Factsheet: NL02L11 Lauwers

Transcriptie

1 Factsheet: NL02L11 Lauwers De informatie die in deze factsheet wordt weergegeven is bijgewerkt tot en met het moment van het aanmaken van deze factsheet, zoals vermeld in de voettekst. Deze factsheet is een werkversie ten behoeve van eigen gebruik door de waterbeheerder. Hoewel waterbeheerders en Informatiehuis Water alles in het werk gesteld hebben om de meest actuele gegevens in deze factsheet te verwerken, kan niet worden uitgesloten dat de factsheet onjuiste of onvolledige informatie bevat. 1. Basisgegevens Dit onderdeel beschrijft de kenmerken en de status van het waterlichaam en geeft informatie over de beschermde gebieden, die een relatie met het waterlichaam hebben. Naam: Lauwers Code: NL02L11 Deelstroomgebied: Waterbeheerder: Provincies: Gemeenten: Rijn Noord Wetterskip Fryslân Type: Status: R6 (Langzaam stromend riviertje op zand/klei) Sterk Veranderd Wateronttrekking t.b.v. menselijke consumptie: Provincie Groningen, Provincie Fryslân (Friesland) Achtkarspelen, Kollumerland en Nieuwkruisland, Zuidhorn Nee Naam waterlichaam: Lauwers Code waterlichaam: NL02L11 pagina 1 van 271

2 Karakterschets: Het waterlichaam Lauwers bestaat uit de Muntjesylster Ryd, Ald Knillesdjip, De Lauwers en (een deel van) de Alde Lauwers. Het was oorspronkelijk een langzaam stromend riviertje dat vroeger via de Lauwerszee uitmondde in de Waddenzee. Het heeft, behalve oude meanders, de meeste karakteristieken daarvan verloren. Zo is de stroomrichting doorgaans tegengesteld aan de oorspronkelijke. Het waterlichaam heeft ook een belangrijke scheepvaart functie (C-klasse). Daarnaast vindt op de Lauwers recreatievaart plaats. Het brongebied ligt ten zuidoosten van Surhuisterveen, maar ook ten zuidoosten van Buitenpost. Van de oorspronkelijke bovenlopen is weinig meer terug te vinden. Er zijn kanalen aangelegd, zoals het Ald Knillesdiep en de Doezumertocht, die nu grotendeels het water afvoeren. Aangezien de oorspronkelijke bovenlopen grotendeels zijn verdwenen, zijn deze niet meegenomen in de begrenzing van het waterlichaam. Bij Gerkesklooster/Stroobos kruist het Ald Knillesdiep het Prinses Margrietkanaal/Van Starkenborghkanaal. Beschermde gebieden: Er zijn geen relevante beschermde gebieden voor dit waterlichaam. Status: Sterk Veranderd Hydromorfologische herstelmaatregelen die niet uitgevoerd kunnen worden vanwege significante negatieve effecten aan gebruiksfuncties en/of milieu in bredere zin: Maatregelen wel beschouwd, niet uitvoerbaar gebruiksfuncties Milieu in brede zin Scheepvaart, havens, recreatie Activiteiten waarvoor water wordt opgeslagen Waterhuishouding en bescherming tegen overstromingen Overige duurzame activiteiten Aankoppelen van beektrajecten/aanleg nevengeul in agrarisch gebied Fal Fal Fal Tru Fal Fal Hermeandering beken in agrarisch gebied Fal Fal Fal Tru Fal Fal Motivering per gebruiksfunctie: Gebruiksfunctie: Motivering: Waterhuishouding, bescherming tegen overstromingen, afwatering Het waterlichaam de Lauwers ligt midden in een agrarisch gebied. Het oorspronkelijke riviertje Lauwers is hydromorfologisch dermate ingrijpend veranderd dat alleen met zeer ingrijpende en kostbare maatregelen herstel kan plaatsvinden. Kleinschalige maatregelen dragen weinig bij aan het herstel en zijn daardoor niet kosteneffectief. Het herstel van het oorspronkelijke stromingspatroon, het opnieuw laten meanderen en het herstel va inundatiezones heeft grote gevolgen voor de waterafvoer, de landbouw, de recreatievaart en leidt tot aantasting van een cultuurhistorisch waardevolle dijk. Vandaar dat deze maatregelen niet worden uitgevoerd. Beschouwde alternatieven: Alternatieven voor de ingrepen die hebben geleid tot het sterk veranderde karakter van het waterlichaam zijn beschouwd, maar deze zijn verworpen om de volgende reden(en): - onevenredig hoge kosten - technisch onhaalbaar Motivering: In het Basisdocument KRW Wetterskip Fryslân is op basis van analyse van inrichtingsmogelijkheden geconcludeerd dat maatregelen niet of in beperkte mate kunnen worden uitgevoerd met significante negatieve effecten op bestaande gebruisfuncties en/of het milieu in brede zin. Naam waterlichaam: Lauwers Code waterlichaam: NL02L11 pagina 2 van 271

3 2. Belastingen en effecten van menselijke activiteiten Voor de analyse van een waterlichaam wordt gebruik gemaakt van de DPSIR methode: Drivers - Pressures - State - Impact - Responses. Bepaalde functies (D) zorgen voor een belasting (P) die invloed heeft op de toestand (S) en het functioneren van het waterlichaam (I), die vragen om een respons (R) via maatregelen en/of toepassing van een uitzondering. Dit blok beschrijft de significante belastingen (D) op het waterlichaam en geeft informatie over de effecten ervan (P). Bij de volgende onderdelen komen S, I en R aan bod. Menselijke activiteiten en effecten Hoofdgroep Belasting Functie Effect diffuse bronnen door landbouwgronden Belasting met stikstof (N) en fosfaat (P). diffuse bronnen Landbouwactiviteiten Hoge nutrientenconcentraties regulering waterbeweging barrières (niet of moeilijk (vis)passeerbare gemalen, stuwen, dammen etc.) Waterhuishouding (overig) Belemmering migatiemogelijkheden voor vis (tussen polder en boezem en vice versa). De verbanden tussen de onderdelen van de DPSIR methode worden geanalyseerd en zo mogelijk berekend aan de hand van de ecologische sleutelfactoren (STOWA, 2011). De ecologische sleutelfactoren (ESF s) vormen een kader voor het uitvoeren van een systeemanalyse. Dit denkkader is met ondersteuning van STOWA binnen Waternet ontwikkeld en geoperationaliseerd in het landelijke Volg- en Stuursysteem. Elke ESF staat voor een essentiële factor die op orde moet zijn voor de realisatie van een gezond ecologisch systeem. Per ESF zijn specifieke maatregelen gedefinieerd die bijdragen aan het voldoen aan de ESF en daarmee bijdragen aan de gewenste ecologische waterkwaliteit. Er zijn negen ESF s die een hiërarchische volgorde kennen. Dat wil zeggen, voor het realiseren van een gezond ecologisch systeem met een e waterkwaliteit is het pas zinvol om maatregelen voor een ESF te treffen als de voorgaande ESF s voldoen (niet meer beperkend zijn of remmend werken). Door de kennis over een watersysteem binnen het kader van de ESF s te beschouwen wordt inzichtelijk gemaakt welke eigenschappen van het systeem bepalend zijn, welke onderdelen prioriteit hebben en welke maatregelen hierbij passen. De productiviteit van het water (ESF1) wordt door belasting vanuit de omliggende percelen sterk verhoogd. In de Lauwers is er te weinig stroming om migrerende en stromingsminnende soorten aan te trekken. Een groot deel van de (onderwater)oevers van de Lauwers is stijl en biedt geen geschikt habitat voor natuurontwikkeling (ESF4). Door de vrije afwatering van de Lauwers in het Lauwersmeer is in een deel van het systeem aan peilfluctuatie van enkele decimeters onderhevig. Het ontbreken van oeverzones en overstromingsvlakten en de hydromorfologische eigenschappen van het systeem vormen echter een belemmering voor de groei van waterplanten en paaiplaatsen voor vis. De maatregelen voor natuurvriendelijke oevers worden hierop ingezet. Het onderhoud en beheer (ESF6) worden ook afgestemd op stimulatie van natuurontwikkeling en het creëren van geschikte habitats (ESF4). Rapportage: Trends in stikstof- en fosforconcentraties in het beheergebied van Wetterskip Fryslân, Deltares, Doelen en toestand Dit onderdeel beschrijft doelen en toestand (S) van het waterlichaam. Daarbij wordt gemotiveerd indien wordt afgeweken van nationaal vastgestelde doelen en de toestand achteruit gaat. Duidelijk wordt voor welke biologische groepen en stoffen het waterlichaam niet voldoet (I). Chemische toestand Normoverschrijding Rapportage toestand 2014 Prognose 2021 (geen normoverschrijdingen) (geen normoverschrijdingen) Motivering chemische toestand: Naam waterlichaam: Lauwers Code waterlichaam: NL02L11 pagina 3 van 271

4 Chemie: prioritaire stoffen: geen overschrijdingen De chemische toestand is nu. Geen van de prioritaire stoffen vertoont een overschrijding. Dit is het algemene beeld voor alle waterlichamen en het geeft weer dat de toestand verbeterd is t.o.v De toekomstige aanscherping van de normen voor enkele PAK s is een aandachtspunt. Overige verontreinigende stoffen: geen overschrijdingen Bij de bepaling van de toestand in 2009 kwam een aantal metalen zoals koper en zink als overschrijding naar voren. Nu is gecorrigeerd voor de bio-beschikbaarheid door middel van de tweede lijnsbeoordeling. Vanwege de hoeveelheid opgeloste organische stof is er geen sprake meer van een overschrijding van de normen. Er is een aantal stoffen waarvan het toetsingskader (o.a. het natuurlijke achtergrondgehalte) in ontwikkeling is. De verwachting is dat deze stoffen niet als normoverschrijdend worden aangemerkt. Het gaat om barium, kobalt,seleen en vanadium. Rapportage: De chemische toestand van de waterlichamen van Wetterskip Fryslân (Toetsing van de jaren ), Ecofide/Altenburg&Wymenga, Ecologische toestand Biologie GEP Prognose 2021 Macrofauna (EKR) 0,40 Overige waterflora (EKR) 0,40 Vis (EKR) 0,40 ontoereiken E-slecht slecht Fytoplankton (EKR) Algemeen fysische chemie Fosfor totaal (zomergemiddelde) (mg P/l) 0,11 ontoereiken Stikstof totaal (zomergemiddelde) (mg N/l) 2,30 DIN (winterperiode) (mg N/l) Zoutgehalte (zomergemiddelde) (mg Cl/l) 150 Temperatuur (max. waarde) (gr.c) 25,0 Zuurgraad (zomergemiddelde) (-) 5,5-8,5 Zuurstofverzadiging(sgraad)(zomergemiddelde) (%) Doorzicht (zomergemiddelde) (m) Legenda: blauw = zeer groen = geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht leeg = geen gegevens : deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Afhankelijk van het type KRW-waterlichaam dat gebruikt is voor de toestandsbeoordeling (het doeltype, hier R6) zijn bepaalde maatlatten niet van toepassing. Deze maatlatten zijn met in de toestandskolommen gemarkeerd. Specifiek verontreinigende stoffen Normoverschrijding Rapportage toestand 2014 (geen normoverschrijdingen) Motivering ecologische toestand: Naam waterlichaam: Lauwers Code waterlichaam: NL02L11 pagina 4 van 271

5 De toestand van waterlichaam Lauwers is niet zichtbaar veranderd in het veld; er is geen sprake van achteruitgang. De nieuwe maatlat heeft een positief effect op de beoordeling van macrofyten en een negatief effect op de beoordeling van vissen (Basisdocument KRW 2015). Omdat de beoordeling van macrofauna dicht tegen de klassegrens zit is de prognose dat de volgende planperiode een klasse verbetering kan worden bereikt. Onderzocht wordt of de gevolgen van de aanpassing van de maatlat moeten leiden tot een aanpassing van het doel voor vissen. Eindoordeel Chemie Totaal C-voldoet C-voldoet Ecologie Totaal ontoereiken E-slecht Biologie ontoereiken E-slecht Fysische chemie ontoereiken Specifiek verontreinigende stoffen C-voldoet nie C-voldoet Legenda: - Chemie: blauw = /voldoet rood = niet /voldoet niet - Ecologie: blauw = zeer groen = /voldoet geel = matig oranje = ontoereikend : deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. rood = slecht/voldoet niet Het ministerie I&M heeft de waterbeheerders verzocht ook een prognose voor 2027 in te vullen. De KRW schrijft voor dat alle doelen uiterlijk in 2027 worden gehaald. Daarom is de prognose voor 2027 geheel groen (ecologie) en blauw (chemie) gekleurd. Bij de voorbereiding van de derde KRW planperiode zal onderzocht worden of en hoe de doelen in 2027 worden gehaald. Zo nodig worden de doelen bijgesteld binnen de kaders die de KRW daarvoor biedt. 4. Maatregelen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn (R). Er zijn landelijke en gebiedsgerichte maatregelen. De landelijke maatregelen staan in het maatregelprogramma bij het stroomgebiedbeheerplan. Gebiedsgerichte maatregelen staan hieronder in tabellen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen: 1. maatregelen in SGBP 2009 voor de periode t/m overige maatregelen uitgevoerd in de periode t/m maatregelen gepland voor de periode maatregelen gepland voor de periode Verder is aangegeven wanneer een maatregel is gericht op de opgave op grond van een beschermd gebied. Maatregelen opgevoerd in SGBP 2009 voor de periode t/m 2015 Afkoppelopgave gemeente Zuidhorn afkoppelen verhard oppervlak Gemeente Zuidhorn Voortgang: ha Motivering: Uitgevoerd: 1,83 Visvliet, Pieterzijl, Lauwerszijl Vispassages vispasseerbaar maken kunstwerk Wetterskip Fryslân Voortgang: stuks Motivering: Uitgevoerd: 1 Regiovariant ,83 ha 1 stuks Naam waterlichaam: Lauwers Code waterlichaam: NL02L11 pagina 5 van 271

6 5. Toepassing uitzonderingen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn, maar er kan ook van een uitzondering gebruik gemaakt worden (R). De KRW biedt ruimte om af te wijken van de doelen. Zo kan de realisatie van doelen worden gefaseerd en kunnen doelen worden verlaagd. Ook mag rekening worden gehouden met bepaalde nieuwe ontwikkelingen. Dit alles moet wel passen binnen de randvoorwaarden van de richtlijn. Het gebruik van deze uitzonderingen en de motiveringen hierbij worden hier weergegeven. Fasering van doelbereik tot na 2021 Voor alle stoffen en kwaliteitselementen waarvoor in onderdeel '3. Status, doelen en toestand' is aangegeven dat de prognose voor 2021 niet "" is, is fasering aan de orde. Motiveringsgrond Onevenredig kostbaar Kwaliteitselement Biologie totaal Motivering per motiveringsgrond: Onevenredig kostbaar Er is sprake van een gefaseerde uitvoering van de maatregelen op basis van haalbaarheid en betaalbaarheid. De onderbouwing daarvan is beschreven in de Beslisnota en het Basisdocument KRW van Wetterskip Fryslân voor de planperiode Doelverlaging Conform beleidsafspraken wordt voor 2021 niet overgegaan tot doelverlaging. Tijdelijke achteruitgang Wordt er beroep gedaan op art. 4.6 KRW m.b.t. tijdelijke achteruitgang? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.6 KRW. Nieuwe ontwikkelingen Wordt er beroep gedaan op art. 4.7 KRW m.b.t. nieuwe veranderingen in fysische omstandigheden van het waterlichaam? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.7 KRW. Naam waterlichaam: Lauwers Code waterlichaam: NL02L11 pagina 6 van 271

7 Factsheet: NL02L16 Noordwestelijke Wouden - regionale zandkanalen De informatie die in deze factsheet wordt weergegeven is bijgewerkt tot en met het moment van het aanmaken van deze factsheet, zoals vermeld in de voettekst. Deze factsheet is een werkversie ten behoeve van eigen gebruik door de waterbeheerder. Hoewel waterbeheerders en Informatiehuis Water alles in het werk gesteld hebben om de meest actuele gegevens in deze factsheet te verwerken, kan niet worden uitgesloten dat de factsheet onjuiste of onvolledige informatie bevat. 1. Basisgegevens Dit onderdeel beschrijft de kenmerken en de status van het waterlichaam en geeft informatie over de beschermde gebieden, die een relatie met het waterlichaam hebben. Naam: Noordwestelijke Wouden - regionale Code: NL02L16 zandkanalen Deelstroomgebied: Waterbeheerder: Provincies: Gemeenten: Rijn Noord Wetterskip Fryslân Type: Status: M3 (Gebufferde (regionale) kanalen) Kunstmatig Wateronttrekking t.b.v. menselijke consumptie: Provincie Groningen, Provincie Fryslân (Friesland) Dantumadiel, Grootegast, Smallingerland, Tytsjerksteradiel Nee Naam waterlichaam: Noordwestelijke Wouden - regionale zandkanalen Code waterlichaam: NL02L16 pagina 7 van 271

8 Karakterschets: De wateren van het waterlichaam Noordwestelijke Wouden hebben voornamelijk een functie voor de wateraanen afvoer.het water is stilstaand tot langzaamstromend en wisselend van herkomst (afhankelijk van de weersomstandigheden). Een klein deel ligt in de provincie Groningen. De stroomrichting kan gedurende het jaar omkeren. Het profiel is vaak een rechte waterbak (rechthoekig of trapeziumvorm) met abrupte overgangen van land naar water. Beschermde gebieden: Er zijn geen relevante beschermde gebieden voor dit waterlichaam. Status: Kunstmatig Het waterlichaam is door mensen gegraven op een plaats waar voorheen geen water was. 2. Belastingen en effecten van menselijke activiteiten Voor de analyse van een waterlichaam wordt gebruik gemaakt van de DPSIR methode: Drivers - Pressures - State - Impact - Responses. Bepaalde functies (D) zorgen voor een belasting (P) die invloed heeft op de toestand (S) en het functioneren van het waterlichaam (I), die vragen om een respons (R) via maatregelen en/of toepassing van een uitzondering. Dit blok beschrijft de significante belastingen (D) op het waterlichaam en geeft informatie over de effecten ervan (P). Bij de volgende onderdelen komen S, I en R aan bod. Menselijke activiteiten en effecten Hoofdgroep Belasting Functie Effect diffuse bronnen Landbouwactiviteiten Landbouw Belasting met stikstof (N) en fosfaat (P). regulering waterbeweging regulering waterbeweging Verdwijnen watersysteem voor hoogwaterbescherming en door klimaatverandering barrières (niet of moeilijk (vis)passeerbare gemalen, stuwen, dammen etc.) Waterhuishouding (overig) Belemmert mogelijkheden voor groei van waterplanten en paaiplaatsen voor vis. Waterhuishouding (overig) Belemmering migatiemogelijkheden voor vis (tussen polder en boezem en vice versa). De verbanden tussen de onderdelen van de DPSIR methode worden geanalyseerd en zo mogelijk berekend aan de hand van de ecologische sleutelfactoren (STOWA, 2011). De ecologische sleutelfactoren (ESF s) vormen een kader voor het uitvoeren van een systeemanalyse. Dit denkkader is met ondersteuning van STOWA binnen Waternet ontwikkeld en geoperationaliseerd in het landelijke Volg- en Stuursysteem. Elke ESF staat voor een essentiële factor die op orde moet zijn voor de realisatie van een gezond ecologisch systeem. Per ESF zijn specifieke maatregelen gedefinieerd die bijdragen aan het voldoen aan de ESF en daarmee bijdragen aan de gewenste ecologische waterkwaliteit. Er zijn negen ESF s die een hiërarchische volgorde kennen. Dat wil zeggen, voor het realiseren van een gezond ecologisch systeem met een e waterkwaliteit is het pas zinvol om maatregelen voor een ESF te treffen als de voorgaande ESF s voldoen (niet meer beperkend zijn of remmend werken). Door de kennis over een watersysteem binnen het kader van de ESF s te beschouwen wordt inzichtelijk gemaakt welke eigenschappen van het systeem bepalend zijn, welke onderdelen prioriteit hebben en welke maatregelen hierbij passen. De productiviteit van het water (ESF1) wordt door belasting vanuit de omliggende percelen sterk verhoogd. De wateraanvoer voor peilhandhaving zorgt voor externe nutriëntenbelasting (ESF1). De oevers hebben een steil talud en er zijn vrijwel geen overgangs- of plasdraszones aanwezig (ESF4). Zowel de productiviteit van het water (ESF1) als de habitatgeschiktheid (ESF4) worden sterk benadeeld door het huidige strakke peilbeheer. Het ontbreken van oeverzones en overstromingsvlakten vormt een belemmering voor onder andere de groei van waterplanten en paaiplaatsen voor vis. De maatregelen voor natuurvriendelijke oevers worden hierop ingezet. Het onderhoud en beheer (ESF6) worden ook afgestemd op stimulatie van natuurontwikkeling en het creëren van geschikte habitats (ESF4). Rapportage: Trends in stikstof- en fosforconcentraties in het beheergebied van Wetterskip Fryslân, Deltares, 2013 Naam waterlichaam: Noordwestelijke Wouden - regionale zandkanalen Code waterlichaam: NL02L16 pagina 8 van 271

9 3. Doelen en toestand Dit onderdeel beschrijft doelen en toestand (S) van het waterlichaam. Daarbij wordt gemotiveerd indien wordt afgeweken van nationaal vastgestelde doelen en de toestand achteruit gaat. Duidelijk wordt voor welke biologische groepen en stoffen het waterlichaam niet voldoet (I). Chemische toestand Normoverschrijding Rapportage toestand 2014 Prognose 2021 (geen normoverschrijdingen) (geen normoverschrijdingen) Motivering chemische toestand: Chemie : prioritaire stoffen: geen overschrijdingen De chemische toestand was en is nu. Geen van de prioritaire stoffen vertoont een overschrijding. Dit is het algemene beeld voor alle waterlichamen en het geeft weer dat de toestand verbeterd is t.o.v De toekomstige aanscherping van de normen voor enkele PAK s is een aandachtspunt. Overige verontreinigende stoffen: beheerdersoordeel Bij de bepaling van de toestand in 2009 kwam een aantal metalen zoals koper en zink als overschrijding naar voren. Nu is gecorrigeerd voor de bio-beschikbaarheid door middel van de tweede lijnsbeoordeling. Vanwege de hoeveelheid opgeloste organische stof is er geen sprake meer van een overschrijding van de normen. Er is een aantal stoffen waarvan het toetsingskader (o.a. het natuurlijke achtergrondgehalte) in ontwikkeling is. De verwachting is dat deze stoffen niet als normoverschrijdend worden aangemerkt. Het gaat om barium, kobalt,seleen en vanadium. Rapportage: De chemische toestand van de waterlichamen van Wetterskip Fryslân (Toetsing van de jaren ), Ecofide/Altenburg&Wymenga, Naam waterlichaam: Noordwestelijke Wouden - regionale zandkanalen Code waterlichaam: NL02L16 pagina 9 van 271

10 Ecologische toestand Biologie GEP Prognose 2021 Macrofauna (EKR) 0,60 ontoereiken matig Overige waterflora (EKR) 0,60 ontoereiken matig Vis (EKR) 0,60 Fytoplankton (EKR) 0,60 matig Algemeen fysische chemie Fosfor totaal (zomergemiddelde) (mg P/l) 0,15 Stikstof totaal (zomergemiddelde) (mg N/l) 2,80 DIN (winterperiode) (mg N/l) Zoutgehalte (zomergemiddelde) (mg Cl/l) 300 Temperatuur (max. waarde) (gr.c) 25,0 Zuurgraad (zomergemiddelde) (-) 5,5-8,5 Zuurstofverzadiging(sgraad)(zomergemiddelde) (%) Doorzicht (zomergemiddelde) (m) 0,65 ontoereiken matig Legenda: blauw = zeer groen = geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht leeg = geen gegevens : deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Afhankelijk van het type KRW-waterlichaam dat gebruikt is voor de toestandsbeoordeling (het doeltype, hier M3) zijn bepaalde maatlatten niet van toepassing. Deze maatlatten zijn met in de toestandskolommen gemarkeerd. Specifiek verontreinigende stoffen Normoverschrijding Rapportage toestand 2014 (geen normoverschrijdingen) Motivering ecologische toestand: Het beeld van waterlichaam Noordwestelijke Wouden- regionale zandkanalen is dat de algehele toestand in het veld gelijk is gebleven; er is geen sprake van achteruitgang. De beoordeling van macrofauna en macrofyten in 2009 is te hoog geschat (Basisdocument KRW 2015). De nieuwe maatlat heeft een beperkt effect op de beoordeling, maar zorgt voor vissen wel voor een klassenverschil ten e. De verwachting is dat tenminste geen achteruitgang optreedt. Voor macrofyten (en vissen) wordt een beperkte kwaliteitsverbetering verwacht. Naam waterlichaam: Noordwestelijke Wouden - regionale zandkanalen Code waterlichaam: NL02L16 pagina 10 van 271

11 Eindoordeel Chemie Totaal C-voldoet C-voldoet Ecologie Totaal ontoereiken Legenda: - Chemie: Biologie ontoereiken Fysische chemie ontoereiken Specifiek verontreinigende stoffen C-voldoet nie C-voldoet blauw = /voldoet rood = niet /voldoet niet - Ecologie: blauw = zeer groen = /voldoet geel = matig oranje = ontoereikend : deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. rood = slecht/voldoet niet Het ministerie I&M heeft de waterbeheerders verzocht ook een prognose voor 2027 in te vullen. De KRW schrijft voor dat alle doelen uiterlijk in 2027 worden gehaald. Daarom is de prognose voor 2027 geheel groen (ecologie) en blauw (chemie) gekleurd. Bij de voorbereiding van de derde KRW planperiode zal onderzocht worden of en hoe de doelen in 2027 worden gehaald. Zo nodig worden de doelen bijgesteld binnen de kaders die de KRW daarvoor biedt. Naam waterlichaam: Noordwestelijke Wouden - regionale zandkanalen Code waterlichaam: NL02L16 pagina 11 van 271

12 4. Maatregelen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn (R). Er zijn landelijke en gebiedsgerichte maatregelen. De landelijke maatregelen staan in het maatregelprogramma bij het stroomgebiedbeheerplan. Gebiedsgerichte maatregelen staan hieronder in tabellen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen: 1. maatregelen in SGBP 2009 voor de periode t/m overige maatregelen uitgevoerd in de periode t/m maatregelen gepland voor de periode maatregelen gepland voor de periode Verder is aangegeven wanneer een maatregel is gericht op de opgave op grond van een beschermd gebied. Maatregelen opgevoerd in SGBP 2009 voor de periode t/m 2015 Afkoppelopgave gemeente Tytsjerksteradeel afkoppelen verhard oppervlak Gemeente Tytsjerksteradeel Voortgang: ha Motivering: Uitgevoerd: 0,15 Hurdegaryp Natuurvriendelijke oevers verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water Wetterskip Fryslân Voortgang: km Motivering: Uitgevoerd: 15 Regiovariant ,15 ha 15 km Vispassages vispasseerbaar maken kunstwerk Wetterskip Fryslân 1 stuks Voortgang: stuks Motivering: Planvoorbereiding: 1 Regiovariant Naar verwachting worden nog 3 extra knelpunten vispasseerbaar gemaakt vóór eind 2015 (totaal 4). Maatregelen gepland voor de periode Herprofilering verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water Wetterskip Fryslân Andere richtlijn: Variant km 5. Toepassing uitzonderingen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn, maar er kan ook van een uitzondering gebruik gemaakt worden (R). De KRW biedt ruimte om af te wijken van de doelen. Zo kan de realisatie van doelen worden gefaseerd en kunnen doelen worden verlaagd. Ook mag rekening worden gehouden met bepaalde nieuwe ontwikkelingen. Dit alles moet wel passen binnen de randvoorwaarden van de richtlijn. Het gebruik van deze uitzonderingen en de motiveringen hierbij worden hier weergegeven. Fasering van doelbereik tot na 2021 Voor alle stoffen en kwaliteitselementen waarvoor in onderdeel '3. Status, doelen en toestand' is aangegeven dat de prognose voor 2021 niet "" is, is fasering aan de orde. Naam waterlichaam: Noordwestelijke Wouden - regionale zandkanalen Code waterlichaam: NL02L16 pagina 12 van 271

13 Motiveringsgrond Natuurlijke omstandigheden Onevenredig kostbaar Kwaliteitselement Biologie totaal Technisch onhaalbaar Motivering per motiveringsgrond: Natuurlijke omstandigheden n.v.t. Onevenredig kostbaar Er is sprake van een gefaseerde uitvoering van de maatregelen op basis van haalbaarheid en betaalbaarheid. De onderbouwing daarvan is beschreven in de Beslisnota en het Basisdocument KRW van Wetterskip Fryslân voor de planperiode Technisch onhaalbaar n.v.t. Doelverlaging Conform beleidsafspraken wordt voor 2021 niet overgegaan tot doelverlaging. Tijdelijke achteruitgang Wordt er beroep gedaan op art. 4.6 KRW m.b.t. tijdelijke achteruitgang? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.6 KRW. Nieuwe ontwikkelingen Wordt er beroep gedaan op art. 4.7 KRW m.b.t. nieuwe veranderingen in fysische omstandigheden van het waterlichaam? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.7 KRW. Naam waterlichaam: Noordwestelijke Wouden - regionale zandkanalen Code waterlichaam: NL02L16 pagina 13 van 271

14 Factsheet: NL02L9b Friese boezem - grote diepe kanalen De informatie die in deze factsheet wordt weergegeven is bijgewerkt tot en met het moment van het aanmaken van deze factsheet, zoals vermeld in de voettekst. Deze factsheet is een werkversie ten behoeve van eigen gebruik door de waterbeheerder. Hoewel waterbeheerders en Informatiehuis Water alles in het werk gesteld hebben om de meest actuele gegevens in deze factsheet te verwerken, kan niet worden uitgesloten dat de factsheet onjuiste of onvolledige informatie bevat. 1. Basisgegevens Dit onderdeel beschrijft de kenmerken en de status van het waterlichaam en geeft informatie over de beschermde gebieden, die een relatie met het waterlichaam hebben. Naam: Friese boezem - grote diepe kanalen Code: NL02L9b Deelstroomgebied: Waterbeheerder: Provincies: Gemeenten: Rijn Noord Wetterskip Fryslân Type: Status: M7b (Grote diepe kanalen met scheepvaart) Kunstmatig Wateronttrekking t.b.v. menselijke consumptie: Provincie Groningen, Provincie Fryslân (Friesland) Achtkarspelen, Dantumadiel, Dongeradeel, Franekeradeel, Grootegast, Harlingen, Heerenveen, Kollumerland en Nieuwkruisland, Leeuwarden, Littenseradiel, Menameradiel, Smallingerland, Súdwest Fryslân, Tytsjerksteradiel, Zuidhorn, De Friese Meren Nee Naam waterlichaam: Friese boezem - grote diepe kanalen Code waterlichaam: NL02L9b pagina 14 van 271

15 Karakterschets: Het waterlichaam 'Friese boezem - grote diepe kanalen' omvat alle grote scheepvaartkanalen met een diepgang van 3,5 meter zoals het van Harinxmakanaal en het prinses Margrietkanaal. Periodiek is er zichtbare stroming (die van richting kan veranderen), vooral in de buurt van inlaten en gemalen. Profiel is rechthoekig of trapeziumvormig met abrupte overgangen van land naar water (harde oevers, stenen kaden, damwanden of stortsteenoevers). Beschermde gebieden: - Vogelrichtlijn Alde Feanen (NL_VOG_13) Status: Kunstmatig Het waterlichaam is door mensen gegraven op een plaats waar voorheen geen water was. 2. Belastingen en effecten van menselijke activiteiten Voor de analyse van een waterlichaam wordt gebruik gemaakt van de DPSIR methode: Drivers - Pressures - State - Impact - Responses. Bepaalde functies (D) zorgen voor een belasting (P) die invloed heeft op de toestand (S) en het functioneren van het waterlichaam (I), die vragen om een respons (R) via maatregelen en/of toepassing van een uitzondering. Dit blok beschrijft de significante belastingen (D) op het waterlichaam en geeft informatie over de effecten ervan (P). Bij de volgende onderdelen komen S, I en R aan bod. Menselijke activiteiten en effecten Hoofdgroep Belasting Functie Effect wateronttrekkingen/ wateroverdracht puntbronnen Scheepvaart Rioolwaterzuiveringsinstallatie s Strak peilbeheer belemmert groei van waterplanten in de oeverzone. Strak peilbeheer houdt belasting van de boezem in stand (N en P) Afvalwaterzuivering Belasting met stikstof (N) en fosfaat (P) diffuse bronnen Landbouwactiviteiten Landbouw belasting met stikstof (N) en fosfaat (P) regulering waterbeweging regulering waterbeweging regulering waterbeweging regulering waterbeweging Verdwijnen watersysteem voor hoogwaterbescherming en door klimaatverandering Dammen, dijken, kribben en stuwen - anders / overig barrières (niet of moeilijk (vis)passeerbare gemalen, stuwen, dammen etc.) Hydrologische verandering watersysteem - anders / overig Scheepvaart Belemmert mogelijkheden voor groei van waterplanten en paaiplaatsen voor vis. Strak peilbeheer belemmert groei van waterplanten in de oeverzone. Strak peilbeheer houdt belasting van de boezem in stand (N en P) Scheepvaart Belemmering migratiemogelijkheden voor vis (aan de uiteinden) Waterhuishouding (overig) Door inlaat en uitlaat vindt belasting plaats van stikstof (N) en fosfaat (P). regulering waterbeweging Dammen, dijken, kribben en stuwen voor hoogwaterbescherming Bescherming tegen overstromingen Harde overgangen tussen water en oever waardoor groei van waterplanten wordt belemmerd. overige belastingen Andere antropogene belastingen Belemmering ontwikkeling vegetatie en fauna Naam waterlichaam: Friese boezem - grote diepe kanalen Code waterlichaam: NL02L9b pagina 15 van 271

16 De verbanden tussen de onderdelen van de DPSIR methode worden geanalyseerd en zo mogelijk berekend aan de hand van de ecologische sleutelfactoren (STOWA, 2011). De ecologische sleutelfactoren (ESF s) vormen een kader voor het uitvoeren van een systeemanalyse. Dit denkkader is met ondersteuning van STOWA binnen Waternet ontwikkeld en geoperationaliseerd in het landelijke Volg- en Stuursysteem. Elke ESF staat voor een essentiële factor die op orde moet zijn voor de realisatie van een gezond ecologisch systeem. Per ESF zijn specifieke maatregelen gedefinieerd die bijdragen aan het voldoen aan de ESF en daarmee bijdragen aan de gewenste ecologische waterkwaliteit. Er zijn negen ESF s die een hiërarchische volgorde kennen. Dat wil zeggen, voor het realiseren van een gezond ecologisch systeem met een e waterkwaliteit is het pas zinvol om maatregelen voor een ESF te treffen als de voorgaande ESF s voldoen (niet meer beperkend zijn of remmend werken). Door de kennis over een watersysteem binnen het kader van de ESF s te beschouwen wordt inzichtelijk gemaakt welke eigenschappen van het systeem bepalend zijn, welke onderdelen prioriteit hebben en welke maatregelen hierbij passen. De productiviteit van het water (ESF1) wordt door belasting vanuit de landbouw sterk verhoogd. Het strakke peilbeheer zorgt voor grote debieten in het waterlichaam. Omdat het Prinses Margrietkanaal een belangrijke watertransportroute (grootscheepsvaarroute) van de boezem vormt, is dit effect extra groot. Het lichtklimaat (ESF2) vormt een beperking voor de ontwikkeling van waterplanten. Hierdoor ontbreken tevens geschikte habitats voor macrofauna en vis. Beroepsen recreatievaart leiden mogelijk tot oeverafslag (ESF4) door golfbewegingen en een verslechtering van het lichtklimaat (ESF2) door opwerveling van bodemmateriaal. De oevers van de diepe kanalen hebben op dit moment een steil talud, zijn over grote lengtes beschoeid en er zijn vrijwel geen overgangs- of plasdraszones aanwezig (ESF4). Zowel de productiviteit van het water (ESF1) als de habitatgeschiktheid (ESF4) worden sterk benadeeld door het huidige strakke peilbeheer. Het ontbreken van oeverzones en overstromingsvlakten vormt een belemmering voor de groei van waterplanten en paaiplaatsen voor vis. De maatregelen voor natuurvriendelijke oevers worden hierop ingezet. Het onderhoud en beheer (ESF6) worden ook afgestemd op stimulatie van natuurontwikkeling en het creëren van geschikte habitats (ESF4). Rapportage: Trends in stikstof- en fosforconcentraties in het beheergebied van Wetterskip Fryslân, Deltares, Doelen en toestand Dit onderdeel beschrijft doelen en toestand (S) van het waterlichaam. Daarbij wordt gemotiveerd indien wordt afgeweken van nationaal vastgestelde doelen en de toestand achteruit gaat. Duidelijk wordt voor welke biologische groepen en stoffen het waterlichaam niet voldoet (I). Chemische toestand Normoverschrijding Rapportage toestand 2014 Prognose 2021 (geen normoverschrijdingen) (geen normoverschrijdingen) Motivering chemische toestand: Naam waterlichaam: Friese boezem - grote diepe kanalen Code waterlichaam: NL02L9b pagina 16 van 271

17 Chemie: prioritaire stoffen De chemische toestand is nu. Geen van de prioritaire stoffen vertoont een overschrijding. Dit is het algemene beeld voor alle waterlichamen en het geeft weer dat de toestand verbeterd is t.o.v De toekomstige aanscherping van de normen voor enkele PAK s is een aandachtspunt. Overige verontreinigende stoffen: overschrijding: ammoniak Bij de bepaling van de toestand in 2009 kwam een aantal metalen zoals koper en zink als overschrijding naar voren. Nu is gecorrigeerd voor de bio-beschikbaarheid door middel van de tweede lijnsbeoordeling. Vanwege de hoeveelheid opgeloste organische stof is er geen sprake meer van een overschrijding van de normen. Bij de toestandbepaling in 2009 was de analyse van ammonium niet betrouwbaar (te hoge rapportage grens). In de jaren is ammonium nauwkeuriger gemeten. De jaargemiddelde concentratie voldoet in bijna alle waterlichamen. In een aantal waterlichamen wordt de kritische concentratie van het gasvormige ammoniak (NH3) op meerdere momenten in het jaar overschreden (in dit waterlichaam tweemaal in de periode ). Het is niet zo dat deze overschrijdingen aanleiding geven tot zichtbare schade zoals vissterfte. De overschrijding wordt mede in de hand gewerkt door een hoge temperatuur en een hoge ph. De verbeterde rwzi s en het mestbeleid hebben in de periode 1980 tot heden bijgedragen aan een sterke afname van de overschrijdingen. Het IJsselmeer vertoont ook nu nog af en toe overschrijdingen. Er is een aantal stoffen waarvan het toetsingskader (o.a. het natuurlijke achtergrondgehalte) in ontwikkeling is. De verwachting is dat deze stoffen niet als normoverschrijdend worden aangemerkt. Het gaat om barium, kobalt,seleen en vanadium. Rapportage: De chemische toestand van de waterlichamen van Wetterskip Fryslân (Toetsing van de jaren ), Ecofide/Altenburg&Wymenga, 2014 Ecologische toestand Biologie GEP Prognose 2021 Macrofauna (EKR) 0,60 ontoereiken matig Overige waterflora (EKR) 0,60 ontoereiken matig Vis (EKR) 0,60 matig Fytoplankton (EKR) 0,60 Algemeen fysische chemie Fosfor totaal (zomergemiddelde) (mg P/l) 0,25 Stikstof totaal (zomergemiddelde) (mg N/l) 3,80 DIN (winterperiode) (mg N/l) Zoutgehalte (zomergemiddelde) (mg Cl/l) 300 Temperatuur (max. waarde) (gr.c) 25,0 Zuurgraad (zomergemiddelde) (-) 5,5-8,5 Zuurstofverzadiging(sgraad)(zomergemiddelde) (%) Doorzicht (zomergemiddelde) (m) 0,65 ontoereiken matig Legenda: blauw = zeer groen = geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht leeg = geen gegevens : deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Afhankelijk van het type KRW-waterlichaam dat gebruikt is voor de toestandsbeoordeling (het doeltype, hier M7b) zijn bepaalde maatlatten niet van toepassing. Deze maatlatten zijn met in de toestandskolommen gemarkeerd. Naam waterlichaam: Friese boezem - grote diepe kanalen Code waterlichaam: NL02L9b pagina 17 van 271

18 Specifiek verontreinigende stoffen Normoverschrijding Rapportage toestand ammonium (NH4) Motivering ecologische toestand: De toestand van waterlichaam Friese boezem- grote diepe kanalen in het veld is voor fytoplankton verbeterd en voor de overige kwaliteitselementen niet zichtbaar veranderd; er is geen sprake van achteruitgang. De toestand van macrofauna en macrofyten in 2009 is te hoog geschat, waardoor er een schijnbare achteruitgang van matig naar ontoereikend optreedt. Omdat de oordelen van macrofauna en macrofyten net onder de klassegrens liggen is de prognose dat in de volgende planperiode een matige toestand bereikt kan worden. Eindoordeel Chemie Totaal C-voldoet nie C-voldoet Ecologie Totaal ontoereiken Biologie ontoereiken Fysische chemie ontoereiken Specifiek verontreinigende stoffen C-voldoet nie C-voldoet nie Legenda: - Chemie: blauw = /voldoet rood = niet /voldoet niet - Ecologie: blauw = zeer groen = /voldoet geel = matig oranje = ontoereikend : deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. rood = slecht/voldoet niet Het ministerie I&M heeft de waterbeheerders verzocht ook een prognose voor 2027 in te vullen. De KRW schrijft voor dat alle doelen uiterlijk in 2027 worden gehaald. Daarom is de prognose voor 2027 geheel groen (ecologie) en blauw (chemie) gekleurd. Bij de voorbereiding van de derde KRW planperiode zal onderzocht worden of en hoe de doelen in 2027 worden gehaald. Zo nodig worden de doelen bijgesteld binnen de kaders die de KRW daarvoor biedt. Naam waterlichaam: Friese boezem - grote diepe kanalen Code waterlichaam: NL02L9b pagina 18 van 271

19 4. Maatregelen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn (R). Er zijn landelijke en gebiedsgerichte maatregelen. De landelijke maatregelen staan in het maatregelprogramma bij het stroomgebiedbeheerplan. Gebiedsgerichte maatregelen staan hieronder in tabellen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen: 1. maatregelen in SGBP 2009 voor de periode t/m overige maatregelen uitgevoerd in de periode t/m maatregelen gepland voor de periode maatregelen gepland voor de periode Verder is aangegeven wanneer een maatregel is gericht op de opgave op grond van een beschermd gebied. Maatregelen opgevoerd in SGBP 2009 voor de periode t/m 2015 Afkoppelopgave gemeente Menaldumadeel afkoppelen verhard oppervlak Gemeente Menaldumadeel Voortgang: ha Motivering: Uitgevoerd: 3,1 Deinum, Menaldum Afkoppelopgave gemeente Tytsjerksteradeel afkoppelen verhard oppervlak Gemeente Tytsjerksteradeel Voortgang: ha Motivering: Uitgevoerd: 1,37 Jistrum, Oenkerk Natuurvriendelijke oevers verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water Wetterskip Fryslân Voortgang: km Motivering: In uitvoering: 20 Uitgevoerd: 14 Regiovariant ,1 ha 1,37 ha 34 km Vispassages vispasseerbaar maken kunstwerk Wetterskip Fryslân Voortgang: stuks Motivering: In uitvoering: 1 Uitgevoerd: 1 Regiovariant Naar verwachting zullen er vóór eind 2015 nog 3 extra kunstwerken vispasseerbaar worden gemaakt (totaal 5). 2 stuks Naam waterlichaam: Friese boezem - grote diepe kanalen Code waterlichaam: NL02L9b pagina 19 van 271

20 Maatregelen gepland voor de periode Natuurvriendelijke oevers verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water Wetterskip Fryslân Andere richtlijn: Variant km Maatregelen gepland voor de periode Natuurvriendelijke oevers verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water Wetterskip Fryslân Andere richtlijn: Variant km 5. Toepassing uitzonderingen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn, maar er kan ook van een uitzondering gebruik gemaakt worden (R). De KRW biedt ruimte om af te wijken van de doelen. Zo kan de realisatie van doelen worden gefaseerd en kunnen doelen worden verlaagd. Ook mag rekening worden gehouden met bepaalde nieuwe ontwikkelingen. Dit alles moet wel passen binnen de randvoorwaarden van de richtlijn. Het gebruik van deze uitzonderingen en de motiveringen hierbij worden hier weergegeven. Fasering van doelbereik tot na 2021 Voor alle stoffen en kwaliteitselementen waarvoor in onderdeel '3. Status, doelen en toestand' is aangegeven dat de prognose voor 2021 niet "" is, is fasering aan de orde. Motiveringsgrond Natuurlijke omstandigheden Onevenredig kostbaar Kwaliteitselement Biologie totaal Technisch onhaalbaar Motivering per motiveringsgrond: Natuurlijke omstandigheden n.v.t. Onevenredig kostbaar Er is sprake van een gefaseerde uitvoering van de maatregelen op basis van haalbaarheid en betaalbaarheid. De onderbouwing daarvan is beschreven in de Beslisnota en het Basisdocument KRW van Wetterskip Fryslân voor de planperiode Technisch onhaalbaar n.v.t. Doelverlaging Conform beleidsafspraken wordt voor 2021 niet overgegaan tot doelverlaging. Tijdelijke achteruitgang Wordt er beroep gedaan op art. 4.6 KRW m.b.t. tijdelijke achteruitgang? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.6 KRW. Naam waterlichaam: Friese boezem - grote diepe kanalen Code waterlichaam: NL02L9b pagina 20 van 271

21 Nieuwe ontwikkelingen Wordt er beroep gedaan op art. 4.7 KRW m.b.t. nieuwe veranderingen in fysische omstandigheden van het waterlichaam? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.7 KRW. Naam waterlichaam: Friese boezem - grote diepe kanalen Code waterlichaam: NL02L9b pagina 21 van 271

22 Factsheet: NL02L9d Friese boezem - regionale kanalen zonder scheepvaart De informatie die in deze factsheet wordt weergegeven is bijgewerkt tot en met het moment van het aanmaken van deze factsheet, zoals vermeld in de voettekst. Deze factsheet is een werkversie ten behoeve van eigen gebruik door de waterbeheerder. Hoewel waterbeheerders en Informatiehuis Water alles in het werk gesteld hebben om de meest actuele gegevens in deze factsheet te verwerken, kan niet worden uitgesloten dat de factsheet onjuiste of onvolledige informatie bevat. 1. Basisgegevens Dit onderdeel beschrijft de kenmerken en de status van het waterlichaam en geeft informatie over de beschermde gebieden, die een relatie met het waterlichaam hebben. Naam: Friese boezem - regionale kanalen Code: NL02L9d zonder scheepvaart Deelstroomgebied: Waterbeheerder: Provincies: Gemeenten: Rijn Noord Wetterskip Fryslân Type: Status: M3 (Gebufferde (regionale) kanalen) Kunstmatig Wateronttrekking t.b.v. menselijke consumptie: Provincie Groningen, Provincie Fryslân (Friesland) Dantumadiel, Dongeradeel, Ferwerderadiel, Franekeradeel, Grootegast, Harlingen, Kollumerland en Nieuwkruisland, Leeuwarden, Leeuwarderadeel, Littenseradiel, Menameradiel, Súdwest Fryslân, Tytsjerksteradiel, Zuidhorn, De Friese Meren Nee Naam waterlichaam: Friese boezem - regionale kanalen zonder scheepvaart Code waterlichaam: NL02L9d pagina 22 van 271

23 Karakterschets: De regionale kanalen hebben hoofdzakelijk een waterhuishoudkundige functie. Het zijn kanalen met stilstaand tot langzaamstromend water van wisselende herkomst.een klein deel ligt van deze kanalen ligt in Groningen. De stroomrichting kan gedurende het jaar omkeren. Het profiel is vaak rechthoekig of heeft trapeziumvorm met abrupte overgangen van land naar water. Beschermde gebieden: - Vogelrichtlijn IJsselmeer (NL_VOG_72) Status: Kunstmatig Het waterlichaam is door mensen gegraven op een plaats waar voorheen geen water was. 2. Belastingen en effecten van menselijke activiteiten Voor de analyse van een waterlichaam wordt gebruik gemaakt van de DPSIR methode: Drivers - Pressures - State - Impact - Responses. Bepaalde functies (D) zorgen voor een belasting (P) die invloed heeft op de toestand (S) en het functioneren van het waterlichaam (I), die vragen om een respons (R) via maatregelen en/of toepassing van een uitzondering. Dit blok beschrijft de significante belastingen (D) op het waterlichaam en geeft informatie over de effecten ervan (P). Bij de volgende onderdelen komen S, I en R aan bod. Menselijke activiteiten en effecten Hoofdgroep Belasting Functie Effect puntbronnen Rioolwaterzuiveringsinstallatie s Afvalwaterzuivering Belasting met stikstof (N) en fosfaat (P). diffuse bronnen Landbouwactiviteiten Belasting met stikstof (N) en fosfaat (P) regulering waterbeweging barrières (niet of moeilijk (vis)passeerbare gemalen, stuwen, dammen etc.) Waterhuishouding (overig) Belemmering migatiemogelijkheden voor vis (tussen polder en boezem en vice versa). regulering waterbeweging Dammen, dijken, kribben en stuwen - anders / overig Waterhuishouding (overig) Strak peilbeheer belemmert groei van waterplanten in de oeverzone. Strak peilbeheer houdt belasting van de boezem in stand (N en P). regulering waterbeweging Dammen, dijken, kribben en stuwen voor hoogwaterbescherming Waterhuishouding (overig) Harde overgangen tussen water en oever waardoor groei van waterplanten wordt belemmerd. overige belastingen Andere antropogene belastingen Waterhuishouding (overig) Door aanvoer, noodzakelijk voor peilbeheer, vindt externe belasting plaats. Belemmering ontwikkeling vegetatie en fauna Naam waterlichaam: Friese boezem - regionale kanalen zonder scheepvaart Code waterlichaam: NL02L9d pagina 23 van 271

24 De verbanden tussen de onderdelen van de DPSIR methode worden geanalyseerd en zo mogelijk berekend aan de hand van de ecologische sleutelfactoren (STOWA, 2011). De ecologische sleutelfactoren (ESF s) vormen een kader voor het uitvoeren van een systeemanalyse. Dit denkkader is met ondersteuning van STOWA binnen Waternet ontwikkeld en geoperationaliseerd in het landelijke Volg- en Stuursysteem. Elke ESF staat voor een essentiële factor die op orde moet zijn voor de realisatie van een gezond ecologisch systeem. Per ESF zijn specifieke maatregelen gedefinieerd die bijdragen aan het voldoen aan de ESF en daarmee bijdragen aan de gewenste ecologische waterkwaliteit. Er zijn negen ESF s die een hiërarchische volgorde kennen. Dat wil zeggen, voor het realiseren van een gezond ecologisch systeem met een e waterkwaliteit is het pas zinvol om maatregelen voor een ESF te treffen als de voorgaande ESF s voldoen (niet meer beperkend zijn of remmend werken). Door de kennis over een watersysteem binnen het kader van de ESF s te beschouwen wordt inzichtelijk gemaakt welke eigenschappen van het systeem bepalend zijn, welke onderdelen prioriteit hebben en welke maatregelen hierbij passen. De productiviteit van het water (ESF1) wordt door belasting vanuit de landbouw sterk verhoogd. Het strakke peilbeheer zorgt voor grote debieten in het waterlichaam. Recreatievaart leidt in beperkte mate tot oeverafslag (ESF4) door golfbewegingen en een verslechtering van het lichtklimaat (ESF2) door opwerveling van bodemmateriaal. Het lichtklimaat (ESF2) vormt een beperking voor de ontwikkeling van waterplanten en opkomende vegetatie wordt mogelijk weer beschadigd door scheepvaartverkeer. Hierdoor ontbreken tevens geschikte habitats voor macrofauna en vis. De oevers van de kanalen hebben een steil talud en er zijn vrijwel geen overgangs- of plasdraszones aanwezig (ESF4). Zowel de productiviteit van het water (ESF1) als de habitatgeschiktheid (ESF4) worden sterk benadeeld door het huidige strakke peilbeheer. Het ontbreken van oeverzones en overstromingsvlakten vormt een belemmering voor de groei van waterplanten en paaiplaatsen voor vis. Het onderhoud en beheer (ESF6) en plaatselijke inrichtingsmaatregelen (nvo s) zijn afgestemd op stimulatie van natuurontwikkeling en het creëren van geschikte habitats (ESF4). Rapportage: Trends in stikstof- en fosforconcentraties in het beheergebied van Wetterskip Fryslân, Deltares, Doelen en toestand Dit onderdeel beschrijft doelen en toestand (S) van het waterlichaam. Daarbij wordt gemotiveerd indien wordt afgeweken van nationaal vastgestelde doelen en de toestand achteruit gaat. Duidelijk wordt voor welke biologische groepen en stoffen het waterlichaam niet voldoet (I). Chemische toestand Normoverschrijding Rapportage toestand 2014 Prognose 2021 (geen normoverschrijdingen) (geen normoverschrijdingen) Motivering chemische toestand: Naam waterlichaam: Friese boezem - regionale kanalen zonder scheepvaart Code waterlichaam: NL02L9d pagina 24 van 271

25 Chemie: prioritaire stoffen: geen overschrijding De chemische toestand is nu. Geen van de prioritaire stoffen vertoont een overschrijding. Dit is het algemene beeld voor alle waterlichamen en het geeft weer dat de toestand verbeterd is t.o.v De toekomstige aanscherping van de normen voor enkele PAK s is een aandachtspunt. Overige verontreinigende stoffen: overschrijding: ammoniak Bij de bepaling van de toestand in 2009 kwam een aantal metalen zoals koper en zink als overschrijding naar voren. Nu is gecorrigeerd voor de bio-beschikbaarheid door middel van de tweede lijnsbeoordeling. Vanwege de hoeveelheid opgeloste organische stof is er geen sprake meer van een overschrijding van de normen. Bij de toestandbepaling in 2009 was de analyse van ammonium niet betrouwbaar (te hoge rapportage grens). In de jaren is ammonium nauwkeuriger gemeten. De jaargemiddelde concentratie voldoet in bijna alle waterlichamen. In een aantal waterlichamen wordt de kritische concentratie van het gasvormige ammoniak (NH3) op meerdere momenten in het jaar overschreden (in dit waterlichaam tweemaal in de periode ). Het is niet zo dat deze overschrijdingen aanleiding geven tot zichtbare schade zoals vissterfte. De overschrijding wordt mede in de hand gewerkt door een hoge temperatuur en een hoge ph. De verbeterde rwzi s en het mestbeleid hebben in de periode 1980 tot heden bijgedragen aan een sterke afname van de overschrijdingen. Het IJsselmeer vertoont ook nu nog af en toe overschrijdingen. Er is een aantal stoffen waarvan het toetsingskader (o.a. het natuurlijke achtergrondgehalte) in ontwikkeling is. De verwachting is dat deze stoffen niet als normoverschrijdend worden aangemerkt. Het gaat om barium, kobalt,seleen en vanadium. Rapportage: De chemische toestand van de waterlichamen van Wetterskip Fryslân (Toetsing van de jaren ), Ecofide/Altenburg&Wymenga, Ecologische toestand Biologie GEP Prognose 2021 Macrofauna (EKR) 0,60 ontoereiken ntoereiken Overige waterflora (EKR) 0,60 E-slecht slecht Vis (EKR) 0,60 ontoereiken matig Fytoplankton (EKR) 0,60 matig Algemeen fysische chemie Fosfor totaal (zomergemiddelde) (mg P/l) 0,15 Stikstof totaal (zomergemiddelde) (mg N/l) 2,80 DIN (winterperiode) (mg N/l) Zoutgehalte (zomergemiddelde) (mg Cl/l) 300 Temperatuur (max. waarde) (gr.c) 25,0 Zuurgraad (zomergemiddelde) (-) 5,5-8,5 Zuurstofverzadiging(sgraad)(zomergemiddelde) (%) Doorzicht (zomergemiddelde) (m) 0,65 matig Legenda: blauw = zeer groen = geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht leeg = geen gegevens : deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Afhankelijk van het type KRW-waterlichaam dat gebruikt is voor de toestandsbeoordeling (het doeltype, hier M3) zijn bepaalde maatlatten niet van toepassing. Deze maatlatten zijn met in de toestandskolommen gemarkeerd. Naam waterlichaam: Friese boezem - regionale kanalen zonder scheepvaart Code waterlichaam: NL02L9d pagina 25 van 271

