreinigde grond toe te passen. Voor het toepassen van verontreinigde grond werd het mogelijk, grond toe te passen in een functioneel 'werk zoals een weg, dijk of geluidswal. Door onderzoeksverplichtingen en gebrek aan hergebruikmogelijkheden, bleek deze regelgeving te star. Daaropvolgend is de Vrijstellingsregeling Grondverzet (1999) in het leven geroepen, waarbij het mogelijk werd ( door gebruik te maken van een bodemkwaliteitskaart), ( licht) verontreinigde grond in de bodem toe te passen. In 2008 is het Bbk van kracht geworden. Hierin is geregeld dat voor het toepassen van grond, het bevoegd gezag kiest tussen landelijk generiek beleid met bodemfunctieklasses en bodemkwaliteitsklasses of voor een gebiedsspecifiek beleidskader met eigen Lokale Maximale Waarden (verder LMW genoemd) of een combinatie van beiden. Om te bepalen welk kader voor het beheergebied het beste aansluit is het noodzakelijk een gebiedsvisie te hebben. Van belang is vast te stellen welke bodemkwaliteiten voorkomen binnen het beheergebied en welke noodzaak er is voor grondverzet in de komende periode binnen de ruimtelijke ontwikkelingen. De gemeenten Middelburg, Veere en Vlissingen en het Waterschap Scheldestromen kiezen uiteindelijk voor het gebiedsspecifieke kader en dient daarvoor een nieuwe bodemkwaliteitskaart vast te stellen. Deze dient vóór 1 juli 2012 te zijn vastgesteld. (maximaal 5 jaar na vaststelling vorige bodemkwaliteitskaart). 2.2 Uit te voeren werkzaamheden Om een bodemkwaliteitskaart op te stellen, dient een stappenplan gevolgd te worden overeenkomstig de Richtlijn Bodemkwaliteitskaarten Een gemeente dient in eerste instantie alle beleidsmatige en technische keuzes te maken. Aansluitend wordt op basis van kennis de bodemgesteldheid, opbouw en historisch gebruik in beeld gebracht, de bodemgegevens verzameld en de geschiktheid bepaald op basis van statistische berekeningen. In de Rbk zijn de te onderzoeken parameters en het aantal waarnemingen opgenomen. Ontbrekende waarnemingen worden door middel van bodemonderzoek uitgevoerd en aangevuld bij de overige database. Door het stappenplan goed uit te voeren zal een zone-indeling volgen voor het bebouwde beheergebied van de gemeenten Middelburg, Veere en Vlissingen. Op deze wijze zijn ook bkk s gemaakt van het agrarisch gebied, wegbermen in Zeeland en voor de waterbodems in het beheer van het waterschap Scheldestromen. De eventuele door derden (projecten) te maken bodemkwaliteitskaarten komen op dezelfde manier tot stand. 3 Wetgeving Voor het toepassen van grond was tot 2008 het Bouwstoffenbesluit van kracht. Dit besluit werd als onpraktisch ervaren waarna het Besluit bodemkwaliteit (Bbk) van kracht werd. Het Bbk sluit beter aan bij hergebruik van grond door afstemming te regelen met het gebruik van de bodem. In het Bbk is een overgangsregeling opgenomen die stelt dat de bodemkwaliteitskaart en bodembeheerplan, opgemaakt onder de Vrijstellingsregeling Grondverzet, maximaal geldig blijft tot 2013 dan wel 5 jaar nadat het bevoegd gezag voor het laatst de bodemkwaliteitskaart en beheerplan heeft vastgesteld. Het Bbk is in 2 fases in werking getreden; voor het toepassen in oppervlaktewater op 1 januari 2008 en voor het toepassing van bodem en bagger op 1 juli Gemeenten kunnen kiezen tussen een generiek of een gebiedsspecifiek beleid. Bij het opstellen van generiek beleid wordt gebruik gemaakt van vastgestelde bodemkwaliteitsklasses en bodemfunctieklasses. De 3 gemeenten op Walcheren dragen gezamenlijk in haar beleid uit dat wat schoon is moet schoon blijven en hergebruik van grond zoveel mogelijk gestimuleerd moet worden. Met deze uitgangspunten sluiten de mogelijkheden van het gebiedsspecifieke beleidskader beter aan. Het is hierbij mogelijk onder voorwaarden grond toe te passen die kwalitatief boven de Interventiewaarde ligt en het Saneringscriterium niet overschrijd. Dit criterium stelt de humane en ecologische risico's vast. Voor het opstellen van een regionale bodemkwaliteitskaart is het noodzakelijk te komen tot een éénduidige indeling / begrenzing van de kwaliteit van de bodem. 3

