Factsheet: NL33HM Hondshalstermeer -DISCLAIMER- De informatie die in deze factsheet wordt weergegeven is bijgewerkt tot en met het moment van het aanmaken van deze factsheet, zoals vermeld in de voettekst. Deze factsheet is een werkversie ten behoeve van eigen gebruik door de waterbeheerder. Hoewel waterbeheerders en Informatiehuis Water alles in het werk gesteld hebben om de meest actuele gegevens in deze factsheet te verwerken, kan niet worden uitgesloten dat de factsheet onjuiste of onvolledige informatie bevat. 1. Basisgegevens Dit onderdeel beschrijft de kenmerken van het waterlichaam en geeft informatie over de beschermde gebieden, die een relatie met het waterlichaam hebben. Naam: Hondshalstermeer Code: NL33HM Deelstroomgebied: Waterbeheerder: Provincies: Gemeenten: Eems Waterschap Hunze en Aa's Provincie Groningen Oldambt Type: M14 (Grote ondiepe gebufferde plassen) Status: Kunstmatig Wateronttrekking t.b.v. menselijke consumptie: Nee Karakterschets: Middelgroot, kunstmatig, gebufferd zoet meer in laagveen- of zeekleigebied. Het meer heeft een boezemen een bergingsfunctie. Er zijn peilfluctuaties van 10 á 15 cm toegestaan. Het meer wordt gevoed door regen, grondwater en/of instromend oppervlaktewater. Beschermde gebieden: Er zijn geen beschermde gebieden vermeld. pagina 1 van 6
2. Belastingen en effecten van menselijke activiteiten Dit onderdeel beschrijft de significante belastingen op het waterlichaam en geeft informatie over de effecten ervan op het waterlichaam. Menselijke activiteiten en effecten Hoofdgroep Belasting Functie Effect diffuse bronnen door landbouwgronden Landbouw Nutriënten, bestrijdingsmiddelen diffuse bronnen overige diffuse bronnen (vooral atmosferische depositie) Diverse functies Nutriënten, slibvorming regulering waterbeweging verlies oeverzones en overstromingsvlaktes Veiligheid, Landbouw Vermindering natuurlijke processen en verlies van natuurlijke paaiplaatsen en natuurlijkevegetaties / leefgebieden Toelichting belastingen: De belastingen zijn bepaald in de watersysteemanalyse die is uitgevoerd ten behoeve van het gebiedsproces. Het meer heeft een boezem- en een bergingsfunctie. Het meer wordt gevoed door regen, grondwater en/of instromend oppervlaktewater uit de boezem. De belangrijkste belasting op de boezem wat betreft stoffen wordt gevormd door de landbouw. De biologische toestand wordt belemmerd door het vaste boezempeil, en de in het grootste deel van het waterlichaam aanwezige oeververharding. 3. Status, doelen en toestand Dit onderdeel beschrijft status en doelen van het waterlichaam. Daarbij wordt gemotiveerd indien: de status sterk veranderd of kunstmatig is; de doelen afwijken van doelen die nationaal zijn vastgelegd via het Besluit Kwaliteitseisen en Monitoring Water. Verder wordt hier aangegeven hoe de toestand van het waterlichaam zich verhoudt tot die doelen en de toestand in de periode tot 2021. Status: Kunstmatig Het waterlichaam is door mensen gegraven op een plaats waar voorheen geen water was. Chemie en chemische stoffen ecologie Normoverschrijding bij beoordeling in rapportagejaar 2014 Prioritaire stoffen (KRW) Specifieke verontreinigende stoffen (KRW) (geen normoverschrijdingen) (geen normoverschrijdingen) Prognose normoverschrijding toestand 2021 Prioritaire Stoffen (KRW) (geen normoverschrijdingen) Motivering chemische toestand: Er is geen toelichting beschikbaar. pagina 2 van 6