26 Specifiek verontreinigende stoffen Normoverschrijding Rapportage toestand ammonium (NH4) Motivering ecologische toestand: De toestand van waterlichaam Friese boezem- regionale kanalen zonder scheepvaart in het veld is niet zichtbaar veranderd; er is geen sprake van achteruitgang. De beoordeling van macrofauna, macrofyten en vissen is in 2009 te hoog geschat (Basisdocument KRW 2015). De getalsmatige achteruitgang van vissen is deels te wijten aan verschillen in klimaat en bemonstering en niet aan daadwerkelijke achteruitgang. De nieuwe maatlat heeft een beperkt effect op de beoordeling. De prognose is dat de komende planperiode tenminste geen achteruitgang optreedt en dat voor vissen een matige toestand kan worden bereikt. Eindoordeel Chemie Totaal C-voldoet nie C-voldoet Ecologie Totaal E-slecht Biologie E-slecht Fysische chemie Specifiek verontreinigende stoffen C-voldoet nie C-voldoet nie Legenda: - Chemie: blauw = /voldoet rood = niet /voldoet niet - Ecologie: blauw = zeer groen = /voldoet geel = matig oranje = ontoereikend : deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. rood = slecht/voldoet niet Het ministerie I&M heeft de waterbeheerders verzocht ook een prognose voor 2027 in te vullen. De KRW schrijft voor dat alle doelen uiterlijk in 2027 worden gehaald. Daarom is de prognose voor 2027 geheel groen (ecologie) en blauw (chemie) gekleurd. Bij de voorbereiding van de derde KRW planperiode zal onderzocht worden of en hoe de doelen in 2027 worden gehaald. Zo nodig worden de doelen bijgesteld binnen de kaders die de KRW daarvoor biedt. Naam waterlichaam: Friese boezem - regionale kanalen zonder scheepvaart Code waterlichaam: NL02L9d pagina 26 van 271

27 4. Maatregelen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn (R). Er zijn landelijke en gebiedsgerichte maatregelen. De landelijke maatregelen staan in het maatregelprogramma bij het stroomgebiedbeheerplan. Gebiedsgerichte maatregelen staan hieronder in tabellen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen: 1. maatregelen in SGBP 2009 voor de periode t/m overige maatregelen uitgevoerd in de periode t/m maatregelen gepland voor de periode maatregelen gepland voor de periode Verder is aangegeven wanneer een maatregel is gericht op de opgave op grond van een beschermd gebied. Maatregelen opgevoerd in SGBP 2009 voor de periode t/m 2015 Afkoppelopgave gemeente Ferwerderadeel afkoppelen verhard oppervlak Gemeente Ferwerderadeel Voortgang: ha Motivering: Uitgevoerd: 1,5 Hallum Afkoppelopgave gemeente Gaasterlân-Sleat vasthouden water in haarvaten van het systeem Gemeente Gaesterlân Sleat Voortgang: ha Motivering: Uitgevoerd: 3,7 Oudemirdum Afkoppelopgave gemeente Harlingen afkoppelen verhard oppervlak Gemeente Harlingen Voortgang: ha Motivering: Uitgevoerd: 1,46 Harlingen Natuurvriendelijke oevers verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water Wetterskip Fryslân Voortgang: km Motivering: In uitvoering: 4 Uitgevoerd: 39 Regiovariant ,5 ha 3,7 ha 1,46 ha 43 km Vispassages vispasseerbaar maken kunstwerk Wetterskip Fryslân Voortgang: stuks Motivering: Uitgevoerd: 1 Regiovariant Er zijn inmiddels nog 2 extra kunstwerken vispasseerbaar gemaakt (totaal 3) 1 stuks Naam waterlichaam: Friese boezem - regionale kanalen zonder scheepvaart Code waterlichaam: NL02L9d pagina 27 van 271

28 Maatregelen gepland voor de periode Natuurvriendelijke oevers verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water Wetterskip Fryslân Andere richtlijn: Variant km Maatregelen gepland voor de periode Natuurvriendelijke oevers verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water Wetterskip Fryslân Andere richtlijn: Variant km 5. Toepassing uitzonderingen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn, maar er kan ook van een uitzondering gebruik gemaakt worden (R). De KRW biedt ruimte om af te wijken van de doelen. Zo kan de realisatie van doelen worden gefaseerd en kunnen doelen worden verlaagd. Ook mag rekening worden gehouden met bepaalde nieuwe ontwikkelingen. Dit alles moet wel passen binnen de randvoorwaarden van de richtlijn. Het gebruik van deze uitzonderingen en de motiveringen hierbij worden hier weergegeven. Fasering van doelbereik tot na 2021 Voor alle stoffen en kwaliteitselementen waarvoor in onderdeel '3. Status, doelen en toestand' is aangegeven dat de prognose voor 2021 niet "" is, is fasering aan de orde. Motiveringsgrond Onevenredig kostbaar Kwaliteitselement Biologie totaal Motivering per motiveringsgrond: Onevenredig kostbaar Er is sprake van een gefaseerde uitvoering van de maatregelen op basis van haalbaarheid en betaalbaarheid. De onderbouwing daarvan is beschreven in de Beslisnota en het Basisdocument KRW van Wetterskip Fryslân voor de planperiode Doelverlaging Conform beleidsafspraken wordt voor 2021 niet overgegaan tot doelverlaging. Tijdelijke achteruitgang Wordt er beroep gedaan op art. 4.6 KRW m.b.t. tijdelijke achteruitgang? Motiveringsgrond Natuurlijke omstandigheden Kwaliteitselement Biologie totaal Motivering per motiveringsgrond Natuurlijke omstandigheden Er is in het veld geen werkelijke achteruitgang. De beooordeling van de biologie is in 2009 te positief ingeschat. Nieuwe ontwikkelingen Wordt er beroep gedaan op art. 4.7 KRW m.b.t. nieuwe veranderingen in fysische omstandigheden van het waterlichaam? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.7 KRW. Naam waterlichaam: Friese boezem - regionale kanalen zonder scheepvaart Code waterlichaam: NL02L9d pagina 28 van 271

29 Factsheet: NL33DA Drentse Aa De informatie die in deze factsheet wordt weergegeven is bijgewerkt tot en met het moment van het aanmaken van deze factsheet, zoals vermeld in de voettekst. Deze factsheet is een werkversie ten behoeve van eigen gebruik door de waterbeheerder. Hoewel waterbeheerders en Informatiehuis Water alles in het werk gesteld hebben om de meest actuele gegevens in deze factsheet te verwerken, kan niet worden uitgesloten dat de factsheet onjuiste of onvolledige informatie bevat. 1. Basisgegevens Dit onderdeel beschrijft de kenmerken en de status van het waterlichaam en geeft informatie over de beschermde gebieden, die een relatie met het waterlichaam hebben. Naam: Drentse Aa Code: NL33DA Deelstroomgebied: Waterbeheerder: Provincies: Gemeenten: Eems Waterschap Hunze en Aa's Provincie Groningen, Provincie Drenthe Type: Status: Aa en Hunze, Assen, Haren, Midden-Drenthe, Tynaarlo R5 (Langzaam stromende middenloop/benedenloop op zand) Sterk Veranderd Wateronttrekking t.b.v. menselijke consumptie: Ja Naam waterlichaam: Drentse Aa Code waterlichaam: NL33DA pagina 29 van 271

30 Karakterschets: Een langzaam stromende, meanderende laaglandbeek met zandbanken en overhangende oevers die voor het overgrote deel in Drenthe ligt. Een klein benedenstrooms deel, dat in 2004 deels in oorspronkelijke staat is hersteld, ligt in Groningen. De beek ligt in een gevarieerd landschap van open oeverlanden en boomwallen en kent plaatselijk een beek begeleidende vegetatie met bomen waardoor beschaduwing optreedt. De beek wordt gevoed door regen- en kwelwater en kent géén aanvoer van gebiedsvreemd water. Het beeksysteem van de Drentse Aa is grotendeels nog intact en wordt binnen Nederland beschouwd als een van de hydrologisch meest gave beekdalsystemen. De Drentse Aa ligt in een uniek gebied vanwege de grote mate van landschappelijke gaafheid, cultuurhistorie en archeologische waarden en de aanwezigheid van relatief grote oppervlakken waardevolle natte natuur. Het waterlichaam van de Drentse Aa ligt deels in, en beïnvloedt het Natura2000 gebied Drentse Aa. Het Natura2000 gebied Witterveld ligt in het stroomgebied van de Drentse Aa, maar het waterlichaam doorkruist dit gebied niet. (zie Het beekdal van de Drentse Aa is ook aangewezen als Nationaal beek en esdorpenlandschap en deels als Nationaal park Drentsche Aa, het waterlichaam van de Drentsche Aa is hier onderdeel van (zie Provinciale Omgevingsverordening prov. Drenthe) Het waterlichaam Drentse Aa is voor het grootste deel aangewezen als waterwingebied voor de onttrekking van oppervlaktewater ten behoeve van de bereiding van drinkwater. Daarnaast stroomt het waterlichaam langs het waterwingebied in Assen. (Bron: Provinciale Omgevingsverordening prov. Drenthe). Beschermde gebieden: - Habitatrichtlijn Drentsche Aa-gebied (NL_HAB_25) Status: Sterk Veranderd Hydromorfologische herstelmaatregelen die niet uitgevoerd kunnen worden vanwege significante negatieve effecten aan gebruiksfuncties en/of milieu in bredere zin: Maatregelen wel beschouwd, niet uitvoerbaar gebruiksfuncties Milieu in brede zin Scheepvaart, havens, recreatie Activiteiten waarvoor water wordt opgeslagen Waterhuishouding en bescherming tegen overstromingen Overige duurzame activiteiten Anders, zie toelichting Fal Fal Fal Tru Fal Fal Beperken piekafvoeren in bovenlopen agrarisch gebied Fal Fal Fal Tru Fal Fal Hanteren natuurlijk waterpeil in agrarisch gebied Fal Fal Fal Tru Fal Fal Naam waterlichaam: Drentse Aa Code waterlichaam: NL33DA pagina 30 van 271

31 Motivering per gebruiksfunctie: Gebruiksfunctie: Motivering: Waterhuishouding, bescherming tegen overstromingen, afwatering Door het hanteren van een flexibeler peilbeheer in dit waterlichaam kunnen in (extreem) natte situaties hogere waterstanden optreden waardoor de kans op overstroming en wateroverlast toe neemt. Een gevolg hiervan is een aanzienlijke schade voor zowel de landbouw als het stedelijk gebied (gemeente Assen en de dorpen in het beekdal). Het beperken van piekafvoeren in de bovenlopen is vanwege van schade aan de functie landbouw niet mogelijk Beschouwde alternatieven: Een deel van de benedenloop van de Drentsche Aa kent een gestuwd waterpeil omdat deze in open verbinding staat met de boezem. Dit zorgt voor een sterke afname van de stroming bij lagere waterafvoeren. Door de uitgevoerde waterhuishoudkundige aanpassingen in de bovenlopen van de Drentsche Aa t.b.v. de landbouw is het afvoerregime van de beek veranderd. Met name de piekafvoeren zijn hierdoor toegenomen. Dit heeft o.a. geleid tot de aanleg van verdeelwerk Loon waarmee piekafvoeren vanuit het beeksysteem naar het Havenkanaal/Noord-Willemskanaal worden afgevoerd. Dit heeft het natuurlijke afvoerpatroon van de beek tijdens hoogwatersituaties (inundaties) sterk beïnvloed. Alternatieven voor de ingrepen die hebben geleid tot het sterk veranderde karakter van het waterlichaam zijn beschouwd, maar deze zijn verworpen om de volgende reden(en): - onevenredig hoge kosten - technisch onhaalbaar - alternatieven hebben meer negatieve effecten op het milieu Motivering: alternatieven meer negatieve effecten op het milieu: wanneer we de kaden zouden weghalen in de benedenloop zal het laaggelegen gebied langs de beek permanent inunderen, waardoor het specifieke karakter van de beek verdwijnt. verdeelwerk Loon geheel verwijderen is technisch onhaalbaar vanwege de noodzakelijke afwatering van de stad Assen en woonkernen benedenstrooms van het verdeelwerk Loon. Onevenredig hoge kosten: Omdat het areaal waar schade optreedt door wateroverlast over het algemeen vele hectaren bedraagt, is het verplaatsen van hier gelegen gebruiksfuncties alleen tegen onevenredig hoge kosten mogelijk. Naam waterlichaam: Drentse Aa Code waterlichaam: NL33DA pagina 31 van 271

32 2. Belastingen en effecten van menselijke activiteiten Voor de analyse van een waterlichaam wordt gebruik gemaakt van de DPSIR methode: Drivers - Pressures - State - Impact - Responses. Bepaalde functies (D) zorgen voor een belasting (P) die invloed heeft op de toestand (S) en het functioneren van het waterlichaam (I), die vragen om een respons (R) via maatregelen en/of toepassing van een uitzondering. Dit blok beschrijft de significante belastingen (D) op het waterlichaam en geeft informatie over de effecten ervan (P). Bij de volgende onderdelen komen S, I en R aan bod. Menselijke activiteiten en effecten Hoofdgroep Belasting Functie Effect diffuse bronnen Run-off (afstromend wegwater en regenwaterriolen) Bestrijdingsmiddelen / Zware metalen / Nutrienten diffuse bronnen Landbouwactiviteiten Verstoring biologisch evenwicht regulering waterbeweging barrières (niet of moeilijk (vis)passeerbare gemalen, stuwen, dammen etc.) Peilbeheer (grond)water Continuum doorbroken regulering waterbeweging Hydrologische verandering watersysteem voor hoogwaterbescherming Vermindering natuurlijke beekprocessen en leefgebied voor aquatische flora en fauna. Verandering afvoerkarakteristiek en vermindering bergingscapaciteit regulering waterbeweging Fysieke wijziging watersysteem voor landbouwactiviteiten Verandering afvoerkarakteristiek regulering waterbeweging Dammen, dijken, kribben en stuwen - anders / overig Kunstmatige waterhuishouding Barrieres regulering waterbeweging Dammen, dijken, kribben en stuwen voor hoogwaterbescherming De belastingen zijn bepaald in de watersysteemanalyse die is uitgevoerd ten behoeve van het gebiedsproces. De belastingen komen ondermeer vanuit de landbouw (belangrijkste, zowel nutriënten als gewasbeschermingsmiddelen) en stedelijk gebied (gewasbeschermingsmiddelen). Daarnaast is door regulering waterbeweging en morfologische aanpassing de waterhuishouding kunstmatig en verandering in afvoerkarakteristiek en vermindering bergingscapaciteit opgetreden. Als gevolg hiervan vermindering natuurlijke processen en leefgebied voor aquatische flora en fauna. 3. Doelen en toestand Dit onderdeel beschrijft doelen en toestand (S) van het waterlichaam. Daarbij wordt gemotiveerd indien wordt afgeweken van nationaal vastgestelde doelen en de toestand achteruit gaat. Duidelijk wordt voor welke biologische groepen en stoffen het waterlichaam niet voldoet (I). Chemische toestand Normoverschrijding Rapportage toestand 2014 Prognose 2021 (geen normoverschrijdingen) (geen normoverschrijdingen) Naam waterlichaam: Drentse Aa Code waterlichaam: NL33DA pagina 32 van 271

33 Motivering chemische toestand: Koper en zink vallen onder de specifieke verontreinigende stoffen. Voor deze parameters is een beheerdersoordeel toegepast (te weten: voldoet). Bij het beheerdersoordeel is rekening gehouden met biobeschikbaarheid en achtergrondwaarden. Gewasbeschermingsmiddelen (GBM): Deze vallen onder specifieke verontreinigende stoffen. Op het KRW meetpunt 2101 en op de overige GBM meetpunten in het waterlichaam Drentse Aa treffen we overschrijdingen aan van GBM. Het beheerdersoordeel is daarom dat de specifieke verontreinigende stoffen niet voldoen. Het betreft zowel herbiciden, insecticiden als fungicide. Samen met Waterbedrijf Groningen en Provincie Drenthe wordt al het mogelijke gedaan om het optreden van deze overschrijdingen te verminderen. Een voorbeeld hiervan is het project Schone Bron Drente Aa ( ) waarbij onderzoek is gedaan naar de herkomst van GBM in verschillende zijtakken van de Drentse Aa. In 2013 is een gebiedsdossier opgesteld voor de drinkwaterwinning Drentse Aa, waarin de risico s en belastingen in beeld zijn gebracht. In 2014 wordt het uitvoeringsprogramma opgesteld en vastgesteld, waarin maatregelen zijn opgenomen voor de terugdringing van de gewasbeschermingsmiddelen. Deze aanpak is opgenomen in de KRW maatregelen lijst. Voor de toestand van prioritaire stoffen is een beheerdersoordeel toegepast (te weten: voldoet). De toestand voor prioritaire stoffen in het waterlichaam Eemskanaal/Winschoterdiep werd namelijk tot nog toe geprojecteerd op dit waterlichaam, maar dit is niet terecht. Ecologische toestand Biologie GEP Prognose 2021 Macrofauna (EKR) 0,60 Overige waterflora (EKR) 0,53 matig Vis (EKR) 0,35 ontoereiken matig Fytoplankton (EKR) Algemeen fysische chemie Fosfor totaal (zomergemiddelde) (mg P/l) 0,10 Stikstof totaal (zomergemiddelde) (mg N/l) 2,20 DIN (winterperiode) (mg N/l) Zoutgehalte (zomergemiddelde) (mg Cl/l) 30 Temperatuur (max. waarde) (gr.c) 25,0 Zuurgraad (zomergemiddelde) (-) 5,5-8,5 Zuurstofverzadiging(sgraad)(zomergemiddelde) (%) Doorzicht (zomergemiddelde) (m) Legenda: blauw = zeer groen = geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht leeg = geen gegevens : deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Afhankelijk van het type KRW-waterlichaam dat gebruikt is voor de toestandsbeoordeling (het doeltype, hier R5) zijn bepaalde maatlatten niet van toepassing. Deze maatlatten zijn met in de toestandskolommen gemarkeerd. Naam waterlichaam: Drentse Aa Code waterlichaam: NL33DA pagina 33 van 271

34 Specifiek verontreinigende stoffen Normoverschrijding Rapportage toestand 2014 (geen normoverschrijdingen) Motivering ecologische toestand: Voor de kwaliteitselementen overige waterflora (macrofyten) en vis zijn de toestanden 2009 bepaald met oude maatlatten tegen oude GEP doelen en de toestand met nieuwe maatlatten tegen nieuwe GEP doelen. Dit methodische verschil verklaart in de eerste plaats de verschillen voor deze kwaliteitselemententen tussen de toestand 2009 en toestand Er is hier dus geen sprake van daadwerkelijke verandering in toestand. De afleiding van de nieuwe GEP doelen is vastgelegd in achtergronddocumenten. Ten opzichte van de uitgangssituatie is de biologie nog niet verbeterd. Dit is conform de verwachting: Een groot deel van de maatregelen is recentelijk uitgevoerd of moet nog uitgevoerd worden en het effect van maatregelen op de ecologie is niet direct waarneembaar. De ecologie heeft tijd nodig zich aan te passen aan veranderde omstandigheden en tot ontwikkeling te komen. De belangrijkste beperkende factoren voor de ecologie zijn normalisatie en de verandering in waterhuishouding (ontbreken stroming, inundaties en optreden van onnatuurlijke, grote afvoerpieken). Stuwen en andere migratiebeperkingen zorgen ervoor dat migrerende vis een deel van de bovenstroomse delen nog niet kunnen bereiken. Het beheer en onderhoud wordt zoveel mogelijk afgestemd op de functies van de beek (water aan- en afvoer en natuur). Voor de fysisch-chemische parameters stikstof, fosfaat, zuurstof, doorzicht, chloride en chlorofyl-a hanteren wij gebiedsgerichte doelen. Deze zijn afgeleid op basis van de gebiedsspecifieke kenmerken en omstandigheden. In het algemeen is de fysisch-chemische kwaliteit van de beek te noemen. P en N voldoen op de hoofdmeetpunten. Plaatselijk vindt nadelige beïnvloeding door nutriënten plaats. Dit betreft vooral kleine bovenlopen. Voor drinkwater gebruikt water (beoordeling 2014) Normoverschrijding toestandsbepaling 2014: Toename zuiveringsinspanning: Ja Ja Eindoordeel Chemie Totaal C-voldoet nie C-voldoet Ecologie Totaal ontoereiken Legenda: - Chemie: Biologie ontoereiken Fysische chemie Specifiek verontreinigende stoffen C-voldoet nie C-voldoet nie blauw = /voldoet rood = niet /voldoet niet - Ecologie: blauw = zeer groen = /voldoet geel = matig oranje = ontoereikend : deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. rood = slecht/voldoet niet Het ministerie I&M heeft de waterbeheerders verzocht ook een prognose voor 2027 in te vullen. De KRW schrijft voor dat alle doelen uiterlijk in 2027 worden gehaald. Daarom is de prognose voor 2027 geheel groen (ecologie) en blauw (chemie) gekleurd. Bij de voorbereiding van de derde KRW planperiode zal onderzocht worden of en hoe de doelen in 2027 worden gehaald. Naam waterlichaam: Drentse Aa Code waterlichaam: NL33DA pagina 34 van 271

35 4. Maatregelen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn (R). Er zijn landelijke en gebiedsgerichte maatregelen. De landelijke maatregelen staan in het maatregelprogramma bij het stroomgebiedbeheerplan. Gebiedsgerichte maatregelen staan hieronder in tabellen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen: 1. maatregelen in SGBP 2009 voor de periode t/m overige maatregelen uitgevoerd in de periode t/m maatregelen gepland voor de periode maatregelen gepland voor de periode Verder is aangegeven wanneer een maatregel is gericht op de opgave op grond van een beschermd gebied. Maatregelen opgevoerd in SGBP 2009 voor de periode t/m 2015 afkoppelopgave gemeente Assen afkoppelen verhard oppervlak Gemeente Assen Voortgang: ha Motivering: Uitgevoerd: 0,65 baggeren Nijlands loopje (gemeente Assen) verwijderen verontreinigde bagger Gemeente Assen Voortgang: m3 Motivering: Uitgevoerd: < 2015 herinrichting Deurzerdiep - Amelterbos overige inrichtingsmaatregelen Waterschap Hunze en Aa's Voortgang: stuks Motivering: Uitgevoerd: 1 < 2015 hermeandering beektrajecten Anreeperdiep. Deurzerdiep. Zeegser loopje (3 km) verbreden / hermeanderen / nvo; (snel) stromend water Waterschap Hunze en Aa's Voortgang: km Motivering: In uitvoering: 2 Uitgevoerd: 1 < 2015 onderzoek naar beekpeilverhogende maatregelen en inrichting uitvoeren onderzoek Waterschap Hunze en Aa's Voortgang: stuks Motivering: In uitvoering: 1 < 2015 saneren riooloverstort HBDA (gemeente Tynaarlo) aanpakken riooloverstorten Gemeente Tynaarlo Voortgang: stuks Motivering: 0,65 ha m3 1 stuks 3 km 1 stuks 1 stuks Naam waterlichaam: Drentse Aa Code waterlichaam: NL33DA pagina 35 van 271

36 Uitgevoerd: 1 < 2015 verdrogingsbestrijding 2000 ha Drentse deel overige inrichtingsmaatregelen Waterschap Hunze en Aa's 3 stuks Voortgang: stuks Motivering: In uitvoering: 1 Uitgevoerd: 2 De opgave is teruggebracht van 11 st. naar 3 st. 8 st. vervallen als opgave voor het oppervlaktewaterlichaam, bestuursvoorstel , voorstel opnemen bij opgave grondwaterlichaam Motivatie: voor 8 st. geen directe relatie met oppervlaktewaterlichaam aantoonbaar. verdrogingsbestrijding. 200 ha Groninger deel (Westerlanden. Lappenvoort, Besloten venen) overige inrichtingsmaatregelen Waterschap Hunze en Aa's 1 stuks Voortgang: stuks Motivering: Planvoorbereiding: 1 De opgave is teruggebracht van 2 st. naar 1 st. De opgave is teruggebracht van 2 st. naar 1 st. 1 st. vervallen als opgave voor het oppervlaktewaterlichaam, bestuursvoorstel , voorstel opnemen bij opgave grondwaterlichaam < 2015 Motivatie: voor 1 st. geen directe relatie met oppervlaktewaterlichaam aantoonbaar. Naam waterlichaam: Drentse Aa Code waterlichaam: NL33DA pagina 36 van 271

37 Maatregelen gepland voor de periode Andere richtlijn: > 2015 hermeandering beektrajecten delen van Witterdiep (1 km) verbreden / hermeanderen / nvo; (snel) stromend water Waterschap Hunze en Aa's Habitatrichtlijn 1 km inrichting Rolderdiep 3 km verbreden / hermeanderen / nvo; (snel) stromend water Waterschap Hunze en Aa's Andere richtlijn: Habitatrichtlijn Inrichtingsplan Hermeandering Amerdiep 1 stuks overige inrichtingsmaatregelen Waterschap Hunze en Aa's Andere richtlijn: Habitatrichtlijn Andere richtlijn: Maatregelen Uitvoeringsprogramma oppervlaktewateronttrekking Drentsche Aa verminderen emissie gewasbescherming- / bestrijdingsmiddelen Waterschap Hunze en Aa's Habitatrichtlijn Betreft emissies vanuit landbouw en stad. Het Uitvoeringsprogramma betreft onderzoek en maatregelen. 1 stuks Onderzoek fosfaat nalevering uit de bodem door doorslag van gronden 1 stuks uitvoeren onderzoek Waterschap Hunze en Aa's Andere richtlijn: Opheffen visbarrières o.a. Rolderdiep 3 stuks vispasseerbaar maken kunstwerk Waterschap Hunze en Aa's Andere richtlijn: Andere richtlijn: verhoging beekpeillen. verhoging grondwaterstanden. vermindering grondwaterwinning aanpassen waterpeil Waterschap Hunze en Aa's Habitatrichtlijn Vergroten afvoer verdeelwerk Loon i.c.m. beekpeilverhoging Loonerdiep en Taarloosche diep,anloerdiep, Zeegserloopje 3 stuks Maatregelen gepland voor de periode inrichting Amerdiep 2,8 km Naam waterlichaam: Drentse Aa Code waterlichaam: NL33DA pagina 37 van 271

38 Andere richtlijn: verbreden / hermeanderen / nvo; (snel) stromend water Waterschap Hunze en Aa's Habitatrichtlijn Voor een verdere reductie van de nutriënten belasting is tevens het landelijk mestbeleid van toepassing 5. Toepassing uitzonderingen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn, maar er kan ook van een uitzondering gebruik gemaakt worden (R). De KRW biedt ruimte om af te wijken van de doelen. Zo kan de realisatie van doelen worden gefaseerd en kunnen doelen worden verlaagd. Ook mag rekening worden gehouden met bepaalde nieuwe ontwikkelingen. Dit alles moet wel passen binnen de randvoorwaarden van de richtlijn. Het gebruik van deze uitzonderingen en de motiveringen hierbij worden hier weergegeven. Fasering van doelbereik tot na 2021 Voor alle stoffen en kwaliteitselementen waarvoor in onderdeel '3. Status, doelen en toestand' is aangegeven dat de prognose voor 2021 niet "" is, is fasering aan de orde. Motiveringsgrond Natuurlijke omstandigheden Onevenredig kostbaar Technisch onhaalbaar Kwaliteitselement Overige waterflora, Vis-kwaliteit Overige waterflora, Vis-kwaliteit Overige waterflora, Vis-kwaliteit Motivering per motiveringsgrond: Natuurlijke omstandigheden Een aanzienlijk deel van de inrichtingsmaatregelen wordt in de eerste en tweede planperiode uitgevoerd. Uit onderzoek is gebleken dat het in veel gevallen een aantal jaar kan duren voordat het ecosysteem zich volledig heeft aangepast aan een nieuwe situatie, bijvoorbeeld omdat het tijd kost voor bepaalde soorten om nieuw habitat te koloniseren. Om deze redenen zijn de effecten van maatregelen in de eerste en tweede planperiode pas in de derde planperiode volledig van kracht. Onevenredig kostbaar Waterschap Hunze en Aa s ontvangt jaarlijks ongeveer 85 miljoen aan inkomsten (stand van zaken 2015). Voor het KRW maatregelenpakket van de periode wordt jaarlijks gemiddeld 3.77 miljoen uitgetrokken, waarmee de kosten binnen de randvoorwaarde blijven van beperkte lastenstijging voor de burger zoals afgesproken met het bestuur. De overige maatregelen staan gepland na 2021, omdat het eerder uitvoeren van meer maatregelen als disproportioneel kostbaar wordt beschouwd. Technisch onhaalbaar Vanwege het maatschappelijke draagvlak, vindt grondverwerving vrijwel altijd plaats op vrijwillige basis. Een gefaseerde uitvoering is dan in veel gevallen voordeliger, omdat hiermee het opdrijven van grondprijzen kan worden tegengegaan. Bovendien is het niet aannemelijk dat alle benodigde gronden voor herinrichting tijdig verworven zijn, want er is vervolgens ook nog tijd nodig voor realisatie van maatregelen. Kansen om grond te verwerven zijn vaak gebonden aan bepaalde gebeurtenissen (ruilverkaveling, bedrijfsovernames), die zich lang niet op alle locaties binnen de komende periode zullen voordoen. Dergelijke grootschalige gebiedsprocessen kennen mede als gevolg van juridische procedures een doorlooptijd die de planperiode overschrijdt. Dit heeft als consequentie dat fasering nodig is. Doelverlaging Conform beleidsafspraken wordt voor 2021 niet overgegaan tot doelverlaging. Tijdelijke achteruitgang Wordt er beroep gedaan op art. 4.6 KRW m.b.t. tijdelijke achteruitgang? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.6 KRW. Naam waterlichaam: Drentse Aa Code waterlichaam: NL33DA pagina 38 van 271

39 Nieuwe ontwikkelingen Wordt er beroep gedaan op art. 4.7 KRW m.b.t. nieuwe veranderingen in fysische omstandigheden van het waterlichaam? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.7 KRW. Naam waterlichaam: Drentse Aa Code waterlichaam: NL33DA pagina 39 van 271

40 Factsheet: NL33DW_2 Boezemkanalen Duurswold De informatie die in deze factsheet wordt weergegeven is bijgewerkt tot en met het moment van het aanmaken van deze factsheet, zoals vermeld in de voettekst. Deze factsheet is een werkversie ten behoeve van eigen gebruik door de waterbeheerder. Hoewel waterbeheerders en Informatiehuis Water alles in het werk gesteld hebben om de meest actuele gegevens in deze factsheet te verwerken, kan niet worden uitgesloten dat de factsheet onjuiste of onvolledige informatie bevat. 1. Basisgegevens Dit onderdeel beschrijft de kenmerken en de status van het waterlichaam en geeft informatie over de beschermde gebieden, die een relatie met het waterlichaam hebben. Naam: Boezemkanalen Duurswold Code: NL33DW_2 Deelstroomgebied: Waterbeheerder: Provincies: Gemeenten: Eems Waterschap Hunze en Aa's Provincie Groningen Type: Status: Appingedam, Delfzijl, Groningen (Gr), Slochteren M6a (Grote ondiepe kanalen zonder scheepvaart) Kunstmatig Wateronttrekking t.b.v. menselijke consumptie: Nee Naam waterlichaam: Boezemkanalen Duurswold Code waterlichaam: NL33DW_2 pagina 40 van 271

41 Karakterschets: Afwateringskanalen met boezemfunctie in laagveengebied. Het water wordt gevoed door regen, grondwater, instromend oppervlaktewater of uitgeslagen polderwater. Ten tijde van watertekort wordt via deze kanalen IJsselmeerwater aangevoerd. Het profiel van de kanalen is rechthoekig of trapeziumvormig met abrupte overgangen van land naar water. De typering van dit waterlichaam is gecorrigeerd naar kanaaltype (in plaats van het eerder gebruikte meertype). Er is een niet significante wijziging van de begrenzing van het waterlichaam doorgevoerd: het Rijpmakanaal is verwijderd en de Slochter Ae is toegevoegd. In oppervlakte en lengte is er geen wijziging. Beschermde gebieden: Er zijn geen relevante beschermde gebieden voor dit waterlichaam. Status: Kunstmatig Het waterlichaam is door mensen gegraven op een plaats waar voorheen geen water was. 2. Belastingen en effecten van menselijke activiteiten Voor de analyse van een waterlichaam wordt gebruik gemaakt van de DPSIR methode: Drivers - Pressures - State - Impact - Responses. Bepaalde functies (D) zorgen voor een belasting (P) die invloed heeft op de toestand (S) en het functioneren van het waterlichaam (I), die vragen om een respons (R) via maatregelen en/of toepassing van een uitzondering. Dit blok beschrijft de significante belastingen (D) op het waterlichaam en geeft informatie over de effecten ervan (P). Bij de volgende onderdelen komen S, I en R aan bod. Menselijke activiteiten en effecten Hoofdgroep Belasting Functie Effect regulering waterbeweging regulering waterbeweging regulering waterbeweging Dammen, dijken, kribben en stuwen - anders / overig Dammen, dijken, kribben en stuwen voor hoogwaterbescherming barrières (niet of moeilijk (vis)passeerbare gemalen, stuwen, dammen etc.) onnatuurlijk peilregime onnatuurlijke oevermilieus Peilbeheer (grond)water continuüm doorbroken De belastingen zijn bepaald in de watersysteemanalyse die is uitgevoerd ten behoeve van het gebiedsproces. Belangrijke belastingen zijn het profiel (er zijn vaak harde overgangen van land naar water) en het niet-natuurlijke peilbeheer. 3. Doelen en toestand Dit onderdeel beschrijft doelen en toestand (S) van het waterlichaam. Daarbij wordt gemotiveerd indien wordt afgeweken van nationaal vastgestelde doelen en de toestand achteruit gaat. Duidelijk wordt voor welke biologische groepen en stoffen het waterlichaam niet voldoet (I). Chemische toestand Normoverschrijding Rapportage toestand 2014 Prognose 2021 (geen normoverschrijdingen) (geen normoverschrijdingen) Naam waterlichaam: Boezemkanalen Duurswold Code waterlichaam: NL33DW_2 pagina 41 van 271

42 Motivering chemische toestand: Er is geen toelichting beschikbaar. Ecologische toestand Biologie GEP Prognose 2021 Macrofauna (EKR) 0,60 Overige waterflora (EKR) 0,60 ontoereiken matig Vis (EKR) 0,60 Fytoplankton (EKR) 0,60 Algemeen fysische chemie Fosfor totaal (zomergemiddelde) (mg P/l) 0,15 Stikstof totaal (zomergemiddelde) (mg N/l) 4,00 DIN (winterperiode) (mg N/l) Zoutgehalte (zomergemiddelde) (mg Cl/l) 400 E-slecht Temperatuur (max. waarde) (gr.c) 25,0 Zuurgraad (zomergemiddelde) (-) 5,5-8,5 Zuurstofverzadiging(sgraad)(zomergemiddelde) (%) Doorzicht (zomergemiddelde) (m) 0,40 Legenda: blauw = zeer groen = geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht leeg = geen gegevens : deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Afhankelijk van het type KRW-waterlichaam dat gebruikt is voor de toestandsbeoordeling (het doeltype, hier M6a) zijn bepaalde maatlatten niet van toepassing. Deze maatlatten zijn met in de toestandskolommen gemarkeerd. Specifiek verontreinigende stoffen Normoverschrijding Rapportage toestand 2014 (geen normoverschrijdingen) Motivering ecologische toestand: Naam waterlichaam: Boezemkanalen Duurswold Code waterlichaam: NL33DW_2 pagina 42 van 271

43 Voor de kwaliteitselementen overige waterflora (macrofyten) en vis zijn de toestanden 2009 bepaald met oude maatlatten tegen oude GEP doelen en de toestand met nieuwe maatlatten tegen nieuwe GEP doelen. Dit methodische verschil verklaart in de eerste plaats de verschillen voor deze kwaliteitselemententen tussen de toestand 2009 en toestand Er is hier dus geen sprake van daadwerkelijke verandering in toestand. De afleiding van de nieuwe GEP doelen is vastgelegd in achtergronddocumenten. Er zijn tussen 2007 en 2013 geen metingen gedaan naar de toestand van biologische kwaliteitselementen. Er kan daarom niet worden vastgesteld wat de huidige toestand is en of er verandering is opgetreden in de toestand in deze periode. De huidige toestand is nu beoordeeld een-op-een op basis van de metingen uit 2007 waarop ook de toestand 2009 is gebaseerd. Door vaste en tegennatuurlijk peilen en niet-natuurlijke oevers (steil en deels verhard) zijn de oevers nog onvoldoende ontwikkeld (onvoldoende ondergedoken waterplanten en oeverbegroeiing). Hiermee ontbreekt ook een deel van het leefgebied van vis en macrofauna. Door de aanleg van extra natuurvriendelijke oevers wordt dit verbeterd. Op de gerealiseerde natuurvriendelijke oevers voeren we aangepast beheer en onderhoud door, ondermeer gericht op de ontwikkeling van de juiste vegetatie (geen monocultuur van riet). Vanaf 2016 wordt er een natuurlijker peilbeheer gevoerd in het Duurswold/boezemsysteem. Verwachting is dat hiermee de doelen voor biologie op den duur gehaald worden. Voor de fysisch-chemische parameters stikstof, fosfaat, zuurstof, doorzicht, chloride en chlorofyl-a hanteren wij gebiedsgerichte doelen. Deze zijn afgeleid op basis van de gebiedsspecifieke kenmerken en omstandigheden. Eindoordeel Chemie Totaal C-voldoet C-voldoet Ecologie Totaal ontoereiken Biologie ontoereiken Fysische chemie E-slecht Specifiek verontreinigende stoffen C-voldoet nie C-voldoet Legenda: - Chemie: blauw = /voldoet rood = niet /voldoet niet - Ecologie: blauw = zeer groen = /voldoet geel = matig oranje = ontoereikend : deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. rood = slecht/voldoet niet Het ministerie I&M heeft de waterbeheerders verzocht ook een prognose voor 2027 in te vullen. De KRW schrijft voor dat alle doelen uiterlijk in 2027 worden gehaald. Daarom is de prognose voor 2027 geheel groen (ecologie) en blauw (chemie) gekleurd. Bij de voorbereiding van de derde KRW planperiode zal onderzocht worden of en hoe de doelen in 2027 worden gehaald. Naam waterlichaam: Boezemkanalen Duurswold Code waterlichaam: NL33DW_2 pagina 43 van 271

44 4. Maatregelen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn (R). Er zijn landelijke en gebiedsgerichte maatregelen. De landelijke maatregelen staan in het maatregelprogramma bij het stroomgebiedbeheerplan. Gebiedsgerichte maatregelen staan hieronder in tabellen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen: 1. maatregelen in SGBP 2009 voor de periode t/m overige maatregelen uitgevoerd in de periode t/m maatregelen gepland voor de periode maatregelen gepland voor de periode Verder is aangegeven wanneer een maatregel is gericht op de opgave op grond van een beschermd gebied. Maatregelen opgevoerd in SGBP 2009 voor de periode t/m 2015 afkoppelopgave gemeente Slochteren afkoppelen verhard oppervlak Gemeente Slochteren Voortgang: ha Motivering: Uitgevoerd: 2,3 nautisch/kwaliteitsbaggeren (Slochterdiep) verdiepen watersysteem (overdimensioneren) Waterschap Hunze en Aa's Voortgang: ha Motivering: Planvoorbereiding: 5 < 2015 oplossen migratieknelpunt Sans souci vispasseerbaar maken kunstwerk Waterschap Hunze en Aa's Voortgang: stuks Motivering: In uitvoering: 0,5 Uitgevoerd: 0,5 < 2015 optimalisatie natuurvriendelijke oevers (7 km) verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water Waterschap Hunze en Aa's Voortgang: km Motivering: In uitvoering: 3,2 Uitgevoerd: 3,8 < ,3 ha 5 ha 1 stuks 7 km Naam waterlichaam: Boezemkanalen Duurswold Code waterlichaam: NL33DW_2 pagina 44 van 271

45 Maatregelen gepland voor de periode implementatie natuurvriendelijk peilbeheer 1 stuks aanpassen waterpeil Waterschap Hunze en Aa's Andere richtlijn: optimalisatie natuurvriendelijke oevers 2,7 km verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water Waterschap Hunze en Aa's Andere richtlijn: 5. Toepassing uitzonderingen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn, maar er kan ook van een uitzondering gebruik gemaakt worden (R). De KRW biedt ruimte om af te wijken van de doelen. Zo kan de realisatie van doelen worden gefaseerd en kunnen doelen worden verlaagd. Ook mag rekening worden gehouden met bepaalde nieuwe ontwikkelingen. Dit alles moet wel passen binnen de randvoorwaarden van de richtlijn. Het gebruik van deze uitzonderingen en de motiveringen hierbij worden hier weergegeven. Fasering van doelbereik tot na 2021 Voor alle stoffen en kwaliteitselementen waarvoor in onderdeel '3. Status, doelen en toestand' is aangegeven dat de prognose voor 2021 niet "" is, is fasering aan de orde. Motiveringsgrond Natuurlijke omstandigheden Kwaliteitselement Overige waterflora Motivering per motiveringsgrond: Natuurlijke omstandigheden De (resterende) inrichtingsmaatregelen worden in deze tweede planperiode uitgevoerd. Het duurt echter meerdere jaren voordat het ecosysteem zich volledig heeft aangepast aan een nieuwe situatie, bijvoorbeeld omdat het tijd kost voor bepaalde soorten om nieuw habitat te koloniseren. Om deze redenen zijn de effecten van maatregelen in de eerste en tweede planperiode pas na deze tweede planperiode volledig van kracht. Doelverlaging Conform beleidsafspraken wordt voor 2021 niet overgegaan tot doelverlaging. Tijdelijke achteruitgang Wordt er beroep gedaan op art. 4.6 KRW m.b.t. tijdelijke achteruitgang? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.6 KRW. Nieuwe ontwikkelingen Wordt er beroep gedaan op art. 4.7 KRW m.b.t. nieuwe veranderingen in fysische omstandigheden van het waterlichaam? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.7 KRW. Naam waterlichaam: Boezemkanalen Duurswold Code waterlichaam: NL33DW_2 pagina 45 van 271

46 Factsheet: NL33EW_2 Boezemkanalen Eemskanaal Winschoterdaip De informatie die in deze factsheet wordt weergegeven is bijgewerkt tot en met het moment van het aanmaken van deze factsheet, zoals vermeld in de voettekst. Deze factsheet is een werkversie ten behoeve van eigen gebruik door de waterbeheerder. Hoewel waterbeheerders en Informatiehuis Water alles in het werk gesteld hebben om de meest actuele gegevens in deze factsheet te verwerken, kan niet worden uitgesloten dat de factsheet onjuiste of onvolledige informatie bevat. 1. Basisgegevens Dit onderdeel beschrijft de kenmerken en de status van het waterlichaam en geeft informatie over de beschermde gebieden, die een relatie met het waterlichaam hebben. Naam: Boezemkanalen Eemskanaal Code: NL33EW_2 Winschoterdaip Deelstroomgebied: Waterbeheerder: Provincies: Gemeenten: Eems Waterschap Hunze en Aa's Provincie Groningen Type: Status: M7b (Grote diepe kanalen met scheepvaart) Kunstmatig Wateronttrekking t.b.v. menselijke consumptie: Appingedam, Delfzijl, Groningen (Gr), Hoogezand-Sappemeer, Menterwolde, Oldambt, Slochteren, Veendam Nee Naam waterlichaam: Boezemkanalen Eemskanaal Winschoterdaip Code waterlichaam: NL33EW_2 pagina 46 van 271

47 Karakterschets: Afwateringskanalen in laagveen- of zeekleigebied met boezemfunctie. Het water wordt gevoed door regen, grondwater en/of uitgeslagen polderwater. In tijden van watertekort wordt via deze kanalen IJsselmeerwater ingelaten. De kanalen hebben een belangrijke scheepvaartfunctie. Het profiel van de kanalen is rechthoekig of trapeziumvormig met abrupte overgangen van land naar water. De typering van dit waterlichaam is gecorrigeerd naar kanaaltype (in plaats van het eerder gebruikte meertype) Beschermde gebieden: Er zijn geen relevante beschermde gebieden voor dit waterlichaam. Status: Kunstmatig Het waterlichaam is door mensen gegraven op een plaats waar voorheen geen water was. 2. Belastingen en effecten van menselijke activiteiten Voor de analyse van een waterlichaam wordt gebruik gemaakt van de DPSIR methode: Drivers - Pressures - State - Impact - Responses. Bepaalde functies (D) zorgen voor een belasting (P) die invloed heeft op de toestand (S) en het functioneren van het waterlichaam (I), die vragen om een respons (R) via maatregelen en/of toepassing van een uitzondering. Dit blok beschrijft de significante belastingen (D) op het waterlichaam en geeft informatie over de effecten ervan (P). Bij de volgende onderdelen komen S, I en R aan bod. Menselijke activiteiten en effecten Hoofdgroep Belasting Functie Effect wateronttrekkingen/ wateroverdracht Landbouwactiviteiten verstoring van het biologisch evenwicht, aanvoer van extern water nodig regulering waterbeweging barrières (niet of moeilijk (vis)passeerbare gemalen, stuwen, dammen etc.) Veiligheid onnatuurlijke oevermilieus De belastingen zijn bepaald in de watersysteemanalyse die is uitgevoerd ten behoeve van het gebiedsproces. Significante belasting met nutriënten is er door emissies afkomstig van landbouwactiviteiten. 3. Doelen en toestand Dit onderdeel beschrijft doelen en toestand (S) van het waterlichaam. Daarbij wordt gemotiveerd indien wordt afgeweken van nationaal vastgestelde doelen en de toestand achteruit gaat. Duidelijk wordt voor welke biologische groepen en stoffen het waterlichaam niet voldoet (I). Chemische toestand Normoverschrijding Rapportage toestand 2014 Prognose tributyltin (kation) (TC4ySn) (geen normoverschrijdingen) Motivering chemische toestand: Koper en zink vallen onder de specifieke verontreinigende stoffen. Voor deze parameters is een beheerdersoordeel toegepast (te weten: voldoet). Bij het beheerdersoordeel is rekening gehouden met biobeschikbaarheid en achtergrondwaarden. In dit waterlichaam komt normoverschrijding van de prioritaire stof tributyltin voor. De oorzaak hiervan is de toepassing van algenweringsmiddel voor scheepshuiden Voor deze stof bestaat al Europese wetgeving waarmee, bij naleving daarvan, deze overschrijding niet voorkomt. Naam waterlichaam: Boezemkanalen Eemskanaal Winschoterdaip Code waterlichaam: NL33EW_2 pagina 47 van 271

48 Ecologische toestand Biologie GEP Prognose 2021 Macrofauna (EKR) 0,34 ontoereiken Overige waterflora (EKR) 0,16 E-slecht Vis (EKR) 0,39 ontoereiken matig Fytoplankton (EKR) 0,57 Algemeen fysische chemie Fosfor totaal (zomergemiddelde) (mg P/l) 0,20 Stikstof totaal (zomergemiddelde) (mg N/l) 4,00 DIN (winterperiode) (mg N/l) Zoutgehalte (zomergemiddelde) (mg Cl/l) 400 E-slecht E-slecht slecht Temperatuur (max. waarde) (gr.c) 25,0 Zuurgraad (zomergemiddelde) (-) 5,5-8,5 Zuurstofverzadiging(sgraad)(zomergemiddelde) (%) Doorzicht (zomergemiddelde) (m) 0,40 Legenda: blauw = zeer groen = geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht leeg = geen gegevens : deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Afhankelijk van het type KRW-waterlichaam dat gebruikt is voor de toestandsbeoordeling (het doeltype, hier M7b) zijn bepaalde maatlatten niet van toepassing. Deze maatlatten zijn met in de toestandskolommen gemarkeerd. Specifiek verontreinigende stoffen Normoverschrijding Rapportage toestand 2014 (geen normoverschrijdingen) Motivering ecologische toestand: Naam waterlichaam: Boezemkanalen Eemskanaal Winschoterdaip Code waterlichaam: NL33EW_2 pagina 48 van 271

49 Voor de kwaliteitselementen overige waterflora (macrofyten) en vis zijn de toestanden 2009 bepaald met oude maatlatten tegen oude GEP doelen en de toestand met nieuwe maatlatten tegen nieuwe GEP doelen. De afleiding van de nieuwe GEP doelen is vastgelegd in achtergronddocumenten. Door niet-natuurlijke oevers (steil en verhard), scheepvaartbewegingen en vaste en tegennatuurlijk peilen zijn de oevers onvoldoende ontwikkeld (onvoldoende ondergedoken waterplanten en oeverbegroeiing). Hiermee ontbreekt ook een deel van het leefgebied van vis en macrofauna. Het Eemskanaal is een belangrijke verbindingszone voor vissen tussen zee en de Hunze en Drentse Aa. Vissen maken ten tijdens hun migratie gebruik van scheepvaartsluizen bij Delfzijl. Vanaf eind 2007 wordt bij de spuisluis van Delfzijl een visvriendelijk sluisbeheer toegepast. Hiermee zijn de migratiemogelijkheden geoptimaliseerd. In het kanaal zelf liggen geen barrières voor vismigratie. Prognose voor toestand in 2021 is voor vis nog matig, maar verwachting is dat het doel wordt bereikt door autonome ontwikkeling en beheer en onderhoud. De score voor algen is een geprojecteerde score van het waterlichaam Duurswold. Op basis van chlorofyl-metingen is geconstateerd dat dit mogelijk een te gunstig beeld laat zien voor dit waterlichaam. Op basis van aanvullende metingen zal bekeken worden wat de daadwerkelijke score is van algen in het waterlichaam. Ook voor macrofauna geldt dat het oordeel is gebaseerd op projectie van metingen in waterlichaam kanalen Duurswold. Deze wordt tot nu toe als representatief geacht maar in 2014 zullen aanvullende metingen in het waterlichaam Eemskanaal Winschoterdiep uitgevoerd worden om dit uitgangspunt te controleren. Voor de fysisch-chemische parameters stikstof, fosfaat, zuurstof, doorzicht, chloride en chlorofyl-a hanteren wij gebiedsgerichte doelen. Deze zijn afgeleid op basis van de gebiedsspecifieke kenmerken en omstandigheden. De toestand voor chloride is slecht op het meetpunt dat vlakbij de uitmonding van het waterlichaam in zee ligt. Dit komt door de (lokale) invloed van de zee. We zullen het meetpunt verleggen naar verder landinwaarts zodat het representatiever zal zijn. Eindoordeel Chemie Totaal C-voldoet nie C-voldoet nie Ecologie Totaal E-slecht Legenda: - Chemie: Biologie E-slecht Fysische chemie E-slecht E-slecht Specifiek verontreinigende stoffen C-voldoet nie C-voldoet blauw = /voldoet rood = niet /voldoet niet - Ecologie: blauw = zeer groen = /voldoet geel = matig oranje = ontoereikend : deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. rood = slecht/voldoet niet Het ministerie I&M heeft de waterbeheerders verzocht ook een prognose voor 2027 in te vullen. De KRW schrijft voor dat alle doelen uiterlijk in 2027 worden gehaald. Daarom is de prognose voor 2027 geheel groen (ecologie) en blauw (chemie) gekleurd. Bij de voorbereiding van de derde KRW planperiode zal onderzocht worden of en hoe de doelen in 2027 worden gehaald. Naam waterlichaam: Boezemkanalen Eemskanaal Winschoterdaip Code waterlichaam: NL33EW_2 pagina 49 van 271

50 4. Maatregelen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn (R). Er zijn landelijke en gebiedsgerichte maatregelen. De landelijke maatregelen staan in het maatregelprogramma bij het stroomgebiedbeheerplan. Gebiedsgerichte maatregelen staan hieronder in tabellen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen: 1. maatregelen in SGBP 2009 voor de periode t/m overige maatregelen uitgevoerd in de periode t/m maatregelen gepland voor de periode maatregelen gepland voor de periode Verder is aangegeven wanneer een maatregel is gericht op de opgave op grond van een beschermd gebied. Maatregelen opgevoerd in SGBP 2009 voor de periode t/m 2015 Afkoppelopgave gemeente Groningen afkoppelen verhard oppervlak Gemeente Groningen Voortgang: ha Motivering: Uitgevoerd: 6 < 2015 afkoppelopgave gemeente Hoogezand-Sappemeer afkoppelen verhard oppervlak Gemeente Hoogezand-Sappemeer Voortgang: ha Motivering: Uitgevoerd: 9,9 afkoppelopgave gemeente Menterwolde afkoppelen verhard oppervlak Gemeente Menterwolde Voortgang: ha Motivering: Uitgevoerd: 3,9 afkoppelopgave gemeente Scheemda afkoppelen verhard oppervlak Gemeente Scheemda Voortgang: ha Motivering: Uitgevoerd: 1,4 Afkoppelopgave gemeente Veendam afkoppelen verhard oppervlak Gemeente Veendam Voortgang: ha Motivering: Uitgevoerd: 9 baggeren verontreinigde waterbodem Eemskanaal (Fase I. hotspot Hg) verwijderen verontreinigde bagger Provincie Groningen Voortgang: m3 Motivering: Uitgevoerd: ha 9,9 ha 3,9 ha 1,4 ha 9 ha m3 Naam waterlichaam: Boezemkanalen Eemskanaal Winschoterdaip Code waterlichaam: NL33EW_2 pagina 50 van 271

51 < 2015 onderzoek naar haalbaarheid natuurvriendelijke oevers en haalbaarheid doel uitvoeren onderzoek Waterschap Hunze en Aa's Voortgang: stuks Motivering: Uitgevoerd: 1 < 2015 uitbreiding RWZI Foxhol/opheffen RWZI's Siddeburen. Slochteren. Zuidlaren verminderen belasting RWZI Waterschap Hunze en Aa's Voortgang: stuks Motivering: Uitgevoerd: 1 < stuks 1 stuks Uit een onderzoek in de eerste planperiode is gebleken dat de aanleg van natuurvriendelijke oevers voor dit waterlichaam niet kosteneffectief is. De enige verbetering voor de waterlichaam wordt verwacht van het landelijk mestbeleid, waardoor de nutriënten belasting in dit waterlichaam zal afnemen. 5. Toepassing uitzonderingen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn, maar er kan ook van een uitzondering gebruik gemaakt worden (R). De KRW biedt ruimte om af te wijken van de doelen. Zo kan de realisatie van doelen worden gefaseerd en kunnen doelen worden verlaagd. Ook mag rekening worden gehouden met bepaalde nieuwe ontwikkelingen. Dit alles moet wel passen binnen de randvoorwaarden van de richtlijn. Het gebruik van deze uitzonderingen en de motiveringen hierbij worden hier weergegeven. Fasering van doelbereik tot na 2021 Voor alle stoffen en kwaliteitselementen waarvoor in onderdeel '3. Status, doelen en toestand' is aangegeven dat de prognose voor 2021 niet "" is, is fasering aan de orde. Motiveringsgrond Natuurlijke omstandigheden Motivering per motiveringsgrond: Kwaliteitselement Algemene fysisch-chemische parameters, Prioritaire stoffen totaal, Vis-kwaliteit Natuurlijke omstandigheden De barrières voor vis zijn reeds opgeheven. Het duurt echter meerdere jaren voordat het ecosysteem zich volledig heeft aangepast aan een nieuwe situatie, bijvoorbeeld omdat het tijd kost voor bepaalde soorten om nieuw habitat te koloniseren. Om deze redenen zijn de effecten van maatregelen in de eerste en tweede planperiode pas na deze tweede planperiode volledig van kracht. Chloride voldoet niet op het huidige hoofdmeetpunt. Dit is echter een lokaal effect dat alleen in de zomer optreedt in de nabijheid van de zeesluizen en is niet representatief voor het hele waterlichaam. De meetlocatie zal hiervoor aangepast worden. In dit waterlichaam komt normoverschrijding van de prioritaire stof tributyltin voor. De oorzaak hiervan is de toepassing van algenweringsmiddel voor scheepshuiden Voor deze stof bestaat al Europese wetgeving waarmee, bij naleving daarvan, deze overschrijding niet voorkomt. Doelverlaging Conform beleidsafspraken wordt voor 2021 niet overgegaan tot doelverlaging. Naam waterlichaam: Boezemkanalen Eemskanaal Winschoterdaip Code waterlichaam: NL33EW_2 pagina 51 van 271

52 Tijdelijke achteruitgang Wordt er beroep gedaan op art. 4.6 KRW m.b.t. tijdelijke achteruitgang? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.6 KRW. Nieuwe ontwikkelingen Wordt er beroep gedaan op art. 4.7 KRW m.b.t. nieuwe veranderingen in fysische omstandigheden van het waterlichaam? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.7 KRW. Naam waterlichaam: Boezemkanalen Eemskanaal Winschoterdaip Code waterlichaam: NL33EW_2 pagina 52 van 271

53 Factsheet: NL33FI_2 Kanaal Fiemel De informatie die in deze factsheet wordt weergegeven is bijgewerkt tot en met het moment van het aanmaken van deze factsheet, zoals vermeld in de voettekst. Deze factsheet is een werkversie ten behoeve van eigen gebruik door de waterbeheerder. Hoewel waterbeheerders en Informatiehuis Water alles in het werk gesteld hebben om de meest actuele gegevens in deze factsheet te verwerken, kan niet worden uitgesloten dat de factsheet onjuiste of onvolledige informatie bevat. 1. Basisgegevens Dit onderdeel beschrijft de kenmerken en de status van het waterlichaam en geeft informatie over de beschermde gebieden, die een relatie met het waterlichaam hebben. Naam: Kanaal Fiemel Code: NL33FI_2 Deelstroomgebied: Waterbeheerder: Provincies: Gemeenten: Eems Waterschap Hunze en Aa's Provincie Groningen Delfzijl, Oldambt Type: Status: M6a (Grote ondiepe kanalen zonder scheepvaart) Kunstmatig Wateronttrekking t.b.v. menselijke consumptie: Nee Naam waterlichaam: Kanaal Fiemel Code waterlichaam: NL33FI_2 pagina 53 van 271