4 De Regeling bodemkwaliteit (verder Rbk genoemd) stelt dat een gemeenteraad kan bepalen dat het lutum en organisch stof gehalte van de toe te passen grond wordt gecorrigeerd aan de Lokale Maximale Waarden (LMW). Dit houdt in dat bij toetsingskader tussen toe te passen grond en de ontvangende bodem volgens bijlage G een correctie moet plaatsvinden. De gemeenteraad kan per stof in een bodemkwaliteitszone, kengetallen vaststellen waar toe te passen grond aan moet worden getoetst. De bodemkwaliteitskaart wordt opgesteld volgens de Rbk met een verwijzing naar de richtlijnen van bijlage D, onderdeel 3 (Richtlijn Bodemkwaliteitskaarten 2007) en volgens de eisen van bijlage M. Dit houdt in dat: er randvoorwaarden gelden, zoals het uitsluiten van puntbronnen en welke stoffen er horen opgenomen te zijn (zie paragraaf 4.1); aanvullende randvoorwaarden gelden voor de kaart van de actuele kwaliteit van de bodem onder oppervlaktewater; het beheersgebied wordt ingedeeld in deelgebieden; bodemgegevens worden voorbewerkt (getoetst aan het gebruik voor de bodemkwaliteitskaart); bodemkwaliteit zones worden vastgesteld; eventueel aanvullende bodemonderzoek wordt uitgevoerd; de bodemkwaliteit wordt beschreven.( het bepalen van gemiddelde, P95, en gemiddelde van fractie lutum en humus) Bij het toepassen van het gebiedsspecifieke toetsingskader stelt artikel van de Rbk de indeling van de bodemfuncties voor. Deze is specifieker dan de 3 functies van het generiek kader. De gemeenteraad bepaalt volgens de Rbk, de gevolgen indien de kwaliteit van de bodem niet overeenkomt met de functie van het gebied. Hiervoor is de Risicotoolbox van toepassing. 4 Stappenplan opstellen Bodemkwaliteitskaart!! " # $# 4.1 Opstellen programma van eisen stap 1a+b In het programma van eisen worden beleidsmatige en technisch-inhoudelijke keuzes gemaakt. Beleidsmatige keuzes zijn binnen gemeente Middelburg en Veere in 2002 in een bodembeleidsplan vastgelegd. De aanleiding van het bodembeleidsplan was dat bij ontwikkelingsplannen de kwaliteit van de bodem een grotere rol ging spelen. Het merendeel van de keuzes die zijn opgenomen in dit bodembeleidsplan zullen overgenomen worden in de nieuwe nota bodembeheer. Gemeente Vlissingen heeft voor het agrarisch gebied het beleid ook in 2002 vastgesteld en doet dit voor de bebouwde omgeving in 2011/2012. Beleidsmatige onderbouwing gebiedspecifiek beleid. In 2002 is het eerste bodembeleidsplan opgesteld voor de gemeente Middelburg en Veere. In Veere is dat in 2004 geactualiseerd. In 2007 zijn alle aanwezige bodemkwaliteitskaarten en bodembeheerplannen opnieuw vastgesteld. In de Nota bodembeheer wordt deze in geactualiseerde vorm beschreven voor alle gemeenten in Walcheren met dezelfde uitgangspunten.. Technisch inhoudelijke onderbouwing volgens bijlage M van de Rbk waaraan bodemkwaliteitskaart aan moet voldoen. Essentiële eisen voor het bepalen van de kwaliteit van grondverzet: De diepte en het aantal te onderscheiden dieptetrajecten waarover de bodemkwaliteitskaart een uitspraak over moet doen. Bijlage M van de Rbk stelt dat in de bodemkwaliteitskaart tenminste de kwaliteit van de toplaag van 0 tot 0,5 m -mv wordt vastgelegd. Omdat binnen het bebouwde gebied (met uitzondering van de historische binnensteden en dorpskernen) veelal de bovengrond licht verontreinigd en de 4