Biologie Beoordeling periode 2009-2015 GEP Toestand 2009 Toestand 2010-2015 Prognose toestand 2021 Macrofauna (EKR) 0,53 matig Overige waterflora (EKR) 0,55 ontoereiken ntoereiken Vis (EKR) 0,30 ontoereiken ntoereiken Fytoplankton (EKR) 0,50 ontoereiken matig Algemeen fysische chemie Fosfor totaal (zomergemiddelde) (mg P/l) 0,20 Stikstof totaal (zomergemiddelde) (mg N/l) 4,00 DIN (winterperiode) (mg N/l) NVT NVT NVT Zoutgehalte (zomergemiddelde) (mg Cl/l) 400 Temperatuur (max. waarde) (gr.c) 25,0 Zuurgraad (zomergemiddelde) (-) 5,5-8,5 Zuurstofverzadiging(sgraad)(zomergemiddelde) (%) 60-120 Doorzicht (zomergemiddelde) (m) 0,30 Legenda: blauw = zeer, groen =, geel = matig, oranje = ontoereikend, rood = slecht, leeg = geen gegevens : deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Afhankelijk van het type KRW-waterlichaam (hier M14) zijn bepaalde maatlatten niet van toepassing. Deze maatlatten zijn met NVT in de toestandskolommen gemarkeerd. Motivering ecologische toestand: pagina 3 van 6
Voor de kwaliteitselementen overige waterflora (macrofyten) en vis zijn de toestanden 2009 bepaald met oude maatlatten tegen oude GEP doelen en de toestand 2010-2015 met nieuwe maatlatten tegen nieuwe GEP doelen. Dit methodische verschil verklaart in de eerste plaats de verschillen voor deze kwaliteitselemententen tussen de toestand 2009 en toestand 2010-2015. Er is hier dus geen sprake van daadwerkelijke verandering in toestand. De afleiding van de nieuwe GEP doelen is vastgelegd in achtergronddocumenten. Ondergedoken waterplanten ontbreken vrijwel geheel in het Hondshalstermeer. Doordat waterplanten ontbreken, ontbreekt ook een belangrijk deel van het leefgebied van de doelsoorten vis en macrofauna. Deze kwaliteitselementen scoren daarom slecht en ontoereikend. Windwerking en vis zorgen voor een voortdurend opwervelen van de bodem waardoor vegetatie zich minder makkelijk kan ontwikkelen. Ook in luwe zones met voldoende doorzicht vindt geen plantengroei plaats. Mogelijk speelt daarom ook de fysieke kracht van de golven, de stevigheid van de bodem en de afwezigheid van zaadbanken van vegetatie een rol in de vestigingsmogelijkheden van waterplanten. Voor macrofauna speelt chloride daarbij ook een rol: via het Termunterzijldiep bereikt de zouttong met brak water het meer. De visstand is eenzijdig (gedomineerd door brasem en snoekbaars) en geen tot weinig jonge vis. Door kale en smalle oevers is er gebrek aan paai- en opgroeigebieden. Voor de prognose 2021 is er vanuit gegaan dat verbeteringen in de boezemkanalen Oldambt ook invloed hebben op het Hondshalstermeer. Bovendien zijn de in de vorige planperiode geformuleerde maatregelen (aanleggen natuurvriendelijke oevers) meegenomen in de prognose. Deze planperiode worden deze nog niet uitgevoerde maatregelen onderzocht op hun effectiviteit. Voor de fysisch-chemische parameters stikstof, fosfaat, zuurstof, doorzicht, chloride en chlorofyl-a hanteren wij gebiedsgerichte doelen. Deze zijn afgeleid op basis van de gebiedsspecifieke kenmerken en omstandigheden. Eindoordeel 2009 2010-2015 Chemie Totaal C-voldoet C-voldoet Ecologie Totaal ontoereiken Biologie ontoereiken Fysische chemie Specifiek verontreinigende stoffen C-voldoet nie C-voldoet Legenda: - Chemie: blauw = /voldoet, rood = niet /voldoet niet - Ecologie: blauw = zeer, groen = /voldoet, geel = matig, oranje = ontoereikend, rood = slecht/voldoet niet : deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Toestand 2010-2015 is gebaseerd op beoordeling met Aquo-kit, rapportagejaar 2014 pagina 4 van 6
