KONINKLIJK S-HERTOGENBOSCH MANNENKOOR JAARGANG 20 3 JULI 2018
Verjaardagen Agenda 2018 B. Suurmeijer 8-7 M. Dirks 13-7 A. van Geldrop 24-8 A. van Roessel 10-9 G. Voets 16-9 W. v.d. Akker 20-9 3-1-2018 Nieuwjaarsbijeenkomst bij Restaurant Croy. 14-2-2018 Aswoensdag; geen repetitie 14-03-2018 Algemene Ledenvergadering 20.00 uur 3-06-2018 Mis voor de levende en 10.00 uur overleden leden van het koor in de kapel van de Paters Kapucijnen 26-05-2018 Deurne; dagrepetitie met het 10.00 uur Deurne s Gemengd Koor; Colofon Redactie: Alfred van Egmond Harrie van Liebergen Jef Verouden. Redactieadres: Zevende Buitenpepers 12 5231 GC s-hertogenbosch Emailadres: jverouden@hetnet.nl Vocaliteiten verschijnt eenmaal per kwartaal. De volgende uitgave verschijnt juli 2018 Kopij dient uiterlijk 1 oktober 2018 te worden aangeleverd bij het redactiesecretariaat, bij voorkeur via e-mail. 04-07-2018 Laatste repetitie voor de vakantie 22-08-2018 Eerste repetitie na de vakantie 26-12-2018 Geen repetitie De volgende Vocaliteiten verschijnt oktober 2018 2
Voorwoord Beste zangers, Het motto echte mannen (ook jonge) zingen in koor blijft mij erg aanspreken. Blijf hierover praten in je omgeving, je weet nooit wat voor aantrekkingskracht dit heeft om nieuwe zangers bij ons koor te krijgen. Wij zullen als koor deze slogan ook blijven gebruiken in onze communicatie. Als ik dit voorwoord schrijf hebben wij al geruime tijd zomerse temperaturen tussen de 25 en 29 graden. Wat een heerlijke zomer en een geweldige boottocht hadden wij op de Dieze met een gezellig bezoek aan het Oetelonks Geminte Muzejum als afsluiting van het eerste half jaar van ons koorjaar. Fijn dat er een aantal nieuwe zangers bijgekomen zijn. Na de vakantie zijn er, als het goed is, weer 2 zangers die komen snuffelen tijdens onze repetitie. De laatste maanden van het jaar gaan wij ons voorbereiden op ons optreden samen met het Gemengd Koor in Deurne. Wij zullen deelnemen aan een totaal concert waar wij duidelijk onze inbreng hebben zoals afgesproken met Math Dirks. Graag wens ik jullie nog een mooie zomerrust toe en wij zien elkaar tijdens onze eerste repetitie op woensdag 22 augustus. Ik wens jullie veel leesplezier met deze nieuwe Vocaliteiten. Frans Reyner Preses Koninklijk s-hertogenbosch Mannenkoor houdsopgave Verjaardagen 2 Colofon 2 Agenda 2018 2 Voorwoord 3 Van de Bestuurstafel 4 Johan Sebastiaan Bach 7 3
Van de Bestuurstafel In de vorige Vocaliteiten hebben we u kunnen vertellen dat er nog twee mensen zich hadden opgegeven om kennis te maken met ons koor. Van deze twee heeft zich Ad Houbraken na een eerste kennismaking al vanaf zijn vakantieadres aangemeld om lid te mogen worden van ons koor. Ad woont in St. Michielgestel en is gepensioneerd maar zingt graag en is een 1e tenor. Na een `intensief overleg` heeft het bestuur besloten om hem voor te dragen om lid te worden van ons koor. Een voorstel waarmee de overige koorleden graag mee in stemden. En zo werd Ad op de repetitie van 13 juni jl. geïnstalleerd. Wij hopen dat hij nog vele jaren in goede gezondheid deel gaat uitmaken van ons koor. Na de vakantie komt ook weer Theo Kivits terug die al een aantal keren is geweest maar in verband met werkzaamheden in de laatste weken voor de vakantieperiode verstek moest laten gaan. Hij is op dit moment ingedeeld bij de baritons. ***** Op 7 juli jl. werd in de Grote Kerk in de Kerkstraat het slotconcert gegeven van Chorus Novus dat onder leiding staat van Jacques van den Dool. Dit gemengd koor van ongeveer 20 leden hield op te bestaan. Naast werken van Mozart en Charpentier werd tot slot ook uitgevoerd het Zonnelied van St. Franciscus, het Cantico di Frate Sole. Dit was het werk dat Jacques van den Dool voor ons koor heeft bewerkt voor ons ju- 4 Met een ferme handdruk wordt Ad Houbraken gefeliciteerd en welkom geheten als nieuw lid van ons koor