5 ondergrond schoon is, hanteren we 2 bodemlagen; van 0,0-0,5 m -mv en 0,5-2m -mv. Hierdoor kan op grond van de bodemkwaliteitskaart meer grond worden hergebruikt, zoals grond uit diepere cunetten, sloten e.d. De stoffen die in de bodemkwaliteitskaart worden opgenomen. De Rbk stelt welke parameters onderzocht moeten worden voor het bepalen van de kwaliteit van grond en bagger. De onderzoeksstrategieën dienen te voldoen aan de NEN Het stoffenpakket is opgebouwd uit die stoffen waarvan de achtergrondwaarden wordt overschreden of waarbij de kans op overschrijding meer bedraagt dan 5%. In bijlage D III van de Rbk staat vermeld dat voor het opstellen van een bodemkwaliteitskaart minimaal moet worden voldaan aan de Richtlijn voor het opstellen van bodemkwaliteitskaart en NEN Indien in het beheergebied andere stoffen in verhoogde waarde voor kunnen komen dienen deze aan het standaardpakket toegevoegd te worden. Het standaardpakket bestaat uit de bodemkenmerken: organisch stof, lutum, de metalen barium, cadmium, kobalt, koper, kwik, lood, molybdeen, nikkel, tin en zink en de organische parameters: som-pcb s, som-pak s en minerale olie. De delen die zijn uitgesloten van de bodemkwaliteitskaart. Het gaat met name hier om puntbron locaties die een risico vormen of hebben gevormd voor de kwaliteit van het beheersgebied en locaties die aangemerkt kunnen worden als historisch verontreinigd (niet diffuus). Het betreffend de volgende locaties: locaties op basis van de informatie die bij gemeente beschikbaar is van bijv. van (voormalige) inrichtingen op grond van de Wet milieubeheer en waarbij de kwaliteit van de bodem afwijkend is van het omliggend gebied in het deelgebied; locaties van calamiteiten; voormalige stortplaatsen; op grond van eerder bodemonderzoek (o.a. uitbijterlocaties zoals in bijlage vermeld); (voormalige) boomgaarden; (voormalige) agrarische bebouwing; (voormalige) dammen, dijken, wegen of restanten daarvan; (aangevulde) sloten en waterpartijen; (lint)bebouwing (voorzover niet als zodanig gezoneerd) bijv. wegbermen, spoorbanen en waterbodems hebben eigen bodemkwaliteitskaart; archeologische vindplaatsen; historische objecten; natuurgebieden, waterbeschermingsgebieden, duingebieden. werken in het kader van het voormalige Bouwstoffenbesluit of Grootschalige Bodemtoepassingen; Diffuus belaste deelgebieden die te onderscheiden zijn. Hiervoor is het relevant de achtergrondwaarden te bepalen door het vaststellen van de mogelijke verontreinigingsbronnen. Historische gegevens van activiteiten kunnen bepaalde verontreinigingen inzichtelijk maken waardoor diffuus belaste deelgebieden aangewezen kunnen worden.toetsing aan nieuwe onderzoeksgegevens zullen uitwijzen of de deelgebieden aangepast worden ten opzichte van de bestaande kaarten die zijn vastgesteld in Onderscheidende kenmerken op basis waarvan de bodemkwaliteitszones worden gedefinieerd. Aan de hand van een checklist wordt onderscheid gemaakt in: bodemopbouw; gebruikshistorie; ontwikkeling wijken en gebieden; geomorfologie; het huidig bodemgebruik. Deze bovengenoemde onderdelen bepalen grotendeels de indeling voor de bodemkwaliteit van het beheergebied.( stap 2). Het stedelijk gebied is deels gevormd door historisch gebruik, oorlogse verwoestingen en het ontwikkelen van nieuwe gebieden. De kwaliteitseisen waaraan een bodemkwaliteitszone moet voldoen om te kunnen worden vastgesteld. De Rbk stelt de eisen waaraan een bodemkwaliteitskaart moet voldoen. Onderzoeksgegevens dienen te voldoen aan de onderzoeksstrategie NEN 5740, er dienen voldoende waarnemingen te zijn, met voldoende spreiding van de bovenlaag van de bodem. 5