4. Maatregelen Hier worden de maatregelen opgesomd die specifiek zijn voor het waterlichaam. Deze maatregelen vormen een aanvulling op de generieke maatregelen die zijn beschreven in het stroomgebiedbeheerplan. Bij de maatregelen uit de plannen van 2009 is de status aangegeven. Ook andere maatregelen die tot 2015 worden uitgevoerd kunnen worden vermeld. De nieuwe maatregelen zijn opgedeeld naar periode van uitvoering (2016-2021 en na 2021). Verder is aangegeven wanneer een maatregel uitsluitend is gericht op de opgave op grond van een beschermd gebied. De vermelde voortgang per maatregel betreft gegevens die begin 2014 zijn bijgewerkt t/m 31 december 2013. Overige maatregelen uitgevoerd in de periode t/m 2015 Oorspronkelijke naam: SGBP omschrijving: Initiatiefnemer: Toelichting: < 2015 onderzoek bronnen nutrienten en mogelijke maatregelen daartegen uitvoeren onderzoek Waterschap Hunze en Aa's Maatregelen gepland voor de periode 2016-2021 Omvang: 1 stuks Oorspronkelijke naam: SGBP omschrijving: Initiatiefnemer: Andere richtlijn: Toelichting: opstellen herstelplan Hondhalstermeer overige inrichtingsmaatregelen Waterschap Hunze en Aas Omvang: 1 stuks Gedurende het gebiedsproces is gebleken dat er bij de verschillende betrokken partijen bedenkingen zijn over de mogelijkheden om op het Hondshalstermeer een sterke verbetering van de biologie te realiseren tegen maatschappelijk aanvaardbare kosten. In het nieuw op te stellen herstelplan zullen de technische mogelijkheden hiervoor nader onderzocht worden in combinatie met een afweging van kosten en baten. Op basis van de uitkomsten zal een definitief maatregelprogramma op bestuurlijk niveau vastgesteld worden. Maatregelen gepland voor de periode 2022-2027 Oorspronkelijke naam: natuurvr. oever (2.4 km) en 3,5 ha luwe zone SGBP omschrijving: verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water Initiatiefnemer: Waterschap Hunze en Aas Andere richtlijn: Toelichting: > 2015 Omvang: 2,4 km 5. Toepassing uitzonderingen De KRW biedt ruimte om af te wijken van de doelen. Zo kan de realisatie van doelen worden gefaseerd en kunnen doelen worden verlaagd. Ook mag rekening worden gehouden met bepaalde nieuwe ontwikkelingen. Dit alles moet wel passen binnen de randvoorwaarden van de richtlijn. Het gebruik van deze uitzonderingen en de motivatie dient hier te worden gegeven. Fasering van doelbereik tot na 2021 Voor alle stoffen en kwaliteitselementen waarvoor in onderdeel '3. Status, doelen en toestand' is aangegeven dat de prognose voor 2021 niet "" is, is fasering aan de orde. Motiveringsgrond Technisch onhaalbaar Kwaliteitselement Fytoplankton-kwaliteit, Macrofauna-kwaliteit, Overige waterflora, Vis-kwaliteit pagina 5 van 6
Motivering per motiveringsgrond Technisch onhaalbaar De uitvoering van maatregelen die een aanzienlijke impact hebben op de omgeving dient voorbereid te worden. Dit betekent dat verschillende direct betrokken partijen moeten worden voorgelicht over de wijze van uitvoering en de consequenties daarvan. Een dergelijke maatschappelijke betrokkenheid is vooral van belang om de uitvoering op een dusdanige wijze vorm te geven dat deze op zoveel mogelijk draagvlak kan rekenen. Een gedegen voorbereiding van een complex project kost vele jaren waardoor de maatregelen niet in de lopende planperiode kunnen worden uitgevoerd. Doelverlaging Conform beleidsafspraken wordt voor 2021 niet overgegaan tot doelverlaging. Tijdelijke achteruitgang Wordt er beroep gedaan op art. 4.6 KRW m.b.t. tijdelijke achteruitgang? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.6 KRW. Nieuwe ontwikkelingen Wordt er beroep gedaan op art. 4.7 KRW m.b.t. nieuwe veranderingen in fysische omstandigheden van het waterlichaam? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.7 KRW. pagina 6 van 6