bileumconert t.g.v. het 100-jarig bestaan van het koor in 2003. Hij heeft hiervan nu een bewerking gemaakt voor gemengd koor met orkest. Er waren bij deze uitvoering ook verschillende leden van ons koor aanwezig alsook onze oud-dirigent Marius Schouten en ook Jaap Smit, onze huidige 2e dirigent. Om de bassen en tenoren van dit koor die nog interesse hebben om bij een ander koor te gaan zingen op ons koor te attenderen werden visitekaartjes van ons koor op de tafels achtergelaten. In een gesprek na afloop van het concert met een van de bassen werd toegezegd om aan de andere leden van hun koor dit aanbod over te brengen. Dit resulteerde in een telefoontje enkele dagen later van een van de bassen die na de vakantieperiode graag wilde komen luisteren naar ons om te bezien of dit iets voor hem is. Hem is toegezegd dat hij van de secretaris bericht krijgt zodra de repetities weer beginnen. Er is dus op dit moment een lichte stijging in het aantal koorleden maar nog lang niet genoeg om van een stabiel en financieel gezond koor te spreken. Daarom nog steeds uw medewerking gevraagd bij het aantrekken van kandidaatleden. Heeft u zelf personen op het oog die benaderd zouden kunnen worden en u wilt dit zelf liever niet doen laat het dan aan een van de bestuursleden weten dan kunnen we kijken of dit door een van hen geregeld kan worden. ***** De laatste repetitie voor de vakantieperiode was ditmaal ingeruimd voor een boottocht over de Binnendieze. Dit gebeuren werd aangegrepen om hiervan video-opnamen van ons koor te maken die gebruikt kunnen gaan worden voor publiciteit en daardoor om nieuwe leden te werven. Ook Wim Hoskam en Wim van den Akker waren hiervoor uitgenodigd alsook Jaap Smit die regelmatig als 2e dirigent optreedt. Alleen Wim van den Akker liet weten dat hij vanwege zijn gezondheid hiervan moest afzien. De boten waren geregeld door Piet Altorf, onze 1e tenor die tevens schipper op de Binnendieze is, en die samen met een collega-schipper aan het roer zat. Om zeven uur was de afvaart vanaf de Molenstraat en na een uur varen werd aangelegd bij het Oeteldonks Gemintemuzejum waar we een rondleiding kregen. Tegen 21.00 uur werd de terugreis weer aanvaard en om ca 21.30 waren we weer in de Molenstraat. Hierna werd door een aantal van de koorleden nog een afzakkertje gepakt in een van de café s in de Korenbrugstraat. Het was een goed verzorgde avond geweest die dit repetitiejaar afsloot. Op woensdag 22 augustus a.s. begint het nieuwe repetitiejaar waar we hopelijk nieuwe aanwas van leden krijgen. Zie ook pagina 10 en 11 5
6 Johan Sebastiaan Bach Sinds kort staan er een aantal korte composities van Johann Sebastian Bach (1685-1750) op het repertoire van ons koor. Hieronder het fraaie Wohl mir das ich Jesum habe uit Kantate 147. In eerdere bijdragen, waarin onder andere het ziekbed en overlijden van een aantal componisten waaronder Bach centraal stond, heb ik wel eens terloops opgemerkt, dat ik niet altijd gecharmeerd ben van zijn muziek. En dat met name zijn piano werken mij nog wel eens op de zenuwen willen werken. Nou moet je voorzichtig zijn met Johan Sebastiaan Bach kritiek te ventileren op de man, die door velen wordt beschouwd als de grootste componist aller tijden en waar alle andere toondichters in de verste verte niet aan zouden kunnen tippen. Wanneer het óóit noodzakelijk is dat vermeld wordt, dat ik maar een eenvoudige liefhebber van klassieke muziek ben en beslist géén muziekkenner, is het wel in een bijdrage