6 Daarnaast dienen de onderzoeksgegevens representatief te zijn voor het deelgebied. In paragraaf 4.2 t/m 4.8 wordt stapsgewijs de zone-indeling vastgelegd. De statistische kengetallen op basis waarvan de bodemkwaliteitskaart-zones worden gekarakteriseerd Om een uitspraak te verrichten over een kwaliteit van een zone dienen kengetallen te worden bepaald zoals de gemiddelde waarde, het betrouwbaarheidsinterval en enkele percentielwaarden. Er dient een keuze te worden gemaakt of via het gebiedsgeneriek- of specifiek beleid kader wordt gehandeld. 4.2 Vaststellen onderscheidende kenmerken stap 2 Binnen het beheergebied van Walcheren kunnen diverse deelgebieden worden aangewezen, gebaseerd op bodemopbouw, historisch gebruik of geomorfologisch gesteldheid. De bodemkwaliteitskaart zal worden opgemaakt voor het gehele grondgebied van de drie gemeenten, dat is: Het agrarisch gebied, alle wegbermen, onderwaterbodem en bebouwde omgeving (stedelijk gebied, dorpen, buurtschappen, zomerhuizenterreinen), industriegebieden (zeeland seaports), bedrijventerreinen en een deel van het tracé de N57 op het grondgebied van gemeente Middelburg. Gebiedsindeling op basis van historisch gebruik Een voorlopige indeling van deelgebieden is op basis van historisch gebruik en de daarmee veroorzaakte diffuse verontreiniging. Hiervoor zijn historische gegevens verzameld, oude kaarten en fotoboeken geraadpleegd. Van belang is in welke periode er werd gebouwd, de dorpskernen ontstonden en met welk doel de grond in gebruik werd genomen. In de steden Middelburg, Veere, Vlissingen en de omliggende dorpen, zijn historische diffuse verontreinigingen aanwezig die zijn veroorzaakt door bedrijven. De verontreinigingen betreffen voornamelijk de zware metalen koper, lood, en zink. Het ontstaan van de kernen leidde tot ieder zijn (kleinschalige) bedrijvigheid. Later zijn vooral puntverontreinigingen ontstaan door de petroleumhandel en chemie. Uit de historische gegevens blijkt in welke mate kernen zijn beïnvloed. De soort verontreinigingen komen overeen, maar de mate van verontreiniging is verschillend. Daarnaast zijn in Middelburg, Vlissingen, Westkapelle en Domburg tijdens de oorlog door bombardementen en inundatie veel gebouwen afgebrand of vernietigd, waarbij verontreinigingen in de bodem achterbleven. Deze verontreinigingen zijn buiten de stadskern gestort en onder nieuwe woonwijken terecht gekomen. Ook oude wegen werden in het verleden verhard met milieuverontreinigende afvalmaterialen. Gebiedsindeling op basis van bodemopbouw en geomorfologische gesteldheid Aan het eind van het Pleistoceen zijn in Zeeland dikke lagen dekzand (windafzetting) gevormd. Deze werden gevormd door het zand dat werd meegevoerd door rivieren. Deze periode werd aangemerkt als de laatste IJstijd. Volgens de Geologische kaart van Walcheren is deze bodemlaag terug te vinden tot op een diepte van 20 tot 30 meter -NAP. Vervolgens brak het Holoceen aan waarbij basisveen werd gevormd. Daarna waren er onrustige periode waarbij grote delen van het veen en het onderliggende zand werd weggespoeld. De afzettingen van Calais volgde waarbij wadzanden en wadklei werd gevormd. Doordat daardoor de invloed van de zee verminderde kon zich het Hollandveen vormen. De afzettingen van Calais zijn terug te vinden tot op 2 a 3 meter -NAP. Daarna volgde de Duinkerke periode die van grote invloed is geweest voor de vorming van Zeeland. Op het veen heeft zich zware klei afgezet. Oeverwallen en kreken werden opgevuld waardoor kreekruggen werden Figuur 1: Geoloket Provincie Zeeland 6