54 Karakterschets: Afwateringskanaal in zeekleigebied dat via gemaal Fiemel afwatert op de Dollard. Het water wordt gevoed door regen en uitgeslagen polderwater. Het profiel van de kanalen is rechthoekig of trapeziumvormig met abrupte overgangen van land naar water. De typering van dit waterlichaam is gecorrigeerd naar kanaaltype (in plaats van het eerder gebruikte meertype) Beschermde gebieden: Er zijn geen relevante beschermde gebieden voor dit waterlichaam. Status: Kunstmatig Het waterlichaam is door mensen gegraven op een plaats waar voorheen geen water was. 2. Belastingen en effecten van menselijke activiteiten Voor de analyse van een waterlichaam wordt gebruik gemaakt van de DPSIR methode: Drivers - Pressures - State - Impact - Responses. Bepaalde functies (D) zorgen voor een belasting (P) die invloed heeft op de toestand (S) en het functioneren van het waterlichaam (I), die vragen om een respons (R) via maatregelen en/of toepassing van een uitzondering. Dit blok beschrijft de significante belastingen (D) op het waterlichaam en geeft informatie over de effecten ervan (P). Bij de volgende onderdelen komen S, I en R aan bod. Menselijke activiteiten en effecten Hoofdgroep Belasting Functie Effect diffuse bronnen Landbouwactiviteiten Nutriënten, bestrijdingsmiddelen regulering waterbeweging Dammen, dijken, kribben en stuwen voor hoogwaterbescherming Onnatuurlijke oevermilieus De belastingen zijn bepaald in de watersysteemanalyse die is uitgevoerd ten behoeve van het gebiedsproces. Kanaal Fiemel is een afwateringskanaal. Het profiel van de kanalen is rechthoekig of trapeziumvormig met abrupte overgangen van land naar water. Huidige belasting van P vanuit de landbouw is in dit gebied niet de enige bron. Andere belangrijke bronnen zijn nalevering vanuit de kleibodem en de daaronder gelegen veenbodem waarbij lokale kwel een mogelijke route is. Mogelijk speelt interne eutrofiëring vanuit de waterbodem daar ook een rol bij. De niet-natuurvriendelijk inrichting van de oever en de niet-natuurlijke peilen zijn belemmerend voor de biologie. 3. Doelen en toestand Dit onderdeel beschrijft doelen en toestand (S) van het waterlichaam. Daarbij wordt gemotiveerd indien wordt afgeweken van nationaal vastgestelde doelen en de toestand achteruit gaat. Duidelijk wordt voor welke biologische groepen en stoffen het waterlichaam niet voldoet (I). Chemische toestand Normoverschrijding Rapportage toestand 2014 Prognose 2021 (geen normoverschrijdingen) (geen normoverschrijdingen) Motivering chemische toestand: Naam waterlichaam: Kanaal Fiemel Code waterlichaam: NL33FI_2 pagina 54 van 271

55 Er is geen toelichting beschikbaar. Ecologische toestand Biologie GEP Prognose 2021 Macrofauna (EKR) 0,51 Overige waterflora (EKR) 0,42 ontoereiken matig Vis (EKR) 0,60 Fytoplankton (EKR) 0,49 Algemeen fysische chemie Fosfor totaal (zomergemiddelde) (mg P/l) 0,20 ontoereiken matig Stikstof totaal (zomergemiddelde) (mg N/l) 4,00 DIN (winterperiode) (mg N/l) Zoutgehalte (zomergemiddelde) (mg Cl/l) 400 ontoereiken ntoereiken Temperatuur (max. waarde) (gr.c) 25,0 Zuurgraad (zomergemiddelde) (-) 5,5-8,5 Zuurstofverzadiging(sgraad)(zomergemiddelde) (%) Doorzicht (zomergemiddelde) (m) 0,30 ontoereiken Legenda: blauw = zeer groen = geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht leeg = geen gegevens : deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Afhankelijk van het type KRW-waterlichaam dat gebruikt is voor de toestandsbeoordeling (het doeltype, hier M6a) zijn bepaalde maatlatten niet van toepassing. Deze maatlatten zijn met in de toestandskolommen gemarkeerd. Specifiek verontreinigende stoffen Normoverschrijding Rapportage toestand 2014 (geen normoverschrijdingen) Motivering ecologische toestand: Naam waterlichaam: Kanaal Fiemel Code waterlichaam: NL33FI_2 pagina 55 van 271

56 Voor de kwaliteitselementen overige waterflora (macrofyten) en vis zijn de toestanden 2009 bepaald met oude maatlatten tegen oude GEP doelen en de toestand met nieuwe maatlatten tegen nieuwe GEP doelen. Dit methodische verschil verklaart in de eerste plaats de verschillen voor deze kwaliteitselemententen tussen de toestand 2009 en toestand Er is hier dus geen sprake van daadwerkelijke verandering in toestand. De afleiding van de nieuwe GEP doelen is vastgelegd in achtergronddocumenten. Waterplanten scoren onvoldoende, hoewel lokaal hoge bedekkingen van ondergedoken planten gevonden zijn is het aantal verschillende soorten waterplanten laag. Met de geplande inrichting van de oeverzone zal het aantal verschillende soorten toenemen en zullen de condities voor vis en macrofauna verbeteren. De hoge score voor algen geeft mogelijk een vertekend beeld. Deze waarde is een geprojecteerde score van het waterlichaam Duurswold. Op basis van chlorofyl-metingen is geconstateerd dat dit mogelijk een te gunstig beeld laat zien voor dit waterlichaam. Op basis van aanvullende metingen in 2015 zal bekeken worden wat de daadwerkelijke score is van algen in het waterlichaam. Mogelijk dat de doelen op basis van deze meetactie aangepast gaan worden. Ook voor macrofauna geldt dat het oordeel is gebaseerd op projectie van metingen in waterlichaam kanalen Duurswold. Deze wordt tot nu toe als representatief geacht maar in 2014 zullen aanvullende metingen in het waterlichaam Noord-Willemskanaal uitgevoerd worden om dit uitgangspunt te controleren. Voor de fysisch-chemische parameters stikstof, fosfaat, zuurstof, doorzicht, chloride en chlorofyl-a hanteren wij gebiedsgerichte doelen. Deze zijn afgeleid op basis van de gebiedsspecifieke kenmerken en omstandigheden. Het gemiddelde zomergehalte aan fosfaat ligt boven de norm voor een e toestand, individuele gehalten laten frequent hoge pieken zien. Huidige bemesting in de landbouw is in dit gebied niet de enige bron. Andere belangrijke bronnen zijn nalevering vanuit de kleibodem en de daaronder gelegen veenbodem waarbij lokale kwel een mogelijke route is. Mogelijk speelt interne eutrofiëring vanuit de waterbodem daar ook een rol bij. Het waterschap bepaalt komende planperiode hoe hiermee om te gaan. Alleen op het KRW meetpunt (gemaal Fiemel) overschrijdt chloride de norm. Het chloridegehalte bij gemaal Fiemel wordt beïnvloed door brakke kwel. Eindoordeel Chemie Totaal C-voldoet C-voldoet Ecologie Totaal ontoereiken Biologie ontoereiken Fysische chemie ontoereiken ontoereiken Specifiek verontreinigende stoffen C-voldoet nie C-voldoet Legenda: - Chemie: blauw = /voldoet rood = niet /voldoet niet - Ecologie: blauw = zeer groen = /voldoet geel = matig oranje = ontoereikend : deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. rood = slecht/voldoet niet Het ministerie I&M heeft de waterbeheerders verzocht ook een prognose voor 2027 in te vullen. De KRW schrijft voor dat alle doelen uiterlijk in 2027 worden gehaald. Daarom is de prognose voor 2027 geheel groen (ecologie) en blauw (chemie) gekleurd. Bij de voorbereiding van de derde KRW planperiode zal onderzocht worden of en hoe de doelen in 2027 worden gehaald. Naam waterlichaam: Kanaal Fiemel Code waterlichaam: NL33FI_2 pagina 56 van 271

57 4. Maatregelen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn (R). Er zijn landelijke en gebiedsgerichte maatregelen. De landelijke maatregelen staan in het maatregelprogramma bij het stroomgebiedbeheerplan. Gebiedsgerichte maatregelen staan hieronder in tabellen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen: 1. maatregelen in SGBP 2009 voor de periode t/m overige maatregelen uitgevoerd in de periode t/m maatregelen gepland voor de periode maatregelen gepland voor de periode Verder is aangegeven wanneer een maatregel is gericht op de opgave op grond van een beschermd gebied. Maatregelen opgevoerd in SGBP 2009 voor de periode t/m 2015 natuurvr. oever (0.8 km) verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water Waterschap Hunze en Aa's Voortgang: km Motivering: Planvoorbereiding: 0,8 < 2015 Overige maatregelen uitgevoerd in de periode t/m 2015 < 2015 onderzoek bronnen nutrienten en mogelijke maatregelen daartegen uitvoeren onderzoek Waterschap Hunze en Aa's Maatregelen gepland voor de periode ,8 km 1 stuks natuurvr. oever (2.6 km) 2,6 km verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water Waterschap Hunze en Aa's Andere richtlijn: > 2015 Voor de afname van de nutriëntenbelasting van de landbouw is het landelijk mestbeleid van toepassing 5. Toepassing uitzonderingen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn, maar er kan ook van een uitzondering gebruik gemaakt worden (R). De KRW biedt ruimte om af te wijken van de doelen. Zo kan de realisatie van doelen worden gefaseerd en kunnen doelen worden verlaagd. Ook mag rekening worden gehouden met bepaalde nieuwe ontwikkelingen. Dit alles moet wel passen binnen de randvoorwaarden van de richtlijn. Het gebruik van deze uitzonderingen en de motiveringen hierbij worden hier weergegeven. Fasering van doelbereik tot na 2021 Voor alle stoffen en kwaliteitselementen waarvoor in onderdeel '3. Status, doelen en toestand' is aangegeven dat de prognose voor 2021 niet "" is, is fasering aan de orde. Motiveringsgrond Natuurlijke omstandigheden Kwaliteitselement chloride, Overige waterflora, fosfor totaal Naam waterlichaam: Kanaal Fiemel Code waterlichaam: NL33FI_2 pagina 57 van 271

58 Motivering per motiveringsgrond: Natuurlijke omstandigheden De waterkwaliteit van het oppervlaktewater wordt negatief beïnvloed doordat nutriënten via het grondwater uitspoelen. De hoge concentraties in het grondwater zijn onder andere het gevolg van overmatige belasting met meststoffen in het verleden, maar ook voor een belangrijk deel van natuurlijke oorsprong. Aanscherpingen van het mestbeleid en een zorgvuldigere bemesting in de praktijk heeft tot gevolg dat de bron voor beïnvloeding van het grondwater afneemt, maar de doorwerking van grond- naar oppervlaktewater is een traag proces. Om deze reden zal in 2021 nog niet het volledige effect van deze maatregelen merkbaar zijn. Hoge chloride gehalten in het gebied worden veroorzaakt door brakke kwel. Een deel van de inrichtingsmaatregelen wordt in de tweede planperiode uitgevoerd. Uit onderzoek is gebleken dat het in veel gevallen een aantal jaar kan duren voordat het ecosysteem zich volledig heeft aangepast aan een nieuwe situatie, bijvoorbeeld omdat het tijd kost voor bepaalde soorten om nieuw habitat te koloniseren. Om deze redenen zijn de effecten van maatregelen in de tweede planperiode pas in de derde planperiode volledig van kracht en worden in deze planperiode geen aanvullende maatregelen getroffen. Doelverlaging Conform beleidsafspraken wordt voor 2021 niet overgegaan tot doelverlaging. Tijdelijke achteruitgang Wordt er beroep gedaan op art. 4.6 KRW m.b.t. tijdelijke achteruitgang? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.6 KRW. Nieuwe ontwikkelingen Wordt er beroep gedaan op art. 4.7 KRW m.b.t. nieuwe veranderingen in fysische omstandigheden van het waterlichaam? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.7 KRW. Naam waterlichaam: Kanaal Fiemel Code waterlichaam: NL33FI_2 pagina 58 van 271

59 Factsheet: NL33HM Hondshalstermeer De informatie die in deze factsheet wordt weergegeven is bijgewerkt tot en met het moment van het aanmaken van deze factsheet, zoals vermeld in de voettekst. Deze factsheet is een werkversie ten behoeve van eigen gebruik door de waterbeheerder. Hoewel waterbeheerders en Informatiehuis Water alles in het werk gesteld hebben om de meest actuele gegevens in deze factsheet te verwerken, kan niet worden uitgesloten dat de factsheet onjuiste of onvolledige informatie bevat. 1. Basisgegevens Dit onderdeel beschrijft de kenmerken en de status van het waterlichaam en geeft informatie over de beschermde gebieden, die een relatie met het waterlichaam hebben. Naam: Hondshalstermeer Code: NL33HM Deelstroomgebied: Waterbeheerder: Provincies: Gemeenten: Eems Waterschap Hunze en Aa's Provincie Groningen Oldambt Type: Status: M14 (Grote ondiepe gebufferde plassen) Kunstmatig Wateronttrekking t.b.v. menselijke consumptie: Nee Karakterschets: Middelgroot, kunstmatig, gebufferd zoet meer in laagveen- of zeekleigebied. Het meer heeft een boezem- en een bergingsfunctie. Er zijn peilfluctuaties van 10 á 15 cm toegestaan. Het meer wordt gevoed door regen, grondwater en/of instromend oppervlaktewater. Naam waterlichaam: Hondshalstermeer Code waterlichaam: NL33HM pagina 59 van 271

60 Beschermde gebieden: Er zijn geen relevante beschermde gebieden voor dit waterlichaam. Status: Kunstmatig Het waterlichaam is door mensen gegraven op een plaats waar voorheen geen water was. 2. Belastingen en effecten van menselijke activiteiten Voor de analyse van een waterlichaam wordt gebruik gemaakt van de DPSIR methode: Drivers - Pressures - State - Impact - Responses. Bepaalde functies (D) zorgen voor een belasting (P) die invloed heeft op de toestand (S) en het functioneren van het waterlichaam (I), die vragen om een respons (R) via maatregelen en/of toepassing van een uitzondering. Dit blok beschrijft de significante belastingen (D) op het waterlichaam en geeft informatie over de effecten ervan (P). Bij de volgende onderdelen komen S, I en R aan bod. Menselijke activiteiten en effecten Hoofdgroep Belasting Functie Effect diffuse bronnen Landbouwactiviteiten Landbouw Nutriënten, bestrijdingsmiddelen De belastingen zijn bepaald in de watersysteemanalyse die is uitgevoerd ten behoeve van het gebiedsproces. De belangrijkste belasting op de boezem wat betreft stoffen wordt gevormd door de landbouw. Het meer heeft een boezem- en een bergingsfunctie. De biologische toestand wordt belemmerd door de in het grootste deel van het waterlichaam aanwezige oeververharding. 3. Doelen en toestand Dit onderdeel beschrijft doelen en toestand (S) van het waterlichaam. Daarbij wordt gemotiveerd indien wordt afgeweken van nationaal vastgestelde doelen en de toestand achteruit gaat. Duidelijk wordt voor welke biologische groepen en stoffen het waterlichaam niet voldoet (I). Chemische toestand Normoverschrijding Rapportage toestand 2014 Prognose 2021 (geen normoverschrijdingen) (geen normoverschrijdingen) Motivering chemische toestand: Er is geen toelichting beschikbaar. Naam waterlichaam: Hondshalstermeer Code waterlichaam: NL33HM pagina 60 van 271

61 Ecologische toestand Biologie GEP Prognose 2021 Macrofauna (EKR) 0,53 matig Overige waterflora (EKR) 0,55 ontoereiken E-slecht ntoereiken Vis (EKR) 0,30 ontoereiken E-slecht ntoereiken Fytoplankton (EKR) 0,50 ontoereiken Algemeen fysische chemie Fosfor totaal (zomergemiddelde) (mg P/l) 0,20 Stikstof totaal (zomergemiddelde) (mg N/l) 4,00 DIN (winterperiode) (mg N/l) Zoutgehalte (zomergemiddelde) (mg Cl/l) 400 Temperatuur (max. waarde) (gr.c) 25,0 Zuurgraad (zomergemiddelde) (-) 5,5-8,5 Zuurstofverzadiging(sgraad)(zomergemiddelde) (%) Doorzicht (zomergemiddelde) (m) 0,30 Legenda: blauw = zeer groen = geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht leeg = geen gegevens : deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Afhankelijk van het type KRW-waterlichaam dat gebruikt is voor de toestandsbeoordeling (het doeltype, hier M14) zijn bepaalde maatlatten niet van toepassing. Deze maatlatten zijn met in de toestandskolommen gemarkeerd. Specifiek verontreinigende stoffen Normoverschrijding Rapportage toestand 2014 (geen normoverschrijdingen) Motivering ecologische toestand: Naam waterlichaam: Hondshalstermeer Code waterlichaam: NL33HM pagina 61 van 271

62 Voor de kwaliteitselementen overige waterflora (macrofyten) en vis zijn de toestanden 2009 bepaald met oude maatlatten tegen oude GEP doelen en de toestand met nieuwe maatlatten tegen nieuwe GEP doelen. Dit methodische verschil verklaart in de eerste plaats de verschillen voor deze kwaliteitselemententen tussen de toestand 2009 en toestand Er is hier dus geen sprake van daadwerkelijke verandering in toestand. De afleiding van de nieuwe GEP doelen is vastgelegd in achtergronddocumenten. Ondergedoken waterplanten ontbreken vrijwel geheel in het Hondshalstermeer. Doordat waterplanten ontbreken, ontbreekt ook een belangrijk deel van het leefgebied van de doelsoorten vis en macrofauna. Deze kwaliteitselementen scoren daarom slecht en ontoereikend. Windwerking en vis zorgen voor een voortdurend opwervelen van de bodem waardoor vegetatie zich minder makkelijk kan ontwikkelen. Ook in luwe zones met voldoende doorzicht vindt geen plantengroei plaats. Mogelijk speelt daarom ook de fysieke kracht van de golven, de stevigheid van de bodem en de afwezigheid van zaadbanken van vegetatie een rol in de vestigingsmogelijkheden van waterplanten. Voor macrofauna speelt chloride daarbij ook een rol: via het Termunterzijldiep bereikt de zouttong met brak water het meer. De visstand is eenzijdig (gedomineerd door brasem en snoekbaars) en geen tot weinig jonge vis. Door kale en smalle oevers is er gebrek aan paai- en opgroeigebieden. Voor de prognose 2021 is er vanuit gegaan dat verbeteringen in de boezemkanalen Oldambt ook invloed hebben op het Hondshalstermeer. Bovendien zijn de in de vorige planperiode geformuleerde maatregelen (aanleggen natuurvriendelijke oevers) meegenomen in de prognose. Deze planperiode worden deze nog niet uitgevoerde maatregelen onderzocht op hun effectiviteit. Voor de fysisch-chemische parameters stikstof, fosfaat, zuurstof, doorzicht, chloride en chlorofyl-a hanteren wij gebiedsgerichte doelen. Deze zijn afgeleid op basis van de gebiedsspecifieke kenmerken en omstandigheden. Eindoordeel Chemie Totaal C-voldoet C-voldoet Ecologie Totaal ontoereiken E-slecht Biologie ontoereiken E-slecht Fysische chemie Specifiek verontreinigende stoffen C-voldoet nie C-voldoet Legenda: - Chemie: blauw = /voldoet rood = niet /voldoet niet - Ecologie: blauw = zeer groen = /voldoet geel = matig oranje = ontoereikend : deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. rood = slecht/voldoet niet Het ministerie I&M heeft de waterbeheerders verzocht ook een prognose voor 2027 in te vullen. De KRW schrijft voor dat alle doelen uiterlijk in 2027 worden gehaald. Daarom is de prognose voor 2027 geheel groen (ecologie) en blauw (chemie) gekleurd. Bij de voorbereiding van de derde KRW planperiode zal onderzocht worden of en hoe de doelen in 2027 worden gehaald. Naam waterlichaam: Hondshalstermeer Code waterlichaam: NL33HM pagina 62 van 271

63 4. Maatregelen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn (R). Er zijn landelijke en gebiedsgerichte maatregelen. De landelijke maatregelen staan in het maatregelprogramma bij het stroomgebiedbeheerplan. Gebiedsgerichte maatregelen staan hieronder in tabellen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen: 1. maatregelen in SGBP 2009 voor de periode t/m overige maatregelen uitgevoerd in de periode t/m maatregelen gepland voor de periode maatregelen gepland voor de periode Verder is aangegeven wanneer een maatregel is gericht op de opgave op grond van een beschermd gebied. Overige maatregelen uitgevoerd in de periode t/m 2015 < 2015 onderzoek bronnen nutrienten en mogelijke maatregelen daartegen uitvoeren onderzoek Waterschap Hunze en Aa's Maatregelen gepland voor de periode stuks opstellen herstelplan Hondhalstermeer 1 stuks Andere richtlijn: overige inrichtingsmaatregelen Waterschap Hunze en Aa's Gedurende het gebiedsproces is gebleken dat er bij de verschillende betrokken partijen bedenkingen zijn over de mogelijkheden om op het Hondshalstermeer een sterke verbetering van de biologie te realiseren tegen maatschappelijk aanvaardbare kosten. In het nieuw op te stellen herstelplan zullen de technische mogelijkheden hiervoor nader onderzocht worden in combinatie met een afweging van kosten en baten. Op basis van de uitkomsten zal een definitief maatregelprogramma op bestuurlijk niveau vastgesteld worden. Maatregelen gepland voor de periode natuurvr. oever (2.4 km) en 3,5 ha luwe zone 2,4 km verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water Waterschap Hunze en Aa's Andere richtlijn: > 2015 Voor de afname van de nutriëntenbelasting van de landbouw is het landelijk mestbeleid van toepassing 5. Toepassing uitzonderingen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn, maar er kan ook van een uitzondering gebruik gemaakt worden (R). De KRW biedt ruimte om af te wijken van de doelen. Zo kan de realisatie van doelen worden gefaseerd en kunnen doelen worden verlaagd. Ook mag rekening worden gehouden met bepaalde nieuwe ontwikkelingen. Dit alles moet wel passen binnen de randvoorwaarden van de richtlijn. Het gebruik van deze uitzonderingen en de motiveringen hierbij worden hier weergegeven. Fasering van doelbereik tot na 2021 Voor alle stoffen en kwaliteitselementen waarvoor in onderdeel '3. Status, doelen en toestand' is aangegeven dat de prognose voor 2021 niet "" is, is fasering aan de orde. Naam waterlichaam: Hondshalstermeer Code waterlichaam: NL33HM pagina 63 van 271

64 Motiveringsgrond Technisch onhaalbaar Motivering per motiveringsgrond: Kwaliteitselement Fytoplankton-kwaliteit, Macrofauna-kwaliteit, Overige waterflora, Vis-kwaliteit Technisch onhaalbaar De uitvoering van maatregelen die een aanzienlijke impact hebben op de omgeving dient voorbereid te worden. Dit betekent dat verschillende direct betrokken partijen moeten worden voorgelicht over de wijze van uitvoering en de consequenties daarvan. Een dergelijke maatschappelijke betrokkenheid is vooral van belang om de uitvoering op een dusdanige wijze vorm te geven dat deze op zoveel mogelijk draagvlak kan rekenen. Een gedegen voorbereiding van een complex project kost vele jaren waardoor de maatregelen niet in de lopende planperiode kunnen worden uitgevoerd. Doelverlaging Conform beleidsafspraken wordt voor 2021 niet overgegaan tot doelverlaging. Tijdelijke achteruitgang Wordt er beroep gedaan op art. 4.6 KRW m.b.t. tijdelijke achteruitgang? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.6 KRW. Nieuwe ontwikkelingen Wordt er beroep gedaan op art. 4.7 KRW m.b.t. nieuwe veranderingen in fysische omstandigheden van het waterlichaam? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.7 KRW. Naam waterlichaam: Hondshalstermeer Code waterlichaam: NL33HM pagina 64 van 271

65 Factsheet: NL33HU Hunze De informatie die in deze factsheet wordt weergegeven is bijgewerkt tot en met het moment van het aanmaken van deze factsheet, zoals vermeld in de voettekst. Deze factsheet is een werkversie ten behoeve van eigen gebruik door de waterbeheerder. Hoewel waterbeheerders en Informatiehuis Water alles in het werk gesteld hebben om de meest actuele gegevens in deze factsheet te verwerken, kan niet worden uitgesloten dat de factsheet onjuiste of onvolledige informatie bevat. 1. Basisgegevens Dit onderdeel beschrijft de kenmerken en de status van het waterlichaam en geeft informatie over de beschermde gebieden, die een relatie met het waterlichaam hebben. Naam: Hunze Code: NL33HU Deelstroomgebied: Waterbeheerder: Provincies: Gemeenten: Eems Waterschap Hunze en Aa's Provincie Groningen, Provincie Drenthe Type: Status: R5 (Langzaam stromende middenloop/benedenloop op zand) Sterk Veranderd Wateronttrekking t.b.v. menselijke consumptie: Aa en Hunze, Borger-Odoorn, Haren, Hoogezand-Sappemeer, Tynaarlo Nee Naam waterlichaam: Hunze Code waterlichaam: NL33HU pagina 65 van 271

66 Karakterschets: Een langzaam stromende meanderende laaglandbeek die sterk genormaliseerd is. Ligging hoofdzakelijk in Drenthe, alleen het deel tussen het Zuidlaardermeer en het Winschoterdiep bevindt zich in de provincie Groningen. De beek wordt hoofdzakelijk gevoed door regenwater. Daarnaast is er nog enige aanvoer door kwel. De Hunze ligt aan de voet van de Hondsrug, waar de infiltratie en kwel de motor is van het beeksysteem. Karakteristiek is het enkelzijdig beekdal met aan de westzijde de hellingen van de Hondsrug en aan de oostzijde de reeds verdwenen hoogveenvlakte als brongebied. Het waterlichaam Hunze heeft een nauwe relatie met het waterlichaam Zuidlaardermeer omdat de Hunze door het meer stroomt (zie ook factsheet NL33ZM, Zuidlaardermeer). In het stroomgebied van de Hunze liggen 4 drinkwaterwingebieden. nl. Gasselte, Breevenen, de Groeve en Onnerpolder(Omgevingsverordening Drenthe en Groningen, gebiedsdossiers drinkwaterwinningen Drenthe). Daarnaast is een strategische drinkwaterwinning aangewezen ( Kastelenakkers. Rondom het Zuidlaardermeer stroomt het waterlichaam de Hunze (benedenloop Hunze en Drentse Diep) door het N2000 gebied Zuidlaardermeer (ontwerp beheerplan N2000 Zuidlaardermeer). De begrenzing van dit waterlichaam is aangepast; Een deel van het kanaal Buinen-Schoonoord is verwijderd, de natuurlijke bovenloop in Mandelanden is toegevoegd. Beschermde gebieden: - Vogelrichtlijn Zuidlaardermeergebied (NL_VOG_20) Status: Sterk Veranderd Hydromorfologische herstelmaatregelen die niet uitgevoerd kunnen worden vanwege significante negatieve effecten aan gebruiksfuncties en/of milieu in bredere zin: Maatregelen wel beschouwd, niet uitvoerbaar gebruiksfuncties Milieu in brede zin Scheepvaart, havens, recreatie Activiteiten waarvoor water wordt opgeslagen Waterhuishouding en bescherming tegen overstromingen Overige duurzame activiteiten Anders, zie toelichting Fal Fal Fal Tru Fal Fal Flexibel peilbeheer in boezemwateren Fal Fal Fal Tru Fal Fal Verwijderen waterkeringen Fal Fal Fal Tru Fal Fal Motivering per gebruiksfunctie: Gebruiksfunctie: Motivering: Waterhuishouding, bescherming tegen overstromingen, afwatering Door het hanteren van een flexibeler peilbeheer in het boezemwater (benedenloop van de beek) of het verwijderen van waterkeringen kunnen in (extreem) natte situaties hogere waterstanden optreden waardoor de kans op overstroming en wateroverlast toe neemt. Een gevolg hiervan is een aanzienlijke schade voor zowel de landbouw als het stedelijk gebied. Anders: Het afkoppelen van de RWZI Gieten is ongewenst omdat het debiet een significante bijdrage levert aan de afvoer van de beek gedurende het zomerhalfjaar.. Naam waterlichaam: Hunze Code waterlichaam: NL33HU pagina 66 van 271

67 Beschouwde alternatieven: Alternatieven voor de ingrepen die hebben geleid tot het sterk veranderde karakter van het waterlichaam zijn beschouwd, maar deze zijn verworpen om de volgende reden(en): - onevenredig hoge kosten - technisch onhaalbaar - alternatieven hebben meer negatieve effecten op het milieu Motivering: alternatieven meer negatieve effecten op het milieu: wanneer we de kaden zouden weghalen in de benedenloop zal het laaggelegen gebied langs de beek permanent inunderen, waardoor het specifieke karakter van de beek verdwijnt. Technisch onhaalbaar: Een ander middel zou zijn, het herstel van veen. Het is een traag proces hetgeen niet binnen de planperiode te realiseren is. Onevenredig hoge kosten: Omdat het areaal waar schade optreedt door wateroverlast over het algemeen vele hectaren bedraagt, is het verplaatsen van hier gelegen gebruiksfuncties alleen tegen onevenredig hoge kosten mogelijk. 2. Belastingen en effecten van menselijke activiteiten Voor de analyse van een waterlichaam wordt gebruik gemaakt van de DPSIR methode: Drivers - Pressures - State - Impact - Responses. Bepaalde functies (D) zorgen voor een belasting (P) die invloed heeft op de toestand (S) en het functioneren van het waterlichaam (I), die vragen om een respons (R) via maatregelen en/of toepassing van een uitzondering. Dit blok beschrijft de significante belastingen (D) op het waterlichaam en geeft informatie over de effecten ervan (P). Bij de volgende onderdelen komen S, I en R aan bod. Menselijke activiteiten en effecten Hoofdgroep Belasting Functie Effect diffuse bronnen Landbouwactiviteiten Verstoring biologisch evenwicht regulering waterbeweging Hydrologische verandering watersysteem voor hoogwaterbescherming Voorkomen wateroverlast Vermindering natuurlijke beekprocessen regulering waterbeweging Fysieke wijziging watersysteem - anders / overig Waterbeheer afgestemd op gebiedsfuncties Verandering afvoerkarakteristiek, Vermindering natuurlijke processen en verlies van natuurlijke paaiplaatsen en natuurlijke vegetaties/ en leefgebieden regulering waterbeweging Dammen, dijken, kribben en stuwen - anders / overig Kunstmatige waterhuishouding, barrieres regulering waterbeweging barrières (niet of moeilijk (vis)passeerbare gemalen, stuwen, dammen etc.) Peilbeheer (grond)water Continuum doorbroken De belastingen zijn bepaald in de watersysteemanalyse die is uitgevoerd ten behoeve van het gebiedsproces. De belasting wat betreft stoffen wordt in belangrijke mate gevormd door de landbouw. Mogelijk vormen gewasbeschermingsmiddelen nog wel een belemmering voor de Hunze. De normalisatie van de beek is een belangrijke belemmering voor de biologie. Naam waterlichaam: Hunze Code waterlichaam: NL33HU pagina 67 van 271

68 3. Doelen en toestand Dit onderdeel beschrijft doelen en toestand (S) van het waterlichaam. Daarbij wordt gemotiveerd indien wordt afgeweken van nationaal vastgestelde doelen en de toestand achteruit gaat. Duidelijk wordt voor welke biologische groepen en stoffen het waterlichaam niet voldoet (I). Chemische toestand Normoverschrijding Rapportage toestand 2014 Prognose 2021 (geen normoverschrijdingen) (geen normoverschrijdingen) Motivering chemische toestand: Koper en zink vallen onder de specifieke verontreinigende stoffen. Voor deze parameters is een beheerdersoordeel toegepast (te weten: voldoet). Bij het beheerdersoordeel is rekening gehouden met biobeschikbaarheid en achtergrondwaarden. Voor de toestand van prioritaire stoffen is een beheerdersoordeel toegepast (te weten: voldoet). De toestand voor prioritaire stoffen in het waterlichaam Eemskanaal/Winschoterdiep werd namelijk tot nog toe geprojecteerd op dit waterlichaam, maar dit is niet terecht. Ecologische toestand Biologie GEP Prognose 2021 Macrofauna (EKR) 0,60 ontoereiken ontoereiken matig Overige waterflora (EKR) 0,59 matig Vis (EKR) 0,25 ontoereiken ontoereiken matig Fytoplankton (EKR) Algemeen fysische chemie Fosfor totaal (zomergemiddelde) (mg P/l) 0,10 ontoereiken Stikstof totaal (zomergemiddelde) (mg N/l) 3,50 DIN (winterperiode) (mg N/l) Zoutgehalte (zomergemiddelde) (mg Cl/l) 30 Temperatuur (max. waarde) (gr.c) 25,0 Zuurgraad (zomergemiddelde) (-) 5,5-8,5 Zuurstofverzadiging(sgraad)(zomergemiddelde) (%) Doorzicht (zomergemiddelde) (m) Legenda: blauw = zeer groen = geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht leeg = geen gegevens : deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Afhankelijk van het type KRW-waterlichaam dat gebruikt is voor de toestandsbeoordeling (het doeltype, hier R5) zijn bepaalde maatlatten niet van toepassing. Deze maatlatten zijn met in de toestandskolommen gemarkeerd. Naam waterlichaam: Hunze Code waterlichaam: NL33HU pagina 68 van 271

69 Specifiek verontreinigende stoffen Normoverschrijding Rapportage toestand 2014 (geen normoverschrijdingen) Motivering ecologische toestand: Voor de kwaliteitselementen overige waterflora (macrofyten) en vis zijn de toestanden 2009 bepaald met oude maatlatten tegen oude GEP doelen en de toestand met nieuwe maatlatten tegen nieuwe GEP doelen. Dit methodische verschil verklaart in de eerste plaats de verschillen voor deze kwaliteitselemententen tussen de toestand 2009 en toestand Er is hier dus geen sprake van daadwerkelijke verandering in toestand. De afleiding van de nieuwe GEP doelen is vastgelegd in achtergronddocumenten. De onderzoeksgroepen macrofauna en vis laten op stroomgebiedsniveau nog geen verandering in ecologische kwaliteit zien. Op lokaal niveau wel. De gewenste stromingsminnende vissoorten worden momenteel nog slechts in kleine aantallen aangetroffen. Het nog geringe effect op stroomgebiedsniveau komt deels doordat het areaal herstelde trajecten ten opzichte van de totale lengte waterlichaam Hunze nog relatief gering is. De ecologie zal verder verbeteren naarmate de Hunze een meer natuurlijk stromingsregime en grotere diversiteit in substraat krijgt. Dit is in de huidige situatie nog niet optimaal uit te voeren omdat bij het peilbeheer nog sterk rekening wordt gehouden met het landbouwgebied. Door inrichtingsprojecten in de bovenlopen zal deze situatie verbeteren. Voor de fysisch-chemische parameters stikstof, fosfaat, zuurstof, doorzicht, chloride en chlorofyl-a hanteren wij gebiedsgerichte doelen. Deze zijn afgeleid op basis van de gebiedsspecifieke kenmerken en omstandigheden. Eindoordeel Chemie Totaal C-voldoet nie C-voldoet Ecologie Totaal ontoereiken ontoereiken Legenda: - Chemie: Biologie ontoereiken ontoereiken Fysische chemie ontoereiken Specifiek verontreinigende stoffen C-voldoet nie C-voldoet blauw = /voldoet rood = niet /voldoet niet - Ecologie: blauw = zeer groen = /voldoet geel = matig oranje = ontoereikend : deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. rood = slecht/voldoet niet Het ministerie I&M heeft de waterbeheerders verzocht ook een prognose voor 2027 in te vullen. De KRW schrijft voor dat alle doelen uiterlijk in 2027 worden gehaald. Daarom is de prognose voor 2027 geheel groen (ecologie) en blauw (chemie) gekleurd. Bij de voorbereiding van de derde KRW planperiode zal onderzocht worden of en hoe de doelen in 2027 worden gehaald. Naam waterlichaam: Hunze Code waterlichaam: NL33HU pagina 69 van 271

70 4. Maatregelen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn (R). Er zijn landelijke en gebiedsgerichte maatregelen. De landelijke maatregelen staan in het maatregelprogramma bij het stroomgebiedbeheerplan. Gebiedsgerichte maatregelen staan hieronder in tabellen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen: 1. maatregelen in SGBP 2009 voor de periode t/m overige maatregelen uitgevoerd in de periode t/m maatregelen gepland voor de periode maatregelen gepland voor de periode Verder is aangegeven wanneer een maatregel is gericht op de opgave op grond van een beschermd gebied. Maatregelen opgevoerd in SGBP 2009 voor de periode t/m 2015 afkoppelopgave gemeente Borger-Odoorn afkoppelen verhard oppervlak Gemeente Borger-Odoorn Voortgang: ha Motivering: Uitgevoerd: 1 afkoppelopgave gemeente Haren afkoppelen verhard oppervlak Gemeente Haren Voortgang: ha Motivering: Uitgevoerd: 0,99 1 ha 0,99 ha randenbeheer (exacte wijze van uitvoering afhankelijk van uitkomsten lopende pilot) uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer Waterschap Hunze en Aa's 20 km Voortgang: km Motivering: Vervangen: 20 De gewenste reductie in nutriëntenbelasting kon op een meer efficiënte manier worden bereikt door een optimalisatie van de RWZI < 2015: Vervangen door een alternatieve maatregel. Motivatie: Bij de opgave van de maatregel akkerrandenbeheer is aangegeven dat de uitvoering afhankelijk zou zijn van de resultaten van het onderzoek. In de periode 2006 tot 2009 is een pilot project uitgevoerd met akkerrandenbeheer. De resultaten van het onderzoek gaven aan dat de resultaten wat betreft nutriënten reductie tegenvielen. Bij de keuze voor de maatregelen was berekend welke reductie in de nutriëntenbelasting gewenst was. De gewenste reductie in nutriëntenbelasting kon op een meer efficiënte manier worden bereikt door een optimalisatie van de RWZI Gieten. Daarom is de maatregelen akkerranden vervangen door de maatregel optimalisatie van de RWZI Gieten. realiseren overstromingsvlakten, Tusschenwater, Torenveen, Mandelanden, Lofar, Achterste Diep, Oude verbreden / hermeanderen / nvo; (snel) stromend water Waterschap Hunze en Aa's Voortgang: km Motivering: Uitgevoerd: 15 < km stimuleren preciese bemesting landbouw verminderen emissie nutriënten landbouw Waterschap Hunze en Aa's Voortgang: stuks Motivering: Naam waterlichaam: Hunze Code waterlichaam: NL33HU 1 stuks pagina 70 van 271

71 Uitgevoerd: 1 < 2015 verdrogingsbestrijding Gronings deel. Onnerpolder. Oostpolder, polder WolfsbargeII overige inrichtingsmaatregelen Waterschap Hunze en Aa's Voortgang: stuks Motivering: Uitgevoerd: 3 < 2015 Maatregelen gepland voor de periode stuks Beekherstel, overstromingsvlakten o.a. Bronnegermaden, de Branden, Duunschelanden, Breevenen 17,2 km verbreden / hermeanderen / nvo; (snel) stromend water Waterschap Hunze en Aa's Andere richtlijn: Onderzoek fosfaat nalevering uit de bodem door doorslag van gronden 1 stuks uitvoeren onderzoek Waterschap Hunze en Aa's Andere richtlijn: Opheffen vismigratieknelpunten Hunze 7 stuks vispasseerbaar maken kunstwerk Waterschap Hunze en Aa's Andere richtlijn: Maatregelen gepland voor de periode Beekherstel, overstromingsvlakten Noordma, Bronnegermaden, Achterste Diep 8 km verbreden / hermeanderen / nvo; (snel) stromend water Waterschap Hunze en Aa's Andere richtlijn: Opheffen Vismigratiekenelpunten Hunze 4 stuks vispasseerbaar maken kunstwerk Waterschap Hunze en Aa's Andere richtlijn: Voor de afname van de nutriëntenbelasting van de landbouw is het landelijk mestbeleid van toepassing. Naam waterlichaam: Hunze Code waterlichaam: NL33HU pagina 71 van 271

72 5. Toepassing uitzonderingen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn, maar er kan ook van een uitzondering gebruik gemaakt worden (R). De KRW biedt ruimte om af te wijken van de doelen. Zo kan de realisatie van doelen worden gefaseerd en kunnen doelen worden verlaagd. Ook mag rekening worden gehouden met bepaalde nieuwe ontwikkelingen. Dit alles moet wel passen binnen de randvoorwaarden van de richtlijn. Het gebruik van deze uitzonderingen en de motiveringen hierbij worden hier weergegeven. Fasering van doelbereik tot na 2021 Voor alle stoffen en kwaliteitselementen waarvoor in onderdeel '3. Status, doelen en toestand' is aangegeven dat de prognose voor 2021 niet "" is, is fasering aan de orde. Motiveringsgrond Natuurlijke omstandigheden Onevenredig kostbaar Technisch onhaalbaar Motivering per motiveringsgrond: Kwaliteitselement Macrofauna-kwaliteit, Overige waterflora, Vis-kwaliteit Macrofauna-kwaliteit, Overige waterflora, Vis-kwaliteit Macrofauna-kwaliteit, Overige waterflora, Vis-kwaliteit Natuurlijke omstandigheden Een deel van de inrichtingsmaatregelen wordt in de tweede en derde planperiode uitgevoerd. Uit onderzoek is gebleken dat het in veel gevallen een aantal jaar kan duren voordat het ecosysteem zich volledig heeft aangepast aan een nieuwe situatie, bijvoorbeeld omdat het tijd kost voor bepaalde soorten om nieuw habitat te koloniseren. Om deze redenen zijn de effecten van maatregelen pas later zichtbaar. Onevenredig kostbaar Waterschap Hunze en Aa s ontvangt jaarlijks ongeveer 85 miljoen aan inkomsten (stand van zaken 2015). Voor het KRW maatregelenpakket van de periode wordt jaarlijks gemiddeld 3.77 miljoen uitgetrokken, waarmee de kosten binnen de randvoorwaarde blijven van beperkte lastenstijging voor de burger zoals afgesproken met het bestuur. De overige maatregelen staan gepland na 2021, omdat het eerder uitvoeren van meer maatregelen als disproportioneel kostbaar wordt beschouwd. Technisch onhaalbaar Vanwege het maatschappelijke draagvlak, vindt grondverwerving vrijwel altijd plaats op vrijwillige basis. Een gefaseerde uitvoering is dan in veel gevallen voordeliger, omdat hiermee het opdrijven van grondprijzen kan worden tegengegaan. Bovendien is het niet aannemelijk dat alle benodigde gronden voor herinrichting tijdig verworven zijn, want er is vervolgens ook nog tijd nodig voor realisatie van maatregelen. Kansen om grond te verwerven zijn vaak gebonden aan bepaalde gebeurtenissen (ruilverkaveling, bedrijfsovernames), die zich lang niet op alle locaties binnen de komende periode zullen voordoen. Dergelijke grootschalige gebiedsprocessen kennen mede als gevolg van juridische procedures een doorlooptijd die de planperiode overschrijdt. Dit heeft als consequentie dat fasering nodig is. Doelverlaging Conform beleidsafspraken wordt voor 2021 niet overgegaan tot doelverlaging. Tijdelijke achteruitgang Wordt er beroep gedaan op art. 4.6 KRW m.b.t. tijdelijke achteruitgang? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.6 KRW. Nieuwe ontwikkelingen Wordt er beroep gedaan op art. 4.7 KRW m.b.t. nieuwe veranderingen in fysische omstandigheden van het waterlichaam? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.7 KRW. Naam waterlichaam: Hunze Code waterlichaam: NL33HU pagina 72 van 271

73 Factsheet: NL33HV_2 Kanalen Hunze / Veenkolonien De informatie die in deze factsheet wordt weergegeven is bijgewerkt tot en met het moment van het aanmaken van deze factsheet, zoals vermeld in de voettekst. Deze factsheet is een werkversie ten behoeve van eigen gebruik door de waterbeheerder. Hoewel waterbeheerders en Informatiehuis Water alles in het werk gesteld hebben om de meest actuele gegevens in deze factsheet te verwerken, kan niet worden uitgesloten dat de factsheet onjuiste of onvolledige informatie bevat. 1. Basisgegevens Dit onderdeel beschrijft de kenmerken en de status van het waterlichaam en geeft informatie over de beschermde gebieden, die een relatie met het waterlichaam hebben. Naam: Kanalen Hunze / Veenkolonien Code: NL33HV_2 Deelstroomgebied: Waterbeheerder: Provincies: Gemeenten: Eems Waterschap Hunze en Aa's Provincie Groningen, Provincie Drenthe Type: Status: M6a (Grote ondiepe kanalen zonder scheepvaart) Kunstmatig Wateronttrekking t.b.v. menselijke consumptie: Aa en Hunze, Bellingwedde, Emmen, Hoogezand-Sappemeer, Menterwolde, Oldambt, Pekela, Stadskanaal, Veendam, Vlagtwedde Nee Naam waterlichaam: Kanalen Hunze / Veenkolonien Code waterlichaam: NL33HV_2 pagina 73 van 271

74 Karakterschets: Afwateringskanalen in zand- en laagveengebied. De kanalen worden gevoed door regen, grondwater en/of instromend oppervlaktewater. In tijden van watertekort wordt via de kanalen IJsselmeerwater aangevoerd. Het profiel van de kanalen is rechthoekig of trapeziumvormig met abrupte overgangen van land naar water. Het overgrote deel van de aangewezen kanalen, hebben hun oorsprong in de veenontginning. De ontsluiting van het veenkoloniale gebied was tijdens de ontginning ook via deze kanalen. Naast de kanalen ontstonden de dorpen (karakteristieke lintbebouwing) en de wegen evenwijdig aan de kanalen. Door de aanwezigheid van de bebouwing en wegen langs veel van de kanalen is de ruimte niet of zeer beperkt voor aanpassingen in het bestaande profiel van de kanalen. De typering van dit waterlichaam is gecorrigeerd naar kanaaltype (in plaats van het eerder gebruikte meertype) Beschermde gebieden: - Vogelrichtlijn Zuidlaardermeergebied (NL_VOG_20) Status: Kunstmatig Het waterlichaam is door mensen gegraven op een plaats waar voorheen geen water was. 2. Belastingen en effecten van menselijke activiteiten Voor de analyse van een waterlichaam wordt gebruik gemaakt van de DPSIR methode: Drivers - Pressures - State - Impact - Responses. Bepaalde functies (D) zorgen voor een belasting (P) die invloed heeft op de toestand (S) en het functioneren van het waterlichaam (I), die vragen om een respons (R) via maatregelen en/of toepassing van een uitzondering. Dit blok beschrijft de significante belastingen (D) op het waterlichaam en geeft informatie over de effecten ervan (P). Bij de volgende onderdelen komen S, I en R aan bod. Menselijke activiteiten en effecten Hoofdgroep puntbronnen Belasting Functie Effect IPPC industrieën diffuse bronnen Landbouwactiviteiten verstoring biologisch evenwicht regulering waterbeweging Dammen, dijken, kribben en stuwen voor hoogwaterbescherming Onnatuurlijke oevermilieus regulering waterbeweging barrières (niet of moeilijk (vis)passeerbare gemalen, stuwen, dammen etc.) Handhaving peilen Compartimentering in leefgebieden, geen uitwisseling soorten De belastingen zijn bepaald in de watersysteemanalyse die is uitgevoerd ten behoeve van het gebiedsproces. Het waterlichaam Kanalen Hunze-Veenkoloniën is een systeem van kanalen, bedoeld voor de aan- en afvoer van water voor het omliggende landbouwgebied. De belasting wat betreft stoffen is vooral afkomstig uit de landbouw (veeteelt, akkerbouw en glastuinbouw). De niet-natuurvriendelijke inrichting van de oever en de niet-natuurlijke peilen zijn belemmerend voor de biologie. 3. Doelen en toestand Dit onderdeel beschrijft doelen en toestand (S) van het waterlichaam. Daarbij wordt gemotiveerd indien wordt afgeweken van nationaal vastgestelde doelen en de toestand achteruit gaat. Duidelijk wordt voor welke biologische groepen en stoffen het waterlichaam niet voldoet (I). Naam waterlichaam: Kanalen Hunze / Veenkolonien Code waterlichaam: NL33HV_2 pagina 74 van 271

75 Chemische toestand Normoverschrijding Rapportage toestand 2014 Prognose 2021 (geen normoverschrijdingen) (geen normoverschrijdingen) Motivering chemische toestand: Voor metalen vinden we evenals in 2009 via de officiële KRW toetsing een overschrijding van koper en zink. Omdat deze stoffen niet biologisch beschikbaar zijn, zijn deze overschrijdingen niet beperkend voor het behalen van de ecologische doelstelling. Op dit moment treffen we normoverschrijdingen van gewasbeschermingsmiddelen in het waterlichaam aan. Door het nemen van maatregelen in het glastuinbouwgebied wordt dit aangepakt. Op het KRW-meetpunt worden deze stoffen nog niet gemeten. Dit gaat in de toekomst wel gebeuren. Dit kan leiden tot een formele verslechtering van de toestand van de specifieke verontreinigende stoffen, en daarmee van de ecologische toestand. Ecologische toestand Biologie GEP Prognose 2021 Macrofauna (EKR) 0,60 Overige waterflora (EKR) 0,51 matig Vis (EKR) 0,60 Fytoplankton (EKR) 0,60 Algemeen fysische chemie Fosfor totaal (zomergemiddelde) (mg P/l) 0,15 Stikstof totaal (zomergemiddelde) (mg N/l) 3,00 DIN (winterperiode) (mg N/l) Zoutgehalte (zomergemiddelde) (mg Cl/l) 100 Temperatuur (max. waarde) (gr.c) 25,0 Zuurgraad (zomergemiddelde) (-) 5,5-8,5 Zuurstofverzadiging(sgraad)(zomergemiddelde) (%) Doorzicht (zomergemiddelde) (m) 0,40 Legenda: blauw = zeer groen = geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht leeg = geen gegevens : deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Afhankelijk van het type KRW-waterlichaam dat gebruikt is voor de toestandsbeoordeling (het doeltype, hier M6a) zijn bepaalde maatlatten niet van toepassing. Deze maatlatten zijn met in de toestandskolommen gemarkeerd. Naam waterlichaam: Kanalen Hunze / Veenkolonien Code waterlichaam: NL33HV_2 pagina 75 van 271

76 Specifiek verontreinigende stoffen Normoverschrijding Rapportage toestand 2014 (geen normoverschrijdingen) Motivering ecologische toestand: Voor de kwaliteitselementen overige waterflora (macrofyten) en vis zijn de toestanden 2009 bepaald met oude maatlatten tegen oude GEP doelen en de toestand met nieuwe maatlatten tegen nieuwe GEP doelen. De afleiding van de nieuwe GEP doelen is vastgelegd in achtergronddocumenten. De bemonstering van de visstand liet in 2011 een e score zien, hoewel de vismigratieknelpunten nog niet zijn opgelost. Dit is echter een eenmalige meting. Toekomstige metingen moeten uitwijzen of dit ook een blijvende verbetering is. Waterplanten scoren nog onvoldoende. Het verwijderen of verzachten van barrières voor visoptrek in de kanalen en het verbeteren van de oeverinrichting moeten ervoor zorgen dat de ecologie van de kanalen verbeteren. De hoge score voor algen geeft mogelijk een vertekend beeld. Deze waarde is een geprojecteerde score van het waterlichaam Duurswold. Op basis van chlorofyl-metingen is geconstateerd dat dit mogelijk een te gunstig beeld laat zien voor dit waterlichaam. Op basis van aanvullende metingen in 2015 zal bekeken worden wat de daadwerkelijke score is van algen in het waterlichaam. Mogelijk dat de doelen op basis van deze meetactie aangepast gaan worden. Ook voor macrofauna geldt dat het oordeel is gebaseerd op projectie van metingen in waterlichaam kanalen Duurswold. Deze wordt tot nu toe als representatief geacht maar in 2014 zullen aanvullende metingen in het waterlichaam kanalen Hunze-Veenkolonien uitgevoerd worden om dit uitgangspunt te controleren. Voor de fysisch-chemische parameters stikstof, fosfaat, zuurstof, doorzicht, chloride en chlorofyl-a hanteren wij gebiedsgerichte doelen. Deze zijn afgeleid op basis van de gebiedsspecifieke kenmerken en omstandigheden. Eindoordeel Chemie Totaal C-voldoet C-voldoet Ecologie Totaal Biologie Fysische chemie Specifiek verontreinigende stoffen C-voldoet nie C-voldoet Legenda: - Chemie: blauw = /voldoet rood = niet /voldoet niet - Ecologie: blauw = zeer groen = /voldoet geel = matig oranje = ontoereikend : deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. rood = slecht/voldoet niet Het ministerie I&M heeft de waterbeheerders verzocht ook een prognose voor 2027 in te vullen. De KRW schrijft voor dat alle doelen uiterlijk in 2027 worden gehaald. Daarom is de prognose voor 2027 geheel groen (ecologie) en blauw (chemie) gekleurd. Bij de voorbereiding van de derde KRW planperiode zal onderzocht worden of en hoe de doelen in 2027 worden gehaald. Naam waterlichaam: Kanalen Hunze / Veenkolonien Code waterlichaam: NL33HV_2 pagina 76 van 271

77 4. Maatregelen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn (R). Er zijn landelijke en gebiedsgerichte maatregelen. De landelijke maatregelen staan in het maatregelprogramma bij het stroomgebiedbeheerplan. Gebiedsgerichte maatregelen staan hieronder in tabellen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen: 1. maatregelen in SGBP 2009 voor de periode t/m overige maatregelen uitgevoerd in de periode t/m maatregelen gepland voor de periode maatregelen gepland voor de periode Verder is aangegeven wanneer een maatregel is gericht op de opgave op grond van een beschermd gebied. Maatregelen opgevoerd in SGBP 2009 voor de periode t/m 2015 aanleg natuurvriendelijke oevers: 2 km Vaarverbinding Erica-Ter Apel. 5 km Veendam-Musselkanaal verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water Waterschap Hunze en Aa's Voortgang: km Motivering: Uitgevoerd: 7 < 2015 afkoppelopgave gemeente Pekela afkoppelen verhard oppervlak Gemeente Pekela Voortgang: ha Motivering: Uitgevoerd: 4,4 afkoppelopgave gemeente Winschoten afkoppelen verhard oppervlak Gemeente Winschoten Voortgang: ha Motivering: Uitgevoerd: 4,5 onderzoek voedselrijkdom slib uitvoeren onderzoek Waterschap Hunze en Aa's Voortgang: stuks Motivering: Uitgevoerd: 1 < 2015 oplossen 5 tal migratieknelpunten vispasseerbaar maken kunstwerk Waterschap Hunze en Aa's Voortgang: stuks Motivering: Planvoorbereiding: 1 Uitgevoerd: 4 < km 4,4 ha 4,5 ha 1 stuks 5 stuks Naam waterlichaam: Kanalen Hunze / Veenkolonien Code waterlichaam: NL33HV_2 pagina 77 van 271

78 Maatregelen gepland voor de periode aanleg 8 km natuurvriendelijke oevers verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water Waterschap Hunze en Aa's Andere richtlijn: 8 km in de periode en 9 km na km Maatregelen gepland voor de periode aanleg natuurvriendelijke oevers (9 km) 9 km verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water Waterschap Hunze en Aa's Andere richtlijn: Voor de afname van de nutriëntenbelasting van de landbouw is het landelijk mestbeleid van toepassing 5. Toepassing uitzonderingen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn, maar er kan ook van een uitzondering gebruik gemaakt worden (R). De KRW biedt ruimte om af te wijken van de doelen. Zo kan de realisatie van doelen worden gefaseerd en kunnen doelen worden verlaagd. Ook mag rekening worden gehouden met bepaalde nieuwe ontwikkelingen. Dit alles moet wel passen binnen de randvoorwaarden van de richtlijn. Het gebruik van deze uitzonderingen en de motiveringen hierbij worden hier weergegeven. Fasering van doelbereik tot na 2021 Voor alle stoffen en kwaliteitselementen waarvoor in onderdeel '3. Status, doelen en toestand' is aangegeven dat de prognose voor 2021 niet "" is, is fasering aan de orde. Motiveringsgrond Natuurlijke omstandigheden Onevenredig kostbaar Technisch onhaalbaar Kwaliteitselement Overige waterflora Overige waterflora Overige waterflora Naam waterlichaam: Kanalen Hunze / Veenkolonien Code waterlichaam: NL33HV_2 pagina 78 van 271