over Bach. En zéker wanneer dat artikel zich ook nog eens negatief over hem uitlaat! Dat hij wordt beschouwd als de grootste onder de toondichters is natuurlijk subjectief. Maar met de enorme hoeveelheid publicaties die over de man en zijn wijze van componeren zijn verschenen, wordt wel degelijk gepoogd dit gegeven met bewijzen te objectiveren of te staven! Hele bibliotheken zijn daartoe volgeschreven. Er hangt een adoratie om de man, die bij mij de weerstand soms alleen maar doet toenemen. De schrijver Maarten het Hart is daarvan een goed voorbeeld en van zijn hand verscheen onlangs weer een vuistdikke pil over Bach. Dat ik niet de enige ben, althans in mijn koor, die zo over Johann denkt, bleek toen ik tijdens een pauze bij het instuderen van Bach s stukken, mijn buurman hoorde verzuchten: Ik heb helemaal niks met die muziek van Bach, zo zwaar, voorspelbaar en saai. Ik zal blij zijn wanneer we hiermee klaar zijn. Ik dacht meteen: Gelukkig, ik ben niet de enige Ik waarschuwde mijn buurman wel dat hij toch vooral voorzichtig moest zijn met luid die ideeën in het openbaar te spuien. Om te voorkomen, dat hij door een soort geheime politie als Bachhater in de kraag zou worden gegrepen. Maar even serieus! Dat ik een aantal composities van de man wel degelijk waardeer heb
ik ook niet onder stoelen of banken gestoken. Meerdere keren heb ik gewag gemaakt van het feit dat ik geroerd kan raken tijdens het beluisteren van een aantal schitterende aria s uit onder andere de Matthäuspassion. Een groot aantal cantates waaronder nummer 147, koor en orgelwerken zijn daadwerkelijk pareltjes uit de muziekliteratuur. Dus tóch een groot toondichter. Maar wie was Johann Sebastian Bach? Zoals vaak bij muzikale genieën, wordt ook Bach geboren in een muzikaal nest. En niet zomaar een muzikaal gezin. Uit meerdere generaties Bach komen tientallen muzikale virtuozen voort. Johann wordt geboren op 21 maart 1698 in Eisenach in de deelstaat Thüringen. De eerste muzieklessen kreeg hij van zijn vader, maar toen op negenjarige leeftijd zijn ouders waren overleden werd hij opgenomen in het gezin van zijn oudste, ook muzikale broer: Johann Christoff Bach III. 1517. Luther spijkert zijn 95 stellingen op de deur van de slotkerk te Wittenberg. Eisenach is ook de plaats waar Maarten Luther naar toe vluchtte, nadat hij in 1517 zijn 95 stellingen op de deur van de slotkerk in Wittenberg had gespijkerd en nadien door de katholieke kerk in de ban werd gedaan. Bach zou later dezelfde Latijnse school bezoeken, waar eerder Luther op had gezeten en wordt hij opgevoed in de lutherse traditie. Veel van zijn composities ademen een religieuze sfeer. Wat niet wegneemt dat hij, meestal in opdracht, ook vele niet-religieuze (profane) werken heeft gecomponeerd. Omdat hij veel tijd steekt in het componeren kon er misschien de indruk ontstaan, dat hij niet voldoende aan zijn religieuze verplichtingen zou kunnen toekomen. Om criticasters voor te zijn citeert hij de heilige Augustinus die opmerkte: Muziek maken is tweemaal bidden..! Dat hij opgroeit in de Lutherse traditie, laat in ons koor dan ook regelmatig de opmerking klinken: die muziek van Bach is zo protestants! Wat dan meestal vertaald moet worden in de opmerking van mijn buurman op het koor: zwaar en saai. Compositie met het handschrift van Bach 7