7 gevormd. Dit werd nog verder benadrukt doordat in die periode veenwinning (moernering) plaats vond. Door moernering verlaagde het gebied gemiddeld met 1 meter. Na de winning werd het gebied in een hobbelige situatie achtergelaten. Binnen Walcheren zijn de kreekruggen herkenbaar als de huidige lint bebouwing en in de bebouwde kom bijvoorbeeld tussen Middelburg en Sint Laurens. De zone 'Oude wegen' in Middelburg loopt op deze kreekruggen. Het overige gebied bestaat voornamelijk uit poelgronden. Dit zijn gebieden die liggen tussen kreekruggen en door de lage ligging slecht ontwateren. In figuur 1 zijn de donkergroene vakken aan te merken als kreekruggen. Tot in de 20e eeuw stonden deze gronden vaak onder water. Walcheren heeft na de Tweede Wereldoorlog (na de inundatie) een aantal grote ruilverkavelingen gehad, waardoor veel land geëgaliseerd is. Hierdoor zijn veel kreekruggen en poelgebieden verloren gegaan. De verschillende grondsoorten tussen de kreekruggen en overige gronden laten geen invloed zien van de bodemkwaliteit van Walcheren; dit wordt dan ook verder buiten beschouwing gelaten. Middelburg en Vlissingen wordt doorkruist door een kanaal; dit is echter geen van nature aanwezige landschapsvorm en heeft daardoor voor de verdere bodemopbouw geen gevolgen. 4.3 Gegevensverzameling en gegevensbewerking stap 3 Zoals in het vorige paragraaf is vermeld zijn voor de eerste indeling de geomorfologie en historisch gebruik bepalend. Onderscheidende kenmerken kunnen indirect wel aan de geomorfologie worden verweten doordat historische verontreiniging mede ontstaan door bedrijvigheid op kreekruggen. Wegen werden in het verleden aangevuld met bijvoorbeeld huishoudelijke afvalstoffen en de resten van toenmalige gasfabrieken. De dorpskernen zijn veelal gesticht op kreekruggen waardoor de verontreinigingen ook daar zijn terug te vinden. 4.4 Indelen beheergebied in deelgebieden stap 4 Voor het verzamelen van gegevens wordt voor een nieuwe bodemkwaliteitskaart beoordeeld welke bodemgegevens relevant zijn. De onderzoeksgegevens worden onder andere herleid uit het digitale bodeminformatiesysteem van de gemeenten. Extreme gehalten dienen beoordeeld worden of zij deel uitmaken van de achtergrondwaarde, een puntbron zijn, of een uitbijter. Uitbijters worden buiten beschouwing gelaten bij het bepalen van de actuele bodemkwaliteit. Van een uitbijter is sprake als de hoge of lage meetwaarde kan worden toegeschreven aan een fout in het onderzoek of een administratieve fout. Indien rapporten ouder zijn dan 5 jaar dienen de aanvullende onderzoeken vergeleken te worden om het toepassen van oudere rapporten te rechtvaardigen. Voor het opstellen van een zone dient er voldoende ruimtelijke spreiding van de bodemonderzoeken te zijn (waarnemingen). In de Richtlijn bodemkwaliteitskaarten 2007 zijn de minimale eisen opgenomen waaraan de waarnemingen per deelgebied aan moeten voldoen. In de NEN 5740 zijn de stoffen EOX en arseen vervangen door de stoffen barium, kobalt en molybdeen. Voor de stoffen PCB s is gesteld dat waarden beneden de detectiegrens worden vervangen door 0,7 x de detectiegrens. Desondanks zijn in het aanvullend bodemonderzoek de stoffen chroom, EOX en arseen wel onderzocht omdat tijdens het opstellen van de voorgaande bodemkwaliteitskaart is aangetoond dat deze stoffen in verhoogde waarde voor komen. De nieuwe stoffen uit de NEN 5740 (barium, kobalt, en molybdeen) krijgen een afzonderlijke