79 Motivering per motiveringsgrond: Natuurlijke omstandigheden Een deel van de inrichtingsmaatregelen wordt in de tweede planperiode uitgevoerd. Uit onderzoek is gebleken dat het in veel gevallen een aantal jaar kan duren voordat het ecosysteem zich volledig heeft aangepast aan een nieuwe situatie, bijvoorbeeld omdat het tijd kost voor bepaalde soorten om nieuw habitat te koloniseren. Om deze redenen zijn de effecten van maatregelen in de tweede planperiode pas in de derde planperiode volledig van kracht. Onevenredig kostbaar Waterschap Hunze en Aa s ontvangt jaarlijks ongeveer 85 miljoen aan inkomsten (stand van zaken 2015). Voor het KRW maatregelenpakket van de periode wordt jaarlijks gemiddeld 3.77 miljoen uitgetrokken, waarmee de kosten binnen de randvoorwaarde blijven van beperkte lastenstijging voor de burger zoals afgesproken met het bestuur. De overige maatregelen staan gepland na 2021, omdat het eerder uitvoeren van meer maatregelen als disproportioneel kostbaar wordt beschouwd. Technisch onhaalbaar Vanwege het maatschappelijke draagvlak, vindt grondverwerving vrijwel altijd plaats op vrijwillige basis. Een gefaseerde uitvoering is dan in veel gevallen voordeliger, omdat hiermee het opdrijven van grondprijzen kan worden tegengegaan. Bovendien is het niet aannemelijk dat alle benodigde gronden voor herinrichting tijdig verworven zijn, want er is vervolgens ook nog tijd nodig voor realisatie van maatregelen. Kansen om grond te verwerven zijn vaak gebonden aan bepaalde gebeurtenissen (ruilverkaveling, bedrijfsovernames), die zich lang niet op alle locaties binnen de komende periode zullen voordoen. Dergelijke grootschalige gebiedsprocessen kennen mede als gevolg van juridische procedures een doorlooptijd die de planperiode overschrijdt. Dit heeft als consequentie dat fasering nodig is. Doelverlaging Conform beleidsafspraken wordt voor 2021 niet overgegaan tot doelverlaging. Tijdelijke achteruitgang Wordt er beroep gedaan op art. 4.6 KRW m.b.t. tijdelijke achteruitgang? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.6 KRW. Nieuwe ontwikkelingen Wordt er beroep gedaan op art. 4.7 KRW m.b.t. nieuwe veranderingen in fysische omstandigheden van het waterlichaam? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.7 KRW. Naam waterlichaam: Kanalen Hunze / Veenkolonien Code waterlichaam: NL33HV_2 pagina 79 van 271

80 Factsheet: NL33KW_2 Kanalen Westerwolde De informatie die in deze factsheet wordt weergegeven is bijgewerkt tot en met het moment van het aanmaken van deze factsheet, zoals vermeld in de voettekst. Deze factsheet is een werkversie ten behoeve van eigen gebruik door de waterbeheerder. Hoewel waterbeheerders en Informatiehuis Water alles in het werk gesteld hebben om de meest actuele gegevens in deze factsheet te verwerken, kan niet worden uitgesloten dat de factsheet onjuiste of onvolledige informatie bevat. 1. Basisgegevens Dit onderdeel beschrijft de kenmerken en de status van het waterlichaam en geeft informatie over de beschermde gebieden, die een relatie met het waterlichaam hebben. Naam: Kanalen Westerwolde Code: NL33KW_2 Deelstroomgebied: Waterbeheerder: Provincies: Gemeenten: Eems Waterschap Hunze en Aa's Provincie Groningen Type: Status: Bellingwedde, Oldambt, Stadskanaal, Vlagtwedde M6a (Grote ondiepe kanalen zonder scheepvaart) Kunstmatig Wateronttrekking t.b.v. menselijke consumptie: Nee Naam waterlichaam: Kanalen Westerwolde Code waterlichaam: NL33KW_2 pagina 80 van 271

81 Karakterschets: Afwateringskanalen in zand, laagveen- of zeekleigebied. De kanalen worden gevoed door regen, grondwater en/of instromend oppervlaktewater. In tijden van watertekort wordt via de kanalen IJsselmeerwater aangevoerd. Het profiel van de kanalen is rechthoekig of trapeziumvormig met abrupte overgangen van land naar water. De typering van dit waterlichaam is gecorrigeerd naar kanaaltype (in plaats van het eerder gebruikte meertype) Beschermde gebieden: Er zijn geen relevante beschermde gebieden voor dit waterlichaam. Status: Kunstmatig Het waterlichaam is door mensen gegraven op een plaats waar voorheen geen water was. 2. Belastingen en effecten van menselijke activiteiten Voor de analyse van een waterlichaam wordt gebruik gemaakt van de DPSIR methode: Drivers - Pressures - State - Impact - Responses. Bepaalde functies (D) zorgen voor een belasting (P) die invloed heeft op de toestand (S) en het functioneren van het waterlichaam (I), die vragen om een respons (R) via maatregelen en/of toepassing van een uitzondering. Dit blok beschrijft de significante belastingen (D) op het waterlichaam en geeft informatie over de effecten ervan (P). Bij de volgende onderdelen komen S, I en R aan bod. Menselijke activiteiten en effecten Hoofdgroep Belasting Functie Effect diffuse bronnen Landbouwactiviteiten emissies van nutriënten (significant) en gewasbeschermingsmiddelen (niet significant) aanvoer extern water nodig regulering waterbeweging Hydrologische verandering watersysteem - anders / overig Waterhuishouding (overig) aanvoer van diverse stoffen regulering waterbeweging barrières (niet of moeilijk (vis)passeerbare gemalen, stuwen, dammen etc.) Peilbeheer (grond)water continu:um doorbroken regulering waterbeweging Dammen, dijken, kribben en stuwen voor hoogwaterbescherming Veiligheid onnatuurlijke oevermilieus De belastingen zijn bepaald in de watersysteemanalyse die is uitgevoerd ten behoeve van het gebiedsproces. De Kanalen Westerwolde hebben vooral een recreatieve scheepvaartfunctie en een water aan- en afvoerfunctie. Een belangrijke belasting zijn de steile, harde oevers. Belasting met stoffen is er significant door emissies van landbouwgronden en door aanvoer met aanvoerwater. 3. Doelen en toestand Dit onderdeel beschrijft doelen en toestand (S) van het waterlichaam. Daarbij wordt gemotiveerd indien wordt afgeweken van nationaal vastgestelde doelen en de toestand achteruit gaat. Duidelijk wordt voor welke biologische groepen en stoffen het waterlichaam niet voldoet (I). Chemische toestand Naam waterlichaam: Kanalen Westerwolde Code waterlichaam: NL33KW_2 pagina 81 van 271

82 Normoverschrijding Rapportage toestand 2014 Prognose 2021 (geen normoverschrijdingen) (geen normoverschrijdingen) Motivering chemische toestand: Er is geen toelichting beschikbaar. Ecologische toestand Biologie GEP Prognose 2021 Macrofauna (EKR) 0,60 Overige waterflora (EKR) 0,50 ontoereiken matig Vis (EKR) 0,55 Fytoplankton (EKR) 0,60 Algemeen fysische chemie Fosfor totaal (zomergemiddelde) (mg P/l) 0,15 Stikstof totaal (zomergemiddelde) (mg N/l) 3,50 DIN (winterperiode) (mg N/l) Zoutgehalte (zomergemiddelde) (mg Cl/l) 100 Temperatuur (max. waarde) (gr.c) 25,0 Zuurgraad (zomergemiddelde) (-) 5,5-8,5 Zuurstofverzadiging(sgraad)(zomergemiddelde) (%) Doorzicht (zomergemiddelde) (m) 0,40 Legenda: blauw = zeer groen = geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht leeg = geen gegevens : deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Afhankelijk van het type KRW-waterlichaam dat gebruikt is voor de toestandsbeoordeling (het doeltype, hier M6a) zijn bepaalde maatlatten niet van toepassing. Deze maatlatten zijn met in de toestandskolommen gemarkeerd. Specifiek verontreinigende stoffen Normoverschrijding Rapportage toestand 2014 (geen normoverschrijdingen) Motivering ecologische toestand: Naam waterlichaam: Kanalen Westerwolde Code waterlichaam: NL33KW_2 pagina 82 van 271

83 Voor de kwaliteitselementen overige waterflora (macrofyten) en vis zijn de toestanden 2009 bepaald met oude maatlatten tegen oude GEP doelen en de toestand met nieuwe maatlatten tegen nieuwe GEP doelen. Dit methodische verschil verklaart in de eerste plaats de verschillen voor deze kwaliteitselemententen tussen de toestand 2009 en toestand Er is hier dus geen sprake van daadwerkelijke verandering in toestand. De afleiding van de nieuwe GEP doelen is vastgelegd in achtergronddocumenten. De biologische toestand van het waterlichaam is momenteel nog ontoereikend. Dit is m.n. het gevolg van de oeverinrichting. Deze bestaat nu uit betrekkelijk steile en deels verharde oevers. Door de aanleg van natuurvriendelijke oevers zal dit in de toekomst moeten verbeteren. De hoge score voor algen geeft mogelijk een vertekend beeld. Deze waarde is een geprojecteerde score van het waterlichaam Duurswold. Op basis van chlorofyl-metingen is geconstateerd dat dit mogelijk een te gunstig beeld laat zien voor dit waterlichaam. Op basis van aanvullende metingen in 2015 zal bekeken worden wat de daadwerkelijke score is van algen in het waterlichaam. Mogelijk dat de doelen op basis van deze meetactie aangepast gaan worden. Ook voor macrofauna geldt dat het oordeel is gebaseerd op projectie van metingen in waterlichaam kanalen Duurswold. Deze wordt tot nu toe als representatief geacht maar in 2014 zullen aanvullende metingen in het waterlichaam kanalen Westerwolde uitgevoerd worden om dit uitgangspunt te controleren. Voor de fysisch-chemische parameters stikstof, fosfaat, zuurstof, doorzicht, chloride en chlorofyl-a hanteren wij gebiedsgerichte doelen. Deze zijn afgeleid op basis van de gebiedsspecifieke kenmerken en omstandigheden. Eindoordeel Chemie Totaal C-voldoet C-voldoet Ecologie Totaal ontoereiken Biologie ontoereiken Fysische chemie Specifiek verontreinigende stoffen C-voldoet nie C-voldoet Legenda: - Chemie: blauw = /voldoet rood = niet /voldoet niet - Ecologie: blauw = zeer groen = /voldoet geel = matig oranje = ontoereikend : deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. rood = slecht/voldoet niet Het ministerie I&M heeft de waterbeheerders verzocht ook een prognose voor 2027 in te vullen. De KRW schrijft voor dat alle doelen uiterlijk in 2027 worden gehaald. Daarom is de prognose voor 2027 geheel groen (ecologie) en blauw (chemie) gekleurd. Bij de voorbereiding van de derde KRW planperiode zal onderzocht worden of en hoe de doelen in 2027 worden gehaald. Naam waterlichaam: Kanalen Westerwolde Code waterlichaam: NL33KW_2 pagina 83 van 271

84 4. Maatregelen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn (R). Er zijn landelijke en gebiedsgerichte maatregelen. De landelijke maatregelen staan in het maatregelprogramma bij het stroomgebiedbeheerplan. Gebiedsgerichte maatregelen staan hieronder in tabellen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen: 1. maatregelen in SGBP 2009 voor de periode t/m overige maatregelen uitgevoerd in de periode t/m maatregelen gepland voor de periode maatregelen gepland voor de periode Verder is aangegeven wanneer een maatregel is gericht op de opgave op grond van een beschermd gebied. Maatregelen opgevoerd in SGBP 2009 voor de periode t/m 2015 Afkoppelopgave gemeente Vlagtwedde afkoppelen verhard oppervlak Gemeente Vlagtwedde Voortgang: ha Motivering: Uitgevoerd: 2 Afkoppelopgave gemeente Winschoten afkoppelen verhard oppervlak Gemeente Winschoten Voortgang: ha Motivering: Uitgevoerd: 12 onderzoek voedselrijkdom slib uitvoeren onderzoek Waterschap Hunze en Aa's Voortgang: stuks Motivering: Uitgevoerd: 1 < 2015 oplossen vismigratieknelpunt stuw Veelerveen (1110) vispasseerbaar maken kunstwerk Waterschap Hunze en Aa's Voortgang: stuks Motivering: Uitgevoerd: 1 < 2015 Maatregelen gepland voor de periode Andere richtlijn: > 2015 aanleg natuurvriendelijke oever verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water Waterschap Hunze en Aa's 2 ha 12 ha 1 stuks 1 stuks 12 km Voor de afname van de nutriëntenbelasting van de landbouw is het landelijk mestbeleid van toepassing. Naam waterlichaam: Kanalen Westerwolde Code waterlichaam: NL33KW_2 pagina 84 van 271

85 5. Toepassing uitzonderingen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn, maar er kan ook van een uitzondering gebruik gemaakt worden (R). De KRW biedt ruimte om af te wijken van de doelen. Zo kan de realisatie van doelen worden gefaseerd en kunnen doelen worden verlaagd. Ook mag rekening worden gehouden met bepaalde nieuwe ontwikkelingen. Dit alles moet wel passen binnen de randvoorwaarden van de richtlijn. Het gebruik van deze uitzonderingen en de motiveringen hierbij worden hier weergegeven. Fasering van doelbereik tot na 2021 Voor alle stoffen en kwaliteitselementen waarvoor in onderdeel '3. Status, doelen en toestand' is aangegeven dat de prognose voor 2021 niet "" is, is fasering aan de orde. Motiveringsgrond Natuurlijke omstandigheden Kwaliteitselement Overige waterflora, Vis-kwaliteit Motivering per motiveringsgrond: Natuurlijke omstandigheden De (resterende) inrichtingsmaatregelen worden in deze tweede planperiode uitgevoerd. Het duurt echter meerdere jaren voordat het ecosysteem zich volledig heeft aangepast aan een nieuwe situatie, bijvoorbeeld omdat het tijd kost voor bepaalde soorten om nieuw habitat te koloniseren. Om deze redenen zijn de effecten van maatregelen in de eerste en tweede planperiode pas na deze tweede planperiode volledig van kracht. Doelverlaging Conform beleidsafspraken wordt voor 2021 niet overgegaan tot doelverlaging. Tijdelijke achteruitgang Wordt er beroep gedaan op art. 4.6 KRW m.b.t. tijdelijke achteruitgang? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.6 KRW. Nieuwe ontwikkelingen Wordt er beroep gedaan op art. 4.7 KRW m.b.t. nieuwe veranderingen in fysische omstandigheden van het waterlichaam? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.7 KRW. Naam waterlichaam: Kanalen Westerwolde Code waterlichaam: NL33KW_2 pagina 85 van 271

86 Factsheet: NL33MP Mussel Aa / Pagediep De informatie die in deze factsheet wordt weergegeven is bijgewerkt tot en met het moment van het aanmaken van deze factsheet, zoals vermeld in de voettekst. Deze factsheet is een werkversie ten behoeve van eigen gebruik door de waterbeheerder. Hoewel waterbeheerders en Informatiehuis Water alles in het werk gesteld hebben om de meest actuele gegevens in deze factsheet te verwerken, kan niet worden uitgesloten dat de factsheet onjuiste of onvolledige informatie bevat. 1. Basisgegevens Dit onderdeel beschrijft de kenmerken en de status van het waterlichaam en geeft informatie over de beschermde gebieden, die een relatie met het waterlichaam hebben. Naam: Mussel Aa / Pagediep Code: NL33MP Deelstroomgebied: Waterbeheerder: Provincies: Gemeenten: Eems Waterschap Hunze en Aa's Provincie Groningen Stadskanaal, Vlagtwedde Type: Status: R12 (Langzaam stromende middenloop/benedenloop op veenbodem) Sterk Veranderd Wateronttrekking t.b.v. menselijke consumptie: Nee Karakterschets: Sterk genormaliseerde, voormalige beken op veengrond. De beken worden gevoed door regen-, grond,- en oppervlaktewater en kennen een lage afvoer. Naam waterlichaam: Mussel Aa / Pagediep Code waterlichaam: NL33MP pagina 86 van 271

87 Beschermde gebieden: Er zijn geen relevante beschermde gebieden voor dit waterlichaam. Status: Sterk Veranderd Hydromorfologische herstelmaatregelen die niet uitgevoerd kunnen worden vanwege significante negatieve effecten aan gebruiksfuncties en/of milieu in bredere zin: Maatregelen wel beschouwd, niet uitvoerbaar gebruiksfuncties Milieu in brede zin Scheepvaart, havens, recreatie Activiteiten waarvoor water wordt opgeslagen Waterhuishouding en bescherming tegen overstromingen Overige duurzame activiteiten Anders, zie toelichting Fal Fal Fal Tru Fal Fal Hanteren natuurlijk waterpeil in agrarisch gebied Fal Fal Fal Tru Fal Fal Hermeandering beken in agrarisch gebied Fal Fal Fal Tru Fal Fal Motivering per gebruiksfunctie: Gebruiksfunctie: Motivering: Waterhuishouding, bescherming tegen overstromingen, afwatering Door het hanteren van een flexibeler peilbeheer kunnen in (extreem) natte situaties hogere waterstanden optreden waardoor de kans op overstroming en wateroverlast toe neemt. Een gevolg hiervan is een aanzienlijke schade voor zowel de landbouw. Anders: stoppen met de aanvoer van gebiedsvreemd water. Dit is schadelijk omdat de landbouw water nodig heeft Beschouwde alternatieven: Het verdwijnen van de oorspronkelijke sponswerking van het voedingsgebied maakt wateraanvoer in de zomer noodzakelijk om droogval te voorkomen. Deze wateraanvoer is ook noodzakelijk om de landbouw in het gebied van voldoende water te voorzien. Alternatieven voor de ingrepen die hebben geleid tot het sterk veranderde karakter van het waterlichaam zijn beschouwd, maar deze zijn verworpen om de volgende reden(en): - onevenredig hoge kosten - technisch onhaalbaar - alternatieven hebben meer negatieve effecten op het milieu Motivering: Alternatieven hebben meer negatieve effecten:het stoppen met de aanvoer van gebiedsvreemd water is niet mogelijk omdat anders de beek droogvalt hetgeen schadelijk is voor de ecologie Technisch onhaalbaar: Een ander middel zou zijn, het herstel van veen. Het is een traag proces hetgeen niet binnen de planperiode te realiseren is. Onevenredig hoge kosten: Omdat het areaal waar schade optreedt door wateroverlast over het algemeen vele hectaren bedraagt, is het verplaatsen van hier gelegen gebruiksfuncties alleen tegen onevenredig hoge kosten mogelijk. Naam waterlichaam: Mussel Aa / Pagediep Code waterlichaam: NL33MP pagina 87 van 271

88 2. Belastingen en effecten van menselijke activiteiten Voor de analyse van een waterlichaam wordt gebruik gemaakt van de DPSIR methode: Drivers - Pressures - State - Impact - Responses. Bepaalde functies (D) zorgen voor een belasting (P) die invloed heeft op de toestand (S) en het functioneren van het waterlichaam (I), die vragen om een respons (R) via maatregelen en/of toepassing van een uitzondering. Dit blok beschrijft de significante belastingen (D) op het waterlichaam en geeft informatie over de effecten ervan (P). Bij de volgende onderdelen komen S, I en R aan bod. Menselijke activiteiten en effecten Hoofdgroep Belasting Functie Effect diffuse bronnen Landbouwactiviteiten Landbouw emissies van nutriënten (significant) en gewasbeschermingsmiddelen (niet significant) regulering waterbeweging Dammen, dijken, kribben en stuwen voor hoogwaterbescherming Veiligheid verandering afvoerkarakteristiek regulering waterbeweging Dammen, dijken, kribben en stuwen - anders / overig Peilbeheer (grond)water kunstmatige waterhuishouding regulering waterbeweging barrières (niet of moeilijk (vis)passeerbare gemalen, stuwen, dammen etc.) Peilbeheer (grond)water continuum doorbroken De belastingen zijn bepaald in de watersysteemanalyse die is uitgevoerd ten behoeve van het gebiedsproces. Belasting met stoffen is er voornamelijk door aanvoer met aanvoerwater en door emissies van landbouwgronden. Belangrijke belastingen zijn de kanalisatie en niet-natuurlijk peilbeheer gericht op de aan- en afvoer-functie. 3. Doelen en toestand Dit onderdeel beschrijft doelen en toestand (S) van het waterlichaam. Daarbij wordt gemotiveerd indien wordt afgeweken van nationaal vastgestelde doelen en de toestand achteruit gaat. Duidelijk wordt voor welke biologische groepen en stoffen het waterlichaam niet voldoet (I). Chemische toestand Normoverschrijding Rapportage toestand 2014 Prognose 2021 (geen normoverschrijdingen) (geen normoverschrijdingen) Motivering chemische toestand: Er is geen toelichting beschikbaar. Naam waterlichaam: Mussel Aa / Pagediep Code waterlichaam: NL33MP pagina 88 van 271

89 Ecologische toestand Biologie GEP Prognose 2021 Macrofauna (EKR) 0,42 Overige waterflora (EKR) 0,60 Vis (EKR) 0,09 ontoereiken Fytoplankton (EKR) Algemeen fysische chemie Fosfor totaal (zomergemiddelde) (mg P/l) 0,15 Stikstof totaal (zomergemiddelde) (mg N/l) 3,00 DIN (winterperiode) (mg N/l) Zoutgehalte (zomergemiddelde) (mg Cl/l) 60 Temperatuur (max. waarde) (gr.c) 25,0 Zuurgraad (zomergemiddelde) (-) 4,5-6,5 ontoereiken ontoereiken ntoereiken Zuurstofverzadiging(sgraad)(zomergemiddelde) (%) ontoereiken Doorzicht (zomergemiddelde) (m) Legenda: blauw = zeer groen = geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht leeg = geen gegevens : deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Afhankelijk van het type KRW-waterlichaam dat gebruikt is voor de toestandsbeoordeling (het doeltype, hier R12) zijn bepaalde maatlatten niet van toepassing. Deze maatlatten zijn met in de toestandskolommen gemarkeerd. Specifiek verontreinigende stoffen Normoverschrijding Rapportage toestand 2014 (geen normoverschrijdingen) Motivering ecologische toestand: Naam waterlichaam: Mussel Aa / Pagediep Code waterlichaam: NL33MP pagina 89 van 271

90 Voor de kwaliteitselementen overige waterflora (macrofyten) en vis zijn de toestanden 2009 bepaald met oude maatlatten tegen oude GEP doelen en de toestand met nieuwe maatlatten tegen nieuwe GEP doelen. Dit methodische verschil verklaart in de eerste plaats de verschillen voor deze kwaliteitselemententen tussen de toestand 2009 en toestand Er is hier dus geen sprake van daadwerkelijke verandering in toestand. De afleiding van de nieuwe GEP doelen is vastgelegd in achtergronddocumenten. Macrofyten voldoen bijna en macrofauna en vis voldoen matig. Bij macrofauna komen niet tot nauwelijks positief dominante en kenmerkende soorten voor. Dit komt voornamelijk door de inrichting en stroming (kanalisatie, stuwing, geen natuurlijke peil/stroming) die niet is zoals hoort bij het betreffende watertype beek en voor vis ook door vismigratieknelpunten. Door oeververharding, kanalisatie en stuwing zijn de oevers onvoldoende ontwikkeld (onvoldoende ondergedoken waterplanten en oeverbegroeiing). Hiermee ontbreekt ook een deel van het leefgebied van vis en macrofauna. Voor dit waterlichaam zijn al wel opheffen-vismigratieknelpunt-maatregelen getroffen en gepland (visie vismigratie). Door dit en het aangepast beheer en onderhoud dat we zullen voeren, zullen we de huidige biologische doelen halen. Voor de fysisch-chemische parameters stikstof, fosfaat, zuurstof, doorzicht, chloride en chlorofyl-a hanteren wij gebiedsgerichte doelen. Deze zijn afgeleid op basis van de gebiedsspecifieke kenmerken en omstandigheden. De ph van het waterlichaam voldoet niet aan de norm. De ph wordt hier voornamelijk vooral beïnvloed wordt door de ph van het aanvoerwater, en veel minder door de veenbodem. De norm voor ph is relatief laag omdat het hier een watertype R12 betreft: beek op veenbodem. Het waterlichaam loopt echter deels ook over een zandbodem; het veen is grotendeels verdwenen door ontginning. Bovendien komt ook de aanvoer van gebiedsvreemd water (dominant beïnvloed door IJsselmeerwater) niet overeen met de uitgangspunten voor een R12 waterlichaam. Eindoordeel Chemie Totaal C-voldoet C-voldoet Ecologie Totaal ontoereiken Biologie ontoereiken Fysische chemie ontoereiken ontoereiken Specifiek verontreinigende stoffen C-voldoet nie C-voldoet Legenda: - Chemie: blauw = /voldoet rood = niet /voldoet niet - Ecologie: blauw = zeer groen = /voldoet geel = matig oranje = ontoereikend : deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. rood = slecht/voldoet niet Het ministerie I&M heeft de waterbeheerders verzocht ook een prognose voor 2027 in te vullen. De KRW schrijft voor dat alle doelen uiterlijk in 2027 worden gehaald. Daarom is de prognose voor 2027 geheel groen (ecologie) en blauw (chemie) gekleurd. Bij de voorbereiding van de derde KRW planperiode zal onderzocht worden of en hoe de doelen in 2027 worden gehaald. Naam waterlichaam: Mussel Aa / Pagediep Code waterlichaam: NL33MP pagina 90 van 271

91 4. Maatregelen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn (R). Er zijn landelijke en gebiedsgerichte maatregelen. De landelijke maatregelen staan in het maatregelprogramma bij het stroomgebiedbeheerplan. Gebiedsgerichte maatregelen staan hieronder in tabellen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen: 1. maatregelen in SGBP 2009 voor de periode t/m overige maatregelen uitgevoerd in de periode t/m maatregelen gepland voor de periode maatregelen gepland voor de periode Verder is aangegeven wanneer een maatregel is gericht op de opgave op grond van een beschermd gebied. Maatregelen opgevoerd in SGBP 2009 voor de periode t/m 2015 afkoppelopgave gemeente Stadskanaal afkoppelen verhard oppervlak Gemeente Stadskanaal Voortgang: ha Motivering: Uitgevoerd: 1 1 ha onderzoek hermeandering + vismigratie en berging Pagediep/Mussel Aa uitvoeren onderzoek Waterschap Hunze en Aa's 1 stuks Voortgang: stuks Motivering: Uitgevoerd: 1 < 2015 Motivatie: Onderzoek is uitgevoerd. In verschillende scenario s is uitgewerkt wat de mogelijkheden voor berging en KRW doelen zijn bij gewijzigde inrichting van het beekdal. 5. Toepassing uitzonderingen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn, maar er kan ook van een uitzondering gebruik gemaakt worden (R). De KRW biedt ruimte om af te wijken van de doelen. Zo kan de realisatie van doelen worden gefaseerd en kunnen doelen worden verlaagd. Ook mag rekening worden gehouden met bepaalde nieuwe ontwikkelingen. Dit alles moet wel passen binnen de randvoorwaarden van de richtlijn. Het gebruik van deze uitzonderingen en de motiveringen hierbij worden hier weergegeven. Fasering van doelbereik tot na 2021 Voor alle stoffen en kwaliteitselementen waarvoor in onderdeel '3. Status, doelen en toestand' is aangegeven dat de prognose voor 2021 niet "" is, is fasering aan de orde. Motiveringsgrond Natuurlijke omstandigheden Kwaliteitselement Zuurgraad Motivering per motiveringsgrond: Natuurlijke omstandigheden De zuurgraad (ph) van het waterlichaam voldoet niet aan de norm. De ph wordt hier voornamelijk vooral beïnvloed wordt door de ph van het aanvoerwater, en veel minder door de veenbodem. De norm voor ph is relatief laag omdat het hier een watertype R12 betreft: beek op veenbodem. Het waterlichaam loopt echter deels ook over een zandbodem; het veen is grotendeels verdwenen door ontginning. Bovendien komt ook de aanvoer van gebiedsvreemd water (dominant beïnvloed door IJsselmeerwater) niet overeen met de uitgangspunten voor een R12 waterlichaam. Naam waterlichaam: Mussel Aa / Pagediep Code waterlichaam: NL33MP pagina 91 van 271

92 Doelverlaging Conform beleidsafspraken wordt voor 2021 niet overgegaan tot doelverlaging. Tijdelijke achteruitgang Wordt er beroep gedaan op art. 4.6 KRW m.b.t. tijdelijke achteruitgang? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.6 KRW. Nieuwe ontwikkelingen Wordt er beroep gedaan op art. 4.7 KRW m.b.t. nieuwe veranderingen in fysische omstandigheden van het waterlichaam? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.7 KRW. Naam waterlichaam: Mussel Aa / Pagediep Code waterlichaam: NL33MP pagina 92 van 271

93 Factsheet: NL33NW_2 Noord-Willemskanaal De informatie die in deze factsheet wordt weergegeven is bijgewerkt tot en met het moment van het aanmaken van deze factsheet, zoals vermeld in de voettekst. Deze factsheet is een werkversie ten behoeve van eigen gebruik door de waterbeheerder. Hoewel waterbeheerders en Informatiehuis Water alles in het werk gesteld hebben om de meest actuele gegevens in deze factsheet te verwerken, kan niet worden uitgesloten dat de factsheet onjuiste of onvolledige informatie bevat. 1. Basisgegevens Dit onderdeel beschrijft de kenmerken en de status van het waterlichaam en geeft informatie over de beschermde gebieden, die een relatie met het waterlichaam hebben. Naam: Noord-Willemskanaal Code: NL33NW_2 Deelstroomgebied: Waterbeheerder: Provincies: Gemeenten: Eems Waterschap Hunze en Aa's Provincie Groningen, Provincie Drenthe Assen, Groningen (Gr), Haren, Tynaarlo Type: Status: M7b (Grote diepe kanalen met scheepvaart) Kunstmatig Wateronttrekking t.b.v. menselijke consumptie: Nee Naam waterlichaam: Noord-Willemskanaal Code waterlichaam: NL33NW_2 pagina 93 van 271

94 Karakterschets: Afwateringskanaal met scheepvaartfunctie. Het kanaal wordt gevoed door regen, grondwater en/of instromend oppervlaktewater. De bodem bestaat uit zand. Het profiel is rechthoekig of trapeziumvormig met abrupte overgangen van land naar water. De typering van dit waterlichaam is gecorrigeerd naar kanaaltype (in plaats van het eerder gebruikte meertype) De begrenzing van het waterlichaam is aangepast; het Havenkanaal in Assen is toegevoegd. Beschermde gebieden: Er zijn geen relevante beschermde gebieden voor dit waterlichaam. Status: Kunstmatig Het waterlichaam is door mensen gegraven op een plaats waar voorheen geen water was. 2. Belastingen en effecten van menselijke activiteiten Voor de analyse van een waterlichaam wordt gebruik gemaakt van de DPSIR methode: Drivers - Pressures - State - Impact - Responses. Bepaalde functies (D) zorgen voor een belasting (P) die invloed heeft op de toestand (S) en het functioneren van het waterlichaam (I), die vragen om een respons (R) via maatregelen en/of toepassing van een uitzondering. Dit blok beschrijft de significante belastingen (D) op het waterlichaam en geeft informatie over de effecten ervan (P). Bij de volgende onderdelen komen S, I en R aan bod. Menselijke activiteiten en effecten Hoofdgroep Belasting Functie Effect regulering waterbeweging Dammen, dijken, kribben en stuwen voor hoogwaterbescherming onnatuurlijk oevermilieu De belastingen zijn bepaald in de watersysteemanalyse die is uitgevoerd ten behoeve van het gebiedsproces. Het Noord-Willemskaanaal is een afwateringskanaal met scheepvaartfunctie. Het profiel is rechthoekig of trapeziumvormig met abrupte overgangen van land naar water. De niet-natuurlijke inrichting van de oever is belemmerend voor de biologie. 3. Doelen en toestand Dit onderdeel beschrijft doelen en toestand (S) van het waterlichaam. Daarbij wordt gemotiveerd indien wordt afgeweken van nationaal vastgestelde doelen en de toestand achteruit gaat. Duidelijk wordt voor welke biologische groepen en stoffen het waterlichaam niet voldoet (I). Chemische toestand Normoverschrijding Rapportage toestand 2014 Prognose 2021 (geen normoverschrijdingen) (geen normoverschrijdingen) Motivering chemische toestand: Naam waterlichaam: Noord-Willemskanaal Code waterlichaam: NL33NW_2 pagina 94 van 271

95 Koper en zink vallen onder de specifieke verontreinigende stoffen. Voor deze parameters is een beheerdersoordeel toegepast (te weten: voldoet). Bij het beheerdersoordeel is rekening gehouden met biobeschikbaarheid en achtergrondwaarden. Voor de toestand van prioritaire stoffen is een beheerdersoordeel toegepast (te weten: voldoet). De toestand voor prioritaire stoffen in het waterlichaam Eemskanaal/Winschoterdiep werd namelijk tot nog toe geprojecteerd op dit waterlichaam, maar dit is niet terecht. Ecologische toestand Biologie GEP Prognose 2021 Macrofauna (EKR) 0,41 ontoereiken Overige waterflora (EKR) 0,40 ontoereiken ntoereiken Vis (EKR) 0,60 Fytoplankton (EKR) 0,60 Algemeen fysische chemie Fosfor totaal (zomergemiddelde) (mg P/l) 0,20 Stikstof totaal (zomergemiddelde) (mg N/l) 4,00 DIN (winterperiode) (mg N/l) Zoutgehalte (zomergemiddelde) (mg Cl/l) 100 Temperatuur (max. waarde) (gr.c) 25,0 Zuurgraad (zomergemiddelde) (-) 5,5-8,5 Zuurstofverzadiging(sgraad)(zomergemiddelde) (%) Doorzicht (zomergemiddelde) (m) 0,40 Legenda: blauw = zeer groen = geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht leeg = geen gegevens : deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Afhankelijk van het type KRW-waterlichaam dat gebruikt is voor de toestandsbeoordeling (het doeltype, hier M7b) zijn bepaalde maatlatten niet van toepassing. Deze maatlatten zijn met in de toestandskolommen gemarkeerd. Specifiek verontreinigende stoffen Normoverschrijding Rapportage toestand 2014 (geen normoverschrijdingen) Motivering ecologische toestand: Naam waterlichaam: Noord-Willemskanaal Code waterlichaam: NL33NW_2 pagina 95 van 271

96 Voor de kwaliteitselementen overige waterflora (macrofyten) en vis zijn de toestanden 2009 bepaald met oude maatlatten tegen oude GEP doelen en de toestand met nieuwe maatlatten tegen nieuwe GEP doelen. Dit methodische verschil verklaart in de eerste plaats de verschillen voor deze kwaliteitselemententen tussen de toestand 2009 en toestand Er is hier dus geen sprake van daadwerkelijke verandering in toestand. De afleiding van de nieuwe GEP doelen is vastgelegd in achtergronddocumenten. De belangrijkste beperkende factoren voor de ontwikkeling van de ecologie zijn de beschoeide oevers die op grote schaal aanwezig zijn. Hierdoor is de vegtatie (overige waterflora) onvoldoende ontwikkeld. Hiermee ontbreekt ook een deel van het leefgebied van vis. De hoge score voor algen geeft mogelijk een vertekend beeld. Deze waarde is een geprojecteerde score van het waterlichaam Duurswold. Op basis van chlorofyl-metingen is geconstateerd dat dit mogelijk een te gunstig beeld laat zien voor dit waterlichaam. Op basis van aanvullende metingen in 2015 zal bekeken worden wat de daadwerkelijke score is van algen in het waterlichaam. Mogelijk dat de doelen op basis van deze meetactie aangepast gaan worden. Ook voor macrofauna geldt dat het oordeel is gebaseerd op projectie van metingen in waterlichaam kanalen Duurswold. Deze wordt tot nu toe als representatief geacht maar in 2014 zullen aanvullende metingen in het waterlichaam Noord-Willemskanaal uitgevoerd worden om dit uitgangspunt te controleren. Voor de fysisch-chemische parameters stikstof, fosfaat, zuurstof, doorzicht, chloride en chlorofyl-a hanteren wij gebiedsgerichte doelen. Deze zijn afgeleid op basis van de gebiedsspecifieke kenmerken en omstandigheden. Eindoordeel Chemie Totaal C-voldoet nie C-voldoet Ecologie Totaal ontoereiken ontoereiken Legenda: - Chemie: Biologie ontoereiken ontoereiken Fysische chemie Specifiek verontreinigende stoffen C-voldoet nie C-voldoet blauw = /voldoet rood = niet /voldoet niet - Ecologie: blauw = zeer groen = /voldoet geel = matig oranje = ontoereikend : deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. rood = slecht/voldoet niet Het ministerie I&M heeft de waterbeheerders verzocht ook een prognose voor 2027 in te vullen. De KRW schrijft voor dat alle doelen uiterlijk in 2027 worden gehaald. Daarom is de prognose voor 2027 geheel groen (ecologie) en blauw (chemie) gekleurd. Bij de voorbereiding van de derde KRW planperiode zal onderzocht worden of en hoe de doelen in 2027 worden gehaald. Naam waterlichaam: Noord-Willemskanaal Code waterlichaam: NL33NW_2 pagina 96 van 271

97 4. Maatregelen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn (R). Er zijn landelijke en gebiedsgerichte maatregelen. De landelijke maatregelen staan in het maatregelprogramma bij het stroomgebiedbeheerplan. Gebiedsgerichte maatregelen staan hieronder in tabellen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen: 1. maatregelen in SGBP 2009 voor de periode t/m overige maatregelen uitgevoerd in de periode t/m maatregelen gepland voor de periode maatregelen gepland voor de periode Verder is aangegeven wanneer een maatregel is gericht op de opgave op grond van een beschermd gebied. Maatregelen opgevoerd in SGBP 2009 voor de periode t/m 2015 Afkoppelopgave gemeente Assen afkoppelen verhard oppervlak Gemeente Assen Voortgang: ha Motivering: Uitgevoerd: 4,35 afkoppelopgave gemeente Haren afkoppelen verhard oppervlak Gemeente Haren Voortgang: ha Motivering: Uitgevoerd: 2,3 Beekdalherstel De Messchen (gemeente Assen) verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water Gemeente Assen Voortgang: km Motivering: Uitgevoerd: 0,5 nautisch baggeren Havenkanaal (gemeente Assen) verdiepen watersysteem (overdimensioneren) Gemeente Ássen Voortgang: ha Motivering: Uitgevoerd: 8 < ,35 ha 2,3 ha 0,5 km 8 ha Naam waterlichaam: Noord-Willemskanaal Code waterlichaam: NL33NW_2 pagina 97 van 271

98 Maatregelen gepland voor de periode aanleg natuurvriendelijke oevers (3 km) 3 km verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water Waterschap Hunze en Aa's Andere richtlijn: Maatregelen gepland voor de periode aanleg natuurvriendelijke oevers (3 km) 3 km verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water Waterschap Hunze en Aa's Andere richtlijn: Voor de afname van de nutriëntenbelasting van de landbouw is het landelijk mestbeleid van toepassing. 5. Toepassing uitzonderingen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn, maar er kan ook van een uitzondering gebruik gemaakt worden (R). De KRW biedt ruimte om af te wijken van de doelen. Zo kan de realisatie van doelen worden gefaseerd en kunnen doelen worden verlaagd. Ook mag rekening worden gehouden met bepaalde nieuwe ontwikkelingen. Dit alles moet wel passen binnen de randvoorwaarden van de richtlijn. Het gebruik van deze uitzonderingen en de motiveringen hierbij worden hier weergegeven. Fasering van doelbereik tot na 2021 Voor alle stoffen en kwaliteitselementen waarvoor in onderdeel '3. Status, doelen en toestand' is aangegeven dat de prognose voor 2021 niet "" is, is fasering aan de orde. Motiveringsgrond Natuurlijke omstandigheden Onevenredig kostbaar Technisch onhaalbaar Kwaliteitselement Overige waterflora Overige waterflora Overige waterflora Naam waterlichaam: Noord-Willemskanaal Code waterlichaam: NL33NW_2 pagina 98 van 271

99 Motivering per motiveringsgrond: Natuurlijke omstandigheden Het duurt meerdere jaren voordat het ecosysteem zich volledig heeft aangepast aan een nieuwe situatie, bijvoorbeeld omdat het tijd kost voor bepaalde soorten om nieuw habitat te koloniseren. Om deze redenen zijn de effecten van maatregelen in de eerste en tweede planperiode pas na deze tweede planperiode volledig van kracht. Onevenredig kostbaar Waterschap Hunze en Aa s ontvangt jaarlijks 85 miljoen aan inkomsten. Voor het KRW maatregelenpakket van de periode wordt jaarlijks gemiddeld 3.77 miljoen uitgetrokken, waarmee de kosten binnen de randvoorwaarde blijven van beperkte lastenstijging voor de burger zoals afgesproken met het bestuur. De overige maatregelen staan gepland na 2021, omdat het eerder uitvoeren van meer maatregelen als disproportioneel kostbaar wordt beschouwd. Technisch onhaalbaar Vanwege het maatschappelijke draagvlak, vindt grondverwerving vrijwel altijd plaats op vrijwillige basis. Een gefaseerde uitvoering is dan in veel gevallen voordeliger, omdat hiermee het opdrijven van grondprijzen kan worden tegengegaan. Bovendien is het niet aannemelijk dat alle benodigde gronden voor herinrichting tijdig verworven zijn, want er is vervolgens ook nog tijd nodig voor realisatie van maatregelen. Kansen om grond te verwerven zijn vaak gebonden aan bepaalde gebeurtenissen (ruilverkaveling, bedrijfsovernames), die zich lang niet op alle locaties binnen de komende periode zullen voordoen. Dergelijke grootschalige gebiedsprocessen kennen mede als gevolg van juridische procedures een doorlooptijd die de planperiode overschrijdt. Dit heeft als consequentie dat fasering nodig is. Doelverlaging Conform beleidsafspraken wordt voor 2021 niet overgegaan tot doelverlaging. Tijdelijke achteruitgang Wordt er beroep gedaan op art. 4.6 KRW m.b.t. tijdelijke achteruitgang? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.6 KRW. Nieuwe ontwikkelingen Wordt er beroep gedaan op art. 4.7 KRW m.b.t. nieuwe veranderingen in fysische omstandigheden van het waterlichaam? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.7 KRW. Naam waterlichaam: Noord-Willemskanaal Code waterlichaam: NL33NW_2 pagina 99 van 271

100 Factsheet: NL33OA_2 Boezemkanalen Oldambt De informatie die in deze factsheet wordt weergegeven is bijgewerkt tot en met het moment van het aanmaken van deze factsheet, zoals vermeld in de voettekst. Deze factsheet is een werkversie ten behoeve van eigen gebruik door de waterbeheerder. Hoewel waterbeheerders en Informatiehuis Water alles in het werk gesteld hebben om de meest actuele gegevens in deze factsheet te verwerken, kan niet worden uitgesloten dat de factsheet onjuiste of onvolledige informatie bevat. 1. Basisgegevens Dit onderdeel beschrijft de kenmerken en de status van het waterlichaam en geeft informatie over de beschermde gebieden, die een relatie met het waterlichaam hebben. Naam: Boezemkanalen Oldambt Code: NL33OA_2 Deelstroomgebied: Waterbeheerder: Provincies: Gemeenten: Eems Waterschap Hunze en Aa's Provincie Groningen Delfzijl, Menterwolde, Oldambt Type: Status: M6a (Grote ondiepe kanalen zonder scheepvaart) Kunstmatig Wateronttrekking t.b.v. menselijke consumptie: Nee Naam waterlichaam: Boezemkanalen Oldambt Code waterlichaam: NL33OA_2 pagina 100 van 271

101 Karakterschets: Afwateringskanalen in laagveen- of zeekleigebied met boezemfunctie. De kanalen worden gevoed door regen, grondwater en/of uitgeslagen polderwater. Het profiel van de watergang is rechthoekig of trapeziumvormig met abrupte overgangen van land naar water. De typering van dit waterlichaam is gecorrigeerd naar kanaaltype (in plaats van het eerder gebruikte meertype). De nieuw gegraven Noordelijke vaarverbinding bij het Oldambtmeer en het kanaaltje bij gemaal Ennemaborgh zijn toegevoegd Beschermde gebieden: - Habitatrichtlijn Waddenzee en Eems-Dollard (NL_HAB_1_2) Status: Kunstmatig Het waterlichaam is door mensen gegraven op een plaats waar voorheen geen water was. 2. Belastingen en effecten van menselijke activiteiten Voor de analyse van een waterlichaam wordt gebruik gemaakt van de DPSIR methode: Drivers - Pressures - State - Impact - Responses. Bepaalde functies (D) zorgen voor een belasting (P) die invloed heeft op de toestand (S) en het functioneren van het waterlichaam (I), die vragen om een respons (R) via maatregelen en/of toepassing van een uitzondering. Dit blok beschrijft de significante belastingen (D) op het waterlichaam en geeft informatie over de effecten ervan (P). Bij de volgende onderdelen komen S, I en R aan bod. Menselijke activiteiten en effecten Hoofdgroep Belasting Functie Effect diffuse bronnen Landbouwactiviteiten Verstoring biologisch evenwicht regulering waterbeweging barrières (niet of moeilijk (vis)passeerbare gemalen, stuwen, dammen etc.) Peilbeheer (grond)water Continuüm doorbroken regulering waterbeweging Dammen, dijken, kribben en stuwen voor hoogwaterbescherming Onnatuurlijke oevermilieus De belastingen zijn bepaald in de watersysteemanalyse die is uitgevoerd ten behoeve van het gebiedsproces. Boezemkanalen Oldambt zijn afwateringskanalen met een boezemfunctie. Het water wordt gevoed door regen, grondwater en/of uitgeslagen polderwater. Het profiel van de kanalen is rechthoekig of trapeziumvormig met abrupte overgangen van land naar water. De belangrijkste belasting op het waterlichaam wordt gevormd door de stoffenbelasting vanuit de landbouw en de harde oevers. 3. Doelen en toestand Dit onderdeel beschrijft doelen en toestand (S) van het waterlichaam. Daarbij wordt gemotiveerd indien wordt afgeweken van nationaal vastgestelde doelen en de toestand achteruit gaat. Duidelijk wordt voor welke biologische groepen en stoffen het waterlichaam niet voldoet (I). Chemische toestand Normoverschrijding Rapportage toestand 2014 (geen normoverschrijdingen) Naam waterlichaam: Boezemkanalen Oldambt Code waterlichaam: NL33OA_2 pagina 101 van 271

102 Prognose 2021 (geen normoverschrijdingen) Motivering chemische toestand: Op dit moment treffen we normoverschrijdingen van gewasbeschermingsmiddelen in het waterlichaam aan. Op het KRW-meetpunt worden deze stoffen nog niet gemeten. Dit gaat in de toekomst wel gebeuren. Dit kan leiden tot een formele verslechtering van de toestand van de specifieke verontreinigende stoffen, en daarmee van de ecologische toestand. Ecologische toestand Biologie GEP Prognose 2021 Macrofauna (EKR) 0,60 Overige waterflora (EKR) 0,46 matig Vis (EKR) 0,60 Fytoplankton (EKR) 0,60 Algemeen fysische chemie Fosfor totaal (zomergemiddelde) (mg P/l) 0,15 Stikstof totaal (zomergemiddelde) (mg N/l) 4,00 DIN (winterperiode) (mg N/l) Zoutgehalte (zomergemiddelde) (mg Cl/l) 400 E-slecht E-slecht slecht Temperatuur (max. waarde) (gr.c) 25,0 Zuurgraad (zomergemiddelde) (-) 5,5-8,5 Zuurstofverzadiging(sgraad)(zomergemiddelde) (%) Doorzicht (zomergemiddelde) (m) 0,30 Legenda: blauw = zeer groen = geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht leeg = geen gegevens : deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Afhankelijk van het type KRW-waterlichaam dat gebruikt is voor de toestandsbeoordeling (het doeltype, hier M6a) zijn bepaalde maatlatten niet van toepassing. Deze maatlatten zijn met in de toestandskolommen gemarkeerd. Specifiek verontreinigende stoffen Normoverschrijding Rapportage toestand 2014 (geen normoverschrijdingen) Motivering ecologische toestand: Naam waterlichaam: Boezemkanalen Oldambt Code waterlichaam: NL33OA_2 pagina 102 van 271

103 Voor de kwaliteitselementen overige waterflora (macrofyten) en vis zijn de toestanden 2009 bepaald met oude maatlatten tegen oude GEP doelen en de toestand met nieuwe maatlatten tegen nieuwe GEP doelen. De afleiding van de nieuwe GEP doelen is vastgelegd in achtergronddocumenten. De waterplanten voldoen in het waterlichaam nog niet aan het doel; ze scoren matig. Door het vaste boezempeil, de in het grootste deel van het waterlichaam aanwezige oeververharding en lokaal te hoge nutriëntenrijkdom zijn de oevers nog onvoldoende ontwikkeld. Dit betekent dat er onvoldoende ondergedoken waterplanten aanwezig zijn en dat er onvoldoende sprake is van oeverbegroeiing. De hoge score voor algen geeft mogelijk een vertekend beeld. Deze waarde is een geprojecteerde score van het waterlichaam Duurswold. Op basis van chlorofyl-metingen is geconstateerd dat dit mogelijk een te gunstig beeld laat zien voor dit waterlichaam. Op basis van aanvullende metingen in 2015 zal bekeken worden wat de daadwerkelijke score is van algen in het waterlichaam. Mogelijk dat de doelen op basis van deze meetactie aangepast gaan worden. Ook voor macrofauna geldt dat het oordeel is gebaseerd op projectie van metingen in waterlichaam kanalen Duurswold. Deze wordt tot nu toe als representatief geacht maar in 2014 zullen aanvullende metingen in het waterlichaam kanalen Oldambt uitgevoerd worden om dit uitgangspunt te controleren. Voor de fysisch-chemische parameters stikstof, fosfaat, zuurstof, doorzicht, chloride en chlorofyl-a hanteren wij gebiedsgerichte doelen. Deze zijn afgeleid op basis van de gebiedsspecifieke kenmerken en omstandigheden. Door invloed van (natuurlijke) brakke kwel en instroom van zout water scoort het waterlichaam voor chloride slecht. Dit effect treedt echter maar in een deel van het waterlichaam op. M.n. bij de zeesluis en in mindere mate in het kanaaltraject ten noorden van het Hondshalstermeer is dit het geval. Eindoordeel Chemie Totaal C-voldoet C-voldoet Ecologie Totaal Biologie Fysische chemie E-slecht E-slecht Specifiek verontreinigende stoffen C-voldoet nie C-voldoet Legenda: - Chemie: blauw = /voldoet rood = niet /voldoet niet - Ecologie: blauw = zeer groen = /voldoet geel = matig oranje = ontoereikend : deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. rood = slecht/voldoet niet Het ministerie I&M heeft de waterbeheerders verzocht ook een prognose voor 2027 in te vullen. De KRW schrijft voor dat alle doelen uiterlijk in 2027 worden gehaald. Daarom is de prognose voor 2027 geheel groen (ecologie) en blauw (chemie) gekleurd. Bij de voorbereiding van de derde KRW planperiode zal onderzocht worden of en hoe de doelen in 2027 worden gehaald. Naam waterlichaam: Boezemkanalen Oldambt Code waterlichaam: NL33OA_2 pagina 103 van 271

104 4. Maatregelen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn (R). Er zijn landelijke en gebiedsgerichte maatregelen. De landelijke maatregelen staan in het maatregelprogramma bij het stroomgebiedbeheerplan. Gebiedsgerichte maatregelen staan hieronder in tabellen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen: 1. maatregelen in SGBP 2009 voor de periode t/m overige maatregelen uitgevoerd in de periode t/m maatregelen gepland voor de periode maatregelen gepland voor de periode Verder is aangegeven wanneer een maatregel is gericht op de opgave op grond van een beschermd gebied. Maatregelen opgevoerd in SGBP 2009 voor de periode t/m 2015 natuurvriendelijke oever (2.5 km) verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water Waterschap Hunze en Aa's Voortgang: km Motivering: Uitgevoerd: 2,5 < 2015 Maatregelen gepland voor de periode Andere richtlijn: > 2015 natuurvriendelijke oever (7.5 km) verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water Waterschap Hunze en Aa's 2,5 km 7,5 km Voor de afname van de nutriëntenbelasting van de landbouw is het landelijk mestbeleid van toepassing 5. Toepassing uitzonderingen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn, maar er kan ook van een uitzondering gebruik gemaakt worden (R). De KRW biedt ruimte om af te wijken van de doelen. Zo kan de realisatie van doelen worden gefaseerd en kunnen doelen worden verlaagd. Ook mag rekening worden gehouden met bepaalde nieuwe ontwikkelingen. Dit alles moet wel passen binnen de randvoorwaarden van de richtlijn. Het gebruik van deze uitzonderingen en de motiveringen hierbij worden hier weergegeven. Fasering van doelbereik tot na 2021 Voor alle stoffen en kwaliteitselementen waarvoor in onderdeel '3. Status, doelen en toestand' is aangegeven dat de prognose voor 2021 niet "" is, is fasering aan de orde. Motiveringsgrond Natuurlijke omstandigheden Kwaliteitselement chloride, Overige waterflora Motivering per motiveringsgrond: Natuurlijke omstandigheden Hoge chlorideconcentraties worden veroorzaakt door natuurlijk optredende brakke kwel en naar binnen tredend schutwater. Dit effect treedt echter alleen op aan de noordzijde van dit waterlicham en is het sterkste meetbaar ter hoogte van de zeesluizen. Een deel van de inrichtingsmaatregelen wordt in de tweede planperiode uitgevoerd. Uit onderzoek is gebleken dat het in veel gevallen een aantal jaar kan duren voordat het ecosysteem zich volledig heeft aangepast aan een nieuwe situatie, bijvoorbeeld omdat het tijd kost voor bepaalde soorten om nieuw habitat te koloniseren. Om deze redenen zijn de effecten van maatregelen in de tweede planperiode pas in de derde planperiode volledig van kracht. Naam waterlichaam: Boezemkanalen Oldambt Code waterlichaam: NL33OA_2 pagina 104 van 271

105 Doelverlaging Conform beleidsafspraken wordt voor 2021 niet overgegaan tot doelverlaging. Tijdelijke achteruitgang Wordt er beroep gedaan op art. 4.6 KRW m.b.t. tijdelijke achteruitgang? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.6 KRW. Nieuwe ontwikkelingen Wordt er beroep gedaan op art. 4.7 KRW m.b.t. nieuwe veranderingen in fysische omstandigheden van het waterlichaam? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.7 KRW. Naam waterlichaam: Boezemkanalen Oldambt Code waterlichaam: NL33OA_2 pagina 105 van 271

106 Factsheet: NL33OM Oldambtmeer De informatie die in deze factsheet wordt weergegeven is bijgewerkt tot en met het moment van het aanmaken van deze factsheet, zoals vermeld in de voettekst. Deze factsheet is een werkversie ten behoeve van eigen gebruik door de waterbeheerder. Hoewel waterbeheerders en Informatiehuis Water alles in het werk gesteld hebben om de meest actuele gegevens in deze factsheet te verwerken, kan niet worden uitgesloten dat de factsheet onjuiste of onvolledige informatie bevat. 1. Basisgegevens Dit onderdeel beschrijft de kenmerken en de status van het waterlichaam en geeft informatie over de beschermde gebieden, die een relatie met het waterlichaam hebben. Naam: Oldambtmeer Code: NL33OM Deelstroomgebied: Waterbeheerder: Provincies: Gemeenten: Eems Waterschap Hunze en Aa's Provincie Groningen Oldambt Type: Status: M14 (Grote ondiepe gebufferde plassen) Kunstmatig Wateronttrekking t.b.v. menselijke consumptie: Nee Naam waterlichaam: Oldambtmeer Code waterlichaam: NL33OM pagina 106 van 271

107 Karakterschets: In 2006 aangelegd, middelgroot gebufferd zoet meer in laagveen- of zeekleigebied. Het water wordt hoofzakelijk gevoed door regenwater en uitgeslagen water uit de omringende polders. Het meer heeft een bergingsfunctie; het peil fluctueert maximaal 40 cm. De begrenzing van het waterlichaam is aangepast aan de definitieve inrichtingssituatie. Het Blauwediep, woongebieden, etc. zijn toegevoegd aan het waterlichaam. Beschermde gebieden: - Zwemwater NOORDRAND OLDAMBTMEER, MIDWOLDA (NLBW33_6404) Status: Kunstmatig Het waterlichaam is door mensen gegraven op een plaats waar voorheen geen water was. 2. Belastingen en effecten van menselijke activiteiten Voor de analyse van een waterlichaam wordt gebruik gemaakt van de DPSIR methode: Drivers - Pressures - State - Impact - Responses. Bepaalde functies (D) zorgen voor een belasting (P) die invloed heeft op de toestand (S) en het functioneren van het waterlichaam (I), die vragen om een respons (R) via maatregelen en/of toepassing van een uitzondering. Dit blok beschrijft de significante belastingen (D) op het waterlichaam en geeft informatie over de effecten ervan (P). Bij de volgende onderdelen komen S, I en R aan bod. Menselijke activiteiten en effecten Hoofdgroep Belasting Functie Effect Er zijn geen gegevens voor dit waterlichaam vermeld. Er zijn geen significante belastingen waarvoor maatregelen nodig zijn om het doel te halen. 3. Doelen en toestand Dit onderdeel beschrijft doelen en toestand (S) van het waterlichaam. Daarbij wordt gemotiveerd indien wordt afgeweken van nationaal vastgestelde doelen en de toestand achteruit gaat. Duidelijk wordt voor welke biologische groepen en stoffen het waterlichaam niet voldoet (I). Chemische toestand Normoverschrijding Rapportage toestand 2014 Prognose 2021 (geen normoverschrijdingen) (geen normoverschrijdingen) Motivering chemische toestand: Er is geen toelichting beschikbaar. Naam waterlichaam: Oldambtmeer Code waterlichaam: NL33OM pagina 107 van 271