Zijn katholieke gezangen dan luchtiger of minder serieus? Volgens mij wel. Na het overlijden van zijn ouders verhuisde Bach nogal eens, maar werd zijn muzikale aanleg steeds gestimuleerd en aan het muziekonderwijs alle aandacht gegeven. Op zijn vijftiende componeert hij de eerste orgelwerken. Hij trouwt twee keer en krijgt twintig kinderen waarvan er maar negen hun vader overleven. Zeven kinderen bij zijn eerste vrouw (Maria Barbara) en dertien bij zijn tweede vrouw (Anna Magdalena). Vier van zijn zonen worden later ook tamelijk succesvolle componisten. Van Bach is bekend dat hij een opvliegend karakter had, niet altijd even tactisch en dat hij Maria Barbara Bach graag een glaasje achterover sloeg. Hij schijnt ooit door een leerling met een stok te zijn aangevallen omdat Johann weinig tactvol had opgemerkt, dat hij verwijfd speelde. Om het tegendeel en zijn mannelijkheid te bewijzen, viel de student hem toen maar aan. Zijn robuuste karakter kwam ook tot uiting toen hij tegen de zin van zijn opdrachtgever, de hertog van Weimar, eerder dan was afgesproken zijn baan aan het hof opgaf en wilde vertrekken. Hij werd een maand in het gevang gesmeten maar kwam, ondanks die opsluiting niet terug op zijn beslissing. Bach is enorm productief en is naast het componeren van muziek ook actief als organist en dirigent in o.a. Weimar en Arnstadt. In 1723 vertrekt hij naar Leipzig waar hij tot aan zijn dood zal blijven wonen en als organist, componist van barokmuziek en pedagoog verbonden wordt aan de Thomaskirche. In die kerk wordt op 11 april 1727, of was het 1729? onder zijn leiding voor het eerst de Matthäuspassion uitgevoerd, zijn meest bekende werk. In Leipzig componeert hij zijn meeste stukken. Vanaf 1747 krijgt hij last van suikerziekte en gaat zijn gezichtsvermogen achteruit. In 1749 krijgt Bach een beroerte en wordt hij zelfs tijdelijk bijna blind. Na een langdurig ziekbed en n dramatische behandeling door een Engelse kwakzalver, overlijdt Bach op 28 juli 1750 Leipzig: Bachmonument 8
en wordt hij op 31 juli anoniem (!) begraven op het kerkhof van de Johanneskerk in Leipzig en wordt zijn graf al snel vergeten. Later worden zijn stoffelijke resten in deze kerk herbegraven, maar weet men niet zeker of de beenderen die zijn opgegraven, wel/ niet van hem zijn. Nadat deze kerk in de Tweede Wereldoorlog is verwoest, wordt Bach in 1950 wéér herbegraven, nu in de Thomaskirche. In deze kerk ligt sindsdien een gedenk/grafsteen en staat er vóór het Godshuis n imposant standbeeld van de grootste (?) toondichter aller tijden. Zijn weduwe bleef achter met vijf kinderen zonder een redelijk inkomen. Zij overleed in 1760 op 59-jarige leeftijd. Een week na de dood van Bach wordt er al een nieuwe cantor benoemd en komt de naam Bach zelfs niet meer voor in de stukken die over deze aanstelling gaan HvL Leipzig: Thomaskirche...met daarbinnen de graf of gedenksteen voor Johann Sebastian Bach. 9
Enkele foto s van de laatste repetitieavond op 4 juli 2018 Overzichtsfoto van beide boten genomen door Rini van Liebergen-Timmers, de echtgenote van Harry van Liebergen. Vertrek weer vanaf het Oeteldonks Gemintemuzejum naar de Molenstraat waar de rondtocht werd beeindigd 10
Een orgineel Carnavalskostuum dat door Roos Lampe-Cordang werd gedragen en aan het Gemintemuzejum werd geschonken. Voor wie haar niet kent: Je bent nooit te oud om te leren zeggen ze wel eens! Volgens Roosje Lampe-Cordang klopt dat als een bus. De Helvoirtse is 83 jaar en traint met haar danspartner Jan wekelijks verschillende ijsdanswedstrijden in het buitenland. Bericht van Omroep Brabant van maart 2017 Na afl oop van de vaartocht en de rondleiding in een Muzejum waar de temperatuur tropische waarde bereikte was het nuttigen van een pilsje een waar genot. 11
Sociaal Culturele Accomodatie De Slinger Repetitielokaal van ons koor aan de Jan Schöfferlaan 3 in s-hertogenbosch Vocaliteiten van Koninklijk s-hertogenbosch Mannenkoor Redactieadres: Zevende Buitenpepers 12 5231 GC s-hertogenbosch info@boschmannenkoor.nl