indeling zodat wordt voldaan aan de gestelde 20 waarnemingen. Voor Middelburg en Veere past het geheel binnen de rekenregels. Uit het aanvullend bodemonderzoek voor het agrarisch gebied op Walcheren en stedelijk gebied van Middelburg zijn de nieuwe stoffen meegenomen in het onderzoek. Hieruit is gebleken dat de waarden van de nieuwe stoffen geen invloed hebben op de gebieden zoals deze al zijn ingedeeld in de eerdere bkk. Op basis hiervan is aanvullend onderzoek op de nieuwe stoffen voor de bkk niet nodig. Zie hiervoor de motivatie in de bijlage over gebiedsbeschrijving, rekentechniek, uitbijters en de nota voor Agentschap.nl die is geschreven door bodemadviesbureau Marmos Controle indeling van het beheergebied stap 5 % # & & 7

8 ! & #' " ( & # ( # # ) &# & # #! % *"+, -. " # -" ( (. ( ### Extreme waarden werden op deze wijze herleid en worden getoetst of zij als uitbijter of mogelijke sanering konden worden aangemerkt De oorzaak kan zowel natuur, antropogeen als door een fout in de monstername of analyse worden veroorzaakt. In bijlagen met de rekentechniek is een lijst van locaties en onderzoeken opgenomen die als uitbijter worden aangemerkt. Verdere uitsluitingen van onderzoeken voor het vaststellen van zones zijn: Bodemonderzoeken in relatie tot saneringen; Bodemonderzoeken die alleen zijn onderzocht op minerale olie, deze zijn veelal veroorzaakt door een calamiteit of bedrijfsmatige handeling; Bodemonderzoeken van een voormalig onderzoeksbureau uit Vught; deze zijn niet opgenomen.. De conclusie is dat overige rapporten, door de mate en soort verontreinigingen vanuit het historisch gebruik en door de homogeniteit tot een voorlopige indeling in deelgebieden leiden. 4.6 Verzamelen aanvullende informatie stap 6 Het Bbk stelt dat voor het vaststellen van een zone er per onderscheidende bodemlaag minimaal 20 waarnemingen beschikbaar zijn. Deze waarnemingen dienen voldoende ruimtelijk verspreid te zijn over het deelgebied. Ten tijde van het vaststellen van huidige bodemkwaliteitskaart zijn aanvullende bodemonderzoeken uitgevoerd om te voldoen aan de 20 waarnemingen voor de nieuwe stoffen. Formeel dienen alleen de waarnemingen van de bovenlaag genomen te worden. Gemeente Middelburg, Veere en Vlissingen kiezen er voor om ook de onderlaag van de bodem van 0,5 tot 2m -mv te laten onderzoeken. Deze onderzoekgegevens mogen niet ouder zijn dan 5 jaar tenzij zij zijn getoetst aan recentere bodemonderzoeken. Formeel hoeven de nieuwe stoffen pas 3 jaar na het van kracht worden van de nieuwe NEN opgenomen te zijn in de verplichte 20 waarnemingen. Voor gemeente Middelburg en Veere geldt dat de bodemkwaliteitskaart en bodembeheersnota verloopt aan het eind van De aanvullende onderzoeken van het NEN- pakket inclusief de nieuwe stoffen zijn in december 2009 uitgevoerd. In de tabellen van de beschrijving / karakterisering is dit in detail beschreven. / # &! & ( 2 8

9 - % : ; :14-4: : Vaststellen bodemkwaliteitszones stap 7 Het vaststellen van de deelgebieden is gebaseerd op alle meetgegevens waaruit achtergrondenwaarden in de heersende deelgebieden zijn te herleiden. De bodemgegevens worden statistisch gezien, steekproefsgewijs uitgevoerd vanuit een vastgestelde populatie. Het betreft hier een verzameling van alle onderzoeksrapporten die deel uit gaan maken van een deelgebied. De getalsmatige gegevens dienen nog beoordeeld te worden op correctheid, zoals invoerfouten in de database. Volgens de Richtlijn bodemkwaliteitskaarten 2007 dient het gemiddelde en de betrouwbaarheidinterval rondom het gemiddelde van de bodemgegevens en de percentielwaarden P80, P90 