108 Ecologische toestand Biologie GEP Prognose 2021 Macrofauna (EKR) 0,60 Overige waterflora (EKR) 0,60 Vis (EKR) 0,55 matig Fytoplankton (EKR) 0,60 Algemeen fysische chemie Fosfor totaal (zomergemiddelde) (mg P/l) 0,10 Stikstof totaal (zomergemiddelde) (mg N/l) 4,00 DIN (winterperiode) (mg N/l) Zoutgehalte (zomergemiddelde) (mg Cl/l) 200 Temperatuur (max. waarde) (gr.c) 25,0 Zuurgraad (zomergemiddelde) (-) 5,5-8,5 Zuurstofverzadiging(sgraad)(zomergemiddelde) (%) Doorzicht (zomergemiddelde) (m) 0,60 Legenda: blauw = zeer groen = geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht leeg = geen gegevens : deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Afhankelijk van het type KRW-waterlichaam dat gebruikt is voor de toestandsbeoordeling (het doeltype, hier M14) zijn bepaalde maatlatten niet van toepassing. Deze maatlatten zijn met in de toestandskolommen gemarkeerd. Specifiek verontreinigende stoffen Normoverschrijding Rapportage toestand 2014 (geen normoverschrijdingen) Motivering ecologische toestand: Voor de kwaliteitselementen overige waterflora (macrofyten) en vis zijn de toestanden 2009 bepaald met oude maatlatten tegen oude GEP doelen en de toestand met nieuwe maatlatten tegen nieuwe GEP doelen. De afleiding van de nieuwe GEP doelen is vastgelegd in achtergronddocumenten. De macrofauna laat een verbetering zien, maar scoort nog matig, hetgeen mogelijk te maken heeft met de ligging van het beperkte aantal meetlocaties midden op het meer, deels nabij vaargeul. Gezien de gevarieerde en uitbundige plantenontwikkeling, de lage nutriëntenwaarden en het doorzicht is het aannemelijk dat de ecologische kwaliteit voor macrofauna op het meer is. De komende jaren wordt via een verder uitgebreid meetnet de ontwikkeling gevolgd. Vis scoort ook nog matig vanwege ontbreken van migratiemogelijkheden van omringende wateren naar het Oldambtmeer. Het realiseren en openstellen van de noordelijke vaarverbinding draagt bij aan het verbeteren van deze migratiemogelijkheden. Een verbetering van de score voor het kwaliteitselement vis is dan ook de komende jaren te verwachten. Voor de fysisch-chemische parameters stikstof, fosfaat, zuurstof, doorzicht, chloride en chlorofyl-a hanteren wij gebiedsgerichte doelen. Deze zijn afgeleid op basis van de gebiedsspecifieke kenmerken en omstandigheden. Naam waterlichaam: Oldambtmeer Code waterlichaam: NL33OM pagina 108 van 271

109 Eindoordeel Chemie Totaal C-voldoet C-voldoet Ecologie Totaal Biologie Fysische chemie Specifiek verontreinigende stoffen C-voldoet nie C-voldoet Legenda: - Chemie: blauw = /voldoet rood = niet /voldoet niet - Ecologie: blauw = zeer groen = /voldoet geel = matig oranje = ontoereikend : deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. rood = slecht/voldoet niet Het ministerie I&M heeft de waterbeheerders verzocht ook een prognose voor 2027 in te vullen. De KRW schrijft voor dat alle doelen uiterlijk in 2027 worden gehaald. Daarom is de prognose voor 2027 geheel groen (ecologie) en blauw (chemie) gekleurd. Bij de voorbereiding van de derde KRW planperiode zal onderzocht worden of en hoe de doelen in 2027 worden gehaald. 4. Maatregelen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn (R). Er zijn landelijke en gebiedsgerichte maatregelen. De landelijke maatregelen staan in het maatregelprogramma bij het stroomgebiedbeheerplan. Gebiedsgerichte maatregelen staan hieronder in tabellen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen: 1. maatregelen in SGBP 2009 voor de periode t/m overige maatregelen uitgevoerd in de periode t/m maatregelen gepland voor de periode maatregelen gepland voor de periode Verder is aangegeven wanneer een maatregel is gericht op de opgave op grond van een beschermd gebied. 5. Toepassing uitzonderingen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn, maar er kan ook van een uitzondering gebruik gemaakt worden (R). De KRW biedt ruimte om af te wijken van de doelen. Zo kan de realisatie van doelen worden gefaseerd en kunnen doelen worden verlaagd. Ook mag rekening worden gehouden met bepaalde nieuwe ontwikkelingen. Dit alles moet wel passen binnen de randvoorwaarden van de richtlijn. Het gebruik van deze uitzonderingen en de motiveringen hierbij worden hier weergegeven. Fasering van doelbereik tot na 2021 Voor alle stoffen en kwaliteitselementen waarvoor in onderdeel '3. Status, doelen en toestand' is aangegeven dat de prognose voor 2021 niet "" is, is fasering aan de orde. Motiveringsgrond Natuurlijke omstandigheden Kwaliteitselement Vis-kwaliteit Naam waterlichaam: Oldambtmeer Code waterlichaam: NL33OM pagina 109 van 271

110 Motivering per motiveringsgrond: Natuurlijke omstandigheden De visstand in het meer scoort nog matig. Het Oldambtmeer is volledig nieuw aangelegd waardoor het enige tijd zal duren voordat er zich hier een gezonde en complete visstand heeft ontwikkeld. Doelverlaging Conform beleidsafspraken wordt voor 2021 niet overgegaan tot doelverlaging. Tijdelijke achteruitgang Wordt er beroep gedaan op art. 4.6 KRW m.b.t. tijdelijke achteruitgang? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.6 KRW. Nieuwe ontwikkelingen Wordt er beroep gedaan op art. 4.7 KRW m.b.t. nieuwe veranderingen in fysische omstandigheden van het waterlichaam? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.7 KRW. Naam waterlichaam: Oldambtmeer Code waterlichaam: NL33OM pagina 110 van 271

111 Factsheet: NL33SM Schildmeer De informatie die in deze factsheet wordt weergegeven is bijgewerkt tot en met het moment van het aanmaken van deze factsheet, zoals vermeld in de voettekst. Deze factsheet is een werkversie ten behoeve van eigen gebruik door de waterbeheerder. Hoewel waterbeheerders en Informatiehuis Water alles in het werk gesteld hebben om de meest actuele gegevens in deze factsheet te verwerken, kan niet worden uitgesloten dat de factsheet onjuiste of onvolledige informatie bevat. 1. Basisgegevens Dit onderdeel beschrijft de kenmerken en de status van het waterlichaam en geeft informatie over de beschermde gebieden, die een relatie met het waterlichaam hebben. Naam: Schildmeer Code: NL33SM Deelstroomgebied: Waterbeheerder: Provincies: Gemeenten: Eems Waterschap Hunze en Aa's Provincie Groningen Slochteren Type: Status: M14 (Grote ondiepe gebufferde plassen) Sterk Veranderd Wateronttrekking t.b.v. menselijke consumptie: Nee Naam waterlichaam: Schildmeer Code waterlichaam: NL33SM pagina 111 van 271

112 Karakterschets: Middelgroot, gebufferd zoet meer in zeekleigebied met een boezemfunctie. Het peilbeheer is tegennatuurlijk (streefpeil 's winters 5 cm lager dan in de zomer) met een waterstandsfluctuatie van 10 á 15 cm. Het meer wordt gevoed door regen, en instromend oppervlaktewater uit boezemkanalen en poldergemalen, 's zomers hoog) met een peilfluctuatie van 10 á 15 cm. Het meer wordt gevoed door regen, grondwater en/of instromend oppervlaktewater. De begrenzing van het waterlichaam is aangepast; De nieuw aangetakte plas aan de ZW zijde is toegevoegd. Beschermde gebieden: - Zwemwater SCHILDMEER, STEENDAM (NLBW33_5402) Status: Sterk Veranderd Hydromorfologische herstelmaatregelen die niet uitgevoerd kunnen worden vanwege significante negatieve effecten aan gebruiksfuncties en/of milieu in bredere zin: Maatregelen wel beschouwd, niet uitvoerbaar gebruiksfuncties Milieu in brede zin Scheepvaart, havens, recreatie Activiteiten waarvoor water wordt opgeslagen Waterhuishouding en bescherming tegen overstromingen Overige duurzame activiteiten Flexibel peilbeheer in boezemwateren Fal Fal Fal Tru Fal Fal Verwijderen waterkeringen Fal Fal Fal Tru Fal Fal Motivering per gebruiksfunctie: Gebruiksfunctie: Motivering: Waterhuishouding, bescherming tegen overstromingen, afwatering Het Schildmeer maakt deel uit van de Duurswoldboezem en is omringd door lager gelegen polders. Het meer is vrijwel volledig voorzien van een waterkerende kade om de omliggende gebieden te beschermen. Ten aanzien van het gevoerde peilbeheer zal binnen de beschikbare bandbreedte in de toekomst een natuurlijker peilbeheer gevoerd gaan worden dan in het verleden het geval was. Een volledig natuurlijk peilbeheer wordt gezien de andere gebruiksfuncties in het gebied niet haalbaar geacht. Beschouwde alternatieven: Alternatieven voor de ingrepen die hebben geleid tot het sterk veranderde karakter van het waterlichaam zijn beschouwd, maar deze zijn verworpen om de volgende reden(en): - onevenredig hoge kosten - technisch onhaalbaar - alternatieven hebben meer negatieve effecten op het milieu Motivering: Omdat het areaal waar schade optreedt door wateroverlast over het algemeen vele hectaren bedraagt, is het verplaatsen van hier gelegen gebruiksfuncties alleen tegen onevenredig hoge kosten mogelijk. Naam waterlichaam: Schildmeer Code waterlichaam: NL33SM pagina 112 van 271

113 2. Belastingen en effecten van menselijke activiteiten Voor de analyse van een waterlichaam wordt gebruik gemaakt van de DPSIR methode: Drivers - Pressures - State - Impact - Responses. Bepaalde functies (D) zorgen voor een belasting (P) die invloed heeft op de toestand (S) en het functioneren van het waterlichaam (I), die vragen om een respons (R) via maatregelen en/of toepassing van een uitzondering. Dit blok beschrijft de significante belastingen (D) op het waterlichaam en geeft informatie over de effecten ervan (P). Bij de volgende onderdelen komen S, I en R aan bod. Menselijke activiteiten en effecten Hoofdgroep Belasting Functie Effect regulering waterbeweging Dammen, dijken, kribben en stuwen voor hoogwaterbescherming onnatuurlijke oevermilieus De belastingen zijn bepaald in de watersysteemanalyse die is uitgevoerd ten behoeve van het gebiedsproces. Het Schildmeer maakt samen met de Duurswold boezemkanalen onderdeel uit van de Duurswold boezem waarop één gezamenlijk peilregiem van toepassing is. Het peilbeheer is tegennatuurlijk, maar er zal worden overgegaan tot een natuurlijker peilregime. De oevers zijn grotendeels niet natuurvriendelijk. 3. Doelen en toestand Dit onderdeel beschrijft doelen en toestand (S) van het waterlichaam. Daarbij wordt gemotiveerd indien wordt afgeweken van nationaal vastgestelde doelen en de toestand achteruit gaat. Duidelijk wordt voor welke biologische groepen en stoffen het waterlichaam niet voldoet (I). Chemische toestand Normoverschrijding Rapportage toestand 2014 Prognose 2021 (geen normoverschrijdingen) (geen normoverschrijdingen) Motivering chemische toestand: Er is geen toelichting beschikbaar. Naam waterlichaam: Schildmeer Code waterlichaam: NL33SM pagina 113 van 271

114 Ecologische toestand Biologie GEP Prognose 2021 Macrofauna (EKR) 0,60 matig Overige waterflora (EKR) 0,46 ontoereiken matig Vis (EKR) 0,50 ontoereiken matig Fytoplankton (EKR) 0,60 Algemeen fysische chemie Fosfor totaal (zomergemiddelde) (mg P/l) 0,10 Stikstof totaal (zomergemiddelde) (mg N/l) 3,50 DIN (winterperiode) (mg N/l) Zoutgehalte (zomergemiddelde) (mg Cl/l) 200 Temperatuur (max. waarde) (gr.c) 25,0 Zuurgraad (zomergemiddelde) (-) 5,5-8,5 Zuurstofverzadiging(sgraad)(zomergemiddelde) (%) Doorzicht (zomergemiddelde) (m) 0,60 Legenda: blauw = zeer groen = geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht leeg = geen gegevens : deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Afhankelijk van het type KRW-waterlichaam dat gebruikt is voor de toestandsbeoordeling (het doeltype, hier M14) zijn bepaalde maatlatten niet van toepassing. Deze maatlatten zijn met in de toestandskolommen gemarkeerd. Specifiek verontreinigende stoffen Normoverschrijding Rapportage toestand 2014 (geen normoverschrijdingen) Motivering ecologische toestand: Naam waterlichaam: Schildmeer Code waterlichaam: NL33SM pagina 114 van 271

115 Voor de kwaliteitselementen overige waterflora (macrofyten) en vis zijn de toestanden 2009 bepaald met oude maatlatten tegen oude GEP doelen en de toestand met nieuwe maatlatten tegen nieuwe GEP doelen. Dit methodische verschil verklaart in de eerste plaats de verschillen voor deze kwaliteitselemententen tussen de toestand 2009 en toestand Er is hier dus geen sprake van daadwerkelijke verandering in toestand. De afleiding van de nieuwe GEP doelen is vastgelegd in achtergronddocumenten. De toestand van algen staat onder druk van de concurrentie met driekhoeksmosselen. De toestand voor macrofyten is matig door het ontbreken van ondergedoken waterplanten. In 2007 was de toestand van macrofyten. Mogelijk heeft dit deels te maken met verstoringen door werkzaamheden (baggeren, aanleg vooroevers). Maar de indruk is dat er ook een structurelere oorzaken zijn, zoals: de diepte van het meer, plaatselijk zuur bodemklimaat door waterbodem van katteklei, slib op de waterbodem dat tot opwerveling kan komen, de door de wind gegenereerde waterbewegingen. Daarnaast wordt de ontwikkeling van ondergedoken waterplanten belemmerd door niet-natuurlijke oevers (steil en deels verhard), tegennatuurlijk en relatief weinig dynamisch peilbeheer, en de dominantie van riet als vegetatie. Door het ontbreken van ontwikkelde oevers (nu nog deels steil en verhard) en brede zones met ondergedoken waterplanten ontbreekt een deel van het leefgebied van vis (onvoldoende paai- en opgroeigebied) en macrofauna. De aanleg van brede ondiepe oeverzones in combinatie met het instellen van een natuurlijker peilbeheer (2016) moeten de biologische toestand gaan verbeteren. Voor de fysisch-chemische parameters stikstof, fosfaat, zuurstof, doorzicht, chloride en chlorofyl-a hanteren wij gebiedsgerichte doelen. Deze zijn afgeleid op basis van de gebiedsspecifieke kenmerken en omstandigheden. Eindoordeel Chemie Totaal C-voldoet C-voldoet Ecologie Totaal ontoereiken ontoereiken Biologie ontoereiken ontoereiken Fysische chemie Specifiek verontreinigende stoffen C-voldoet nie C-voldoet Legenda: - Chemie: blauw = /voldoet rood = niet /voldoet niet - Ecologie: blauw = zeer groen = /voldoet geel = matig oranje = ontoereikend : deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. rood = slecht/voldoet niet Het ministerie I&M heeft de waterbeheerders verzocht ook een prognose voor 2027 in te vullen. De KRW schrijft voor dat alle doelen uiterlijk in 2027 worden gehaald. Daarom is de prognose voor 2027 geheel groen (ecologie) en blauw (chemie) gekleurd. Bij de voorbereiding van de derde KRW planperiode zal onderzocht worden of en hoe de doelen in 2027 worden gehaald. Naam waterlichaam: Schildmeer Code waterlichaam: NL33SM pagina 115 van 271

116 4. Maatregelen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn (R). Er zijn landelijke en gebiedsgerichte maatregelen. De landelijke maatregelen staan in het maatregelprogramma bij het stroomgebiedbeheerplan. Gebiedsgerichte maatregelen staan hieronder in tabellen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen: 1. maatregelen in SGBP 2009 voor de periode t/m overige maatregelen uitgevoerd in de periode t/m maatregelen gepland voor de periode maatregelen gepland voor de periode Verder is aangegeven wanneer een maatregel is gericht op de opgave op grond van een beschermd gebied. Maatregelen opgevoerd in SGBP 2009 voor de periode t/m 2015 Voor maatregelen ten behoeve van de zwemwaterrichtlijn wordt verwezen naar aanleggen natuurvriendelijke oevers met plas/dras berm verbreden watersysteem, aansluitend wetland / verlagen uiterwaard Waterschap Hunze en Aa's Voortgang: ha Motivering: Planvoorbereiding: 5 Uitgevoerd: 5 < 2015 nautisch (en 'hydromorfologisch') baggeren verdiepen watersysteem (overdimensioneren) Waterschap Hunze en Aa's Voortgang: ha Motivering: Planvoorbereiding: 50 Uitgevoerd: 50 < 2015 Overige maatregelen uitgevoerd in de periode t/m 2015 < 2015 Onderzoek dynamisch peilbeheer uitvoeren onderzoek Waterschap Hunze en Aa's Maatregelen gepland voor de periode ha 100 ha 1 stuks implementatie natuurvriendelijk peilbeheer 1 stuks aanpassen waterpeil Waterschap Hunze en Aa's Andere richtlijn: 5. Toepassing uitzonderingen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn, maar er kan ook van een uitzondering gebruik gemaakt worden (R). De KRW biedt ruimte om af te wijken van de doelen. Zo kan de realisatie van doelen worden gefaseerd en kunnen doelen worden verlaagd. Ook mag rekening worden gehouden met bepaalde nieuwe ontwikkelingen. Dit alles moet wel passen binnen de randvoorwaarden van de richtlijn. Het gebruik van deze uitzonderingen en de motiveringen hierbij worden hier weergegeven. Naam waterlichaam: Schildmeer Code waterlichaam: NL33SM pagina 116 van 271

117 Fasering van doelbereik tot na 2021 Voor alle stoffen en kwaliteitselementen waarvoor in onderdeel '3. Status, doelen en toestand' is aangegeven dat de prognose voor 2021 niet "" is, is fasering aan de orde. Motiveringsgrond Natuurlijke omstandigheden Motivering per motiveringsgrond: Kwaliteitselement Macrofauna-kwaliteit, Overige waterflora, Vis-kwaliteit Natuurlijke omstandigheden Een deel van de maatregelen wordt in de tweede planperiode uitgevoerd. Uit onderzoek is gebleken dat het in veel gevallen een aantal jaar kan duren voordat het ecosysteem zich volledig heeft aangepast aan een nieuwe situatie, bijvoorbeeld omdat het tijd kost voor bepaalde soorten om nieuw habitat te koloniseren. Om deze redenen zijn de effecten van maatregelen in de tweede planperiode pas in de derde planperiode volledig van kracht. Doelverlaging Conform beleidsafspraken wordt voor 2021 niet overgegaan tot doelverlaging. Tijdelijke achteruitgang Wordt er beroep gedaan op art. 4.6 KRW m.b.t. tijdelijke achteruitgang? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.6 KRW. Nieuwe ontwikkelingen Wordt er beroep gedaan op art. 4.7 KRW m.b.t. nieuwe veranderingen in fysische omstandigheden van het waterlichaam? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.7 KRW. Naam waterlichaam: Schildmeer Code waterlichaam: NL33SM pagina 117 van 271

118 Factsheet: NL33WN Westerwoldsche Aa Noord De informatie die in deze factsheet wordt weergegeven is bijgewerkt tot en met het moment van het aanmaken van deze factsheet, zoals vermeld in de voettekst. Deze factsheet is een werkversie ten behoeve van eigen gebruik door de waterbeheerder. Hoewel waterbeheerders en Informatiehuis Water alles in het werk gesteld hebben om de meest actuele gegevens in deze factsheet te verwerken, kan niet worden uitgesloten dat de factsheet onjuiste of onvolledige informatie bevat. 1. Basisgegevens Dit onderdeel beschrijft de kenmerken en de status van het waterlichaam en geeft informatie over de beschermde gebieden, die een relatie met het waterlichaam hebben. Naam: Westerwoldsche Aa Noord Code: NL33WN Deelstroomgebied: Waterbeheerder: Provincies: Gemeenten: Eems Waterschap Hunze en Aa's Provincie Groningen Bellingwedde, Oldambt Type: Status: R7 (Langzaam stromende rivier/nevengeul op zand/klei) Sterk Veranderd Wateronttrekking t.b.v. menselijke consumptie: Nee Naam waterlichaam: Westerwoldsche Aa Noord Code waterlichaam: NL33WN pagina 118 van 271

119 Karakterschets: Een langzaam stromende, middelgrote gekanaliseerde en genormaliseerde rivier op klei. De rivier heeft een waterafvoer- en een boezemfunctie. Overtollig water wordt onder vrij verval gespuid op de Dollard hierdoor ontstaat een gedempte getijdebeweging. De rivierbodem kent een vaste ondergrond van zand, zand met slib en/of klei. De inrichting van de rivier is zeer eenvormig. Het waterlichaam mondt onder vrij verval uit in de Dollard. Dit is een onderdeel van het N2000 gebied Waddenzee. Beschermde gebieden: - Habitatrichtlijn Waddenzee en Eems-Dollard (NL_HAB_1_2) Status: Sterk Veranderd Hydromorfologische herstelmaatregelen die niet uitgevoerd kunnen worden vanwege significante negatieve effecten aan gebruiksfuncties en/of milieu in bredere zin: Maatregelen wel beschouwd, niet uitvoerbaar gebruiksfuncties Milieu in brede zin Scheepvaart, havens, recreatie Activiteiten waarvoor water wordt opgeslagen Waterhuishouding en bescherming tegen overstromingen Overige duurzame activiteiten Anders, zie toelichting Fal Tru Fal Tru Fal Fal Verwijderen waterkeringen Fal Fal Fal Tru Fal Fal Motivering per gebruiksfunctie: Gebruiksfunctie: Motivering: Scheepvaart, met inbegrip van havenfaciliteiten, of recreatie Ondanks het feit dat de Westerwoldse Aa (Noord) van oorsprong een beek is heeft het in de huidige staat een dimensionering van een scheepvaart kanaal. Scheepvaart is ook een officieele functie van deze watergang. Gebruiksfunctie: Motivering: Waterhuishouding, bescherming tegen overstromingen, afwatering Het gewijzigde afvoerregime van de bovenstrooms gelegen beken (Ruiten Aa en Mussel Aa/Pagediep) werkt door op de benedenloop van de Westerwoldsche Aa. Ook hier is sprake van een gewijzigd afvoerregime waarbij in de zomers ook aanzienlijke wateraanvoer vanuit het IJsselmeer een rol speelt. Daarnaast maakt dit traject volledig deel uit van de boezem en kent een landbouwkundig peilbeheer. Naam waterlichaam: Westerwoldsche Aa Noord Code waterlichaam: NL33WN pagina 119 van 271

120 Beschouwde alternatieven: Alternatieven voor de ingrepen die hebben geleid tot het sterk veranderde karakter van het waterlichaam zijn beschouwd, maar deze zijn verworpen om de volgende reden(en): - onevenredig hoge kosten - technisch onhaalbaar - alternatieven hebben meer negatieve effecten op het milieu Motivering: Door het hanteren van een flexibeler peilbeheer in het boezemwater kunnen in (extreem) natte situaties hogere waterstanden optreden waardoor de kans op overstroming en wateroverlast toe neemt. Een gevolg hiervan is een aanzienlijke schade voor zowel de landbouw als het stedelijk gebied. Omdat het areaal waar schade optreedt door wateroverlast over het algemeen vele hectaren bedraagt, is het verplaatsen van hier gelegen gebruiksfuncties alleen tegen onevenredig hoge kosten mogelijk. 2. Belastingen en effecten van menselijke activiteiten Voor de analyse van een waterlichaam wordt gebruik gemaakt van de DPSIR methode: Drivers - Pressures - State - Impact - Responses. Bepaalde functies (D) zorgen voor een belasting (P) die invloed heeft op de toestand (S) en het functioneren van het waterlichaam (I), die vragen om een respons (R) via maatregelen en/of toepassing van een uitzondering. Dit blok beschrijft de significante belastingen (D) op het waterlichaam en geeft informatie over de effecten ervan (P). Bij de volgende onderdelen komen S, I en R aan bod. Menselijke activiteiten en effecten Hoofdgroep Belasting Functie Effect diffuse bronnen Landbouwactiviteiten Landbouw emissies van nutriënten (significant) en gewasbeschermingsmiddelen (niet significant) regulering waterbeweging Hydrologische verandering watersysteem - anders / overig Peilbeheer (grond)water aanvoer van diverse stoffen regulering waterbeweging barrières (niet of moeilijk (vis)passeerbare gemalen, stuwen, dammen etc.) De belastingen zijn bepaald in de watersysteemanalyse die is uitgevoerd ten behoeve van het gebiedsproces. Belasting met stoffen is er voornamelijk de aanvoer vanuit bovenstroomse stroomgebied (beïnvloed door aanvoerwater uit IJsselmeer en door rwzi s). Ook is er belasting met stoffen door emissies van landbouwgronden. Belangrijke hydromorfologische belastingen zijn de steile, harde oevers. 3. Doelen en toestand Dit onderdeel beschrijft doelen en toestand (S) van het waterlichaam. Daarbij wordt gemotiveerd indien wordt afgeweken van nationaal vastgestelde doelen en de toestand achteruit gaat. Duidelijk wordt voor welke biologische groepen en stoffen het waterlichaam niet voldoet (I). Chemische toestand Normoverschrijding Rapportage toestand 2014 Prognose 2021 (geen normoverschrijdingen) (geen normoverschrijdingen) Naam waterlichaam: Westerwoldsche Aa Noord Code waterlichaam: NL33WN pagina 120 van 271

121 Motivering chemische toestand: Er is geen toelichting beschikbaar. Ecologische toestand Biologie GEP Prognose 2021 Macrofauna (EKR) 0,50 ontoereiken ontoereiken matig Overige waterflora (EKR) 0,50 matig Vis (EKR) 0,31 ontoereiken matig Fytoplankton (EKR) Algemeen fysische chemie Fosfor totaal (zomergemiddelde) (mg P/l) 0,15 Stikstof totaal (zomergemiddelde) (mg N/l) 5,00 DIN (winterperiode) (mg N/l) Zoutgehalte (zomergemiddelde) (mg Cl/l) 200 Temperatuur (max. waarde) (gr.c) 25,0 Zuurgraad (zomergemiddelde) (-) 6,0-8,5 Zuurstofverzadiging(sgraad)(zomergemiddelde) (%) Doorzicht (zomergemiddelde) (m) Legenda: blauw = zeer groen = geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht leeg = geen gegevens : deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Afhankelijk van het type KRW-waterlichaam dat gebruikt is voor de toestandsbeoordeling (het doeltype, hier R7) zijn bepaalde maatlatten niet van toepassing. Deze maatlatten zijn met in de toestandskolommen gemarkeerd. Specifiek verontreinigende stoffen Normoverschrijding Rapportage toestand 2014 (geen normoverschrijdingen) Motivering ecologische toestand: Naam waterlichaam: Westerwoldsche Aa Noord Code waterlichaam: NL33WN pagina 121 van 271

122 Voor de kwaliteitselementen overige waterflora (macrofyten) en vis zijn de toestanden 2009 bepaald met oude maatlatten tegen oude GEP doelen en de toestand met nieuwe maatlatten tegen nieuwe GEP doelen. De afleiding van de nieuwe GEP doelen is vastgelegd in achtergronddocumenten. De biologische toestand is nog niet. Macrofauna voldoet ontoereikend en macrofyten en vis matig. Dit komt doordat de maatregelen in Westerwoldsche Aa Noord nog maar gedeeltelijk, en dat dan ook nog pas recent, zijn uitgevoerd. Het zal enige tijd vragen na de uitgevoerde herinrichting voordat de oevers weer begroeid zijn en de macrofauna en visstand hierop gereageerd hebben. Voor vis is het aanwezige vismigratieknelpunt pas recentelijk in eind 2013 opgelost (Nieuwe Statenzijl). De aanleg van natuurvriendelijke oevers en een vispassage zullen de knelpunten oplossen, waardoor op den duur de e toestand van biologie zal worden bereikt. De termijn waarop dit gebeurt is mede afhankelijk van de snelheid waarmee de biologie reageert op de verbeterde omstandigheden. Voor de fysisch-chemische parameters stikstof, fosfaat, zuurstof, doorzicht, chloride en chlorofyl-a hanteren wij gebiedsgerichte doelen. Deze zijn afgeleid op basis van de gebiedsspecifieke kenmerken en omstandigheden. Chloride voldoet (lokaal) matig op het meetpunt, dat dichtbij de uitmonding van de beek in zee ligt. Dit komt door de (lokale) invloed van zee. We zullen het meetpunt verleggen naar meer stroomopwaarts zodat het representatiever zal zijn. Eindoordeel Chemie Totaal C-voldoet C-voldoet Ecologie Totaal ontoereiken ontoereiken Biologie ontoereiken ontoereiken Fysische chemie Specifiek verontreinigende stoffen C-voldoet nie C-voldoet Legenda: - Chemie: blauw = /voldoet rood = niet /voldoet niet - Ecologie: blauw = zeer groen = /voldoet geel = matig oranje = ontoereikend : deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. rood = slecht/voldoet niet Het ministerie I&M heeft de waterbeheerders verzocht ook een prognose voor 2027 in te vullen. De KRW schrijft voor dat alle doelen uiterlijk in 2027 worden gehaald. Daarom is de prognose voor 2027 geheel groen (ecologie) en blauw (chemie) gekleurd. Bij de voorbereiding van de derde KRW planperiode zal onderzocht worden of en hoe de doelen in 2027 worden gehaald. Naam waterlichaam: Westerwoldsche Aa Noord Code waterlichaam: NL33WN pagina 122 van 271

123 4. Maatregelen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn (R). Er zijn landelijke en gebiedsgerichte maatregelen. De landelijke maatregelen staan in het maatregelprogramma bij het stroomgebiedbeheerplan. Gebiedsgerichte maatregelen staan hieronder in tabellen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen: 1. maatregelen in SGBP 2009 voor de periode t/m overige maatregelen uitgevoerd in de periode t/m maatregelen gepland voor de periode maatregelen gepland voor de periode Verder is aangegeven wanneer een maatregel is gericht op de opgave op grond van een beschermd gebied. Maatregelen opgevoerd in SGBP 2009 voor de periode t/m 2015 aanleg Binnen Aa verbreden / hermeanderen / nvo; (snel) stromend water Waterschap Hunze en Aa's Voortgang: km Motivering: Planvoorbereiding: 4 Uitgevoerd: 2,5 < 2015 aanleg oeverzone De Bult - Nieuwe Schans (2 km) verbreden / hermeanderen / nvo; (snel) stromend water Waterschap Hunze en Aa's Voortgang: km Motivering: Uitgevoerd: 2 6 km < 2015 aanleg vispassage Nieuwe Statenzijl vispasseerbaar maken kunstwerk Waterschap Hunze en Aa's Voortgang: stuks Motivering: Uitgevoerd: 1 < 2015 Maatregelen gepland voor de periode Andere richtlijn: > 2015 aanleg oeverzone De Bult - Nieuwe Schans (4 km) verbreden / hermeanderen / nvo; (snel) stromend water Waterschap Hunze en Aa's 6,5 km 2 km 1 stuks 4 km Voor de afname van de nutriëntenbelasting van de landbouw is het landelijk mestbeleid van toepassing. 5. Toepassing uitzonderingen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn, maar er kan ook van een uitzondering gebruik gemaakt worden (R). De KRW biedt ruimte om af te wijken van de doelen. Zo kan de realisatie van doelen worden gefaseerd en kunnen doelen worden verlaagd. Ook mag rekening worden gehouden met bepaalde nieuwe ontwikkelingen. Dit alles moet wel passen binnen de randvoorwaarden van de richtlijn. Het gebruik van deze uitzonderingen en de motiveringen hierbij worden hier weergegeven. Fasering van doelbereik tot na 2021 Voor alle stoffen en kwaliteitselementen waarvoor in onderdeel '3. Status, doelen en toestand' is aangegeven dat de prognose voor 2021 niet "" is, is fasering aan de orde. Naam waterlichaam: Westerwoldsche Aa Noord Code waterlichaam: NL33WN pagina 123 van 271

124 Motiveringsgrond Natuurlijke omstandigheden Motivering per motiveringsgrond: Kwaliteitselement Algemene fysisch-chemische parameters, Macrofauna-kwaliteit, Overige waterflora, Vis-kwaliteit Natuurlijke omstandigheden De (resterende) inrichtingsmaatregelen worden in deze tweede planperiode uitgevoerd. Het duurt echter meerdere jaren voordat het ecosysteem zich volledig heeft aangepast aan een nieuwe situatie, bijvoorbeeld omdat het tijd kost voor bepaalde soorten om nieuw habitat te koloniseren. Om deze redenen zijn de effecten van maatregelen in de eerste en tweede planperiode pas na deze tweede planperiode volledig van kracht. Chloride voldoet matig. Dit is het gevolg van de ligging van het meetpunt direct tegen de zeesluizen. Dit is niet representatief voor het gehele waterlichaam. Het meetpunt zal verplaatst gaan worden. Doelverlaging Conform beleidsafspraken wordt voor 2021 niet overgegaan tot doelverlaging. Tijdelijke achteruitgang Wordt er beroep gedaan op art. 4.6 KRW m.b.t. tijdelijke achteruitgang? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.6 KRW. Nieuwe ontwikkelingen Wordt er beroep gedaan op art. 4.7 KRW m.b.t. nieuwe veranderingen in fysische omstandigheden van het waterlichaam? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.7 KRW. Naam waterlichaam: Westerwoldsche Aa Noord Code waterlichaam: NL33WN pagina 124 van 271

125 Factsheet: NL33WZ Westerwoldsche Aa Zuid / Ruiten Aa / Runde De informatie die in deze factsheet wordt weergegeven is bijgewerkt tot en met het moment van het aanmaken van deze factsheet, zoals vermeld in de voettekst. Deze factsheet is een werkversie ten behoeve van eigen gebruik door de waterbeheerder. Hoewel waterbeheerders en Informatiehuis Water alles in het werk gesteld hebben om de meest actuele gegevens in deze factsheet te verwerken, kan niet worden uitgesloten dat de factsheet onjuiste of onvolledige informatie bevat. 1. Basisgegevens Dit onderdeel beschrijft de kenmerken en de status van het waterlichaam en geeft informatie over de beschermde gebieden, die een relatie met het waterlichaam hebben. Naam: Westerwoldsche Aa Zuid / Ruiten Aa / Code: NL33WZ Runde Deelstroomgebied: Waterbeheerder: Provincies: Gemeenten: Eems Waterschap Hunze en Aa's Provincie Groningen, Provincie Drenthe Type: Status: Bellingwedde, Emmen, Oldambt, Stadskanaal, Vlagtwedde R5 (Langzaam stromende middenloop/benedenloop op zand) Sterk Veranderd Wateronttrekking t.b.v. menselijke consumptie: Nee Naam waterlichaam: Westerwoldsche Aa Zuid / Ruiten Aa / Runde Code waterlichaam: NL33WZ pagina 125 van 271

126 Karakterschets: Een langzaam stromende, meanderende laaglandbeek met zandbanken en overhangende oevers die vrijwel volledig in Groningen ligt. Grote trajecten van de beek zijn genormaliseerd. De voeding van de beek bestaat voornamelijk uit regen- en aanvoerwater en een geringe hoeveelheid kwel. Met name in de zomer is aanvoer van water noodzakelijk om stroming te houden en droogval te voorkomen. Het watersysteem maakt voor een groot deel, deel uit van de Ecologische HoofdStructuur (EHS). Het waterlichaam stroomt voor een deel door grondwaterbeschermingsgebieden. Beschermde gebieden: Er zijn geen relevante beschermde gebieden voor dit waterlichaam. Status: Sterk Veranderd Hydromorfologische herstelmaatregelen die niet uitgevoerd kunnen worden vanwege significante negatieve effecten aan gebruiksfuncties en/of milieu in bredere zin: Maatregelen wel beschouwd, niet uitvoerbaar gebruiksfuncties Milieu in brede zin Scheepvaart, havens, recreatie Activiteiten waarvoor water wordt opgeslagen Waterhuishouding en bescherming tegen overstromingen Overige duurzame activiteiten Anders, zie toelichting Fal Fal Fal Tru Fal Fal Flexibel peilbeheer in boezemwateren Fal Fal Fal Tru Fal Fal Hermeandering beken in agrarisch gebied Fal Fal Fal Tru Fal Fal Verwijderen waterkeringen Fal Fal Fal Tru Fal Fal Motivering per gebruiksfunctie: Gebruiksfunctie: Motivering: Waterhuishouding, bescherming tegen overstromingen, afwatering Het grotendeels verdwijnen van de veengebieden die als brongebied van dit beeksysteem functioneerden zorgen voor een sterk gewijzigd afvoerregime van de beek. Hierdoor is het noodzakelijk de beek gedurende het zomerhalfjaar van water te voorzien om droogval te voorkomen. De benedenloop van de Westerwoldsche Aa zit op een vast boezempeil om de bevaarbaarheid en spuimogelijkheden te garanderen. Omdat het bendedenstroomse traject van de beek deel uitmaakt van de boezem en een verhoogde waterstand kent zijn kaden noodzakelijk om overstroming van het lager gelegen achterland te voorkomen. In de bovenstrooms gelegen trajecten van de beek (Runde en Ruiten Aa) is op trajecten geen volledige scheiding van de omringende agrarische gebieden mogelijk. Hier wordt een landbouwkundig peilbeheer gehanteerd. Naam waterlichaam: Westerwoldsche Aa Zuid / Ruiten Aa / Runde Code waterlichaam: NL33WZ pagina 126 van 271

127 Beschouwde alternatieven: Alternatieven voor de ingrepen die hebben geleid tot het sterk veranderde karakter van het waterlichaam zijn beschouwd, maar deze zijn verworpen om de volgende reden(en): - onevenredig hoge kosten - technisch onhaalbaar - alternatieven hebben meer negatieve effecten op het milieu Motivering: Door het hanteren van een flexibeler peilbeheer in de beek kunnen in (extreem) natte situaties hogere waterstanden optreden waardoor de kans op overstroming en wateroverlast toe neemt. Een gevolg hiervan is een aanzienlijke schade voor zowel de landbouw als het stedelijk gebied. Omdat het areaal waar schade optreedt door wateroverlast over het algemeen vele hectaren bedraagt, is het verplaatsen van hier gelegen gebruiksfuncties alleen tegen onevenredig hoge kosten mogelijk. Het verdwijnen van de oorspronkelijke sponswerking van het voedingsgebied maakt wateraanvoer in de zomer noodzakelijk om droogval te voorkomen. Deze wateraanvoer is ook noodzakelijk om de landbouw in het gebied van voldoende water te voorzien. Alternatieven hebben meer negatieve effecten: Het stoppen met de aanvoer van gebiedsvreemd water is niet mogelijk omdat anders de beek droogvalt hetgeen schadelijk is voor de ecologie Technisch onhaalbaar: Een ander middel zou zijn, het herstel van veen. Het is een traag proces hetgeen niet binnen de planperiode te realiseren is. 2. Belastingen en effecten van menselijke activiteiten Voor de analyse van een waterlichaam wordt gebruik gemaakt van de DPSIR methode: Drivers - Pressures - State - Impact - Responses. Bepaalde functies (D) zorgen voor een belasting (P) die invloed heeft op de toestand (S) en het functioneren van het waterlichaam (I), die vragen om een respons (R) via maatregelen en/of toepassing van een uitzondering. Dit blok beschrijft de significante belastingen (D) op het waterlichaam en geeft informatie over de effecten ervan (P). Bij de volgende onderdelen komen S, I en R aan bod. Menselijke activiteiten en effecten Hoofdgroep Belasting Functie Effect diffuse bronnen Landbouwactiviteiten Landbouw emissies van nutriënten en gewasbeschermingsmiddelen regulering waterbeweging Hydrologische verandering watersysteem - anders / overig Waterhuishouding (overig) aanvoer van diverse stoffen regulering waterbeweging barrières (niet of moeilijk (vis)passeerbare gemalen, stuwen, dammen etc.) peilbeheer (grond)water continuüm doorbroken regulering waterbeweging Fysieke wijziging watersysteem voor landbouwactiviteiten Veiligheid, Landbouw verandering afvoerkarakteristiek regulering waterbeweging Dammen, dijken, kribben en stuwen - anders / overig Waterbeheer afgestemd op gebiedsfuncties kunstmatige waterhuishouding De belastingen zijn bepaald in de watersysteemanalyse die is uitgevoerd ten behoeve van het gebiedsproces. Belangrijke belastingen zijn kanalisatie, niet-natuurvriendelijke oevers en peilregulatie. Belasting met stoffen is er voornamelijk door emissies van landbouwgronden en door aanvoer met aanvoerwater van gebiedsvreemd water uit het IJsselmeer en de Hoogeveense vaart. Naam waterlichaam: Westerwoldsche Aa Zuid / Ruiten Aa / Runde Code waterlichaam: NL33WZ pagina 127 van 271

128 3. Doelen en toestand Dit onderdeel beschrijft doelen en toestand (S) van het waterlichaam. Daarbij wordt gemotiveerd indien wordt afgeweken van nationaal vastgestelde doelen en de toestand achteruit gaat. Duidelijk wordt voor welke biologische groepen en stoffen het waterlichaam niet voldoet (I). Chemische toestand Normoverschrijding Rapportage toestand 2014 Prognose 2021 (geen normoverschrijdingen) (geen normoverschrijdingen) Motivering chemische toestand: Op dit moment treffen we normoverschrijdingen van gewasbeschermingsmiddelen in het waterlichaam aan. Door het nemen van maatregelen in het bovenstrooms gelegen tuinbouwgebied wordt dit probleem aangepakt. Op het KRW-meetpunt worden deze stoffen nog niet gemeten. Dit gaat in de toekomst wel gebeuren. Dit kan leiden tot een formele verslechtering van de toestand van de specifieke verontreinigende stoffen, en daarmee van de ecologische toestand. Ecologische toestand Biologie GEP Prognose 2021 Macrofauna (EKR) 0,60 ontoereiken ontoereiken matig Overige waterflora (EKR) 0,56 matig Vis (EKR) 0,25 ontoereiken ontoereiken matig Fytoplankton (EKR) Algemeen fysische chemie Fosfor totaal (zomergemiddelde) (mg P/l) 0,10 Stikstof totaal (zomergemiddelde) (mg N/l) 3,00 DIN (winterperiode) (mg N/l) Zoutgehalte (zomergemiddelde) (mg Cl/l) 60 matig Temperatuur (max. waarde) (gr.c) 25,0 Zuurgraad (zomergemiddelde) (-) 5,5-8,5 Zuurstofverzadiging(sgraad)(zomergemiddelde) (%) Doorzicht (zomergemiddelde) (m) Legenda: blauw = zeer groen = geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht leeg = geen gegevens : deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Afhankelijk van het type KRW-waterlichaam dat gebruikt is voor de toestandsbeoordeling (het doeltype, hier R5) zijn bepaalde maatlatten niet van toepassing. Deze maatlatten zijn met in de toestandskolommen gemarkeerd. Naam waterlichaam: Westerwoldsche Aa Zuid / Ruiten Aa / Runde Code waterlichaam: NL33WZ pagina 128 van 271

129 Specifiek verontreinigende stoffen Normoverschrijding Rapportage toestand 2014 (geen normoverschrijdingen) Motivering ecologische toestand: Voor de kwaliteitselementen overige waterflora (macrofyten) en vis zijn de toestanden 2009 bepaald met oude maatlatten tegen oude GEP doelen en de toestand met nieuwe maatlatten tegen nieuwe GEP doelen. De afleiding van de nieuwe GEP doelen is vastgelegd in achtergronddocumenten. Macrofauna en vis voldoen ontoereikend en macrofyten matig. Bij macrofauna hebben de negatief dominante soorten de overhand en scoren positieve en kenmerkende soorten laag. Dit komt voornamelijk doordat de inrichting en de doorstroming nog niet op orde is en daarnaast voor vis ook door vismigratieknelpunten. De maatregelen zijn nog niet volledig uitgevoerd en de biologie heeft tijd nodig om tot ontwikkeling te komen. Diverse maatregelen binnen de inrichting van de EHS zullen leiden tot een verbetering van de ecologische toestand zoals het versmallen en het laten kronkelen van de Ruiten Aa, het verwijderen of verzachten van barrières voor visoptrek in de beek en het verbeteren van de oeverinrichting. Voor de fysisch-chemische parameters stikstof, fosfaat, zuurstof, doorzicht, chloride en chlorofyl-a hanteren wij gebiedsgerichte doelen. Deze zijn afgeleid op basis van de gebiedsspecifieke kenmerken en omstandigheden. Chloride voldoet matig. Dit heeft met invloed van aanvoerwater (IJsselmeer ) te maken. In het verleden is een afweging gemaakt tussen het tijdelijk laten droogvallen van de beek of het voeden met aanvoerwater. Hierbij is geconcludeerd dat het (gedeeltelijk) voeden met aanvoerwater minder schadelijk is. Hier is de gebiedsgerichte norm destijds op gebasseerd. Door de toename van droge zomers neemt de noodzaak tot wateraanvoer naar de beek echter toe, en hiermee ook de aangevoerde watervolumes. Dit leidt tot toenemende normoverschrijdingen. In de toekomst zal de norm enigzins verhoogd worden. Dit accepteren we want we zijn afhankelijk van het aanvoerwater. Eindoordeel Chemie Totaal C-voldoet C-voldoet Ecologie Totaal ontoereiken ontoereiken Biologie ontoereiken ontoereiken Fysische chemie Specifiek verontreinigende stoffen C-voldoet nie C-voldoet Legenda: - Chemie: blauw = /voldoet rood = niet /voldoet niet - Ecologie: blauw = zeer groen = /voldoet geel = matig oranje = ontoereikend : deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. rood = slecht/voldoet niet Het ministerie I&M heeft de waterbeheerders verzocht ook een prognose voor 2027 in te vullen. De KRW schrijft voor dat alle doelen uiterlijk in 2027 worden gehaald. Daarom is de prognose voor 2027 geheel groen (ecologie) en blauw (chemie) gekleurd. Bij de voorbereiding van de derde KRW planperiode zal onderzocht worden of en hoe de doelen in 2027 worden gehaald. Naam waterlichaam: Westerwoldsche Aa Zuid / Ruiten Aa / Runde Code waterlichaam: NL33WZ pagina 129 van 271

130 4. Maatregelen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn (R). Er zijn landelijke en gebiedsgerichte maatregelen. De landelijke maatregelen staan in het maatregelprogramma bij het stroomgebiedbeheerplan. Gebiedsgerichte maatregelen staan hieronder in tabellen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen: 1. maatregelen in SGBP 2009 voor de periode t/m overige maatregelen uitgevoerd in de periode t/m maatregelen gepland voor de periode maatregelen gepland voor de periode Verder is aangegeven wanneer een maatregel is gericht op de opgave op grond van een beschermd gebied. Maatregelen opgevoerd in SGBP 2009 voor de periode t/m % inrichting EHS Ruiten Aa 27 km verbreden / hermeanderen / nvo; (snel) stromend water Waterschap Hunze en Aa's Voortgang: km Motivering: Planvoorbereiding: 1,3 In uitvoering: 8,7 Uitgevoerd: 17 < 2015 Afkoppelopgave gemeente Vlagtwedde afkoppelen verhard oppervlak Gemeente Vlagtwedde Voortgang: ha Motivering: Uitgevoerd: 1,5 baggeren Veelerdiep (gemeente Vlagtwedde) verwijderen verontreinigde bagger Gemeente Vlagtwedde Voortgang: m3 Motivering: In uitvoering: < 2015 herprofilering Runde verbreden / hermeanderen / nvo; (snel) stromend water Waterschap Hunze en Aa's Voortgang: km Motivering: Uitgevoerd: 7 < ,5 ha m3 7 km Naam waterlichaam: Westerwoldsche Aa Zuid / Ruiten Aa / Runde Code waterlichaam: NL33WZ pagina 130 van 271

131 Maatregelen gepland voor de periode Andere richtlijn: > km natuurvriendelijke oever 3 km verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water Waterschap Hunze en Aa's Andere richtlijn: > % inrichting EHS Ruiten Aa traject Renneborg-Ter Apel verbreden / hermeanderen / nvo; (snel) stromend water Waterschap Hunze en Aa's 15 km Vismigratieknelpunten Westerwolde opheffen 11 stuks vispasseerbaar maken kunstwerk Waterschap Hunze en Aa's Andere richtlijn: Voor de afname van de nutriëntenbelasting van de landbouw is het landelijk mestbeleid van toepassing. 5. Toepassing uitzonderingen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn, maar er kan ook van een uitzondering gebruik gemaakt worden (R). De KRW biedt ruimte om af te wijken van de doelen. Zo kan de realisatie van doelen worden gefaseerd en kunnen doelen worden verlaagd. Ook mag rekening worden gehouden met bepaalde nieuwe ontwikkelingen. Dit alles moet wel passen binnen de randvoorwaarden van de richtlijn. Het gebruik van deze uitzonderingen en de motiveringen hierbij worden hier weergegeven. Fasering van doelbereik tot na 2021 Voor alle stoffen en kwaliteitselementen waarvoor in onderdeel '3. Status, doelen en toestand' is aangegeven dat de prognose voor 2021 niet "" is, is fasering aan de orde. Motiveringsgrond Natuurlijke omstandigheden Motivering per motiveringsgrond: Kwaliteitselement Algemene fysisch-chemische parameters, Macrofauna-kwaliteit, Overige waterflora, Vis-kwaliteit Natuurlijke omstandigheden De (resterende) inrichtingsmaatregelen worden in deze tweede planperiode uitgevoerd. Het duurt echter meerdere jaren voordat het ecosysteem zich volledig heeft aangepast aan een nieuwe situatie, bijvoorbeeld omdat het tijd kost voor bepaalde soorten om nieuw habitat te koloniseren. Om deze redenen zijn de effecten van maatregelen in de eerste en tweede planperiode pas na deze tweede planperiode volledig van kracht. Chloride voldoet matig en zal dat blijven doen bij het huidige doel. Dit heeft met invloed van aanvoerwater (IJsselmeer ) te maken. We hanteren een strengere norm (60 mg/l) dan die van het aanvoerwater omdat een dergelijke norm beter past bij de oorspronkelijke toestand van de beek. Het aanvoerwater heeft echter hogere chloridegehaltes. Dit accepteren we want we zijn afhankelijk van het aanvoerwater. Doelverlaging Conform beleidsafspraken wordt voor 2021 niet overgegaan tot doelverlaging. Tijdelijke achteruitgang Wordt er beroep gedaan op art. 4.6 KRW m.b.t. tijdelijke achteruitgang? Naam waterlichaam: Westerwoldsche Aa Zuid / Ruiten Aa / Runde Code waterlichaam: NL33WZ pagina 131 van 271

132 Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.6 KRW. Nieuwe ontwikkelingen Wordt er beroep gedaan op art. 4.7 KRW m.b.t. nieuwe veranderingen in fysische omstandigheden van het waterlichaam? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.7 KRW. Naam waterlichaam: Westerwoldsche Aa Zuid / Ruiten Aa / Runde Code waterlichaam: NL33WZ pagina 132 van 271

133 Factsheet: NL33ZM Zuidlaardermeer De informatie die in deze factsheet wordt weergegeven is bijgewerkt tot en met het moment van het aanmaken van deze factsheet, zoals vermeld in de voettekst. Deze factsheet is een werkversie ten behoeve van eigen gebruik door de waterbeheerder. Hoewel waterbeheerders en Informatiehuis Water alles in het werk gesteld hebben om de meest actuele gegevens in deze factsheet te verwerken, kan niet worden uitgesloten dat de factsheet onjuiste of onvolledige informatie bevat. 1. Basisgegevens Dit onderdeel beschrijft de kenmerken en de status van het waterlichaam en geeft informatie over de beschermde gebieden, die een relatie met het waterlichaam hebben. Naam: Zuidlaardermeer Code: NL33ZM Deelstroomgebied: Waterbeheerder: Provincies: Gemeenten: Eems Waterschap Hunze en Aa's Provincie Groningen, Provincie Drenthe Haren, Hoogezand-Sappemeer, Tynaarlo Type: Status: M14 (Grote ondiepe gebufferde plassen) Sterk Veranderd Wateronttrekking t.b.v. menselijke consumptie: Nee Naam waterlichaam: Zuidlaardermeer Code waterlichaam: NL33ZM pagina 133 van 271

134 Karakterschets: Middelgroot, gebufferd zoet meer in laagveengebied. Het meer wordt gevoed door regen, grondwater en/of instromend oppervlaktewater via de Hunze vanaf het Drents Plateau. Het meer is onderdeel van de Eemskanaalboezem waarop geringe peilfluctuaties kunnen plaatsvinden. Het meer ligt tevens geheel in het (grotere) Natura 2000 gebied "Zuidlaardermeergebied". De begrenzing van het waterlichaam is aangepast; De nieuwe oeverlanden (plassen/slenken) rondom het meer zijn toegevoegd aan waterlichaam Beschermde gebieden: - Vogelrichtlijn Zuidlaardermeergebied (NL_VOG_20) - Zwemwater ZUIDLAARDERMEER, MEERWIJCK (NLBW33_4402) Status: Sterk Veranderd Hydromorfologische herstelmaatregelen die niet uitgevoerd kunnen worden vanwege significante negatieve effecten aan gebruiksfuncties en/of milieu in bredere zin: Maatregelen wel beschouwd, niet uitvoerbaar gebruiksfuncties Milieu in brede zin Scheepvaart, havens, recreatie Activiteiten waarvoor water wordt opgeslagen Waterhuishouding en bescherming tegen overstromingen Overige duurzame activiteiten Anders, zie toelichting Fal Fal Fal Tru Fal Fal Flexibel peilbeheer in boezemwateren Fal Fal Fal Tru Fal Fal Verwijderen waterkeringen Fal Fal Fal Tru Fal Fal Motivering per gebruiksfunctie: Gebruiksfunctie: Motivering: Waterhuishouding, bescherming tegen overstromingen, afwatering Het Zuidlaardermeer kent een hoger waterpeil dan veel van de omliggende polders. Verwijderen van de waterkeringen zou leiden tot permanente inundatie van deze gebieden. Het sterk gewijzigde afvoerpatroon van de Hunze heeft ook een gewijzigd hydrologisch regime op het meer tot gevolg (zie ook factsheet Hunze). Het meer maakt deel uit van de boezem. Een aanpassing van het huidige peilbeheer naar een volledig natuurlijk peilbeheer heeft uitwerking op een groot gebied en veel verschillende functies en wordt daardoor niet reeel uitvoerbaar geacht. De mogelijkheden van een beperkte aanpassing in het gevoerde peilregime wordt wel nader onderzocht. Naam waterlichaam: Zuidlaardermeer Code waterlichaam: NL33ZM pagina 134 van 271