en P95 te worden bepaald. De betrouwbaarheidsinterval rondom het gemiddelde wordt herleid door aselect van alle deelnemende waarnemingen (steekproeven) van alle stoffen, de gemiddelde waarde en de spreiding tussen de opeenvolgende waarden (standaarddeviatie) te bepalen. De interval is de bandbreedte tussen de kleinste en grootste gemiddelde waarde binnen en bepaalde bandbreedte. Hoe groter het aantal steekproeven, des te kleiner en betrouwbaarder de betrouwbaarheidsinterval is. Percentielwaarden Voor de drie gemeenten op Walcheren is er de voorkeur om voor het vaststellen van de lokale maximale waarde in plaats van het gemiddelde de mediaan te hanteren. Door de mediaan (de middelste waarde in een opeenvolgende getallenreeks) te hanteren is het risico kleiner dat een verhoogde waarde wordt meegerekend voor het vaststellen van een lokale maximale waarde. Nadat alle correcties op de meetgegevens zijn uitgevoerd, wordt beoordeeld of samenvoeging van deelgebieden, dan wel boven- en onderlagen nog mogelijk is. Op basis van karakterisering van de zones dient een matrix te worden opgesteld voor de uitwisselingsmogelijkheden. De uitwisselingsmogelijkheden worden berekend aan de hand van het gemiddelde en de percentielwaarden P50, P75, P80, P90, en P95. Met het bepalen van de mediaan (P50) wordt middelste waarde vastgesteld uit een opeenvolgende getallenreeks. Het risico dat vermoedelijke uitbijters meegerekend worden in de zonekwaliteit wordt hierdoor aanmerkelijk kleiner dan wanneer het gemiddelde wordt gehanteerd. Een uitbijter komt als laatste getal in een getallenreeks te staan en beïnvloed een kengetal in negatieve zin meer dan dat de mediaan wordt gehanteerd. Voor de drie gemeenten op Walcheren zal voor het vaststellen van de Lokale Maximale Waarde, 1,2 x P50 hanteren in plaats van het gemiddelde. De P95 wordt onder andere gebruikt om parameters te toetsen aan saneringscriterium bij overschrijding van de Interventiewaarde. Indien de Lokale Maximale Waarde van een zone, de landelijk vastgestelde Generieke Maximale Waarde van de desbetreffende bodemfunctie overschrijd, dient een toetsing plaats te vinden op humane, ecologische of verspreidingsrisico s. Dit kan dan een beperking opleveren voor het (her)gebruik van de bodem. De resultaten worden besproken in de Nota bodembeheer. De lokale maximale waarde zal niet lager zijn dan de landelijke achtergrondwaarde. 4.8 Opstellen ontgravings- en toepassingskaart gebiedsspecifiek De definitieve zones zijn bepaald met bijbehorende LMW (lokale maximale waarde). Er is vergelijk gemaakt met de aanwezige LMW en functieklasse. Dat lijdt tot de definitieve import en export waardes van grond. Zo is er een grondstromenmatrix gemaakt voor geheel Walcheren. 9

10 5 Conclusie/ aanbeveling Op basis van deze nota is per gemeente de beschrijving, berekening en conclusie van de zone indeling beschreven in deelrapporten. Ook zijn de gebieden beschreven. Dit is in tabellen terug te lezen (bijlagen) Zie hiervoor de rapportages gemaakt door adviesbureau Marmos: Middelburg Veere Vlissingen Waterschap Zeeuwse eilanden De gegevens per gemeente worden verwerkt tot 1 bkk zone-indeling voor geheel Walcheren. Dat is in de uitvoering een bevoegdheid van het college van Burgemeester en Wethouders. Hiermee is een gezamenlijke bodemkwaliteitskaart voor geheel Walcheren gemaakt. Wanneer in de toekomst nog te maken bodemkwaliteitskaarten door overheden, projectontwikkelaar, of derden dienen te worden gemaakt, dan op basis van deze nota < Bodemkwaliteitskaart , beschrijving uitgangspunten zone-indeling Bodemkwaliteitskaart Walcheren>. 10