135 Beschouwde alternatieven: Alternatieven voor de ingrepen die hebben geleid tot het sterk veranderde karakter van het waterlichaam zijn beschouwd, maar deze zijn verworpen om de volgende reden(en): - onevenredig hoge kosten - technisch onhaalbaar - alternatieven hebben meer negatieve effecten op het milieu Motivering: Door het hanteren van een flexibeler peilbeheer in het boezemwater kunnen in (extreem) natte situaties hogere waterstanden optreden waardoor de kans op overstroming en wateroverlast toe neemt. Een gevolg hiervan is een aanzienlijke schade voor zowel de landbouw als het stedelijk gebied. Omdat het areaal waar schade optreedt door wateroverlast over het algemeen vele hectaren bedraagt, is het verplaatsen van hier gelegen gebruiksfuncties alleen tegen onevenredig hoge kosten mogelijk. 2. Belastingen en effecten van menselijke activiteiten Voor de analyse van een waterlichaam wordt gebruik gemaakt van de DPSIR methode: Drivers - Pressures - State - Impact - Responses. Bepaalde functies (D) zorgen voor een belasting (P) die invloed heeft op de toestand (S) en het functioneren van het waterlichaam (I), die vragen om een respons (R) via maatregelen en/of toepassing van een uitzondering. Dit blok beschrijft de significante belastingen (D) op het waterlichaam en geeft informatie over de effecten ervan (P). Bij de volgende onderdelen komen S, I en R aan bod. Menselijke activiteiten en effecten Hoofdgroep Belasting Functie Effect diffuse bronnen Landbouwactiviteiten Landbouw bestrijdingsmiddelen,vergrotin g nutrienten belasting. Geen helder meer, onvoldoende waterplanten, blauwalgenbloei, lage biodiversiteit regulering waterbeweging regulering waterbeweging Fysieke wijziging watersysteem voor landbouwactiviteiten Verdwijnen watersysteem voor hoogwaterbescherming en door klimaatverandering Vermindering natuurlijke processen en leefgebied voor aquatische flora en fauna. Verandering afvoerkarakteristiek en vermindering bergingscapaciteit Vermindering natuurlijke processen en leefgebied voor aquatische flora en fauna. Verandering afvoerkarakteristiek en vermindering bergingscapaciteit De belastingen zijn bepaald in de watersysteemanalyse die is uitgevoerd ten behoeve van het gebiedsproces. De biologie wordt negatief beïnvloed door een niet natuurlijk peilbeheer (weinig fluctuatie in waterstanden), te steile (riet)oevers en te hoge nutriëntenrijkdom. Daarnaast ontbreekt in dit deel van het systeem de mogelijkheid om zwevend materiaal te laten bezinken/af te zetten. Het te hoge fosfaatgehalte wordt niet alleen bepaald door de externe belasting. Er is ook een interne fosfaatbron in het meer, dit is naar verwachting in de winter aangevoerd sediment dat in de zomer fosfaat nalevert. Het doorzicht wordt niet alleen bepaald door de algen, zodat een aanpak van de nutriëntenbelasting niet de enige weg is naar herstel van het meer. Andere opties zijn de aanleg van een slibvang, uitbreiding oeverzones en vitale rietoevers, aangepast peilbeheer, actief visbeheer. Naam waterlichaam: Zuidlaardermeer Code waterlichaam: NL33ZM pagina 135 van 271

136 3. Doelen en toestand Dit onderdeel beschrijft doelen en toestand (S) van het waterlichaam. Daarbij wordt gemotiveerd indien wordt afgeweken van nationaal vastgestelde doelen en de toestand achteruit gaat. Duidelijk wordt voor welke biologische groepen en stoffen het waterlichaam niet voldoet (I). Chemische toestand Normoverschrijding Rapportage toestand 2014 Prognose 2021 (geen normoverschrijdingen) (geen normoverschrijdingen) Motivering chemische toestand: Koper en zink vallen onder de specifieke verontreinigende stoffen. Voor deze parameters is een beheerdersoordeel toegepast (te weten: voldoet). Bij het beheerdersoordeel is rekening gehouden met biobeschikbaarheid en achtergrondwaarden. Voor de toestand van prioritaire stoffen is een beheerdersoordeel toegepast (te weten: voldoet). De toestand voor prioritaire stoffen in het waterlichaam Eemskanaal/Winschoterdiep werd namelijk tot nog toe geprojecteerd op dit waterlichaam, maar dit is niet terecht. Ecologische toestand Biologie GEP Prognose 2021 Macrofauna (EKR) 0,60 matig Overige waterflora (EKR) 0,50 ontoereiken matig Vis (EKR) 0,40 ontoereiken E-slecht ntoereiken Fytoplankton (EKR) 0,60 ontoereiken ontoereiken matig Algemeen fysische chemie Fosfor totaal (zomergemiddelde) (mg P/l) 0,10 matig Stikstof totaal (zomergemiddelde) (mg N/l) 2,20 matig DIN (winterperiode) (mg N/l) Zoutgehalte (zomergemiddelde) (mg Cl/l) 40 Temperatuur (max. waarde) (gr.c) 25,0 Zuurgraad (zomergemiddelde) (-) 5,5-8,5 Zuurstofverzadiging(sgraad)(zomergemiddelde) (%) Doorzicht (zomergemiddelde) (m) 0,60 ontoereiken ontoereiken ntoereiken Legenda: blauw = zeer groen = geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht leeg = geen gegevens : deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Afhankelijk van het type KRW-waterlichaam dat gebruikt is voor de toestandsbeoordeling (het doeltype, hier M14) zijn bepaalde maatlatten niet van toepassing. Deze maatlatten zijn met in de toestandskolommen gemarkeerd. Naam waterlichaam: Zuidlaardermeer Code waterlichaam: NL33ZM pagina 136 van 271

137 Specifiek verontreinigende stoffen Normoverschrijding Rapportage toestand 2014 (geen normoverschrijdingen) Motivering ecologische toestand: Voor de kwaliteitselementen overige waterflora (macrofyten) en vis zijn de toestanden 2009 bepaald met oude maatlatten tegen oude GEP doelen en de toestand met nieuwe maatlatten tegen nieuwe GEP doelen. Dit methodische verschil verklaart in de eerste plaats de verschillen voor deze kwaliteitselemententen tussen de toestand 2009 en toestand Er is hier dus geen sprake van daadwerkelijke verandering in toestand. De afleiding van de nieuwe GEP doelen is vastgelegd in achtergronddocumenten. De kwaliteit van de biologie wordt momenteel nog negatief beïnvloed door een niet natuurlijk peilbeheer (weinig fluctuatie in waterstanden), te steile (riet)oevers en te hoge nutriëntenrijkdom. Hierdoor zijn o.a. de oevers onvoldoende ontwikkeld: er zijn onvoldoende ondergedoken waterplanten en er is te weinig oeverbegroeiing. Hiermee ontbreekt ook een deel van het leefgebied van vis en macrofauna. Daarnaast ontbreekt in dit deel van het systeem de mogelijkheid om zwevend materiaal te laten bezinken/af te zetten. Het ontbreken van voldoende plantengroei is ook nadelig voor vis vanwege weinig schuilmogelijkheden tegen roofvissen en weinig paaimogelijkheden. Blauwalgenbloei komt voor in het zomerseizoen en over een langere periode. Omdat algenbloei mede afhankelijk is van weersomstandigheden zijn er verschillen tussen de jaren, een betere klasse dan ontoereikend is in afzonderlijke jaren echter niet gehaald. Dit heeft ook effect op zwemwaterkwaliteit van zwemlocatie Meerwijck. Zolang het herstel van het Zuidlaardermeer niet is gerealiseerd zal de zwemwaterfunctie van Meerwijck beperkt zijn. Voor de fysisch-chemische parameters stikstof, fosfaat, zuurstof, doorzicht, chloride en chlorofyl-a hanteren wij gebiedsgerichte doelen. Deze zijn afgeleid op basis van de gebiedsspecifieke kenmerken en omstandigheden. De fosfaatconcentratie in het Zuidlaardermeer is als het gevolg van maatregelen verbeterd. Toch scoren fosfaat en stikstof nog matig. Het doorzicht van het meer voldoet niet aan de norm door een hoog zwevend stofgehalte en te hoge algenconcentraties. In combinatie met de huidige inrichting van het meer is het fosfaatgehalte nog te hoog voor een overgang naar een meer heldere toestand. Hiervoor is een verbeterde inrichting noodzakelijk. Dit zorgt ervoor dat het Zuidlaardermeer robuuster wordt en het de huidige belasting aankan. Eindoordeel Chemie Totaal C-voldoet nie C-voldoet Ecologie Totaal ontoereiken E-slecht Legenda: - Chemie: Biologie ontoereiken E-slecht Fysische chemie ontoereiken ontoereiken Specifiek verontreinigende stoffen C-voldoet nie C-voldoet blauw = /voldoet rood = niet /voldoet niet - Ecologie: blauw = zeer groen = /voldoet geel = matig oranje = ontoereikend : deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. rood = slecht/voldoet niet Het ministerie I&M heeft de waterbeheerders verzocht ook een prognose voor 2027 in te vullen. De KRW schrijft voor dat alle doelen uiterlijk in 2027 worden gehaald. Daarom is de prognose voor 2027 geheel groen (ecologie) en blauw (chemie) gekleurd. Bij de voorbereiding van de derde KRW planperiode zal onderzocht worden of en hoe de doelen in 2027 worden gehaald. Naam waterlichaam: Zuidlaardermeer Code waterlichaam: NL33ZM pagina 137 van 271

138 4. Maatregelen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn (R). Er zijn landelijke en gebiedsgerichte maatregelen. De landelijke maatregelen staan in het maatregelprogramma bij het stroomgebiedbeheerplan. Gebiedsgerichte maatregelen staan hieronder in tabellen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen: 1. maatregelen in SGBP 2009 voor de periode t/m overige maatregelen uitgevoerd in de periode t/m maatregelen gepland voor de periode maatregelen gepland voor de periode Verder is aangegeven wanneer een maatregel is gericht op de opgave op grond van een beschermd gebied. Maatregelen opgevoerd in SGBP 2009 voor de periode t/m 2015 Voor maatregelen ten behoeve van de zwemwaterrichtlijn wordt verwezen naar onderzoek naar noodzaak slibvang en/of baggeren uitvoeren onderzoek Waterschap Hunze en Aa's Voortgang: stuks Motivering: Uitgevoerd: 1 < 2015 saneren 3 overstorten (gemeente Tynaarlo 2x, gemeente Haren 1x) aanpakken riooloverstorten Gemeente Haren en Tynaarlo Voortgang: stuks Motivering: In uitvoering: 1 Uitgevoerd: 2 < stuks 3 stuks zandfilter (voor 2015) (Gieten) verminderen belasting RWZI Waterschap Hunze en Aa's 1 stuks Voortgang: stuks Motivering: Uitgevoerd: 1 De nutriëntenreductie is ruimschoots gehaald met de vervangende meer efficiënte maatregel: Optimalisatie van de RWZI. < 2015, vevangende maatregel optimalisatie RWZI Gieten Motivatie: Er was vooraf berekend hoeveel belastingreductie het zandfilter van Gieten zou moeten opleveren. Deze nutriëntenreductie is ruimschoots gehaald met de vervangende meer efficiënte maatregel: Optimalisatie van de RWZI. Deze maatregel is daarom als overige maatregel toegevoegd. Naam waterlichaam: Zuidlaardermeer Code waterlichaam: NL33ZM pagina 138 van 271

139 Maatregelen gepland voor de periode Aanleg rietoevers / luwte lagune 1 stuks overige inrichtingsmaatregelen Waterschap Hunze en Aa's Andere richtlijn: Andere richtlijn: Opstellen inrichtingsplan /onderzoek overige inrichtingsmaatregelen Waterschap Hunze en Aa's 1 stuks In de komende beheerplanperiode zal er een integraal inrichtingsplan voor het Zuidlaardermeer opgesteld gaan worden. Mogelijk vloeien hier nieuwe maatregelen uit voort. Deze zullen na bestuurlijke vaststelling worden toegevoegd aan het KRW maatregelenpakket. Andere richtlijn: >2015 Wolfsbarge moeraszone + tussenliggende gebieden. Wolfsbarge natura 2000 (50 hectare) overige inrichtingsmaatregelen Waterschap Hunze en Aa's 1 stuks Voor de afname van de nutriëntenbelasting van de landbouw is het landelijk mestbeleid van toepassing. 5. Toepassing uitzonderingen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn, maar er kan ook van een uitzondering gebruik gemaakt worden (R). De KRW biedt ruimte om af te wijken van de doelen. Zo kan de realisatie van doelen worden gefaseerd en kunnen doelen worden verlaagd. Ook mag rekening worden gehouden met bepaalde nieuwe ontwikkelingen. Dit alles moet wel passen binnen de randvoorwaarden van de richtlijn. Het gebruik van deze uitzonderingen en de motiveringen hierbij worden hier weergegeven. Fasering van doelbereik tot na 2021 Voor alle stoffen en kwaliteitselementen waarvoor in onderdeel '3. Status, doelen en toestand' is aangegeven dat de prognose voor 2021 niet "" is, is fasering aan de orde. Motiveringsgrond Natuurlijke omstandigheden Onevenredig kostbaar Technisch onhaalbaar Kwaliteitselement Fytoplankton-kwaliteit, Macrofauna-kwaliteit, Overige waterflora, Vis-kwaliteit Fytoplankton-kwaliteit, Macrofauna-kwaliteit, stikstof totaal, Overige waterflora, fosfor totaal, Vis-kwaliteit Fytoplankton-kwaliteit, Macrofauna-kwaliteit, stikstof totaal, Overige waterflora, fosfor totaal, Vis-kwaliteit Naam waterlichaam: Zuidlaardermeer Code waterlichaam: NL33ZM pagina 139 van 271

140 Motivering per motiveringsgrond: Natuurlijke omstandigheden Een deel van de inrichtingsmaatregelen wordt in de tweede planperiode uitgevoerd. Uit onderzoek is gebleken dat het in veel gevallen een aantal jaar kan duren voordat het ecosysteem zich volledig heeft aangepast aan een nieuwe situatie, bijvoorbeeld omdat het tijd kost voor bepaalde soorten om nieuw habitat te koloniseren. Om deze redenen zijn de effecten van maatregelen in de tweede planperiode pas in de derde planperiode volledig van kracht. Onevenredig kostbaar Waterschap Hunze en Aa s ontvangt jaarlijks ongeveer 85 miljoen aan inkomsten (stand van zaken 2015). Voor het KRW maatregelenpakket van de periode wordt jaarlijks gemiddeld 3.77 miljoen uitgetrokken, waarmee de kosten binnen de randvoorwaarde blijven van beperkte lastenstijging voor de burger zoals afgesproken met het bestuur. De overige maatregelen staan gepland na 2021, omdat het eerder uitvoeren van meer maatregelen als disproportioneel kostbaar wordt beschouwd. Technisch onhaalbaar Kansen om grond te verwerven zijn vaak gebonden aan bepaalde gebeurtenissen (ruilverkaveling, bedrijfsovernames), die zich lang niet op alle locaties binnen de komende periode zullen voordoen. Dergelijke grootschalige gebiedsprocessen kennen mede als gevolg van juridische procedures een doorlooptijd die de planperiode overschrijdt. Dit heeft als consequentie dat fasering nodig is. De uitvoering van maatregelen die een aanzienlijke impact hebben op de omgeving dient voorbereid te worden. Dit betekent dat verschillende direct betrokken partijen moeten worden voorgelicht over de wijze van uitvoering en de consequenties daarvan. Een dergelijke maatschappelijke betrokkenheid is vooral van belang om de uitvoering op een dusdanige wijze vorm te geven dat deze op zoveel mogelijk draagvlak kan rekenen. Een gedegen voorbereiding van een complex project kost vele jaren waardoor de maatregelen niet in de lopende planperiode kunnen worden uitgevoerd. Inrichtingsmaatregelen vormen een groot deel van het maatregelpakket. Zowel overheden als uitvoerende organisaties (aannemers) voeren momenteel al maatregelen uit. Het totale voorgestelde pakket aan KRW-maatregelen vraagt een forse versnelling van uitvoering als het hele pakket voor 2021 wordt gerealiseerd. Voorbereiding en uitvoering vragen specifieke kennis en capaciteiten, die in beperkte mate aanwezig is. Uitvoering van alle benodigde inrichtingsmaatregelen in de tweede planperiode van het SGBP is dan ook niet mogelijk. Om deze reden wordt gefaseerd. Doelverlaging Conform beleidsafspraken wordt voor 2021 niet overgegaan tot doelverlaging. Tijdelijke achteruitgang Wordt er beroep gedaan op art. 4.6 KRW m.b.t. tijdelijke achteruitgang? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.6 KRW. Nieuwe ontwikkelingen Wordt er beroep gedaan op art. 4.7 KRW m.b.t. nieuwe veranderingen in fysische omstandigheden van het waterlichaam? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.7 KRW. Naam waterlichaam: Zuidlaardermeer Code waterlichaam: NL33ZM pagina 140 van 271

141 Factsheet: NL34M100 Damsterdiep-Nieuwediep De informatie die in deze factsheet wordt weergegeven is bijgewerkt tot en met het moment van het aanmaken van deze factsheet, zoals vermeld in de voettekst. Deze factsheet is een werkversie ten behoeve van eigen gebruik door de waterbeheerder. Hoewel waterbeheerders en Informatiehuis Water alles in het werk gesteld hebben om de meest actuele gegevens in deze factsheet te verwerken, kan niet worden uitgesloten dat de factsheet onjuiste of onvolledige informatie bevat. 1. Basisgegevens Dit onderdeel beschrijft de kenmerken en de status van het waterlichaam en geeft informatie over de beschermde gebieden, die een relatie met het waterlichaam hebben. Naam: Damsterdiep-Nieuwediep Code: NL34M100 Deelstroomgebied: Waterbeheerder: Provincies: Gemeenten: Eems Waterschap Noorderzijlvest Provincie Groningen Appingedam, Delfzijl, Loppersum, Ten Boer Type: Status: M3 (Gebufferde (regionale) kanalen) Kunstmatig Wateronttrekking t.b.v. menselijke consumptie: Nee Karakterschets: Afwateringskanalen of vergraven voormalige wadgeulen in laagveengebied met boezem- en scheepvaartfunctie. Watergangen worden gevoed door regen, grondwater en/of uitgeslagen polderwater. Het profiel van de watergangen is rechthoekig of trapeziumvormig met abrupte overgangen van land naar water. Naam waterlichaam: Damsterdiep-Nieuwediep Code waterlichaam: NL34M100 pagina 141 van 271

142 Beschermde gebieden: Er zijn geen relevante beschermde gebieden voor dit waterlichaam. Status: Kunstmatig Het waterlichaam is door mensen gegraven op een plaats waar voorheen geen water was. 2. Belastingen en effecten van menselijke activiteiten Voor de analyse van een waterlichaam wordt gebruik gemaakt van de DPSIR methode: Drivers - Pressures - State - Impact - Responses. Bepaalde functies (D) zorgen voor een belasting (P) die invloed heeft op de toestand (S) en het functioneren van het waterlichaam (I), die vragen om een respons (R) via maatregelen en/of toepassing van een uitzondering. Dit blok beschrijft de significante belastingen (D) op het waterlichaam en geeft informatie over de effecten ervan (P). Bij de volgende onderdelen komen S, I en R aan bod. Menselijke activiteiten en effecten Hoofdgroep Belasting Functie Effect diffuse bronnen Landbouwactiviteiten Landbouw Belasting met stikstof (N) en fosfaat regulering waterbeweging Dammen, dijken, kribben en stuwen voor scheepvaart Scheepvaart Harde en steile overgangen tussen water en oever waardoor groei van waterplanten wordt belemmerd. Zie: Kaderrichtlijn water bij Waterschap Noorderzijlvest Achtergronddocumenten per waterlichaam. Planperiode September Doelen en toestand Dit onderdeel beschrijft doelen en toestand (S) van het waterlichaam. Daarbij wordt gemotiveerd indien wordt afgeweken van nationaal vastgestelde doelen en de toestand achteruit gaat. Duidelijk wordt voor welke biologische groepen en stoffen het waterlichaam niet voldoet (I). Chemische toestand Normoverschrijding Rapportage toestand 2014 Prognose 2021 (geen normoverschrijdingen) (geen normoverschrijdingen) Motivering chemische toestand: Fosfaat: De prognose voor 2027 is, mits er vanuit de landbouw aanvullende maatregelen worden getroffen. Chloride: norm past bij een brakwatertype. In de praktijk wordt dit waterlichaam gevoed met zoet boezemwater, waardoor deze norm niet haalbaar is. Naam waterlichaam: Damsterdiep-Nieuwediep Code waterlichaam: NL34M100 pagina 142 van 271

143 Ecologische toestand Biologie GEP Prognose 2021 Macrofauna (EKR) 0,60 Overige waterflora (EKR) 0,53 Vis (EKR) 0,60 Fytoplankton (EKR) 0,50 matig Algemeen fysische chemie Fosfor totaal (zomergemiddelde) (mg P/l) 0,20 ontoereiken matig Stikstof totaal (zomergemiddelde) (mg N/l) 3,00 DIN (winterperiode) (mg N/l) Zoutgehalte (zomergemiddelde) (mg Cl/l) 300 Temperatuur (max. waarde) (gr.c) 25,0 Zuurgraad (zomergemiddelde) (-) 5,5-8,5 Zuurstofverzadiging(sgraad)(zomergemiddelde) (%) Doorzicht (zomergemiddelde) (m) 0,65 Legenda: blauw = zeer groen = geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht leeg = geen gegevens : deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Afhankelijk van het type KRW-waterlichaam dat gebruikt is voor de toestandsbeoordeling (het doeltype, hier M3) zijn bepaalde maatlatten niet van toepassing. Deze maatlatten zijn met in de toestandskolommen gemarkeerd. Specifiek verontreinigende stoffen Normoverschrijding Rapportage toestand 2014 (geen normoverschrijdingen) Motivering ecologische toestand: ecologie profiteert naar verwachting van de maatregelen, door extensiveren maaibeheer wordt verwacht dat de macrofyten zich beter kunnen ontwikkelen wat een positief effect heeft op vis en macrofauna. Tevens wordt een positief effect verwacht op de macrofyten, vissen en macrofauna door het aanleggen van natuurvriendelijke oevers. Eindoordeel Chemie Totaal C-voldoet C-voldoet Ecologie Totaal Biologie Fysische chemie ontoereiken Specifiek verontreinigende stoffen C-voldoet nie C-voldoet Naam waterlichaam: Damsterdiep-Nieuwediep Code waterlichaam: NL34M100 pagina 143 van 271

144 Legenda: - Chemie: blauw = /voldoet rood = niet /voldoet niet - Ecologie: blauw = zeer groen = /voldoet geel = matig oranje = ontoereikend : deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. rood = slecht/voldoet niet De typering per waterlichaam is in 2006 vastgesteld op basis van de destijds beschikbare maatlatten voor natuurlijke wateren. Veel wateren zijn bij Noorderzijlvest echter door mensen gemaakt of sterk veranderd, waardoor ze niet als een natuurlijk water zijn te beschouwen. Daarom is destijds gekozen om het best gelijkende natuurlijke watertype toe te kennen (type M14). Inmiddels zijn ook voor niet-natuurlijke wateren bijbehorende maatlatten ontwikkeld. Deze typen passen beter bij de geomorfologische eigenschappen van het waterlichaam dan het type dat in het verleden is toegekend. Omdat waterschap Noorderzijlvest een realistisch beeld wil geven van zowel het karakter als de waterkwaliteit is besloten de toegekende typering aan te passen in het type M is gebaseerd op M14 typering is gebaseerd op M3 typering. Naam waterlichaam: Damsterdiep-Nieuwediep Code waterlichaam: NL34M100 pagina 144 van 271

145 4. Maatregelen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn (R). Er zijn landelijke en gebiedsgerichte maatregelen. De landelijke maatregelen staan in het maatregelprogramma bij het stroomgebiedbeheerplan. Gebiedsgerichte maatregelen staan hieronder in tabellen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen: 1. maatregelen in SGBP 2009 voor de periode t/m overige maatregelen uitgevoerd in de periode t/m maatregelen gepland voor de periode maatregelen gepland voor de periode Verder is aangegeven wanneer een maatregel is gericht op de opgave op grond van een beschermd gebied. Maatregelen opgevoerd in SGBP 2009 voor de periode t/m 2015 Aanleg natuurvriendelijke oevers Damsterdiep verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water Waterschap Noorderzijlvest 9 km Voortgang: km Motivering: Planvoorbereiding: 2,5 Uitgevoerd: 6,5 Beleidsdoelstelling Motivatie: 5 km bijgevoegd van maatregel Aanleg NVO Woltersum die met benaming aanleg NVO Damsterdiep is gefaseerd naar periode Aanleg natuurvriendelijke oevers Groote Heekt (1.7 km - 6 m breed) verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water Waterschap Noorderzijlvest Voortgang: km Motivering: Uitgevoerd: 1,7 Huidig beleid Motivatie: Synergiegelden Aanleg natuurvriendelijke oevers Uitwierdermaar (0.6 km - 6 m breed) verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water Waterschap Noorderzijlvest Voortgang: km Motivering: Uitgevoerd: 0,6 Huidig beleid Motivatie: Synergiegelden Aanleg natuurvriendelijke oevers Verbindingskanaal (1.3 km - 6 m breed) verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water Waterschap Noorderzijlvest Voortgang: km Motivering: Uitgevoerd: 1,3 Huidig beleid Motivatie: Synergiegelden Afkoppelopgave gemeente Delfzijl afkoppelen verhard oppervlak Gemeente Delfzijl Voortgang: ha Motivering: Uitgevoerd: 1,5 1,7 km 0,6 km 1,3 km 1,5 ha Afkoppelopgave gemeente Ten Boer afkoppelen verhard oppervlak 1 ha Naam waterlichaam: Damsterdiep-Nieuwediep Code waterlichaam: NL34M100 pagina 145 van 271

146 Gemeente Ten Boer Voortgang: ha Motivering: Planvoorbereiding: 1 Natuurvriendelijk schonen/gediffenrentieerd onderhoud uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer Waterschap Noorderzijlvest Voortgang: km Motivering: In uitvoering: 7 Uitgevoerd: 7 Beleidsdoelstelling Verbetering visintrek gemaal De Drie Delfzijlen vispasseerbaar maken kunstwerk Waterschap Noorderzijlvest Voortgang: stuks Motivering: Uitgevoerd: 1 Huidig beleid 14 km 1 stuks Vispassage Slimsluis in Damsterdiep 1 stuks vispasseerbaar maken kunstwerk Waterschap Noorderzijlvest Voortgang: stuks Motivering: Ingetrokken: 1 Niet zinvol en vervalt. Bestuurlijk besluit april 2013 Aanpassingen KRW planperiode Huidig beleid Motivatie: Niet zinvol en vervalt Maatregelen gepland voor de periode Andere richtlijn: Andere richtlijn: Bodemstructuurverbetering en waterbeheer verminderen emissie nutriënten landbouw Waterschap Noorderzijlvest ) stuks ) in totaal 1 stuks voor meerdere waterlichamen. Maatregel tevens ter vermindering emissies gewasbeschermingsmiddelen naar oppervlaktewater Vermindering emissie nutriënten en gewasbeschermingsmiddelen landbouw en natuur verminderen emissie nutriënten landbouw Waterschap Noorderzijlvest ) stuks ) in totaal 1 stuks voor meerdere waterlichamen. Maatregel tevens ter vermindering emissies gewasbeschermingsmiddelen naar oppervlaktewater Vermindering erfafspoeling ) stuks Andere richtlijn: verminderen emissie nutriënten landbouw Waterschap Noorderzijlvest ) in totaal 1 stuks voor meerdere waterlichamen. Naam waterlichaam: Damsterdiep-Nieuwediep Code waterlichaam: NL34M100 pagina 146 van 271

147 5. Toepassing uitzonderingen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn, maar er kan ook van een uitzondering gebruik gemaakt worden (R). De KRW biedt ruimte om af te wijken van de doelen. Zo kan de realisatie van doelen worden gefaseerd en kunnen doelen worden verlaagd. Ook mag rekening worden gehouden met bepaalde nieuwe ontwikkelingen. Dit alles moet wel passen binnen de randvoorwaarden van de richtlijn. Het gebruik van deze uitzonderingen en de motiveringen hierbij worden hier weergegeven. Fasering van doelbereik tot na 2021 Voor alle stoffen en kwaliteitselementen waarvoor in onderdeel '3. Status, doelen en toestand' is aangegeven dat de prognose voor 2021 niet "" is, is fasering aan de orde. Motiveringsgrond Natuurlijke omstandigheden Technisch onhaalbaar Motivering per motiveringsgrond: Kwaliteitselement fosfor totaal Fytoplankton-kwaliteit, fosfor totaal, Prioritaire stoffen - niet-ubiquitair Natuurlijke omstandigheden Het betreft hier een combinatie van nalevering/aanlevering van fosfor waardoor trager of geen effect op treed na de genomen inrichtingsmaatregelen (NVO's). Technisch onhaalbaar De concentraties van de landbouwstoffen zoals fosfor worden vooral bepaald door generiek beleid. Daarnaast dienen in de regio specifieke maatregelen genomen te worden. De uitvoering van inrichtingsmaatregelen door het waterschap voor het bereiken van KRW-doelen staat meestal niet op zichzelf, ook andere (water) opgaven dienen te worden gerealiseerd. Emissie verminderende maatregelen zullen op initiatief van de landbouwsector worden uitgevoerd. In het geval van boven benoemde stoffen gaat het om de maatregelen die uitgevoerd worden op initiatief van de agrarische sector binnen het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW). Dit programma zal zorgdragen voor de resterende waterkwaliteitsopgaven binnen Nederland. De regionale waterbeheerders zullen hierin participeren. Deze emissiebeperkende maatregelen zijn noodzakelijk om de inrichtingsmaatregelen effectief te laten zijn. Deze emissiebeperkende maatregelen worden in de periode uitgevoerd. Na toepassing van de emissiebeperkende maatregelen zal het effect vertraagd zichtbaar worden in verlaagde concentraties stoffen en fytoplankton. De verwachting is dat na 2021, uiterlijk in 2027 de doelen voor fosfor en fytoplankton bereikt zullen zijn. Voor de concentratie fluorantheen geldt dat deze volledig bepaald wordt door generiek beleid. Doelverlaging Conform beleidsafspraken wordt voor 2021 niet overgegaan tot doelverlaging. Tijdelijke achteruitgang Wordt er beroep gedaan op art. 4.6 KRW m.b.t. tijdelijke achteruitgang? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.6 KRW. Nieuwe ontwikkelingen Wordt er beroep gedaan op art. 4.7 KRW m.b.t. nieuwe veranderingen in fysische omstandigheden van het waterlichaam? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.7 KRW. Naam waterlichaam: Damsterdiep-Nieuwediep Code waterlichaam: NL34M100 pagina 147 van 271

148 Factsheet: NL34M101 Hoendiep-Aduarderdiep De informatie die in deze factsheet wordt weergegeven is bijgewerkt tot en met het moment van het aanmaken van deze factsheet, zoals vermeld in de voettekst. Deze factsheet is een werkversie ten behoeve van eigen gebruik door de waterbeheerder. Hoewel waterbeheerders en Informatiehuis Water alles in het werk gesteld hebben om de meest actuele gegevens in deze factsheet te verwerken, kan niet worden uitgesloten dat de factsheet onjuiste of onvolledige informatie bevat. 1. Basisgegevens Dit onderdeel beschrijft de kenmerken en de status van het waterlichaam en geeft informatie over de beschermde gebieden, die een relatie met het waterlichaam hebben. Naam: Hoendiep-Aduarderdiep Code: NL34M101 Deelstroomgebied: Waterbeheerder: Provincies: Gemeenten: Rijn Noord Waterschap Noorderzijlvest Provincie Groningen Groningen (Gr), Leek, Winsum, Zuidhorn Type: Status: M7b (Grote diepe kanalen met scheepvaart) Kunstmatig Wateronttrekking t.b.v. menselijke consumptie: Nee Karakterschets: Afwateringskanalen met scheepvaartfunctie in klei- en veengebied met een waterdiepte van meer dan 3 meter. De watergangen worden gevoed door regen- en grondwater en uitgeslagen polderwater. Het profiel van de watergangen is rechthoekig of trapeziumvormig met abrupte overgangen van land naar water. Naam waterlichaam: Hoendiep-Aduarderdiep Code waterlichaam: NL34M101 pagina 148 van 271

149 Beschermde gebieden: Er zijn geen relevante beschermde gebieden voor dit waterlichaam. Status: Kunstmatig Het waterlichaam is door mensen gegraven op een plaats waar voorheen geen water was. 2. Belastingen en effecten van menselijke activiteiten Voor de analyse van een waterlichaam wordt gebruik gemaakt van de DPSIR methode: Drivers - Pressures - State - Impact - Responses. Bepaalde functies (D) zorgen voor een belasting (P) die invloed heeft op de toestand (S) en het functioneren van het waterlichaam (I), die vragen om een respons (R) via maatregelen en/of toepassing van een uitzondering. Dit blok beschrijft de significante belastingen (D) op het waterlichaam en geeft informatie over de effecten ervan (P). Bij de volgende onderdelen komen S, I en R aan bod. Menselijke activiteiten en effecten Hoofdgroep Belasting Functie Effect puntbronnen IPPC industrieën Grondstoffenwinning en industrie Belasting met stikstof (N) en fosfaat (P) puntbronnen Rioolwaterzuiveringsinstallatie s Afvalwaterzuivering Het effluent bevat stikstof (N) en fosfaat (P). diffuse bronnen Landbouwactiviteiten Landbouw Belasting met stikstof (N) en fosfaat (P) Zie: Kaderrichtlijn water bij Waterschap Noorderzijlvest Achtergronddocumenten per waterlichaam. Planperiode September Doelen en toestand Dit onderdeel beschrijft doelen en toestand (S) van het waterlichaam. Daarbij wordt gemotiveerd indien wordt afgeweken van nationaal vastgestelde doelen en de toestand achteruit gaat. Duidelijk wordt voor welke biologische groepen en stoffen het waterlichaam niet voldoet (I). Chemische toestand Normoverschrijding Rapportage toestand 2014 Prognose 2021 (geen normoverschrijdingen) (geen normoverschrijdingen) Motivering chemische toestand: Zicht: de prognose is, mits er vanuit de landbouw aanvullende maatregelen worden getroffen. Doorzicht volgt fosfaat. Fosfaat voldoet in 2012 voor het eerst in meer dan 10 jaar. Naam waterlichaam: Hoendiep-Aduarderdiep Code waterlichaam: NL34M101 pagina 149 van 271

150 Ecologische toestand Biologie GEP Prognose 2021 Macrofauna (EKR) 0,60 matig Overige waterflora (EKR) 0,45 E-slecht matig Vis (EKR) 0,60 ontoereiken ontoereiken Fytoplankton (EKR) 0,60 ontoereiken Algemeen fysische chemie Fosfor totaal (zomergemiddelde) (mg P/l) 0,25 Stikstof totaal (zomergemiddelde) (mg N/l) 4,00 DIN (winterperiode) (mg N/l) Zoutgehalte (zomergemiddelde) (mg Cl/l) 300 Temperatuur (max. waarde) (gr.c) 25,0 Zuurgraad (zomergemiddelde) (-) 6,5-8,5 Zuurstofverzadiging(sgraad)(zomergemiddelde) (%) Doorzicht (zomergemiddelde) (m) 0,60 ontoereiken Legenda: blauw = zeer groen = geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht leeg = geen gegevens : deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Afhankelijk van het type KRW-waterlichaam dat gebruikt is voor de toestandsbeoordeling (het doeltype, hier M7b) zijn bepaalde maatlatten niet van toepassing. Deze maatlatten zijn met in de toestandskolommen gemarkeerd. Specifiek verontreinigende stoffen Normoverschrijding Rapportage toestand koper (Cu) Motivering ecologische toestand: Overige waterflora: De toestand van de overige waterflora is in 2009 ingeschat op basis van expert judgement, wegens het ontbreken van veldgegevens. Kennelijk is de toestand te positief ingeschat. De toestand in het veld is onveranderd, er is geen sprake van achteruitgang. Dit waterlichaam wordt gekenmerkt door een hoge scheepvaartdruk, die de ontwikkeling van overige waterflora in de weg staat. De prognose voor 2021 voor dit kwaliteitselement is daarom 'matig'. Ditzelfde geldt voor de kwaliteitsparameter vis. Macrofauna en Fytoplankton worden voor de beoordeling niet meer meegenomen in 2014, waterlichaam Hoendiep-Aduarderdiep is alleen OM monitoring waarbij vis en macrofyten als parameter zijn opgegeven. Monitoring van de parameters Macrofauna en Fytoplankton is monitoring facultatief voor type M20. Deze parameters worden daarom voor de beoordeling niet meer meegenomen in 2014, waterlichaam Hoendiep-Aduarderdiep is alleen OM monitoring waarbij vis en macrofyten als parameter zijn opgegeven. Naam waterlichaam: Hoendiep-Aduarderdiep Code waterlichaam: NL34M101 pagina 150 van 271

151 Eindoordeel Chemie Totaal C-voldoet C-voldoet Ecologie Totaal ontoereiken E-slecht Legenda: - Chemie: Biologie ontoereiken E-slecht Fysische chemie ontoereiken Specifiek verontreinigende stoffen C-voldoet nie C-voldoet blauw = /voldoet rood = niet /voldoet niet - Ecologie: blauw = zeer groen = /voldoet geel = matig oranje = ontoereikend : deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. rood = slecht/voldoet niet De typering per waterlichaam is in 2006 vastgesteld op basis van de destijds beschikbare maatlatten voor natuurlijke wateren. Veel wateren zijn bij Noorderzijlvest echter door mensen gemaakt of sterk veranderd, waardoor ze niet als een natuurlijk water zijn te beschouwen. Daarom is destijds gekozen om het best gelijkende natuurlijke watertype toe te kennen (type M20). Inmiddels zijn ook voor niet-natuurlijke wateren bijbehorende maatlatten ontwikkeld. Deze typen passen beter bij de geomorfologische eigenschappen van het waterlichaam dan het type dat in het verleden is toegekend. Omdat waterschap Noorderzijlvest een realistisch beeld wil geven van zowel het karakter als de waterkwaliteit is besloten de toegekende typering aan te passen in het type M7b is gebaseerd op M20 typering is gebaseerd op M7b typering. Naam waterlichaam: Hoendiep-Aduarderdiep Code waterlichaam: NL34M101 pagina 151 van 271

152 4. Maatregelen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn (R). Er zijn landelijke en gebiedsgerichte maatregelen. De landelijke maatregelen staan in het maatregelprogramma bij het stroomgebiedbeheerplan. Gebiedsgerichte maatregelen staan hieronder in tabellen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen: 1. maatregelen in SGBP 2009 voor de periode t/m overige maatregelen uitgevoerd in de periode t/m maatregelen gepland voor de periode maatregelen gepland voor de periode Verder is aangegeven wanneer een maatregel is gericht op de opgave op grond van een beschermd gebied. Maatregelen opgevoerd in SGBP 2009 voor de periode t/m 2015 Aduarderdiep rechteroever natuurvriendelijk verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water Waterschap Noorderzijlvest Voortgang: km Motivering: Planvoorbereiding: 2,7 Beleidsdoelstelling Afkoppelopgave gemeente Zuidhorn afkoppelen verhard oppervlak Gemeente Zuidhorn Voortgang: ha Motivering: In uitvoering: 0,39 Uitgevoerd: 8,1 Natuurvriendelijk schonen/gedifferentieerd onderhoud uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer Waterschap Noorderzijlvest Voortgang: km Motivering: In uitvoering: 10 Uitgevoerd: 11 Beleidsdoelstelling Maatregelen gepland voor de periode ,7 km 8,49 ha 21 km Inrichting oevers 2,5 km Andere richtlijn: verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water Waterschap Noorderzijlvest 5. Toepassing uitzonderingen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn, maar er kan ook van een uitzondering gebruik gemaakt worden (R). De KRW biedt ruimte om af te wijken van de doelen. Zo kan de realisatie van doelen worden gefaseerd en kunnen doelen worden verlaagd. Ook mag rekening worden gehouden met bepaalde nieuwe ontwikkelingen. Dit alles moet wel passen binnen de randvoorwaarden van de richtlijn. Het gebruik van deze uitzonderingen en de motiveringen hierbij worden hier weergegeven. Naam waterlichaam: Hoendiep-Aduarderdiep Code waterlichaam: NL34M101 pagina 152 van 271

153 Fasering van doelbereik tot na 2021 Voor alle stoffen en kwaliteitselementen waarvoor in onderdeel '3. Status, doelen en toestand' is aangegeven dat de prognose voor 2021 niet "" is, is fasering aan de orde. Motiveringsgrond Technisch onhaalbaar Motivering per motiveringsgrond: Kwaliteitselement Macrofauna-kwaliteit, Overige waterflora, Prioritaire stoffen - niet-ubiquitair Technisch onhaalbaar Er is sprake van een gefaseerde uitvoering van de maatregelen op basis van haalbaarheid en betaalbaarheid. De onderbouwing ervan in beschreven in de Afstemmingsnota Rijn-Noord/Nedereems en de KRW-notitie van waterschap Noorderzijlvest Consequente uitvoering van natuurvriendelijk onderhoud in combinatie met de inrichting van oevers zal er toe leiden dat na 2021, doch uiterlijk in 2027 de doelen voor macrofauna en overige waterflora gehaald zullen worden. Voor de concentratie fluorantheen geldt dat deze volledig bepaald wordt door generiek beleid. Doelverlaging Conform beleidsafspraken wordt voor 2021 niet overgegaan tot doelverlaging. Tijdelijke achteruitgang Wordt er beroep gedaan op art. 4.6 KRW m.b.t. tijdelijke achteruitgang? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.6 KRW. Nieuwe ontwikkelingen Wordt er beroep gedaan op art. 4.7 KRW m.b.t. nieuwe veranderingen in fysische omstandigheden van het waterlichaam? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.7 KRW. Naam waterlichaam: Hoendiep-Aduarderdiep Code waterlichaam: NL34M101 pagina 153 van 271

154 Factsheet: NL34M102 Reitdiep-Kommerzijl De informatie die in deze factsheet wordt weergegeven is bijgewerkt tot en met het moment van het aanmaken van deze factsheet, zoals vermeld in de voettekst. Deze factsheet is een werkversie ten behoeve van eigen gebruik door de waterbeheerder. Hoewel waterbeheerders en Informatiehuis Water alles in het werk gesteld hebben om de meest actuele gegevens in deze factsheet te verwerken, kan niet worden uitgesloten dat de factsheet onjuiste of onvolledige informatie bevat. 1. Basisgegevens Dit onderdeel beschrijft de kenmerken en de status van het waterlichaam en geeft informatie over de beschermde gebieden, die een relatie met het waterlichaam hebben. Naam: Reitdiep-Kommerzijl Code: NL34M102 Deelstroomgebied: Waterbeheerder: Provincies: Gemeenten: Rijn Noord Waterschap Noorderzijlvest Provincie Groningen Type: Status: De Marne, Groningen (Gr), Winsum, Zuidhorn R7 (Langzaam stromende rivier/nevengeul op zand/klei) Sterk Veranderd Wateronttrekking t.b.v. menselijke consumptie: Nee Karakterschets: Sterk veranderde,langzaamstromende middelgrote rivier met hoofd- en nevengeulen. De rivier heeft een functie voor de (recreatie)scheeptvaart. De rivierbodem kent een vaste ondergrond met zand of klei. Naam waterlichaam: Reitdiep-Kommerzijl Code waterlichaam: NL34M102 pagina 154 van 271

155 Beschermde gebieden: Er zijn geen relevante beschermde gebieden voor dit waterlichaam. Status: Sterk Veranderd Hydromorfologische herstelmaatregelen die niet uitgevoerd kunnen worden vanwege significante negatieve effecten aan gebruiksfuncties en/of milieu in bredere zin: Maatregelen wel beschouwd, niet uitvoerbaar gebruiksfuncties Milieu in brede zin Scheepvaart, havens, recreatie Activiteiten waarvoor water wordt opgeslagen Waterhuishouding en bescherming tegen overstromingen Overige duurzame activiteiten Flexibel peilbeheer in boezemwateren Fal Fal Fal Tru Fal Fal Motivering per gebruiksfunctie: Gebruiksfunctie: Motivering: Waterhuishouding, bescherming tegen overstromingen, afwatering Waterlichaam Reitdiep/Kommerzijl maakt deel uit van het boezemsysteem.het doelbereik is onder andere afhankelijk van andere inrichtingsmaatregelen in andere gebieden en deze worden ook na 2015 uitgevoerd. Door het hanteren van een flexibeler peilbeheer in het boezemwater kunnen in (extreem) natte situaties hogere waterstanden optreden waardoor de kans op overstroming en wateroverlast toe neemt. Een gevolg hiervan is een aanzienlijke schade voor zowel de landbouw als het stedelijk gebied. Omdat het areaal waar schade optreedt door wateroverlast over het algemeen vele hectaren bedraagt, is het verplaatsen van hier gelegen gebruiksfuncties alleen tegen onevenredig hoge kosten mogelijk. De scheepvaart vraagt eveneens om een sterk gereguleerd peil. Zowel een te laag peil (i.v.m. minimale diepte voor bevaarbaarheid) als een te hoog peil (i.v.m. voldoende hoogte voor passeerbaarheid kruisende infrastructuur) leiden ertoe dat de scheepvaart in mogelijkheden wordt beperkt. Het op andere wijze vervoeren van producten is noodzakelijk als de functie scheepvaart niet meer kan worden vervuld. Dit heeft per saldo veelal negatieve effecten voor het milieu. Beschouwde alternatieven: Alternatieven voor de ingrepen die hebben geleid tot het sterk veranderde karakter van het waterlichaam zijn beschouwd, maar deze zijn verworpen om de volgende reden(en): - onevenredig hoge kosten Naam waterlichaam: Reitdiep-Kommerzijl Code waterlichaam: NL34M102 pagina 155 van 271

156 2. Belastingen en effecten van menselijke activiteiten Voor de analyse van een waterlichaam wordt gebruik gemaakt van de DPSIR methode: Drivers - Pressures - State - Impact - Responses. Bepaalde functies (D) zorgen voor een belasting (P) die invloed heeft op de toestand (S) en het functioneren van het waterlichaam (I), die vragen om een respons (R) via maatregelen en/of toepassing van een uitzondering. Dit blok beschrijft de significante belastingen (D) op het waterlichaam en geeft informatie over de effecten ervan (P). Bij de volgende onderdelen komen S, I en R aan bod. Menselijke activiteiten en effecten Hoofdgroep Belasting Functie Effect diffuse bronnen Atmosferische depostitie Overig Belasting met stikstof (N) en fosfaat (P) diffuse bronnen Landbouwactiviteiten Landbouw Belasting met stikstof (N) en fosfaat (P) regulering waterbeweging Dammen, dijken, kribben en stuwen voor scheepvaart Scheepvaart Harde en steile overganen tussen water en oever waardoor groei van waterplanten wordt belemmerd Door landbouw en atmosferische depositie wordt het waterlichaam significant belast met stikstof en fosfaat. De aanleg van steile kades en oeverbeschoeiingen wordt de groei van waterplanten wordt belemmerd. Zie verder: Kaderrichtlijn water bij Waterschap Noorderzijlvest Achtergronddocumenten per waterlichaam. Planperiode September Doelen en toestand Dit onderdeel beschrijft doelen en toestand (S) van het waterlichaam. Daarbij wordt gemotiveerd indien wordt afgeweken van nationaal vastgestelde doelen en de toestand achteruit gaat. Duidelijk wordt voor welke biologische groepen en stoffen het waterlichaam niet voldoet (I). Chemische toestand Normoverschrijding Rapportage toestand 2014 Prognose 2021 (geen normoverschrijdingen) (geen normoverschrijdingen) Motivering chemische toestand: Overige verontreinigende stoffen: Met de correctie voor de achtergrondconcentratie voldoet koper momenteel niet. De verwachting is dat wanneer rekening wordt gehouden met de biobeschikbaarheid de concentratie Cu onder de norm uitkomt. Fosfaat: De prognose voor 2027 is, mits er vanuit de landbouw aanvullende maatregelen worden getroffen. Naam waterlichaam: Reitdiep-Kommerzijl Code waterlichaam: NL34M102 pagina 156 van 271

157 Ecologische toestand Biologie GEP Prognose 2021 Macrofauna (EKR) 0,49 ontoereiken ontoereiken Overige waterflora (EKR) 0,50 ontoereiken ontoereiken Vis (EKR) 0,40 ontoereiken ontoereiken matig Fytoplankton (EKR) Algemeen fysische chemie Fosfor totaal (zomergemiddelde) (mg P/l) 0,19 matig Stikstof totaal (zomergemiddelde) (mg N/l) 4,00 DIN (winterperiode) (mg N/l) Zoutgehalte (zomergemiddelde) (mg Cl/l) 400 E-slecht E-zeer Temperatuur (max. waarde) (gr.c) 25,0 Zuurgraad (zomergemiddelde) (-) 6,0-8,5 Zuurstofverzadiging(sgraad)(zomergemiddelde) (%) Doorzicht (zomergemiddelde) (m) Legenda: blauw = zeer groen = geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht leeg = geen gegevens : deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Afhankelijk van het type KRW-waterlichaam dat gebruikt is voor de toestandsbeoordeling (het doeltype, hier R7) zijn bepaalde maatlatten niet van toepassing. Deze maatlatten zijn met in de toestandskolommen gemarkeerd. Specifiek verontreinigende stoffen Normoverschrijding Rapportage toestand koper (Cu) Motivering ecologische toestand: Overige waterflora: 2010 was om onbekende redenen een jaar waarin de EKR voor waterflora erg laag uitviel. In de periode vanaf 2007 is de toestand steeds als 'matig' beoordeeld, met in de periode een positieve trend. Dit sluit beter aan bij de waarnemingen in het veld. Naar verwachting is de beoordeling voor overige waterflora in de periode te laag weergegeven. De prognose voor de visstand is in 2021 matig, omdat de visstand tijd nodig heeft om te reageren op de veranderende omstandigheden. De toestandbepaling van het kwaliteitselement vis is bepaald op basis van één meetjaar. De waargenomen toestand in het veld laat een verbetering zien (beheerdersoordeel). Naam waterlichaam: Reitdiep-Kommerzijl Code waterlichaam: NL34M102 pagina 157 van 271

158 Eindoordeel Chemie Totaal C-voldoet C-voldoet Ecologie Totaal ontoereiken ontoereiken Biologie ontoereiken ontoereiken Fysische chemie E-slecht E-slecht Specifiek verontreinigende stoffen C-voldoet nie C-voldoet nie Legenda: - Chemie: blauw = /voldoet rood = niet /voldoet niet - Ecologie: blauw = zeer groen = /voldoet geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht/voldoet niet : deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Naam waterlichaam: Reitdiep-Kommerzijl Code waterlichaam: NL34M102 pagina 158 van 271

159 4. Maatregelen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn (R). Er zijn landelijke en gebiedsgerichte maatregelen. De landelijke maatregelen staan in het maatregelprogramma bij het stroomgebiedbeheerplan. Gebiedsgerichte maatregelen staan hieronder in tabellen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen: 1. maatregelen in SGBP 2009 voor de periode t/m overige maatregelen uitgevoerd in de periode t/m maatregelen gepland voor de periode maatregelen gepland voor de periode Verder is aangegeven wanneer een maatregel is gericht op de opgave op grond van een beschermd gebied. Maatregelen opgevoerd in SGBP 2009 voor de periode t/m 2015 Aanleg natuurvriendelijke oever verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water Waterschap Noorderzijlvest 6 km Voortgang: km Motivering: Planvoorbereiding: 6 Beleidsdoelstelling Motivatie: 6 van de 12 km uitgeruild met uitvoering Eener en Langelosche Stukken Afkoppelopgave gemeente Zuidhorn afkoppelen verhard oppervlak Gemeente X Voortgang: ha Motivering: Planvoorbereiding: 1,1 Natuurvriendelijk schonen/gedifferentieerd onderhoud uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer Waterschap Noorderzijlvest Voortgang: km Motivering: In uitvoering: 6 Uitgevoerd: 6 Beleidsdoelstelling Verbeteren doorstroming Oude Diep overige inrichtingsmaatregelen Waterschap Noorderzijlvest Voortgang: stuks Motivering: Uitgevoerd: 1 Huidig beleid 1,1 ha 12 km 1 stuks Vismigratie voorziening Waterwolf vispasseerbaar maken kunstwerk Waterschap Noorderzijlvest 1 stuks Voortgang: stuks Motivering: Gefaseerd: 1 Fasering naar volgende planperiode i.v.m. mogelijk peilexperiment Lauwersmeer. Wel wordt t.b.v. het peilexperiment een tijdelijke vispassage aangelegd. Huidig beleid Naam waterlichaam: Reitdiep-Kommerzijl Code waterlichaam: NL34M102 pagina 159 van 271

160 Maatregelen gepland voor de periode Aanleg natuurvriendelijke oever 6 km verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water Waterschap Noorderzijlvest Andere richtlijn: Andere richtlijn: Andere richtlijn: Andere richtlijn: Saneren ongezuiverde lozingen opheffen ongezuiverde lozingen en Waterschap Noorderzijlvest Ongezuiverde lozingen die zwemlocatie negatief beïnvloeden t.a.v. bacteriën Verbeteren bodemstructuur en waterbeheer verminderen emissie nutriënten landbouw Waterschap Noorderzijlvest 1 stuks ) stuks ) in totaal 1 stuks voor meerdere waterlichamen. Ten behoeve van vermindering emissies nutriënten, gewasbeschermingsmiddelen en water vasthouden Verminderen emissie nutriënten en gewasbeschermingsmiddelen landbouw en natuur verminderen emissie nutriënten landbouw Waterschap Noorderzijlvest ) stuks ) in totaal 1 stuks voor meerdere waterlichamen. Ten behoeve van vermindering emissies nutriënten en gewasbeschermingsmiddelen Vermindering erfafspoeling ) stuks verminderen emissie nutriënten landbouw Waterschap Noorderzijlvest Andere richtlijn: ) in totaal 1 stuks voor meerdere waterlichamen. 5. Toepassing uitzonderingen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn, maar er kan ook van een uitzondering gebruik gemaakt worden (R). De KRW biedt ruimte om af te wijken van de doelen. Zo kan de realisatie van doelen worden gefaseerd en kunnen doelen worden verlaagd. Ook mag rekening worden gehouden met bepaalde nieuwe ontwikkelingen. Dit alles moet wel passen binnen de randvoorwaarden van de richtlijn. Het gebruik van deze uitzonderingen en de motiveringen hierbij worden hier weergegeven. Fasering van doelbereik tot na 2021 Voor alle stoffen en kwaliteitselementen waarvoor in onderdeel '3. Status, doelen en toestand' is aangegeven dat de prognose voor 2021 niet "" is, is fasering aan de orde. Motiveringsgrond Natuurlijke omstandigheden Technisch onhaalbaar Naam waterlichaam: Reitdiep-Kommerzijl Code waterlichaam: NL34M102 Kwaliteitselement fosfor totaal, Prioritaire stoffen - niet-ubiquitair, Vis-kwaliteit fosfor totaal, Prioritaire stoffen - niet-ubiquitair, Vis-kwaliteit pagina 160 van 271

161 Motivering per motiveringsgrond: Natuurlijke omstandigheden Het betreft hier een combinatie van nalevering/aanlevering van fosfor waardoor trager of geen effect op treed na de genomen inrichtingsmaatregelen (NVO's) op concentraties van stoffen en op het kwaliteitselement vis. Technisch onhaalbaar De concentraties van landbouwstoffen zoals fosfor worden vooral bepaald door generiek beleid. Daarnaast dienen in de regio specifieke maatregelen genomen te worden. De uitvoering van inrichtingsmaatregelen door het waterschap voor het bereiken van KRW-doelen staat meestal niet op zichzelf, ook andere (water) opgaven dienen te worden gerealiseerd. Emissie verminderende maatregelen zullen op initiatief van de landbouwsector worden uitgevoerd. In het geval van boven benoemde stoffen gaat het om de maatregelen die uitgevoerd worden op initiatief van de agrarische sector binnen het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW). Dit programma zal zorgdragen voor de resterende waterkwaliteitsopgaven binnen Nederland. De regionale waterbeheerders zullen hierin participeren. Deze emissiebeperkende maatregelen zijn noodzakelijk om de inrichtingsmaatregelen effectief te laten zijn. Deze emissiebeperkende maatregelen worden in de periode uitgevoerd. Na toepassing van de emissiebeperkende maatregelen zal het effect vertraagd zichtbaar worden in verlaagde concentraties stoffen en de visstand. De verwachting is dat na 2021, uiterlijk in 2027 de doelen voor deze stoffen en het kwaliteitselement vis bereikt zullen zijn. Voor de concentratie fluorantheen geldt dat deze volledig bepaald wordt door generiek beleid. Doelverlaging Conform beleidsafspraken wordt voor 2021 niet overgegaan tot doelverlaging. Tijdelijke achteruitgang Wordt er beroep gedaan op art. 4.6 KRW m.b.t. tijdelijke achteruitgang? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.6 KRW. Nieuwe ontwikkelingen Wordt er beroep gedaan op art. 4.7 KRW m.b.t. nieuwe veranderingen in fysische omstandigheden van het waterlichaam? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.7 KRW. Naam waterlichaam: Reitdiep-Kommerzijl Code waterlichaam: NL34M102 pagina 161 van 271

162 Factsheet: NL34M103 Boterdiep-Winsumerdiep De informatie die in deze factsheet wordt weergegeven is bijgewerkt tot en met het moment van het aanmaken van deze factsheet, zoals vermeld in de voettekst. Deze factsheet is een werkversie ten behoeve van eigen gebruik door de waterbeheerder. Hoewel waterbeheerders en Informatiehuis Water alles in het werk gesteld hebben om de meest actuele gegevens in deze factsheet te verwerken, kan niet worden uitgesloten dat de factsheet onjuiste of onvolledige informatie bevat. 1. Basisgegevens Dit onderdeel beschrijft de kenmerken en de status van het waterlichaam en geeft informatie over de beschermde gebieden, die een relatie met het waterlichaam hebben. Naam: Boterdiep-Winsumerdiep Code: NL34M103 Deelstroomgebied: Waterbeheerder: Provincies: Gemeenten: Rijn Noord Waterschap Noorderzijlvest Provincie Groningen Bedum, De Marne, Groningen (Gr), Winsum Type: Status: M3 (Gebufferde (regionale) kanalen) Kunstmatig Wateronttrekking t.b.v. menselijke consumptie: Nee Karakterschets: Afwateringskanalen in laagveen of zeekleigebied met boezemfunctie. De watergangen worden gevoed door regen, grondwater en uitgeslagen polderwater. Er is beperkt scheepvaart (voornamelijk recreatievaart) aanwezig. Het profiel van de watergangen is rechthoekig of trapeziumvormig met abrupte overgangen van land naar water. Naam waterlichaam: Boterdiep-Winsumerdiep Code waterlichaam: NL34M103 pagina 162 van 271

163 Beschermde gebieden: Er zijn geen relevante beschermde gebieden voor dit waterlichaam. Status: Kunstmatig Het waterlichaam is door mensen gegraven op een plaats waar voorheen geen water was. 2. Belastingen en effecten van menselijke activiteiten Voor de analyse van een waterlichaam wordt gebruik gemaakt van de DPSIR methode: Drivers - Pressures - State - Impact - Responses. Bepaalde functies (D) zorgen voor een belasting (P) die invloed heeft op de toestand (S) en het functioneren van het waterlichaam (I), die vragen om een respons (R) via maatregelen en/of toepassing van een uitzondering. Dit blok beschrijft de significante belastingen (D) op het waterlichaam en geeft informatie over de effecten ervan (P). Bij de volgende onderdelen komen S, I en R aan bod. Menselijke activiteiten en effecten Hoofdgroep Belasting Functie Effect puntbronnen Rioolwaterzuiveringsinstallatie s Afvalwaterzuivering Belasting met stikstof (N) en fosfaat (P) diffuse bronnen Landbouwactiviteiten Landbouw Belasting met stikstof (N) en fosfaat (P) regulering waterbeweging Dammen, dijken, kribben en stuwen voor scheepvaart Scheepvaart Harde en steile overgangen tussen water en oever waardoor groei van waterplanten wordt belemmerd. regulering waterbeweging Hydrologische verandering watersysteem voor industrieën Grondstoffenwinning en industrie Belasting met warmte Zie: Kaderrichtlijn water bij Waterschap Noorderzijlvest Achtergronddocumenten per waterlichaam. Planperiode September Doelen en toestand Dit onderdeel beschrijft doelen en toestand (S) van het waterlichaam. Daarbij wordt gemotiveerd indien wordt afgeweken van nationaal vastgestelde doelen en de toestand achteruit gaat. Duidelijk wordt voor welke biologische groepen en stoffen het waterlichaam niet voldoet (I). Chemische toestand Normoverschrijding Rapportage toestand 2014 Prognose 2021 (geen normoverschrijdingen) (geen normoverschrijdingen) Motivering chemische toestand: Fosfaat: De prognose voor 2027 is, mits er aanvullende maatregelen worden getroffen. Doorzicht: de prognose na 2021 is, mits de fosfaatbelasting voor 2021 wordt teruggedrongen. Naam waterlichaam: Boterdiep-Winsumerdiep Code waterlichaam: NL34M103 pagina 163 van 271

164 Ecologische toestand Biologie GEP Prognose 2021 Macrofauna (EKR) 0,60 matig Overige waterflora (EKR) 0,53 ontoereiken matig Vis (EKR) 0,60 ontoereiken Fytoplankton (EKR) 0,60 Algemeen fysische chemie Fosfor totaal (zomergemiddelde) (mg P/l) 0,20 ontoereiken ontoereiken matig Stikstof totaal (zomergemiddelde) (mg N/l) 3,00 DIN (winterperiode) (mg N/l) Zoutgehalte (zomergemiddelde) (mg Cl/l) 300 ontoereiken Temperatuur (max. waarde) (gr.c) 25,0 Zuurgraad (zomergemiddelde) (-) 5,5-8,5 Zuurstofverzadiging(sgraad)(zomergemiddelde) (%) Doorzicht (zomergemiddelde) (m) 0,50 ontoereiken matig Legenda: blauw = zeer groen = geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht leeg = geen gegevens : deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Afhankelijk van het type KRW-waterlichaam dat gebruikt is voor de toestandsbeoordeling (het doeltype, hier M3) zijn bepaalde maatlatten niet van toepassing. Deze maatlatten zijn met in de toestandskolommen gemarkeerd. Specifiek verontreinigende stoffen Normoverschrijding Rapportage toestand 2014 (geen normoverschrijdingen) Motivering ecologische toestand: Maatlat Overige waterflora: 2009 is op basis van expert judgement ingeschat, wegens het ontbreken van veldgegevens. Deze toestand is te hoog ingeschat. Daardoor is geen sprake van achteruitgang in het veld. In de veldgegevens in de periode 2010, 2011, 2012 is een duidelijke verbetering zichtbaar, van klasse slecht in 2010 naar klasse matig in Daarnaast heeft er een maatlatwijziging plaatsgevonden, waardoor vergelijking met eerdere meetjaren lastig is. Achteruitgang EKR overige waterflora wordt veroorzaakt door aangepaste maatlat. De fosfaatconcentraties dalen weliswaar, maar voldoen nog niet aan de norm. Vandaar de prognose voor de overige waterplanten: score 'matig' in Door extensiveren maaibeheer wordt verwacht dat de macrofyten zich beter kunnen ontwikkelen wat een positief effect heeft op vis en macrofauna Van parameters Macrofauna en Fytoplankton is monitoring facultatief voor type M14. Deze parameters worden daarom voor de beoordeling niet meer meegenomen in 2014, waterlichaam Boterdiep-Winsumerdiep is alleen OM monitoring waarbij vis en macrofyten als parameter zijn opgegeven. Naam waterlichaam: Boterdiep-Winsumerdiep Code waterlichaam: NL34M103 pagina 164 van 271

165 Eindoordeel Chemie Totaal C-voldoet C-voldoet Ecologie Totaal ontoereiken Biologie ontoereiken Fysische chemie ontoereiken ontoereiken Specifiek verontreinigende stoffen C-voldoet nie C-voldoet Legenda: - Chemie: blauw = /voldoet rood = niet /voldoet niet - Ecologie: blauw = zeer groen = /voldoet geel = matig oranje = ontoereikend : deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. rood = slecht/voldoet niet De typering per waterlichaam is in 2006 vastgesteld op basis van de destijds beschikbare maatlatten voor natuurlijke wateren. Veel wateren zijn bij Noorderzijlvest echter door mensen gemaakt of sterk veranderd, waardoor ze niet als een natuurlijk water zijn te beschouwen. Daarom is destijds gekozen om het best gelijkende natuurlijke watertype toe te kennen (type M14). Inmiddels zijn ook voor niet-natuurlijke wateren bijbehorende maatlatten ontwikkeld. Deze typen passen beter bij de geomorfologische eigenschappen van het waterlichaam dan het type dat in het verleden is toegekend. Omdat waterschap Noorderzijlvest een realistisch beeld wil geven van zowel het karakter als de waterkwaliteit is besloten de toegekende typering aan te passen in het type M is gebaseerd op M14 typering is gebaseerd op M3 typering. Naam waterlichaam: Boterdiep-Winsumerdiep Code waterlichaam: NL34M103 pagina 165 van 271

166 4. Maatregelen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn (R). Er zijn landelijke en gebiedsgerichte maatregelen. De landelijke maatregelen staan in het maatregelprogramma bij het stroomgebiedbeheerplan. Gebiedsgerichte maatregelen staan hieronder in tabellen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen: 1. maatregelen in SGBP 2009 voor de periode t/m overige maatregelen uitgevoerd in de periode t/m maatregelen gepland voor de periode maatregelen gepland voor de periode Verder is aangegeven wanneer een maatregel is gericht op de opgave op grond van een beschermd gebied. Maatregelen opgevoerd in SGBP 2009 voor de periode t/m 2015 Aanbrengen vispassages vispasseerbaar maken kunstwerk Waterschap Noorderzijlvest Voortgang: stuks Motivering: Uitgevoerd: 3 Huidig beleid Aanleg natuurvriendelijk oever (incl. paaiplaatsen) buiten EHS verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water Waterschap Noorderzijlvest Voortgang: km Motivering: Planvoorbereiding: 2 In uitvoering: 0,9 Beleidsdoelstelling Afkoppelopgave gemeente Bedum afkoppelen verhard oppervlak Gemeente X Voortgang: ha Motivering: Uitgevoerd: 1,25 3 stuks 2,9 km 1,25 ha Gemeente Groningen - Waterstructuurplan Noorddijk overige inrichtingsmaatregelen Gemeente X 1 stuks Voortgang: stuks Motivering: In uitvoering: 1 Dit is een project dat wordt opgegeven n.a.v. de Synergiegelden KRW. Dit project is gekeurd binnen het 100%-pakket. Natuurvriendelijk schonen uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer Waterschap Noorderzijlvest Voortgang: km Motivering: In uitvoering: 9 Uitgevoerd: 9 Beleidsdoelstelling 18 km Naam waterlichaam: Boterdiep-Winsumerdiep Code waterlichaam: NL34M103 pagina 166 van 271

167 Maatregelen gepland voor de periode Inrichten oevers 3 km verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water Waterschap Noorderzijlvest Andere richtlijn: Verminderen effect effluent rwzi 1 stuks verminderen belasting RWZI Waterschap Noorderzijlvest Andere richtlijn: Andere richtlijn: Andere richtlijn: Verbeteren bodemstructuur en waterbeheer verminderen emissie nutriënten landbouw Waterschap Noorderzijlvest ) stuks ) in totaal 1 stuks voor meerdere waterlichamen. Ten behoeve van vermindering emissies nutriënten, gewasbeschermingsmiddelen en water vasthouden Verminderen emissie nutriënten en gewasbeschermingsmiddelen landbouw en natuur verminderen emissie nutriënten landbouw Waterschap Noorderzijlvest ) stuks ) in totaal 1 stuks voor meerdere waterlichamen. Ten behoeve van vermindering emissies nutriënten en gewasbeschermingsmiddelen Vermindering erfafspoeling ) stuks verminderen emissie nutriënten landbouw Waterschap Noorderzijlvest Andere richtlijn: ) in totaal 1 stuks voor meerdere waterlichamen. 5. Toepassing uitzonderingen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn, maar er kan ook van een uitzondering gebruik gemaakt worden (R). De KRW biedt ruimte om af te wijken van de doelen. Zo kan de realisatie van doelen worden gefaseerd en kunnen doelen worden verlaagd. Ook mag rekening worden gehouden met bepaalde nieuwe ontwikkelingen. Dit alles moet wel passen binnen de randvoorwaarden van de richtlijn. Het gebruik van deze uitzonderingen en de motiveringen hierbij worden hier weergegeven. Fasering van doelbereik tot na 2021 Voor alle stoffen en kwaliteitselementen waarvoor in onderdeel '3. Status, doelen en toestand' is aangegeven dat de prognose voor 2021 niet "" is, is fasering aan de orde. Motiveringsgrond Natuurlijke omstandigheden Technisch onhaalbaar Naam waterlichaam: Boterdiep-Winsumerdiep Code waterlichaam: NL34M103 Kwaliteitselement Macrofauna-kwaliteit, Overige waterflora, fosfor totaal, Prioritaire stoffen - niet-ubiquitair, Doorzicht Macrofauna-kwaliteit, Overige waterflora, fosfor totaal, Prioritaire stoffen - niet-ubiquitair, Doorzicht pagina 167 van 271

168 Motivering per motiveringsgrond: Natuurlijke omstandigheden Het betreft hier een combinatie van nalevering/aanlevering van fosfor waardoor trager of geen effect op treed na de genomen inrichtingsmaatregelen (NVO's) op concentraties van stoffen, doorzicht en de biologische kwaliteitselementen. Technisch onhaalbaar De concentraties van de landbouwstoffen zoals fosfor worden vooral bepaald door generiek beleid. Daarnaast dienen in de regio specifieke maatregelen genomen te worden. De uitvoering van inrichtingsmaatregelen door het waterschap voor het bereiken van KRW-doelen staat meestal niet op zichzelf, ook andere (water) opgaven dienen te worden gerealiseerd. Emissie verminderende maatregelen zullen op initiatief van de landbouwsector worden uitgevoerd. In het geval van boven benoemde stoffen gaat het om de maatregelen die uitgevoerd worden op initiatief van de agrarische sector binnen het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW). Dit programma zal zorgdragen voor de resterende waterkwaliteitsopgaven binnen Nederland. De regionale waterbeheerders zullen hierin participeren. Deze emissiebeperkende maatregelen zijn noodzakelijk om de inrichtingsmaatregelen effectief te laten zijn. Deze emissiebeperkende maatregelen worden in de periode uitgevoerd. Na toepassing van de emissiebeperkende maatregelen zal het effect vertraagd zichtbaar worden in verlaagde concentraties stoffen en de visstand. De verwachting is dat na 2021, uiterlijk in 2027 de doelen voor fosfor, doorzicht en de biologische kwaliteitselementen bereikt zullen zijn. Voor de concentratie fluorantheen geldt dat deze volledig bepaald wordt door generiek beleid. Doelverlaging Conform beleidsafspraken wordt voor 2021 niet overgegaan tot doelverlaging. Tijdelijke achteruitgang Wordt er beroep gedaan op art. 4.6 KRW m.b.t. tijdelijke achteruitgang? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.6 KRW. Nieuwe ontwikkelingen Wordt er beroep gedaan op art. 4.7 KRW m.b.t. nieuwe veranderingen in fysische omstandigheden van het waterlichaam? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.7 KRW. Naam waterlichaam: Boterdiep-Winsumerdiep Code waterlichaam: NL34M103 pagina 168 van 271

169 Factsheet: NL34M104 Benedenlopen Eelder- en Peizerdiep De informatie die in deze factsheet wordt weergegeven is bijgewerkt tot en met het moment van het aanmaken van deze factsheet, zoals vermeld in de voettekst. Deze factsheet is een werkversie ten behoeve van eigen gebruik door de waterbeheerder. Hoewel waterbeheerders en Informatiehuis Water alles in het werk gesteld hebben om de meest actuele gegevens in deze factsheet te verwerken, kan niet worden uitgesloten dat de factsheet onjuiste of onvolledige informatie bevat. 1. Basisgegevens Dit onderdeel beschrijft de kenmerken en de status van het waterlichaam en geeft informatie over de beschermde gebieden, die een relatie met het waterlichaam hebben. Naam: Benedenlopen Eelder- en Peizerdiep Code: NL34M104 Deelstroomgebied: Waterbeheerder: Provincies: Gemeenten: Rijn Noord Waterschap Noorderzijlvest Provincie Groningen, Provincie Drenthe Groningen (Gr), Noordenveld, Tynaarlo Type: Status: R12 (Langzaam stromende middenloop/benedenloop op veenbodem) Sterk Veranderd Wateronttrekking t.b.v. menselijke consumptie: Nee Naam waterlichaam: Benedenlopen Eelder- en Peizerdiep Code waterlichaam: NL34M104 pagina 169 van 271

170 Karakterschets: Langzaamstromende, meanderende beken op veengrond. Enkele kleine, benedenstroomse delen liggen in Groningen. Lokaal zijn er plekken met (nagenoeg) stilstaand water met veel organisch materiaal; plaatselijk komen stroomversnellingen voor. De beek wordt gevoed door regen-, grond,- en oppervlaktewater en kent een lage afvoer. Beschermde gebieden: Er zijn geen relevante beschermde gebieden voor dit waterlichaam. Status: Sterk Veranderd Hydromorfologische herstelmaatregelen die niet uitgevoerd kunnen worden vanwege significante negatieve effecten aan gebruiksfuncties en/of milieu in bredere zin: Maatregelen wel beschouwd, niet uitvoerbaar gebruiksfuncties Milieu in brede zin Scheepvaart, havens, recreatie Activiteiten waarvoor water wordt opgeslagen Waterhuishouding en bescherming tegen overstromingen Overige duurzame activiteiten Beperken piekafvoeren in bovenlopen agrarisch gebied Fal Fal Fal Tru Fal Fal Dempen watergangen in agrarisch gebied Fal Fal Fal Tru Fal Fal Hanteren natuurlijk waterpeil in agrarisch gebied Fal Fal Fal Tru Fal Fal Hermeandering beken in agrarisch gebied Fal Fal Fal Tru Fal Fal Motivering per gebruiksfunctie: Gebruiksfunctie: Motivering: Waterhuishouding, bescherming tegen overstromingen, afwatering Het gaat hier om integrale herinrichtingtrajecten waarbij praktisch alle hiergenoemde keuzes ingevuld kunnen worden. Er is voor gekozen de beken te hermeanderen in EHS gebied en in landbouwgebied een zone van 15 aan weerszijden van de watergang aan te houden. Het hermeanderen van beken heeft als doel meer variatie te creëren in het stromingspatroon en substraat van beken. Om dit te realiseren en eventuele negatieve effecten op de waterhuishouding te compenseren, moet areaal worden vrijgemaakt ten behoeve van het verleggen van de beek en wellicht voor mogelijke inundaties die zullen plaatsvinden vanwege het gewijzigde profiel. Hierdoor gaat areaal voor de landbouw verloren, dat in het dichtbevolkte Nederland slechts beperkt en tegen relatief hoge kosten beschikbaar is. Bovendien worden inundaties vanwege de water- / slibkwaliteit op veel plaatsen uit milieuoverwegingen ongewenst geacht. Aanpassen van de gebruiksfuncties is slechts mogelijk als grondeigenaren tegen een acceptabele prijs schadeloos worden gesteld of functieverplaatsing mogelijk is. Gezien het beperkt beschikbare areaal voor verplaatsing van de landbouwfunctie is dit alleen mogelijk tegen onevenredig hoge kosten. Beschouwde alternatieven: Alternatieven voor de ingrepen die hebben geleid tot het sterk veranderde karakter van het waterlichaam zijn beschouwd, maar deze zijn verworpen om de volgende reden(en): - onevenredig hoge kosten Naam waterlichaam: Benedenlopen Eelder- en Peizerdiep Code waterlichaam: NL34M104 pagina 170 van 271

171 2. Belastingen en effecten van menselijke activiteiten Voor de analyse van een waterlichaam wordt gebruik gemaakt van de DPSIR methode: Drivers - Pressures - State - Impact - Responses. Bepaalde functies (D) zorgen voor een belasting (P) die invloed heeft op de toestand (S) en het functioneren van het waterlichaam (I), die vragen om een respons (R) via maatregelen en/of toepassing van een uitzondering. Dit blok beschrijft de significante belastingen (D) op het waterlichaam en geeft informatie over de effecten ervan (P). Bij de volgende onderdelen komen S, I en R aan bod. Menselijke activiteiten en effecten Hoofdgroep Belasting Functie Effect diffuse bronnen Landbouwactiviteiten Landbouw Belasting met stikstof (N) en fosfaat (P) regulering waterbeweging Verdwijnen watersysteem voor hoogwaterbescherming en door klimaatverandering Waterhuishouding (overig) Belemmert mogelijkheden voor groei van waterplanten en paaiplaatsen voor vis. regulering waterbeweging Dammen, dijken, kribben en stuwen voor hoogwaterbescherming Bescherming tegen overstromingen Harde overgangen tussen water en oever waardoor groei van waterplanten wordt belemmerd. regulering waterbeweging Fysieke wijziging watersysteem - anders / overig Waterhuishouding (overig) negatief effect op waterplantengroei en daarmee op de overige ecologische parameters, doordat het biotoop wordt aangetast. Negatief effect op ecologische parameters. regulering waterbeweging Dammen, dijken, kribben en stuwen - anders / overig Waterhuishouding (overig) Belemmering migatiemogelijkheden voor vis. regulering waterbeweging Hydrologische verandering watersysteem voor hoogwaterbescherming Waterhuishouding (overig) Effect op visstand: te eenzijdige visstand. regulering waterbeweging Hydrologische verandering watersysteem - anders / overig Waterhuishouding (overig) Door inlaat en uitlaat vindt belasting plaats van stikstof (N) en fosfaat (P) Zie: Kaderrichtlijn water bij Waterschap Noorderzijlvest Achtergronddocumenten per waterlichaam. Planperiode September Doelen en toestand Dit onderdeel beschrijft doelen en toestand (S) van het waterlichaam. Daarbij wordt gemotiveerd indien wordt afgeweken van nationaal vastgestelde doelen en de toestand achteruit gaat. Duidelijk wordt voor welke biologische groepen en stoffen het waterlichaam niet voldoet (I). Chemische toestand Normoverschrijding Rapportage toestand 2014 (geen normoverschrijdingen) Naam waterlichaam: Benedenlopen Eelder- en Peizerdiep Code waterlichaam: NL34M104 pagina 171 van 271

172 Prognose 2021 (geen normoverschrijdingen) Motivering chemische toestand: Zuurgraad: Verbeterde EKR-score komt door aangepaste norm, die beter past bij de werkelijke situatie van dit waterlichaam. Ecologische toestand Biologie GEP Prognose 2021 Macrofauna (EKR) 0,52 ontoereiken Overige waterflora (EKR) 0,56 ontoereiken Vis (EKR) 0,20 ontoereiken E-slecht matig Fytoplankton (EKR) Algemeen fysische chemie Fosfor totaal (zomergemiddelde) (mg P/l) 0,14 Stikstof totaal (zomergemiddelde) (mg N/l) 4,00 DIN (winterperiode) (mg N/l) Zoutgehalte (zomergemiddelde) (mg Cl/l) 150 Temperatuur (max. waarde) (gr.c) 25,0 Zuurgraad (zomergemiddelde) (-) 7,7-8,5 E-slecht Zuurstofverzadiging(sgraad)(zomergemiddelde) (%) Doorzicht (zomergemiddelde) (m) Legenda: blauw = zeer groen = geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht leeg = geen gegevens : deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Afhankelijk van het type KRW-waterlichaam dat gebruikt is voor de toestandsbeoordeling (het doeltype, hier R12) zijn bepaalde maatlatten niet van toepassing. Deze maatlatten zijn met in de toestandskolommen gemarkeerd. Specifiek verontreinigende stoffen Normoverschrijding Rapportage toestand 2014 (geen normoverschrijdingen) Motivering ecologische toestand: Naam waterlichaam: Benedenlopen Eelder- en Peizerdiep Code waterlichaam: NL34M104 pagina 172 van 271

173 EKR-score van maatlat vis is achteruit gegaan. Dit wordt uitsluitend veroorzaakt door gewijzigde maatlat. Er is geen sprake van een daadwerkelijke verslechtering in de visstand (geen achteruitgang). Macrofauna en overige waterflora: positieve ontwikkeling wordt verwacht op basis van de gemeten gegevens en de stijgende trend in EKR, door extensiveren maaibeheer wordt verwacht dat de macrofyten zich beter kunnen ontwikkelen wat een positief effect heeft op vis en macrofauna Vis: Huidige slechte toestand ten gevolge van hoog aandeel brasem en laag aandeel rheofielen; om dit te verbeteren zijn maatregelen voorzien, respectievelijk terugdringen fosfaatbelasting (zie maatregelen) en optrekbaarheid verbeteren (vispassages). Desondanks dient de visstand ingrijpend te verbeteren, hetgeen tijd kost. Vandaar de prognose in 2021: toestand 'matig'. Eindoordeel Chemie Totaal C-voldoet C-voldoet Ecologie Totaal ontoereiken E-slecht Biologie ontoereiken E-slecht Fysische chemie E-slecht Specifiek verontreinigende stoffen C-voldoet nie C-voldoet Legenda: - Chemie: blauw = /voldoet rood = niet /voldoet niet - Ecologie: blauw = zeer groen = /voldoet geel = matig oranje = ontoereikend : deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. rood = slecht/voldoet niet EKR-score van maatlat vis is achteruit gegaan. Dit wordt uitsluitend veroorzaakt door gewijzigde maatlat. Er is geen sprake van een daadwerkelijke verslechtering in de visstand (geen achteruitgang). Naam waterlichaam: Benedenlopen Eelder- en Peizerdiep Code waterlichaam: NL34M104 pagina 173 van 271

174 4. Maatregelen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn (R). Er zijn landelijke en gebiedsgerichte maatregelen. De landelijke maatregelen staan in het maatregelprogramma bij het stroomgebiedbeheerplan. Gebiedsgerichte maatregelen staan hieronder in tabellen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen: 1. maatregelen in SGBP 2009 voor de periode t/m overige maatregelen uitgevoerd in de periode t/m maatregelen gepland voor de periode maatregelen gepland voor de periode Verder is aangegeven wanneer een maatregel is gericht op de opgave op grond van een beschermd gebied. Maatregelen opgevoerd in SGBP 2009 voor de periode t/m 2015 Aanleg waterberging-natuur overige inrichtingsmaatregelen Waterschap Noorderzijlvest Voortgang: stuks Motivering: Uitgevoerd: 1 Huidig beleid Afkoppelopgave gemeente Noordenveld afkoppelen verhard oppervlak Gemeente X Voortgang: ha Motivering: Uitgevoerd: 0,3 1 stuks 0,3 ha Bomen langs beken aanpassen begroeiing langs water Waterschap Noorderzijlvest Voortgang: km Motivering: Uitgevoerd: 5 Beleidsdoelstelling Motivatie: Aanpassing grootte van de maatregel 5 km Koppeling Masloot-Eelderdiep overige inrichtingsmaatregelen Waterschap Noorderzijlvest Voortgang: stuks Motivering: In uitvoering: 1 Beleidsdoelstelling Natuurontwikkeling. waterberging overige inrichtingsmaatregelen Terreinbeheerder X Voortgang: stuks Motivering: Uitgevoerd: 1 Huidig beleid Natuurvriendelijk schonen/gedifferentieerd onderhoud uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer Waterschap Noorderzijlvest Voortgang: km Motivering: In uitvoering: 5 Uitgevoerd: 6 1 stuks 1 stuks 11 km Naam waterlichaam: Benedenlopen Eelder- en Peizerdiep Code waterlichaam: NL34M104 pagina 174 van 271

175 Beleidsdoelstelling Vispassages Benedenlopen Eelder- en Peizerdiep vispasseerbaar maken kunstwerk Waterschap Noorderzijlvest 8 stuks Voortgang: stuks Motivering: In uitvoering: 2 Uitgevoerd: 6 Beleidsdoelstelling Motivatie: Vanwege administratieve fouten waren deze toegvoegd aan ander waterlichaam Maatregelen gepland voor de periode Dood hout in beken 1 stuks Andere richtlijn: overige inrichtingsmaatregelen Waterschap Noorderzijlvest Proefproject Habitat flora in beek 1 stuks Andere richtlijn: aanleg speciale leefgebieden flora en fauna Waterschap Noorderzijlvest Project Zaagblad 1 stuks Andere richtlijn: overige inrichtingsmaatregelen Terreinbeheerder X GEP Uitwerking Beekdalenvisie Drenthe ) stuks Andere richtlijn: overige beheermaatregelen Waterschap Noorderzijlvest Vogelrichtlijn ) in totaal 1 stuks voor meerdere waterlichamen. Andere richtlijn: Verminderen emissie nutriënten en gewasbeschermingsmiddelen landbouw en natuur verminderen emissie nutriënten landbouw Waterschap Noorderzijlvest ) stuks ) in totaal 1 stuks voor meerdere waterlichamen. Ten behoeve van vermindering emissies nutriënten en gewasbeschermingsmiddelen 5. Toepassing uitzonderingen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn, maar er kan ook van een uitzondering gebruik gemaakt worden (R). De KRW biedt ruimte om af te wijken van de doelen. Zo kan de realisatie van doelen worden gefaseerd en kunnen doelen worden verlaagd. Ook mag rekening worden gehouden met bepaalde nieuwe ontwikkelingen. Dit alles moet wel passen binnen de randvoorwaarden van de richtlijn. Het gebruik van deze uitzonderingen en de motiveringen hierbij worden hier weergegeven. Naam waterlichaam: Benedenlopen Eelder- en Peizerdiep Code waterlichaam: NL34M104 pagina 175 van 271

176 Fasering van doelbereik tot na 2021 Voor alle stoffen en kwaliteitselementen waarvoor in onderdeel '3. Status, doelen en toestand' is aangegeven dat de prognose voor 2021 niet "" is, is fasering aan de orde. Motiveringsgrond Technisch onhaalbaar Kwaliteitselement Biologie totaal, Prioritaire stoffen - niet-ubiquitair Motivering per motiveringsgrond: Technisch onhaalbaar Er staan twee projecten in de planning voor na het betreft projecten die door TBO's zullen worden uitgevoerd. Mogelijk hebben deze projecten een positieve invloed op het kwaliteitselement vis. De verwachting is dat in 2027 zal worden voldaan aan de doelstelling voor vis. Voor de concentratie fluorantheen geldt dat deze volledig bepaald wordt door generiek beleid. Doelverlaging Conform beleidsafspraken wordt voor 2021 niet overgegaan tot doelverlaging. Tijdelijke achteruitgang Wordt er beroep gedaan op art. 4.6 KRW m.b.t. tijdelijke achteruitgang? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.6 KRW. Nieuwe ontwikkelingen Wordt er beroep gedaan op art. 4.7 KRW m.b.t. nieuwe veranderingen in fysische omstandigheden van het waterlichaam? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.7 KRW. Naam waterlichaam: Benedenlopen Eelder- en Peizerdiep Code waterlichaam: NL34M104 pagina 176 van 271

177 Factsheet: NL34M106 Dwarsdiepgebied De informatie die in deze factsheet wordt weergegeven is bijgewerkt tot en met het moment van het aanmaken van deze factsheet, zoals vermeld in de voettekst. Deze factsheet is een werkversie ten behoeve van eigen gebruik door de waterbeheerder. Hoewel waterbeheerders en Informatiehuis Water alles in het werk gesteld hebben om de meest actuele gegevens in deze factsheet te verwerken, kan niet worden uitgesloten dat de factsheet onjuiste of onvolledige informatie bevat. 1. Basisgegevens Dit onderdeel beschrijft de kenmerken en de status van het waterlichaam en geeft informatie over de beschermde gebieden, die een relatie met het waterlichaam hebben. Naam: Dwarsdiepgebied Code: NL34M106 Deelstroomgebied: Waterbeheerder: Provincies: Gemeenten: Rijn Noord Waterschap Noorderzijlvest Provincie Groningen Marum Type: Status: R12 (Langzaam stromende middenloop/benedenloop op veenbodem) Sterk Veranderd Wateronttrekking t.b.v. menselijke consumptie: Nee Naam waterlichaam: Dwarsdiepgebied Code waterlichaam: NL34M106 pagina 177 van 271

178 Karakterschets: Langzaamstromende, meanderende beek op veengrond. Op sommige trajecten is sprake van (nagenoeg) stilstaand water met veel organisch materiaal; plaatselijk komen stroomversnellingen voor. De beek wordt gevoed door regen-, grond,- en oppervlaktewater en kent een lage afvoer. Beschermde gebieden: Er zijn geen relevante beschermde gebieden voor dit waterlichaam. Status: Sterk Veranderd Hydromorfologische herstelmaatregelen die niet uitgevoerd kunnen worden vanwege significante negatieve effecten aan gebruiksfuncties en/of milieu in bredere zin: Maatregelen wel beschouwd, niet uitvoerbaar gebruiksfuncties Milieu in brede zin Scheepvaart, havens, recreatie Activiteiten waarvoor water wordt opgeslagen Waterhuishouding en bescherming tegen overstromingen Overige duurzame activiteiten Beperken piekafvoeren in bovenlopen agrarisch gebied Fal Fal Fal Tru Fal Fal Hermeandering beken in agrarisch gebied Fal Fal Fal Tru Fal Fal Motivering per gebruiksfunctie: Gebruiksfunctie: Motivering: Waterhuishouding, bescherming tegen overstromingen, afwatering Het gaat hier om integrale herinrichtingtrajecten waarbij praktisch alle hiergenoemde keuzes ingevuld kunnen worden. Er is voor gekozen de beken te hermeanderen in EHS gebied en in landbouwgebied een zone van 15 aan weerszijden aan te houden en het gaat i Het hermeanderen van beken heeft als doel meer variatie te creëren in het stromingspatroon en substraat van beken. Om dit te realiseren en eventuele negatieve effecten op de waterhuishouding te compenseren, moet areaal worden vrijgemaakt ten behoeve van het verleggen van de beek en wellicht voor mogelijke inundaties die zullen plaatsvinden vanwege het gewijzigde profiel. Hierdoor gaat areaal voor de landbouw verloren, dat in het dichtbevolkte Nederland slechts beperkt en tegen relatief hoge kosten beschikbaar is. Bovendien worden inundaties vanwege de water- / slibkwaliteit op veel plaatsen uit milieuoverwegingen ongewenst geacht. Aanpassen van de gebruiksfuncties is slechts mogelijk als grondeigenaren tegen een acceptabele prijs schadeloos worden gesteld of functieverplaatsing mogelijk is. Gezien het beperkt beschikbare areaal voor verplaatsing van de landbouwfunctie is dit alleen mogelijk tegen onevenredig hoge kosten. Beschouwde alternatieven: Alternatieven voor de ingrepen die hebben geleid tot het sterk veranderde karakter van het waterlichaam zijn beschouwd, maar deze zijn verworpen om de volgende reden(en): - onevenredig hoge kosten Naam waterlichaam: Dwarsdiepgebied Code waterlichaam: NL34M106 pagina 178 van 271

179 2. Belastingen en effecten van menselijke activiteiten Voor de analyse van een waterlichaam wordt gebruik gemaakt van de DPSIR methode: Drivers - Pressures - State - Impact - Responses. Bepaalde functies (D) zorgen voor een belasting (P) die invloed heeft op de toestand (S) en het functioneren van het waterlichaam (I), die vragen om een respons (R) via maatregelen en/of toepassing van een uitzondering. Dit blok beschrijft de significante belastingen (D) op het waterlichaam en geeft informatie over de effecten ervan (P). Bij de volgende onderdelen komen S, I en R aan bod. Menselijke activiteiten en effecten Hoofdgroep Belasting Functie Effect puntbronnen IPPC industrieën Grondstoffenwinning en industrie Belasting met stikstof (N) en fosfaat (P) puntbronnen Rioolwaterzuiveringsinstallatie s Afvalwaterzuivering Het effluent bevat met name stikstof (N) en fosfaat (P) diffuse bronnen Landbouwactiviteiten Landbouw Belasting met stikstof (N) en fosfaat (P) diffuse bronnen Atmosferische depostitie Overig Belasting met stikstof (N) en fosfaat (P) regulering waterbeweging Hydrologische verandering watersysteem voor hoogwaterbescherming Waterhuishouding (overig) regulering waterbeweging Verdwijnen watersysteem voor hoogwaterbescherming en door klimaatverandering Waterhuishouding (overig) Belemmert mogelijkheden voor groei van waterplanten en paaiplaatsen voor vis. regulering waterbeweging Fysieke wijziging watersysteem - anders / overig Waterhuishouding (overig) Door vermindering van de meanders in het verleden zijn de geschikte habitats voor macrofauna verdwenen. regulering waterbeweging Hydrologische verandering watersysteem - anders / overig Waterhuishouding (overig) Door inlaat en uitlaat vindt belasting plaats van stikstof (N) en fosfaat (P) regulering waterbeweging Dammen, dijken, kribben en stuwen voor hoogwaterbescherming Bescherming tegen overstromingen Harde overgangen tussen water en oever waardoor groei van waterplanten wordt belemmerd. regulering waterbeweging Dammen, dijken, kribben en stuwen - anders / overig Waterhuishouding (overig) Belemmering migatiemogelijkheden voor vis Zie: Kaderrichtlijn water bij Waterschap Noorderzijlvest Achtergronddocumenten per waterlichaam. Planperiode September Doelen en toestand Dit onderdeel beschrijft doelen en toestand (S) van het waterlichaam. Daarbij wordt gemotiveerd indien wordt afgeweken van nationaal vastgestelde doelen en de toestand achteruit gaat. Duidelijk wordt voor welke biologische groepen en stoffen het waterlichaam niet voldoet (I). Chemische toestand Naam waterlichaam: Dwarsdiepgebied Code waterlichaam: NL34M106 pagina 179 van 271

180 Normoverschrijding Rapportage toestand 2014 Prognose 2021 (geen normoverschrijdingen) (geen normoverschrijdingen) Motivering chemische toestand: Fosfaat: De prognose voor 2027 is, mits er vanuit de landbouw aanvullende maatregelen worden getroffen. Ecologische toestand Biologie GEP Prognose 2021 Macrofauna (EKR) 0,57 ontoereiken ontoereiken Overige waterflora (EKR) 0,60 ontoereiken Vis (EKR) 0,27 ontoereiken ontoereiken matig Fytoplankton (EKR) Algemeen fysische chemie Fosfor totaal (zomergemiddelde) (mg P/l) 0,14 ontoereiken ontoereiken matig Stikstof totaal (zomergemiddelde) (mg N/l) 3,00 DIN (winterperiode) (mg N/l) Zoutgehalte (zomergemiddelde) (mg Cl/l) 150 Temperatuur (max. waarde) (gr.c) 25,0 Zuurgraad (zomergemiddelde) (-) 4,5-8,0 Zuurstofverzadiging(sgraad)(zomergemiddelde) (%) Doorzicht (zomergemiddelde) (m) Legenda: blauw = zeer groen = geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht leeg = geen gegevens : deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Afhankelijk van het type KRW-waterlichaam dat gebruikt is voor de toestandsbeoordeling (het doeltype, hier R12) zijn bepaalde maatlatten niet van toepassing. Deze maatlatten zijn met in de toestandskolommen gemarkeerd. Specifiek verontreinigende stoffen Normoverschrijding Rapportage toestand 2014 (geen normoverschrijdingen) Motivering ecologische toestand: Naam waterlichaam: Dwarsdiepgebied Code waterlichaam: NL34M106 pagina 180 van 271

181 Vis: Huidige ontoereikende toestand ten gevolge van hoog aandeel brasem en laag aandeel rheofielen; om dit te verbeteren zijn maatregelen voorzien, respectievelijk terugdringen fosfaatbelasting (zie maatregelen) en optrekbaarheid verbeteren (vispassages). Het veranderen van de visstand is echter een proces dat zich langzaam voltrekt. Vandaar de prognose 'matig' voor Overige waterflora ontwikkeld zich positief. De verwachting is, dat macrofauna hiervan gaat profiteren en dat derhalve de EKR van deze kwaliteitsparameter zal gaan stijgen. Door extensiveren maaibeheer wordt verwacht dat de macrofyten zich beter kunnen ontwikkelen wat een positief effect heeft op vis en macrofauna Eindoordeel Chemie Totaal C-voldoet C-voldoet Ecologie Totaal ontoereiken ontoereiken Biologie ontoereiken ontoereiken Fysische chemie ontoereiken E-slecht Specifiek verontreinigende stoffen C-voldoet nie C-voldoet Legenda: - Chemie: blauw = /voldoet rood = niet /voldoet niet - Ecologie: blauw = zeer groen = /voldoet geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht/voldoet niet : deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Naam waterlichaam: Dwarsdiepgebied Code waterlichaam: NL34M106 pagina 181 van 271

182 4. Maatregelen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn (R). Er zijn landelijke en gebiedsgerichte maatregelen. De landelijke maatregelen staan in het maatregelprogramma bij het stroomgebiedbeheerplan. Gebiedsgerichte maatregelen staan hieronder in tabellen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen: 1. maatregelen in SGBP 2009 voor de periode t/m overige maatregelen uitgevoerd in de periode t/m maatregelen gepland voor de periode maatregelen gepland voor de periode Verder is aangegeven wanneer een maatregel is gericht op de opgave op grond van een beschermd gebied. Maatregelen opgevoerd in SGBP 2009 voor de periode t/m 2015 Aanleg moerasgebied met helofyten Marumerlaagte aanleg zuiveringsmoeras Waterschap Noorderzijlvest Voortgang: ha Motivering: Uitgevoerd: 25 Beleidsdoelstelling Aanleg plas-dras-oever Dwarsdiep verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water Waterschap Noorderzijlvest Voortgang: km Motivering: Uitgevoerd: 1,5 Huidig beleid 25 ha 1,5 km Aanleg vispassage vispasseerbaar maken kunstwerk Waterschap Noorderzijlvest Voortgang: stuks Motivering: Uitgevoerd: 1 Beleidsdoelstelling Motivatie: Wegens administratieve fout 1 vispassage extra toevoegen 1 stuks Aanleg vispassages gemalen vispasseerbaar maken kunstwerk Waterschap Noorderzijlvest Voortgang: stuks Motivering: Uitgevoerd: 2 Huidig beleid ecologische nazuivering RWZI/AWZI aanleg zuiveringsmoeras Waterschap Noorderzijlvest Voortgang: ha Motivering: Planvoorbereiding: 4 Beleidsdoelstelling Optimalisatie RWZI Marum verminderen belasting RWZI Waterschap Noorderzijlvest Voortgang: stuks Motivering: Uitgevoerd: 1 2 stuks 4 ha 1 stuks Naam waterlichaam: Dwarsdiepgebied Code waterlichaam: NL34M106 pagina 182 van 271

183 Huidig beleid Maatregelen gepland voor de periode Integraal Beekherstelproject Dwarsdiep 1 stuks overige inrichtingsmaatregelen Waterschap Noorderzijlvest Andere richtlijn: GEP Verminderen effect effluent RWZI en AWZI 1 stuks verminderen belasting RWZI Waterschap Noorderzijlvest Andere richtlijn: Andere richtlijn: Andere richtlijn: Verbeteren bodemstructuur en waterbeheer verminderen emissie nutriënten landbouw Waterschap Noorderzijlvest ) stuks ) in totaal 1 stuks voor meerdere waterlichamen. Ten behoeve van vermindering emissies nutriënten, gewasbeschermingsmiddelen en water vasthouden Verminderen emissie nutriënten en gewasbeschermingsmiddelen landbouw en natuur verminderen emissie nutriënten landbouw Waterschap Noorderzijlvest ) stuks ) in totaal 1 stuks voor meerdere waterlichamen. Ten behoeve van vermindering emissies nutriënten en gewasbeschermingsmiddelen 5. Toepassing uitzonderingen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn, maar er kan ook van een uitzondering gebruik gemaakt worden (R). De KRW biedt ruimte om af te wijken van de doelen. Zo kan de realisatie van doelen worden gefaseerd en kunnen doelen worden verlaagd. Ook mag rekening worden gehouden met bepaalde nieuwe ontwikkelingen. Dit alles moet wel passen binnen de randvoorwaarden van de richtlijn. Het gebruik van deze uitzonderingen en de motiveringen hierbij worden hier weergegeven. Fasering van doelbereik tot na 2021 Voor alle stoffen en kwaliteitselementen waarvoor in onderdeel '3. Status, doelen en toestand' is aangegeven dat de prognose voor 2021 niet "" is, is fasering aan de orde. Motiveringsgrond Natuurlijke omstandigheden Technisch onhaalbaar Kwaliteitselement fosfor totaal, Vis-kwaliteit fosfor totaal, Prioritaire stoffen - niet-ubiquitair, Vis-kwaliteit Naam waterlichaam: Dwarsdiepgebied Code waterlichaam: NL34M106 pagina 183 van 271

184 Motivering per motiveringsgrond: Natuurlijke omstandigheden Het betreft hier een combinatie van nalevering/aanlevering van fosfor waardoor trager of geen effect op treed na de genomen inrichtingsmaatregelen op concentraties van fosfor en het kwaliteitselement vis. Technisch onhaalbaar De concentraties van landbouwstoffen zoals fosfor worden vooral bepaald door generiek beleid. Daarnaast dienen in de regio specifieke maatregelen genomen te worden. De uitvoering van inrichtingsmaatregelen door het waterschap voor het bereiken van KRW-doelen staat meestal niet op zichzelf, ook andere (water) opgaven dienen te worden gerealiseerd. Emissie verminderende maatregelen zullen op initiatief van de landbouwsector worden uitgevoerd. In het geval van boven benoemde stoffen gaat het om de maatregelen die uitgevoerd worden op initiatief van de agrarische sector binnen het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW). Dit programma zal zorgdragen voor de resterende waterkwaliteitsopgaven binnen Nederland. De regionale waterbeheerders zullen hierin participeren. Deze emissiebeperkende maatregelen zijn noodzakelijk om de inrichtingsmaatregelen effectief te laten zijn. Deze emissiebeperkende maatregelen worden in de periode uitgevoerd. Na toepassing van de emissiebeperkende maatregelen zal het effect vertraagd zichtbaar worden in verlaagde concentraties stoffen en de visstand. De verwachting is dat na 2021, uiterlijk in 2027 de doelen voor deze stoffen en het kwaliteitselement vis bereikt zullen zijn. Voor de concentratie fluorantheen geldt dat deze volledig bepaald wordt door generiek beleid. Doelverlaging Conform beleidsafspraken wordt voor 2021 niet overgegaan tot doelverlaging. Tijdelijke achteruitgang Wordt er beroep gedaan op art. 4.6 KRW m.b.t. tijdelijke achteruitgang? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.6 KRW. Nieuwe ontwikkelingen Wordt er beroep gedaan op art. 4.7 KRW m.b.t. nieuwe veranderingen in fysische omstandigheden van het waterlichaam? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.7 KRW. Naam waterlichaam: Dwarsdiepgebied Code waterlichaam: NL34M106 pagina 184 van 271

185 Factsheet: NL34M107 Kanalen-DG hellend-gestuwd De informatie die in deze factsheet wordt weergegeven is bijgewerkt tot en met het moment van het aanmaken van deze factsheet, zoals vermeld in de voettekst. Deze factsheet is een werkversie ten behoeve van eigen gebruik door de waterbeheerder. Hoewel waterbeheerders en Informatiehuis Water alles in het werk gesteld hebben om de meest actuele gegevens in deze factsheet te verwerken, kan niet worden uitgesloten dat de factsheet onjuiste of onvolledige informatie bevat. 1. Basisgegevens Dit onderdeel beschrijft de kenmerken en de status van het waterlichaam en geeft informatie over de beschermde gebieden, die een relatie met het waterlichaam hebben. Naam: Kanalen-DG hellend-gestuwd Code: NL34M107 Deelstroomgebied: Waterbeheerder: Provincies: Gemeenten: Rijn Noord Waterschap Noorderzijlvest Provincie Groningen, Provincie Drenthe Leek, Marum, Midden-Drenthe, Noordenveld Type: Status: M14 (Grote ondiepe gebufferde plassen) Kunstmatig Wateronttrekking t.b.v. menselijke consumptie: Nee Karakterschets: Afwateringskanalen of vaarten in noordoost Drenthe en zuidoost Groningen in laagveengebied. De watergangen worden gevoed door regen, grondwater en/of instromend oppervlaktewater. Het profiel van de watergangen is rechthoekig of trapeziumvormig met abrupte overgangen van land naar water. Naam waterlichaam: Kanalen-DG hellend-gestuwd Code waterlichaam: NL34M107 pagina 185 van 271

186 Beschermde gebieden: - Vogelrichtlijn Fochteloërveen (NL_VOG_23) Status: Kunstmatig Het waterlichaam is door mensen gegraven op een plaats waar voorheen geen water was. 2. Belastingen en effecten van menselijke activiteiten Voor de analyse van een waterlichaam wordt gebruik gemaakt van de DPSIR methode: Drivers - Pressures - State - Impact - Responses. Bepaalde functies (D) zorgen voor een belasting (P) die invloed heeft op de toestand (S) en het functioneren van het waterlichaam (I), die vragen om een respons (R) via maatregelen en/of toepassing van een uitzondering. Dit blok beschrijft de significante belastingen (D) op het waterlichaam en geeft informatie over de effecten ervan (P). Bij de volgende onderdelen komen S, I en R aan bod. Menselijke activiteiten en effecten Hoofdgroep Belasting Functie Effect puntbronnen Rioolwaterzuiveringsinstallatie s Afvalwaterzuivering Het effluent bevat met name stikstof (N) en fosfaat (P). diffuse bronnen Landbouwactiviteiten Landbouw Belasting met stikstof (N) en fosfaat (P) regulering waterbeweging Dammen, dijken, kribben en stuwen - anders / overig Waterhuishouding (overig) Harde en steile overgangen tussen water en oever waardoor groei van waterplanten wordt belemmerd. Zie: Kaderrichtlijn water bij Waterschap Noorderzijlvest Achtergronddocumenten per waterlichaam. Planperiode September Doelen en toestand Dit onderdeel beschrijft doelen en toestand (S) van het waterlichaam. Daarbij wordt gemotiveerd indien wordt afgeweken van nationaal vastgestelde doelen en de toestand achteruit gaat. Duidelijk wordt voor welke biologische groepen en stoffen het waterlichaam niet voldoet (I). Chemische toestand Normoverschrijding Rapportage toestand 2014 Prognose 2021 (geen normoverschrijdingen) (geen normoverschrijdingen) Motivering chemische toestand: Stikstof: prognose is, mits er vanuit de landbouw aanvullende maatregelen worden getroffen. Zicht: de prognose is, mits er vanuit de landbouw aanvullende maatregelen worden getroffen. Doorzicht volgt fosfaat. Naam waterlichaam: Kanalen-DG hellend-gestuwd Code waterlichaam: NL34M107 pagina 186 van 271

187 Ecologische toestand Biologie GEP Prognose 2021 Macrofauna (EKR) 0,60 matig Overige waterflora (EKR) 0,53 ontoereiken Vis (EKR) 0,50 ontoereiken Fytoplankton (EKR) 0,60 ontoereiken Algemeen fysische chemie Fosfor totaal (zomergemiddelde) (mg P/l) 0,30 Stikstof totaal (zomergemiddelde) (mg N/l) 3,00 ontoereiken DIN (winterperiode) (mg N/l) Zoutgehalte (zomergemiddelde) (mg Cl/l) 200 Temperatuur (max. waarde) (gr.c) 25,0 Zuurgraad (zomergemiddelde) (-) 5,5-8,5 Zuurstofverzadiging(sgraad)(zomergemiddelde) (%) Doorzicht (zomergemiddelde) (m) 0,60 Legenda: blauw = zeer groen = geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht leeg = geen gegevens : deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Afhankelijk van het type KRW-waterlichaam dat gebruikt is voor de toestandsbeoordeling (het doeltype, hier M14) zijn bepaalde maatlatten niet van toepassing. Deze maatlatten zijn met in de toestandskolommen gemarkeerd. Specifiek verontreinigende stoffen Normoverschrijding Rapportage toestand koper (Cu) Motivering ecologische toestand: Verwacht wordt dat de overige waterflora zich postitief gaat ontwikkelen door extensiveren maaibeheer. Macrofauna en Fytoplankton worden voor de beoordeling niet meer meegenomen in 2014, waterlichaam Kanalen-DG hellend-gestuwd is alleen OM monitoring waarbij vis en macrofyten als parameter zijn opgegeven. Naam waterlichaam: Kanalen-DG hellend-gestuwd Code waterlichaam: NL34M107 pagina 187 van 271

188 Eindoordeel Chemie Totaal C-voldoet C-voldoet Ecologie Totaal ontoereiken Biologie ontoereiken Fysische chemie ontoereiken Specifiek verontreinigende stoffen C-voldoet nie C-voldoet Legenda: - Chemie: blauw = /voldoet rood = niet /voldoet niet - Ecologie: blauw = zeer groen = /voldoet geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht/voldoet niet : deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Naam waterlichaam: Kanalen-DG hellend-gestuwd Code waterlichaam: NL34M107 pagina 188 van 271

189 4. Maatregelen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn (R). Er zijn landelijke en gebiedsgerichte maatregelen. De landelijke maatregelen staan in het maatregelprogramma bij het stroomgebiedbeheerplan. Gebiedsgerichte maatregelen staan hieronder in tabellen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen: 1. maatregelen in SGBP 2009 voor de periode t/m overige maatregelen uitgevoerd in de periode t/m maatregelen gepland voor de periode maatregelen gepland voor de periode Verder is aangegeven wanneer een maatregel is gericht op de opgave op grond van een beschermd gebied. Maatregelen opgevoerd in SGBP 2009 voor de periode t/m 2015 Aanleg vispassage vispasseerbaar maken kunstwerk Waterschap Noorderzijlvest 1 stuks Voortgang: stuks Motivering: Ingetrokken: 1 Vispassage vervalt. Niet zinvol, geen habitat voor trekvis achter knelpunt. Beleidsdoelstelling Motivatie: Vanwege administratieve fout was één vispasage te weinig opgenomen Aanpassen RWZI Leek verminderen belasting RWZI Waterschap Noorderzijlvest Voortgang: stuks Motivering: Uitgevoerd: 1 Huidig beleid Afkoppelopgave gemeente Noordenveld afkoppelen verhard oppervlak Gemeente Noordenveld Voortgang: ha Motivering: Uitgevoerd: 1,5 Installeren inzamelstation haven Leek verminderen emissie verkeer / scheepvaart Gemeente Noordenveld Voortgang: stuks Motivering: Uitgevoerd: 1 Beleidsdoelstelling Natuurvriendelijk schonen/gediffrentieerd onderhoud uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer Waterschap Noorderzijlvest Voortgang: km Motivering: In uitvoering: 5 Uitgevoerd: 5 Beleidsdoelstelling 1 stuks 1,5 ha 1 stuks 10 km Naam waterlichaam: Kanalen-DG hellend-gestuwd Code waterlichaam: NL34M107 pagina 189 van 271

190 Maatregelen gepland voor de periode Inrichting oevers 4 km verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water Waterschap Noorderzijlvest Andere richtlijn: GEP Onderzoek herkomst zware metalen 1 stuks uitvoeren onderzoek Waterschap Noorderzijlvest Andere richtlijn: Uitwerking Beekdalenvisie Drenthe ) stuks overige beheermaatregelen Waterschap Noorderzijlvest Andere richtlijn: Vogelrichtlijn ) in totaal 1 stuks voor meerdere waterlichamen. Andere richtlijn: Verminderen emissie nutriënten en gewasbeschermingsmiddelen landbouw en natuur verminderen emissie nutriënten landbouw Waterschap Noorderzijlvest ) stuks ) in totaal 1 stuks voor meerdere waterlichamen. Ten behoeve van vermindering emissies nutriënten en gewasbeschermingsmiddelen 5. Toepassing uitzonderingen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn, maar er kan ook van een uitzondering gebruik gemaakt worden (R). De KRW biedt ruimte om af te wijken van de doelen. Zo kan de realisatie van doelen worden gefaseerd en kunnen doelen worden verlaagd. Ook mag rekening worden gehouden met bepaalde nieuwe ontwikkelingen. Dit alles moet wel passen binnen de randvoorwaarden van de richtlijn. Het gebruik van deze uitzonderingen en de motiveringen hierbij worden hier weergegeven. Fasering van doelbereik tot na 2021 Voor alle stoffen en kwaliteitselementen waarvoor in onderdeel '3. Status, doelen en toestand' is aangegeven dat de prognose voor 2021 niet "" is, is fasering aan de orde. Motiveringsgrond Kwaliteitselement Technisch onhaalbaar Macrofauna-kwaliteit, Prioritaire stoffen - niet-ubiquitair Motivering per motiveringsgrond: Technisch onhaalbaar Er is sprake van een gefaseerde uitvoering van de maatregelen op basis van haalbaarheid en betaalbaarheid. De onderbouwing ervan in beschreven in de Afstemmingsnota Rijn-Noord/Nedereems en de KRW-notitie van waterschap Noorderzijlvest Consequente uitvoering van natuurvriendelijk onderhoud in combinatie met de inrichting van oevers zal er toe leiden dat na 2021, doch uiterlijk in 2027 de doelen voor macrofauna gehaald zullen worden. Voor de concentratie fluorantheen geldt dat deze volledig bepaald wordt door generiek beleid. Naam waterlichaam: Kanalen-DG hellend-gestuwd Code waterlichaam: NL34M107 pagina 190 van 271

191 Doelverlaging Conform beleidsafspraken wordt voor 2021 niet overgegaan tot doelverlaging. Tijdelijke achteruitgang Wordt er beroep gedaan op art. 4.6 KRW m.b.t. tijdelijke achteruitgang? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.6 KRW. Nieuwe ontwikkelingen Wordt er beroep gedaan op art. 4.7 KRW m.b.t. nieuwe veranderingen in fysische omstandigheden van het waterlichaam? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.7 KRW. Naam waterlichaam: Kanalen-DG hellend-gestuwd Code waterlichaam: NL34M107 pagina 191 van 271

192 Factsheet: NL34M108 Lauwersmeer De informatie die in deze factsheet wordt weergegeven is bijgewerkt tot en met het moment van het aanmaken van deze factsheet, zoals vermeld in de voettekst. Deze factsheet is een werkversie ten behoeve van eigen gebruik door de waterbeheerder. Hoewel waterbeheerders en Informatiehuis Water alles in het werk gesteld hebben om de meest actuele gegevens in deze factsheet te verwerken, kan niet worden uitgesloten dat de factsheet onjuiste of onvolledige informatie bevat. 1. Basisgegevens Dit onderdeel beschrijft de kenmerken en de status van het waterlichaam en geeft informatie over de beschermde gebieden, die een relatie met het waterlichaam hebben. Naam: Lauwersmeer Code: NL34M108 Deelstroomgebied: Waterbeheerder: Provincies: Gemeenten: Rijn Noord Waterschap Noorderzijlvest Type: Status: M30 (Zwak brakke wateren) Sterk Veranderd Wateronttrekking t.b.v. menselijke consumptie: Provincie Groningen, Provincie Fryslân (Friesland) De Marne, Dongeradeel, Kollumerland en Nieuwkruisland, Zuidhorn Nee Karakterschets: Afgesloten, voormalige zeearm met stilstaand water in een zeekleigebied met een belangrijke afwateringsfunctie. Het water heeft een redelijk constant tot sterk wisselend zoutgehalte. Het Lauwersmeer is onderdeel van het (grotere) Natura 2000 gebied "Lauwersmeer" en heeft verder een belangrijke recreatieve functie. Naam waterlichaam: Lauwersmeer Code waterlichaam: NL34M108 pagina 192 van 271

193 Beschermde gebieden: - Zwemwater LAUWERSMEER, OOSTELIJK STRAND (NLBW34_2002), LAUWERSMEER, WESTELIJK STRAND (NLBW34_2001), OOSTMAHORN, OOSTMAHORN (NLBW34_2003) - Habitatrichtlijn Waddenzee en Eems-Dollard (NL_HAB_1_2) Status: Sterk Veranderd Hydromorfologische herstelmaatregelen die niet uitgevoerd kunnen worden vanwege significante negatieve effecten aan gebruiksfuncties en/of milieu in bredere zin: Maatregelen wel beschouwd, niet uitvoerbaar gebruiksfuncties Milieu in brede zin Scheepvaart, havens, recreatie Activiteiten waarvoor water wordt opgeslagen Waterhuishouding en bescherming tegen overstromingen Overige duurzame activiteiten Dempen watergangen in agrarisch gebied Fal Fal Fal Tru Fal Fal Flexibel peilbeheer in boezemwateren Fal Fal Fal Tru Fal Fal Motivering per gebruiksfunctie: Gebruiksfunctie: Motivering: Waterhuishouding, bescherming tegen overstromingen, afwatering Voor dit waterlichaam loopt een integraal project, de uitkomsten hiervan zijn onzeker. Met het project is veel geld, grond en maatschappelijk belang gemoeid, waardoor de uitkomsten bestuurlijk onzeker zijn. Door het hanteren van een flexibeler peilbeheer in het boezemwater kunnen in (extreem) natte situaties hogere waterstanden optreden waardoor de kans op overstroming en wateroverlast toe neemt. Een gevolg hiervan is een aanzienlijke schade voor zowel de landbouw als het stedelijk gebied. Omdat het areaal waar schade optreedt door wateroverlast over het algemeen vele hectaren bedraagt, is het verplaatsen van hier gelegen gebruiksfuncties alleen tegen onevenredig hoge kosten mogelijk. De scheepvaart vraagt eveneens om een sterk gereguleerd peil. Zowel een te laag peil (i.v.m. minimale diepte voor bevaarbaarheid) als een te hoog peil (i.v.m. voldoende hoogte voor passeerbaarheid kruisende infrastructuur) leiden ertoe dat de scheepvaart in mogelijkheden wordt beperkt. Het op andere wijze vervoeren van producten is noodzakelijk als de functie scheepvaart niet meer kan worden vervuld. Dit heeft per saldo veelal negatieve effecten voor het milieu. Beschouwde alternatieven: Alternatieven voor de ingrepen die hebben geleid tot het sterk veranderde karakter van het waterlichaam zijn beschouwd, maar deze zijn verworpen om de volgende reden(en): - onevenredig hoge kosten - alternatieven hebben meer negatieve effecten op het milieu Naam waterlichaam: Lauwersmeer Code waterlichaam: NL34M108 pagina 193 van 271

194 2. Belastingen en effecten van menselijke activiteiten Voor de analyse van een waterlichaam wordt gebruik gemaakt van de DPSIR methode: Drivers - Pressures - State - Impact - Responses. Bepaalde functies (D) zorgen voor een belasting (P) die invloed heeft op de toestand (S) en het functioneren van het waterlichaam (I), die vragen om een respons (R) via maatregelen en/of toepassing van een uitzondering. Dit blok beschrijft de significante belastingen (D) op het waterlichaam en geeft informatie over de effecten ervan (P). Bij de volgende onderdelen komen S, I en R aan bod. Menselijke activiteiten en effecten Hoofdgroep Belasting Functie Effect diffuse bronnen Landbouwactiviteiten Landbouw Belasting met stikstof (N) en fosfaat (P) diffuse bronnen Atmosferische depostitie Overig Belasting met stikstof (N) en fosfaat (P) regulering waterbeweging Dammen, dijken, kribben en stuwen - anders / overig Waterhuishouding (overig) Harde en steile overgangen tussen water en oever waardoor groei van waterplanten wordt belemmerd. Zie: Kaderrichtlijn water bij Waterschap Noorderzijlvest Achtergronddocumenten per waterlichaam. Planperiode September Doelen en toestand Dit onderdeel beschrijft doelen en toestand (S) van het waterlichaam. Daarbij wordt gemotiveerd indien wordt afgeweken van nationaal vastgestelde doelen en de toestand achteruit gaat. Duidelijk wordt voor welke biologische groepen en stoffen het waterlichaam niet voldoet (I). Chemische toestand Normoverschrijding Rapportage toestand 2014 Prognose 2021 (geen normoverschrijdingen) (geen normoverschrijdingen) Motivering chemische toestand: Naam waterlichaam: Lauwersmeer Code waterlichaam: NL34M108 pagina 194 van 271

195 Fosfaat is niet van toepassing voor dit waterlichaam. Zicht: de prognose is matig, mits er vanuit de landbouw aanvullende maatregelen worden getroffen in het waterlichaam Reitdiep-Kommerzijl. Indien er inrichtingsmaatregelen worden uitgevoerd vanuit N2000 dan kan het zicht na 2021 zijn. Chloride: norm past bij een brakker watertype. In de praktijk is dit waterlichaam onder invloed van zoet boezemwater, waardoor deze norm niet haalbaar is. Overige verontreinigende stoffen: aanvullende maatregelen na brononderzoek zullen tot een e beoordeling komen. Dit aanvullend onderzoek vindt plaats in de planperiode De verwachting is dat wordt voldaan na 2021 Zicht: de prognose is matig, mits er vanuit de landbouw aanvullende maatregelen worden getroffen in het waterlichaam Reitdiep-Kommerzijl. Indien er inrichtingsmaatregelen worden uitgevoerd vanuit N2000 dan kan het zicht na 2021 zijn. Chloride: norm past bij een brakker watertype. In de praktijk is dit waterlichaam onder invloed van zoet boezemwater, waardoor deze norm niet haalbaar is. Overige verontreinigende stoffen: aanvullende maatregelen na brononderzoek zullen tot een e beoordeling komen. Dit aanvullend onderzoek vindt plaats in de planperiode De verwachting is dat wordt voldaan na 2021 Ecologische toestand Biologie GEP Prognose 2021 Macrofauna (EKR) 0,60 ontoereiken Overige waterflora (EKR) 0,57 ontoereiken ontoereiken matig Vis (EKR) 0,60 ontoereiken Fytoplankton (EKR) 0,60 Algemeen fysische chemie Fosfor totaal (zomergemiddelde) (mg P/l) Stikstof totaal (zomergemiddelde) (mg N/l) 1,80 DIN (winterperiode) (mg N/l) Zoutgehalte (zomergemiddelde) (mg Cl/l) E-slecht matig Temperatuur (max. waarde) (gr.c) 25,0 Zuurgraad (zomergemiddelde) (-) 6,0-9,0 Zuurstofverzadiging(sgraad)(zomergemiddelde) (%) Doorzicht (zomergemiddelde) (m) 0,90 ontoereiken ontoereiken Legenda: blauw = zeer groen = geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht leeg = geen gegevens : deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Afhankelijk van het type KRW-waterlichaam dat gebruikt is voor de toestandsbeoordeling (het doeltype, hier M30) zijn bepaalde maatlatten niet van toepassing. Deze maatlatten zijn met in de toestandskolommen gemarkeerd. Naam waterlichaam: Lauwersmeer Code waterlichaam: NL34M108 pagina 195 van 271

196 Specifiek verontreinigende stoffen Normoverschrijding Rapportage toestand koper (Cu) Motivering ecologische toestand: De ontwikkeling op het gebied van fysisch-chemische parameters en (navolgend) de ecologische parameters laat een positieve trend zien. De verwachting is dat de doelen zullen worden behaald. Ten aanzien van de overige waterflora geldt, dat weliswaar een positieve trend zichtbaar is, maar dat deze parameter vermoedelijk negatief wordt beïnvloed door de te hoge stikstofgehalten (en daarmee samenhangend beperkt doorzicht). Stikstofgehalten moeten eerst dalen tot de norm voordat de waterplanten zich kunnen gaan ontwikkelen. Om deze reden de prognose 'matig' in 2021 voor de parameter overige waterflora. Eindoordeel Chemie Totaal C-voldoet C-voldoet Ecologie Totaal ontoereiken ontoereiken Biologie ontoereiken ontoereiken Fysische chemie E-slecht ontoereiken Specifiek verontreinigende stoffen C-voldoet nie C-voldoet nie Legenda: - Chemie: blauw = /voldoet rood = niet /voldoet niet - Ecologie: blauw = zeer groen = /voldoet geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht/voldoet niet : deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. 4. Maatregelen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn (R). Er zijn landelijke en gebiedsgerichte maatregelen. De landelijke maatregelen staan in het maatregelprogramma bij het stroomgebiedbeheerplan. Gebiedsgerichte maatregelen staan hieronder in tabellen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen: 1. maatregelen in SGBP 2009 voor de periode t/m overige maatregelen uitgevoerd in de periode t/m maatregelen gepland voor de periode maatregelen gepland voor de periode Verder is aangegeven wanneer een maatregel is gericht op de opgave op grond van een beschermd gebied. Maatregelen opgevoerd in SGBP 2009 voor de periode t/m 2015 Voor maatregelen ten behoeve van de zwemwaterrichtlijn wordt verwezen naar Vispasseerbaar maken kunstwerken vispasseerbaar maken kunstwerk Waterschap Noorderzijlvest Voortgang: stuks Motivering: Planvoorbereiding: 4 Huidig beleid 4 stuks Naam waterlichaam: Lauwersmeer Code waterlichaam: NL34M108 pagina 196 van 271

197 Maatregelen gepland voor de periode Andere richtlijn: Verminderen emissie nutriënten en gewasbeschermingsmiddelen landbouw en natuur verminderen emissie nutriënten landbouw Waterschap Noorderzijlvest ) stuks ) in totaal 1 stuks voor meerdere waterlichamen. Ten behoeve van vermindering emissies nutriënten en gewasbeschermingsmiddelen 5. Toepassing uitzonderingen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn, maar er kan ook van een uitzondering gebruik gemaakt worden (R). De KRW biedt ruimte om af te wijken van de doelen. Zo kan de realisatie van doelen worden gefaseerd en kunnen doelen worden verlaagd. Ook mag rekening worden gehouden met bepaalde nieuwe ontwikkelingen. Dit alles moet wel passen binnen de randvoorwaarden van de richtlijn. Het gebruik van deze uitzonderingen en de motiveringen hierbij worden hier weergegeven. Fasering van doelbereik tot na 2021 Voor alle stoffen en kwaliteitselementen waarvoor in onderdeel '3. Status, doelen en toestand' is aangegeven dat de prognose voor 2021 niet "" is, is fasering aan de orde. Motiveringsgrond Kwaliteitselement Technisch onhaalbaar chloride, Overige waterflora, Prioritaire stoffen - niet-ubiquitair Motivering per motiveringsgrond: Technisch onhaalbaar De N2000 maatregelen zullen pas in de planperiode worden uitgevoerd. Het effect van deze maatregelen kan in veel gevallen een aantal jaar bijvoorbeeld omdat nalevering een rol speelt. Het effect op de biologische kwaliteitselementen zal daarom waarschijnlijk pas na 2021 meetbaar zijn. De verwachting is dat de doelen in 2027 gehaald zijn. Voor de concentratie fluorantheen geldt dat deze volledig bepaald wordt door generiek beleid. Doelverlaging Conform beleidsafspraken wordt voor 2021 niet overgegaan tot doelverlaging. Tijdelijke achteruitgang Wordt er beroep gedaan op art. 4.6 KRW m.b.t. tijdelijke achteruitgang? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.6 KRW. Nieuwe ontwikkelingen Wordt er beroep gedaan op art. 4.7 KRW m.b.t. nieuwe veranderingen in fysische omstandigheden van het waterlichaam? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.7 KRW. Naam waterlichaam: Lauwersmeer Code waterlichaam: NL34M108 pagina 197 van 271

198 Factsheet: NL34M109 Leekstermeer De informatie die in deze factsheet wordt weergegeven is bijgewerkt tot en met het moment van het aanmaken van deze factsheet, zoals vermeld in de voettekst. Deze factsheet is een werkversie ten behoeve van eigen gebruik door de waterbeheerder. Hoewel waterbeheerders en Informatiehuis Water alles in het werk gesteld hebben om de meest actuele gegevens in deze factsheet te verwerken, kan niet worden uitgesloten dat de factsheet onjuiste of onvolledige informatie bevat. 1. Basisgegevens Dit onderdeel beschrijft de kenmerken en de status van het waterlichaam en geeft informatie over de beschermde gebieden, die een relatie met het waterlichaam hebben. Naam: Leekstermeer Code: NL34M109 Deelstroomgebied: Waterbeheerder: Provincies: Gemeenten: Rijn Noord Waterschap Noorderzijlvest Provincie Groningen, Provincie Drenthe Leek, Noordenveld Type: Status: M14 (Grote ondiepe gebufferde plassen) Sterk Veranderd Wateronttrekking t.b.v. menselijke consumptie: Nee Naam waterlichaam: Leekstermeer Code waterlichaam: NL34M109 pagina 198 van 271

199 Karakterschets: Middelgrote gebufferde zoete plas in laagveen- of zeekleigebied, maar ook in de duinen en in de vorm van afgesloten zeearmen. Het water wordt gevoed door regen, grondwater en/of instromend oppervlaktewater. De waterstand kan tot wel 1m fluctueren, waardoor er (grote) vloedvlaktes ontstaan. De bodem bestaat uit zand, veen en/of klei, met kale oevers in de golfslagzone. Beschermde gebieden: - Vogelrichtlijn Leekstermeergebied (NL_VOG_19) Status: Sterk Veranderd Hydromorfologische herstelmaatregelen die niet uitgevoerd kunnen worden vanwege significante negatieve effecten aan gebruiksfuncties en/of milieu in bredere zin: Maatregelen wel beschouwd, niet uitvoerbaar gebruiksfuncties Milieu in brede zin Scheepvaart, havens, recreatie Activiteiten waarvoor water wordt opgeslagen Waterhuishouding en bescherming tegen overstromingen Overige duurzame activiteiten Flexibel peilbeheer in boezemwateren Fal Fal Fal Tru Fal Fal Motivering per gebruiksfunctie: Gebruiksfunctie: Motivering: Waterhuishouding, bescherming tegen overstromingen, afwatering Door het hanteren van een flexibeler peilbeheer in het boezemwater kunnen in (extreem) natte situaties hogere waterstanden optreden waardoor de kans op overstroming en wateroverlast toe neemt. Een gevolg hiervan is een aanzienlijke schade voor zowel de landbouw als het stedelijk gebied. Omdat het areaal waar schade optreedt door wateroverlast over het algemeen vele hectaren bedraagt, is het verplaatsen van hier gelegen gebruiksfuncties alleen tegen onevenredig hoge kosten mogelijk. De scheepvaart vraagt eveneens om een sterk gereguleerd peil. Zowel een te laag peil (i.v.m. minimale diepte voor bevaarbaarheid) als een te hoog peil (i.v.m. voldoende hoogte voor passeerbaarheid kruisende infrastructuur) leiden ertoe dat de scheepvaart in mogelijkheden wordt beperkt. Het op andere wijze vervoeren van producten is noodzakelijk als de functie scheepvaart niet meer kan worden vervuld. Dit heeft per saldo veelal negatieve effecten voor het milieu. Beschouwde alternatieven: Alternatieven voor de ingrepen die hebben geleid tot het sterk veranderde karakter van het waterlichaam zijn beschouwd, maar deze zijn verworpen om de volgende reden(en): - onevenredig hoge kosten - technisch onhaalbaar Naam waterlichaam: Leekstermeer Code waterlichaam: NL34M109 pagina 199 van 271

200 2. Belastingen en effecten van menselijke activiteiten Voor de analyse van een waterlichaam wordt gebruik gemaakt van de DPSIR methode: Drivers - Pressures - State - Impact - Responses. Bepaalde functies (D) zorgen voor een belasting (P) die invloed heeft op de toestand (S) en het functioneren van het waterlichaam (I), die vragen om een respons (R) via maatregelen en/of toepassing van een uitzondering. Dit blok beschrijft de significante belastingen (D) op het waterlichaam en geeft informatie over de effecten ervan (P). Bij de volgende onderdelen komen S, I en R aan bod. Menselijke activiteiten en effecten Hoofdgroep Belasting Functie Effect diffuse bronnen Atmosferische depostitie Overig Belasting met stikstof (N) en fosfaat (P) diffuse bronnen Landbouwactiviteiten Landbouw Belasting met stikstof (N) en fosfaat (P) Zie: Kaderrichtlijn water bij Waterschap Noorderzijlvest Achtergronddocumenten per waterlichaam. Planperiode September Doelen en toestand Dit onderdeel beschrijft doelen en toestand (S) van het waterlichaam. Daarbij wordt gemotiveerd indien wordt afgeweken van nationaal vastgestelde doelen en de toestand achteruit gaat. Duidelijk wordt voor welke biologische groepen en stoffen het waterlichaam niet voldoet (I). Chemische toestand Normoverschrijding Rapportage toestand 2014 Prognose 2021 (geen normoverschrijdingen) (geen normoverschrijdingen) Motivering chemische toestand: Stikstof en doorzicht: aanvullende maatregelen na watersysteemanalyse zullen tot een e beoordeling komen. Dit aanvullend onderzoek vindt plaats in de planperiode De maatregelen zullen plaatsvinden in De verwachting is dat wordt voldaan na Fosfaat: De prognose voor 2027 is, mits er aanvullende maatregelen worden getroffen. Naam waterlichaam: Leekstermeer Code waterlichaam: NL34M109 pagina 200 van 271

201 Ecologische toestand Biologie GEP Prognose 2021 Macrofauna (EKR) 0,60 ontoereiken Overige waterflora (EKR) 0,60 E-slecht ontoereiken matig Vis (EKR) 0,40 ontoereiken E-slecht matig Fytoplankton (EKR) 0,60 ontoereiken ontoereiken Algemeen fysische chemie Fosfor totaal (zomergemiddelde) (mg P/l) 0,09 ontoereiken matig Stikstof totaal (zomergemiddelde) (mg N/l) 1,30 ontoereiken ontoereiken matig DIN (winterperiode) (mg N/l) Zoutgehalte (zomergemiddelde) (mg Cl/l) 200 Temperatuur (max. waarde) (gr.c) 25,0 Zuurgraad (zomergemiddelde) (-) 5,5-8,5 Zuurstofverzadiging(sgraad)(zomergemiddelde) (%) Doorzicht (zomergemiddelde) (m) 0,90 ontoereiken E-slecht matig Legenda: blauw = zeer groen = geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht leeg = geen gegevens : deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Afhankelijk van het type KRW-waterlichaam dat gebruikt is voor de toestandsbeoordeling (het doeltype, hier M14) zijn bepaalde maatlatten niet van toepassing. Deze maatlatten zijn met in de toestandskolommen gemarkeerd. Specifiek verontreinigende stoffen Normoverschrijding Rapportage toestand 2014 (geen normoverschrijdingen) Motivering ecologische toestand: Vissen: de verschuiving in de toestandbeoordeling (van matig in 2009 naar slecht in ) wordt veroorzaakt door de gewijzigde maatlat van het kwaliteitselement vis. De toestand in het veld is niet gewijzigd, er is geen sprake van achteruitgang. Huidige slechte toestand ten gevolge van hoog aandeel brasem en laag aandeel rheofielen; om dit te verbeteren zijn maatregelen voorzien, respectievelijk terugdringen fosfaatbelasting (zie maatregelen) en optrekbaarheid verbeteren (vispassages). Het kost tijd voordat de visstand (o.a. soortensamenstelling) voldoende is gewijzigd voor een EKR-verbetering. Vandaar de prognose 'matig' voor De parameter fytoplankton laat een duidelijke verbetering zien, naar een score 'matig' in Om deze reden is de prognose voor Naam waterlichaam: Leekstermeer Code waterlichaam: NL34M109 pagina 201 van 271

202 Eindoordeel Chemie Totaal C-voldoet C-voldoet Ecologie Totaal E-slecht E-slecht Biologie E-slecht E-slecht Fysische chemie ontoereiken E-slecht Specifiek verontreinigende stoffen C-voldoet nie C-voldoet Legenda: - Chemie: blauw = /voldoet rood = niet /voldoet niet - Ecologie: blauw = zeer groen = /voldoet geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht/voldoet niet : deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. 4. Maatregelen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn (R). Er zijn landelijke en gebiedsgerichte maatregelen. De landelijke maatregelen staan in het maatregelprogramma bij het stroomgebiedbeheerplan. Gebiedsgerichte maatregelen staan hieronder in tabellen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen: 1. maatregelen in SGBP 2009 voor de periode t/m overige maatregelen uitgevoerd in de periode t/m maatregelen gepland voor de periode maatregelen gepland voor de periode Verder is aangegeven wanneer een maatregel is gericht op de opgave op grond van een beschermd gebied. Maatregelen opgevoerd in SGBP 2009 voor de periode t/m 2015 Aanleg vispassages vispasseerbaar maken kunstwerk Waterschap Noorderzijlvest 2 stuks Voortgang: stuks Motivering: Uitgevoerd: 2 Beleidsdoelstelling Motivatie: Toe te voegen vanwege herziening vispassages in dit gebied Afkoppelopgave gemeente Noordenveld afkoppelen verhard oppervlak Gemeente Noordenveld Voortgang: ha Motivering: In uitvoering: 2 Uitgevoerd: 4,2 6,2 ha Naam waterlichaam: Leekstermeer Code waterlichaam: NL34M109 pagina 202 van 271

203 Maatregelen gepland voor de periode Afwenteling in beeld 1 stuks uitvoeren onderzoek Waterschap Noorderzijlvest Andere richtlijn: Vogelrichtlijn Verkenning vermindering windwerking Leekstermeer 1 stuks overige inrichtingsmaatregelen Waterschap Noorderzijlvest Andere richtlijn: Vogelrichtlijn Verminderen effect riooloverstort rioolgemaal Rodervaart 1 stuks aanpakken riooloverstorten Waterschap Noorderzijlvest Andere richtlijn: Uitwerking Beekdalenvisie Drenthe ) stuks overige beheermaatregelen Waterschap Noorderzijlvest Andere richtlijn: Vogelrichtlijn ) in totaal 1 stuks voor meerdere waterlichamen. Andere richtlijn: Verminderen emissie nutriënten en gewasbeschermingsmiddelen landbouw en natuur verminderen emissie nutriënten landbouw Waterschap Noorderzijlvest ) stuks ) in totaal 1 stuks voor meerdere waterlichamen. Ten behoeve van vermindering emissies nutriënten en gewasbeschermingsmiddelen 5. Toepassing uitzonderingen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn, maar er kan ook van een uitzondering gebruik gemaakt worden (R). De KRW biedt ruimte om af te wijken van de doelen. Zo kan de realisatie van doelen worden gefaseerd en kunnen doelen worden verlaagd. Ook mag rekening worden gehouden met bepaalde nieuwe ontwikkelingen. Dit alles moet wel passen binnen de randvoorwaarden van de richtlijn. Het gebruik van deze uitzonderingen en de motiveringen hierbij worden hier weergegeven. Fasering van doelbereik tot na 2021 Voor alle stoffen en kwaliteitselementen waarvoor in onderdeel '3. Status, doelen en toestand' is aangegeven dat de prognose voor 2021 niet "" is, is fasering aan de orde. Motiveringsgrond Technisch onhaalbaar Kwaliteitselement stikstof totaal, Overige waterflora, fosfor totaal, Prioritaire stoffen - niet-ubiquitair, Doorzicht Naam waterlichaam: Leekstermeer Code waterlichaam: NL34M109 pagina 203 van 271

204 Motivering per motiveringsgrond: Technisch onhaalbaar Voor het Leekstermeer is een watersysteemanalyse uitgevoerd in de periode tot Deze watersysteemanalyse heeft een set effectieve maatregelen opgeleverd. De uitvoering van maatregelen voor het bereiken van KRW-doelen staat meestal niet op zichzelf, ook andere (water) opgaven dienen te worden gerealiseerd. Andere (water)opgaven kennen niet altijd dezelfde programmering als de gewenste uitvoering voor de KRW. Om te voorkomen dat onevenredig hoge kosten in deze planperiode moeten worden gemaakt, wordt ervoor gekozen om de KRW-maatregelen in samenhang met andere maatregelen uit te voeren. Het gevolg hiervan is dat de gecombineerde maatregelen pas in de volgende planperiode kunnen worden afgerond. In het geval van stikstof en fosfor gaat het om de maatregelen die uitgevoerd worden binnen het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW). De verwachting is dat de waterflora en visstand zich ook positief heeft ontwikkeld tot de doelstelling in 2027, nadat de nutriënten op orde zijn gebracht. Voor de concentratie fluorantheen geldt dat deze volledig bepaald wordt door generiek beleid. Doelverlaging Conform beleidsafspraken wordt voor 2021 niet overgegaan tot doelverlaging. Tijdelijke achteruitgang Wordt er beroep gedaan op art. 4.6 KRW m.b.t. tijdelijke achteruitgang? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.6 KRW. Nieuwe ontwikkelingen Wordt er beroep gedaan op art. 4.7 KRW m.b.t. nieuwe veranderingen in fysische omstandigheden van het waterlichaam? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.7 KRW. Naam waterlichaam: Leekstermeer Code waterlichaam: NL34M109 pagina 204 van 271

205 Factsheet: NL34M110 Maren-DG Fivelingo De informatie die in deze factsheet wordt weergegeven is bijgewerkt tot en met het moment van het aanmaken van deze factsheet, zoals vermeld in de voettekst. Deze factsheet is een werkversie ten behoeve van eigen gebruik door de waterbeheerder. Hoewel waterbeheerders en Informatiehuis Water alles in het werk gesteld hebben om de meest actuele gegevens in deze factsheet te verwerken, kan niet worden uitgesloten dat de factsheet onjuiste of onvolledige informatie bevat. 1. Basisgegevens Dit onderdeel beschrijft de kenmerken en de status van het waterlichaam en geeft informatie over de beschermde gebieden, die een relatie met het waterlichaam hebben. Naam: Maren-DG Fivelingo Code: NL34M110 Deelstroomgebied: Waterbeheerder: Provincies: Gemeenten: Eems Waterschap Noorderzijlvest Provincie Groningen Type: Appingedam, Delfzijl, Eemsmond, Loppersum Status: M3 (Gebufferde (regionale) kanalen) Kunstmatig Wateronttrekking t.b.v. menselijke consumptie: Nee Karakterschets: Gegraven kanalen of vergraven voormalige wadgeulen ten behoeve van afwatering in noord-oost Groningen (Fivelingo). Zeekleigebied met water waarvan het zoutgehalte redelijk constant tot sterk wisselend is. Het profiel van de watergang is rechthoekig of trapeziumvormig met abrupte overgangen van land naar water. Naam waterlichaam: Maren-DG Fivelingo Code waterlichaam: NL34M110 pagina 205 van 271

206 Beschermde gebieden: Er zijn geen relevante beschermde gebieden voor dit waterlichaam. Status: Kunstmatig Het waterlichaam is door mensen gegraven op een plaats waar voorheen geen water was. 2. Belastingen en effecten van menselijke activiteiten Voor de analyse van een waterlichaam wordt gebruik gemaakt van de DPSIR methode: Drivers - Pressures - State - Impact - Responses. Bepaalde functies (D) zorgen voor een belasting (P) die invloed heeft op de toestand (S) en het functioneren van het waterlichaam (I), die vragen om een respons (R) via maatregelen en/of toepassing van een uitzondering. Dit blok beschrijft de significante belastingen (D) op het waterlichaam en geeft informatie over de effecten ervan (P). Bij de volgende onderdelen komen S, I en R aan bod. Menselijke activiteiten en effecten Hoofdgroep Belasting Functie Effect diffuse bronnen Landbouwactiviteiten Landbouw Belasting met stikstof (N) en fosfaat (P) regulering waterbeweging Dammen, dijken, kribben en stuwen - anders / overig Waterhuishouding (overig) Harde en steile overgangen tussen water en oever waardoor groei van waterplanten wordt belemmerd. Zie: Kaderrichtlijn water bij Waterschap Noorderzijlvest Achtergronddocumenten per waterlichaam. Planperiode September Doelen en toestand Dit onderdeel beschrijft doelen en toestand (S) van het waterlichaam. Daarbij wordt gemotiveerd indien wordt afgeweken van nationaal vastgestelde doelen en de toestand achteruit gaat. Duidelijk wordt voor welke biologische groepen en stoffen het waterlichaam niet voldoet (I). Chemische toestand Normoverschrijding Rapportage toestand 2014 Prognose 2021 (geen normoverschrijdingen) (geen normoverschrijdingen) Motivering chemische toestand: Fosfaat: De prognose voor 2027 is, mits er vanuit de landbouw aanvullende maatregelen worden getroffen. Fosfaat heeft een dalende trend. In 2011 voldeed deze parameter aan de norm. Zicht: de prognose is, mits er vanuit de landbouw aanvullende maatregelen worden getroffen. Doorzicht volgt fosfaat. Chloride: norm past bij een brakwatertype. In de praktijk wordt dit waterlichaam gevoed met zoet boezemwater, waardoor deze norm niet haalbaar is. Naam waterlichaam: Maren-DG Fivelingo Code waterlichaam: NL34M110 pagina 206 van 271

207 Ecologische toestand Biologie GEP Prognose 2021 Macrofauna (EKR) 0,60 matig Overige waterflora (EKR) 0,60 Vis (EKR) 0,75 Fytoplankton (EKR) 0,60 Algemeen fysische chemie Fosfor totaal (zomergemiddelde) (mg P/l) 0,22 E-slecht ontoereiken matig Stikstof totaal (zomergemiddelde) (mg N/l) 3,00 DIN (winterperiode) (mg N/l) Zoutgehalte (zomergemiddelde) (mg Cl/l) 400 ontoereiken Temperatuur (max. waarde) (gr.c) 25,0 Zuurgraad (zomergemiddelde) (-) 5,5-8,5 Zuurstofverzadiging(sgraad)(zomergemiddelde) (%) Doorzicht (zomergemiddelde) (m) 0,60 Legenda: blauw = zeer groen = geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht leeg = geen gegevens : deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Afhankelijk van het type KRW-waterlichaam dat gebruikt is voor de toestandsbeoordeling (het doeltype, hier M3) zijn bepaalde maatlatten niet van toepassing. Deze maatlatten zijn met in de toestandskolommen gemarkeerd. Specifiek verontreinigende stoffen Normoverschrijding Rapportage toestand 2014 (geen normoverschrijdingen) Motivering ecologische toestand: Door extensiveren maaibeheer wordt verwacht dat de macrofyten zich beter kunnen ontwikkelen wat een positief effect heeft op vis en overige waterflora. Macrofauna en Fytoplankton worden voor de beoordeling niet meer meegenomen in 2014, waterlichaam Maren DG Fivelingo is alleen OM monitoring waarbij vis en macrofyten als parameter zijn opgegeven. Naam waterlichaam: Maren-DG Fivelingo Code waterlichaam: NL34M110 pagina 207 van 271

208 Eindoordeel Chemie Totaal C-voldoet C-voldoet Ecologie Totaal Biologie Fysische chemie E-slecht Specifiek verontreinigende stoffen C-voldoet nie C-voldoet Legenda: - Chemie: blauw = /voldoet rood = niet /voldoet niet - Ecologie: blauw = zeer groen = /voldoet geel = matig oranje = ontoereikend : deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. rood = slecht/voldoet niet De typering per waterlichaam is in 2006 vastgesteld op basis van de destijds beschikbare maatlatten voor natuurlijke wateren. Veel wateren zijn bij Noorderzijlvest echter door mensen gemaakt of sterk veranderd, waardoor ze niet als een natuurlijk water zijn te beschouwen. Daarom is destijds gekozen om het best gelijkende natuurlijke watertype toe te kennen (type M14). Inmiddels zijn ook voor niet-natuurlijke wateren bijbehorende maatlatten ontwikkeld. Deze typen passen beter bij de geomorfologische eigenschappen van het waterlichaam dan het type dat in het verleden is toegekend. Omdat waterschap Noorderzijlvest een realistisch beeld wil geven van zowel het karakter als de waterkwaliteit is besloten de toegekende typering aan te passen in het type M is gebaseerd op M14 typering is gebaseerd op M3 typering. Naam waterlichaam: Maren-DG Fivelingo Code waterlichaam: NL34M110 pagina 208 van 271

209 4. Maatregelen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn (R). Er zijn landelijke en gebiedsgerichte maatregelen. De landelijke maatregelen staan in het maatregelprogramma bij het stroomgebiedbeheerplan. Gebiedsgerichte maatregelen staan hieronder in tabellen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen: 1. maatregelen in SGBP 2009 voor de periode t/m overige maatregelen uitgevoerd in de periode t/m maatregelen gepland voor de periode maatregelen gepland voor de periode Verder is aangegeven wanneer een maatregel is gericht op de opgave op grond van een beschermd gebied. Maatregelen opgevoerd in SGBP 2009 voor de periode t/m 2015 Aanleg natuurvriendelijk oever (incl. paaiplaatsen) buiten EHS verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water Waterschap Noorderzijlvest Voortgang: km Motivering: In uitvoering: 1,2 Uitgevoerd: 4,4 Beleidsdoelstelling Afkoppelopgave gemeente Eemsmond afkoppelen verhard oppervlak Gemeente X Voortgang: ha Motivering: Uitgevoerd: 0,27 Natuurvriendelijk schonen uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer Waterschap Noorderzijlvest Voortgang: km Motivering: In uitvoering: 9 Uitgevoerd: 9 Beleidsdoelstelling Vispasseerbaar maken Wortelpot-stuw vispasseerbaar maken kunstwerk Waterschap Noorderzijlvest Voortgang: stuks Motivering: Uitgevoerd: 1 Huidig beleid 5,6 km 0,27 ha 18 km 1 stuks Naam waterlichaam: Maren-DG Fivelingo Code waterlichaam: NL34M110 pagina 209 van 271

210 Maatregelen gepland voor de periode Andere richtlijn: Andere richtlijn: Bodemstructuurverbetering en waterbeheer verminderen emissie nutriënten landbouw Waterschap Noorderzijlvest ) stuks ) in totaal 1 stuks voor meerdere waterlichamen. Maatregel tevens ter vermindering emissies gewasbeschermingsmiddelen naar oppervlaktewater Vermindering emissie nutriënten en gewasbeschermingsmiddelen landbouw en natuur verminderen emissie nutriënten landbouw Waterschap Noorderzijlvest ) stuks ) in totaal 1 stuks voor meerdere waterlichamen. Maatregel tevens ter vermindering emissies gewasbeschermingsmiddelen naar oppervlaktewater Vermindering erfafspoeling ) stuks verminderen emissie nutriënten landbouw Waterschap Noorderzijlvest Andere richtlijn: ) in totaal 1 stuks voor meerdere waterlichamen. 5. Toepassing uitzonderingen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn, maar er kan ook van een uitzondering gebruik gemaakt worden (R). De KRW biedt ruimte om af te wijken van de doelen. Zo kan de realisatie van doelen worden gefaseerd en kunnen doelen worden verlaagd. Ook mag rekening worden gehouden met bepaalde nieuwe ontwikkelingen. Dit alles moet wel passen binnen de randvoorwaarden van de richtlijn. Het gebruik van deze uitzonderingen en de motiveringen hierbij worden hier weergegeven. Fasering van doelbereik tot na 2021 Voor alle stoffen en kwaliteitselementen waarvoor in onderdeel '3. Status, doelen en toestand' is aangegeven dat de prognose voor 2021 niet "" is, is fasering aan de orde. Motiveringsgrond Natuurlijke omstandigheden Technisch onhaalbaar Kwaliteitselement fosfor totaal Macrofauna-kwaliteit, fosfor totaal, Prioritaire stoffen - niet-ubiquitair Naam waterlichaam: Maren-DG Fivelingo Code waterlichaam: NL34M110 pagina 210 van 271

211 Motivering per motiveringsgrond: Natuurlijke omstandigheden Het betreft hier een combinatie van nalevering/aanlevering van fosfor waardoor trager of geen effect op treed na de genomen inrichtingsmaatregelen (NVO's) op concentraties van fosfor en het kwaliteitselement macrofauna. Technisch onhaalbaar De concentraties van de landbouwstoffen zoals fosfor worden vooral bepaald door generiek beleid. Daarnaast dienen in de regio specifieke maatregelen genomen te worden. De uitvoering van inrichtingsmaatregelen door het waterschap voor het bereiken van KRW-doelen staat meestal niet op zichzelf, ook andere (water) opgaven dienen te worden gerealiseerd. Emissie verminderende maatregelen zullen op initiatief van de landbouwsector worden uitgevoerd. In het geval van boven benoemde stoffen gaat het om de maatregelen die uitgevoerd worden op initiatief van de agrarische sector binnen het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW). Dit programma zal zorgdragen voor de resterende waterkwaliteitsopgaven binnen Nederland. De regionale waterbeheerders zullen hierin participeren. Deze emissiebeperkende maatregelen zijn noodzakelijk om de inrichtingsmaatregelen effectief te laten zijn. Deze emissiebeperkende maatregelen worden in de periode uitgevoerd. Na toepassing van de emissiebeperkende maatregelen zal het effect vertraagd zichtbaar worden in verlaagde concentraties stoffen. De verwachting is dat na 2021, uiterlijk in 2027 de doelen voor fosfor en macrofauna bereikt zullen zijn. Voor de concentratie fluorantheen geldt dat deze volledig bepaald wordt door generiek beleid. Doelverlaging Conform beleidsafspraken wordt voor 2021 niet overgegaan tot doelverlaging. Tijdelijke achteruitgang Wordt er beroep gedaan op art. 4.6 KRW m.b.t. tijdelijke achteruitgang? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.6 KRW. Nieuwe ontwikkelingen Wordt er beroep gedaan op art. 4.7 KRW m.b.t. nieuwe veranderingen in fysische omstandigheden van het waterlichaam? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.7 KRW. Naam waterlichaam: Maren-DG Fivelingo Code waterlichaam: NL34M110 pagina 211 van 271

212 Factsheet: NL34M111 Maren-DG Reitdiep De informatie die in deze factsheet wordt weergegeven is bijgewerkt tot en met het moment van het aanmaken van deze factsheet, zoals vermeld in de voettekst. Deze factsheet is een werkversie ten behoeve van eigen gebruik door de waterbeheerder. Hoewel waterbeheerders en Informatiehuis Water alles in het werk gesteld hebben om de meest actuele gegevens in deze factsheet te verwerken, kan niet worden uitgesloten dat de factsheet onjuiste of onvolledige informatie bevat. 1. Basisgegevens Dit onderdeel beschrijft de kenmerken en de status van het waterlichaam en geeft informatie over de beschermde gebieden, die een relatie met het waterlichaam hebben. Naam: Maren-DG Reitdiep Code: NL34M111 Deelstroomgebied: Waterbeheerder: Provincies: Gemeenten: Rijn Noord Waterschap Noorderzijlvest Provincie Groningen Type: Status: Bedum, De Marne, Eemsmond, Loppersum, Winsum M3 (Gebufferde (regionale) kanalen) Kunstmatig Wateronttrekking t.b.v. menselijke consumptie: Nee Karakterschets: Afwateringskanalen of vergraven voormalige wadgeulen in noord Groningen. Zeekleigebied met water met een redelijk constant tot sterk wisselend zoutgehalte. Het profiel van de watergangen is rechthoekig of trapeziumvormig met abrupte overgangen van land naar water. Naam waterlichaam: Maren-DG Reitdiep Code waterlichaam: NL34M111 pagina 212 van 271

213 Beschermde gebieden: Er zijn geen relevante beschermde gebieden voor dit waterlichaam. Status: Kunstmatig Het waterlichaam is door mensen gegraven op een plaats waar voorheen geen water was. 2. Belastingen en effecten van menselijke activiteiten Voor de analyse van een waterlichaam wordt gebruik gemaakt van de DPSIR methode: Drivers - Pressures - State - Impact - Responses. Bepaalde functies (D) zorgen voor een belasting (P) die invloed heeft op de toestand (S) en het functioneren van het waterlichaam (I), die vragen om een respons (R) via maatregelen en/of toepassing van een uitzondering. Dit blok beschrijft de significante belastingen (D) op het waterlichaam en geeft informatie over de effecten ervan (P). Bij de volgende onderdelen komen S, I en R aan bod. Menselijke activiteiten en effecten Hoofdgroep Belasting Functie Effect puntbronnen Rioolwaterzuiveringsinstallatie s Afvalwaterzuivering Vermindering nutrienten en metalen vrachten diffuse bronnen Landbouwactiviteiten Landbouw Belasting met stikstof (N) en fosfaat (P) regulering waterbeweging Dammen, dijken, kribben en stuwen - anders / overig Waterhuishouding (overig) Harde en steile overgangen tussen water en oever waardoor groei van waterplanten wordt belemmerd. Zie: Kaderrichtlijn water bij Waterschap Noorderzijlvest Achtergronddocumenten per waterlichaam. Planperiode September Doelen en toestand Dit onderdeel beschrijft doelen en toestand (S) van het waterlichaam. Daarbij wordt gemotiveerd indien wordt afgeweken van nationaal vastgestelde doelen en de toestand achteruit gaat. Duidelijk wordt voor welke biologische groepen en stoffen het waterlichaam niet voldoet (I). Chemische toestand Normoverschrijding Rapportage toestand 2014 Prognose 2021 (geen normoverschrijdingen) (geen normoverschrijdingen) Motivering chemische toestand: Fosfaat: prognose is voor na 2021, mits er vanuit de landbouw aanvullende maatregelen worden getroffen. Zicht: de prognose is, mits er vanuit de landbouw aanvullende maatregelen worden getroffen. Doorzicht volgt fosfaat. Naam waterlichaam: Maren-DG Reitdiep Code waterlichaam: NL34M111 pagina 213 van 271

214 Ecologische toestand Biologie GEP Prognose 2021 Macrofauna (EKR) 0,60 matig Overige waterflora (EKR) 0,60 ontoereiken matig Vis (EKR) 0,70 Fytoplankton (EKR) 0,60 Algemeen fysische chemie Fosfor totaal (zomergemiddelde) (mg P/l) 0,25 E-slecht E-slecht matig Stikstof totaal (zomergemiddelde) (mg N/l) 3,00 DIN (winterperiode) (mg N/l) Zoutgehalte (zomergemiddelde) (mg Cl/l) 300 ontoereiken E-slecht Temperatuur (max. waarde) (gr.c) 25,0 Zuurgraad (zomergemiddelde) (-) 5,5-8,5 Zuurstofverzadiging(sgraad)(zomergemiddelde) (%) Doorzicht (zomergemiddelde) (m) 0,60 E-slecht ontoereiken Legenda: blauw = zeer groen = geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht leeg = geen gegevens : deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Afhankelijk van het type KRW-waterlichaam dat gebruikt is voor de toestandsbeoordeling (het doeltype, hier M3) zijn bepaalde maatlatten niet van toepassing. Deze maatlatten zijn met in de toestandskolommen gemarkeerd. Specifiek verontreinigende stoffen Normoverschrijding Rapportage toestand 2014 (geen normoverschrijdingen) Motivering ecologische toestand: Overige waterflora: de verschuiving in de toestandbeoordeling (van matig in 2009 naar ontoereikend in ) wordt veroorzaakt door de gewijzigde maatlat van ditkwaliteitselement. De toestand in het veld is niet gewijzigd, er is geen sprake van achteruitgang. Door extensiveren maaibeheer wordt verwacht dat de macrofyten zich beter kunnen ontwikkelen wat een positief effect heeft op vis en overige waterflora. De huidige te hoge fosfaatgehalten vormen echter mogelijk een belemmering voor de ontwikkeling van de macrofyten. Vandaar de prognose 'matig'. Macrofauna en Fytoplankton worden voor de beoordeling niet meer meegenomen in 2014, waterlichaam Maren DG-Reitdiep is alleen OM monitoring waarbij vis en macrofyten als parameter zijn opgegeven. Naam waterlichaam: Maren-DG Reitdiep Code waterlichaam: NL34M111 pagina 214 van 271

215 Eindoordeel Chemie Totaal C-voldoet C-voldoet Ecologie Totaal ontoereiken Biologie ontoereiken Fysische chemie E-slecht E-slecht Specifiek verontreinigende stoffen C-voldoet nie C-voldoet Legenda: - Chemie: blauw = /voldoet rood = niet /voldoet niet - Ecologie: blauw = zeer groen = /voldoet geel = matig oranje = ontoereikend : deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. rood = slecht/voldoet niet De typering per waterlichaam is in 2006 vastgesteld op basis van de destijds beschikbare maatlatten voor natuurlijke wateren. Veel wateren zijn bij Noorderzijlvest echter door mensen gemaakt of sterk veranderd, waardoor ze niet als een natuurlijk water zijn te beschouwen. Daarom is destijds gekozen om het best gelijkende natuurlijke watertype toe te kennen (type M14). Inmiddels zijn ook voor niet-natuurlijke wateren bijbehorende maatlatten ontwikkeld. Deze typen passen beter bij de geomorfologische eigenschappen van het waterlichaam dan het type dat in het verleden is toegekend. Omdat waterschap Noorderzijlvest een realistisch beeld wil geven van zowel het karakter als de waterkwaliteit is besloten de toegekende typering aan te passen in het type M is gebaseerd op M14 typering is gebaseerd op M3 typering. Naam waterlichaam: Maren-DG Reitdiep Code waterlichaam: NL34M111 pagina 215 van 271

216 4. Maatregelen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn (R). Er zijn landelijke en gebiedsgerichte maatregelen. De landelijke maatregelen staan in het maatregelprogramma bij het stroomgebiedbeheerplan. Gebiedsgerichte maatregelen staan hieronder in tabellen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen: 1. maatregelen in SGBP 2009 voor de periode t/m overige maatregelen uitgevoerd in de periode t/m maatregelen gepland voor de periode maatregelen gepland voor de periode Verder is aangegeven wanneer een maatregel is gericht op de opgave op grond van een beschermd gebied. Maatregelen opgevoerd in SGBP 2009 voor de periode t/m 2015 Aanleg natuurvriendelijke oevers incl. paaigebieden buiten EHS verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water Waterschap Noorderzijlvest Voortgang: km Motivering: Uitgevoerd: 9 Beleidsdoelstelling 9 km Aanleg NVO's inclusief paaiplaatsen verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water Waterschap Noorderzijlvest Voortgang: km Motivering: Planvoorbereiding: 3 Uitgevoerd: 0,7 Beleidsdoelstelling Motivatie: Vanuit waterlichaam NOK vanwege splitsing waterlichaam 3,7 km Aanleg vispassages en aanpassen gemaalbediening vispasseerbaar maken kunstwerk Waterschap Noorderzijlvest Voortgang: stuks Motivering: Planvoorbereiding: 3 Uitgevoerd: 4 Huidig beleid 7 stuks Aanpassing RWZI Uithuizermeeden verminderen belasting RWZI Waterschap Noorderzijlvest Voortgang: stuks Motivering: Uitgevoerd: 1 Huidig beleid Motivatie: Rwzi Uithuizen wordt gesaneerd en gekoppeld aan Uithuizermeeden 1 stuks Afkoppelopgave gemeente Eemsmond afkoppelen verhard oppervlak Gemeente Eemsmond Voortgang: ha Motivering: Uitgevoerd: 1,14 1,14 ha Afkoppelopgave gemeente Zuidhorn afkoppelen verhard oppervlak 0,13 ha Naam waterlichaam: Maren-DG Reitdiep Code waterlichaam: NL34M111 pagina 216 van 271

217 Gemeente Zuidhorn Voortgang: ha Motivering: Planvoorbereiding: 0,13 Amoveren rwzi Uithuizen verminderen belasting RWZI Waterschap Noorderzijlvest Voortgang: stuks Motivering: Uitgevoerd: 1 1 stuks Helofytenfilter achter RWZI Uithuizen aanleg zuiveringsmoeras Waterschap Noorderzijlvest Voortgang: ha Motivering: Uitgevoerd: 4 Maatregel uitgevoerd vanwege amoveren rwzi Uithuizen Beleidsdoelstelling 4 ha Inrichting brakwatergebied Deikum overige inrichtingsmaatregelen Terreinbeheerder Groninger Landschap Voortgang: stuks Motivering: Planvoorbereiding: 1 Huidig beleid Natuurvriendelijk schonen / gedifferentieerd onderhoud uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer Waterschap Noorderzijlvest Voortgang: km Motivering: In uitvoering: 13 Uitgevoerd: 13 Beleidsdoelstelling 1 stuks 26 km Natuurvriendelijk schonnen/gedifferentieerd onderhoud uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer Waterschap Noorderzijlvest Voortgang: km Motivering: In uitvoering: 1,5 Uitgevoerd: 2 Beleidsdoelstelling Motivatie: Vanuit waterlichaam NOK vanwege splitsing waterlichaam Verwijderen stuwen verwijderen stuw Waterschap Noorderzijlvest Voortgang: stuks Motivering: Uitgevoerd: 1 Beleidsdoelstelling Motivatie: Vanuit waterlichaam NOK vanwege splitsing waterlichaam. 3,5 km 1 stuks Vispasseerbaar maken gemaal Noordpolderzijl vispasseerbaar maken kunstwerk 1 stuks Waterschap Noorderzijlvest Naam waterlichaam: Maren-DG Reitdiep Code waterlichaam: NL34M111 pagina 217 van 271

218 Voortgang: stuks Motivering: Uitgevoerd: 1 Beleidsdoelstelling Motivatie: Vanuit waterlichaam NOK vanwege splitsing waterlichaam Maatregelen gepland voor de periode Inrichten oevers 21 km Andere richtlijn: verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water Waterschap Noorderzijlvest Andere richtlijn: Andere richtlijn: Verbeteren bodemstructuur en waterbeheer verminderen emissie nutriënten landbouw Waterschap Noorderzijlvest ) stuks ) in totaal 1 stuks voor meerdere waterlichamen. Ten behoeve van vermindering emissies nutriënten, gewasbeschermingsmiddelen en water vasthouden Verminderen emissie nutriënten en gewasbeschermingsmiddelen landbouw en natuur verminderen emissie nutriënten landbouw Waterschap Noorderzijlvest ) stuks ) in totaal 1 stuks voor meerdere waterlichamen. Ten behoeve van vermindering emissies nutriënten en gewasbeschermingsmiddelen Vermindering erfafspoeling ) stuks Andere richtlijn: verminderen emissie nutriënten landbouw Waterschap Noorderzijlvest ) in totaal 1 stuks voor meerdere waterlichamen. 5. Toepassing uitzonderingen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn, maar er kan ook van een uitzondering gebruik gemaakt worden (R). De KRW biedt ruimte om af te wijken van de doelen. Zo kan de realisatie van doelen worden gefaseerd en kunnen doelen worden verlaagd. Ook mag rekening worden gehouden met bepaalde nieuwe ontwikkelingen. Dit alles moet wel passen binnen de randvoorwaarden van de richtlijn. Het gebruik van deze uitzonderingen en de motiveringen hierbij worden hier weergegeven. Fasering van doelbereik tot na 2021 Voor alle stoffen en kwaliteitselementen waarvoor in onderdeel '3. Status, doelen en toestand' is aangegeven dat de prognose voor 2021 niet "" is, is fasering aan de orde. Motiveringsgrond Natuurlijke omstandigheden Technisch onhaalbaar Kwaliteitselement Macrofauna-kwaliteit, fosfor totaal Macrofauna-kwaliteit, fosfor totaal, Prioritaire stoffen - niet-ubiquitair Naam waterlichaam: Maren-DG Reitdiep Code waterlichaam: NL34M111 pagina 218 van 271

219 Motivering per motiveringsgrond: Natuurlijke omstandigheden Er is sprake van een gefaseerde uitvoering van de maatregelen op basis van haalbaarheid en betaalbaarheid. De onderbouwing ervan in beschreven in de Afstemmingsnota Rijn-Noord/Nedereems en de KRW-notitie van waterschap Noorderzijlvest Technisch onhaalbaar De uitvoering van maatregelen voor het bereiken van KRW-doelen staat meestal niet op zichzelf, ook andere (water) opgaven dienen te worden gerealiseerd. Andere (water)opgaven kennen niet altijd dezelfde programmering als de gewenste uitvoering voor de KRW. Om te voorkomen dat onevenredig hoge kosten in deze planperiode moeten worden gemaakt, wordt ervoor gekozen om de KRW-maatregelen in samenhang met andere maatregelen uit te voeren. Het gevolg hiervan is dat de gecombineerde maatregelen pas in de volgende planperiode kunnen worden afgerond. In het geval van stikstof en fosfor gaat het om de maatregelen die uitgevoerd worden binnen het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW). De verwachting is dat de waterflora en macrofauna zich ook positief heeft ontwikkeld tot de doelstelling in 2027, nadat de nutriënten op orde zijn gebracht. Voor de concentratie fluorantheen geldt dat deze volledig bepaald wordt door generiek beleid. Doelverlaging Conform beleidsafspraken wordt voor 2021 niet overgegaan tot doelverlaging. Tijdelijke achteruitgang Wordt er beroep gedaan op art. 4.6 KRW m.b.t. tijdelijke achteruitgang? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.6 KRW. Nieuwe ontwikkelingen Wordt er beroep gedaan op art. 4.7 KRW m.b.t. nieuwe veranderingen in fysische omstandigheden van het waterlichaam? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.7 KRW. Naam waterlichaam: Maren-DG Reitdiep Code waterlichaam: NL34M111 pagina 219 van 271

220 Factsheet: NL34M112 Matslootgebied De informatie die in deze factsheet wordt weergegeven is bijgewerkt tot en met het moment van het aanmaken van deze factsheet, zoals vermeld in de voettekst. Deze factsheet is een werkversie ten behoeve van eigen gebruik door de waterbeheerder. Hoewel waterbeheerders en Informatiehuis Water alles in het werk gesteld hebben om de meest actuele gegevens in deze factsheet te verwerken, kan niet worden uitgesloten dat de factsheet onjuiste of onvolledige informatie bevat. 1. Basisgegevens Dit onderdeel beschrijft de kenmerken en de status van het waterlichaam en geeft informatie over de beschermde gebieden, die een relatie met het waterlichaam hebben. Naam: Matslootgebied Code: NL34M112 Deelstroomgebied: Waterbeheerder: Provincies: Gemeenten: Rijn Noord Waterschap Noorderzijlvest Provincie Groningen, Provincie Drenthe Type: Status: M10 (Laagveen vaarten en kanalen) Kunstmatig Wateronttrekking t.b.v. menselijke consumptie: Groningen (Gr), Grootegast, Leek, Marum, Noordenveld, Zuidhorn Nee Karakterschets: Afwateringskanalen of vaarten in het westelijk deel van Groningen (Westerkwartier). De herkomst van het water is wisselend; periodiek is sprake van stroming. Er is geen scheepsvaart van betekenis. Het profiel van de watergangen is rechthoekig of trapeziumvorming met abrupte overgangen van land naar water. Naam waterlichaam: Matslootgebied Code waterlichaam: NL34M112 pagina 220 van 271

221 Beschermde gebieden: - Vogelrichtlijn Leekstermeergebied (NL_VOG_19) Status: Kunstmatig Het waterlichaam is door mensen gegraven op een plaats waar voorheen geen water was. 2. Belastingen en effecten van menselijke activiteiten Voor de analyse van een waterlichaam wordt gebruik gemaakt van de DPSIR methode: Drivers - Pressures - State - Impact - Responses. Bepaalde functies (D) zorgen voor een belasting (P) die invloed heeft op de toestand (S) en het functioneren van het waterlichaam (I), die vragen om een respons (R) via maatregelen en/of toepassing van een uitzondering. Dit blok beschrijft de significante belastingen (D) op het waterlichaam en geeft informatie over de effecten ervan (P). Bij de volgende onderdelen komen S, I en R aan bod. Menselijke activiteiten en effecten Hoofdgroep Belasting Functie Effect diffuse bronnen Landbouwactiviteiten Landbouw Belasting met stikstof (N) en fosfaat (P) diffuse bronnen Atmosferische depostitie Overig Belasting met stikstof (N) en fosfaat (P) regulering waterbeweging Dammen, dijken, kribben en stuwen - anders / overig Waterhuishouding (overig) Harde en steile overgangen tussen water en oever waardoor groei van waterplanten wordt belemmerd. Zie: Kaderrichtlijn water bij Waterschap Noorderzijlvest Achtergronddocumenten per waterlichaam. Planperiode September Doelen en toestand Dit onderdeel beschrijft doelen en toestand (S) van het waterlichaam. Daarbij wordt gemotiveerd indien wordt afgeweken van nationaal vastgestelde doelen en de toestand achteruit gaat. Duidelijk wordt voor welke biologische groepen en stoffen het waterlichaam niet voldoet (I). Chemische toestand Normoverschrijding Rapportage toestand 2014 Prognose 2021 (geen normoverschrijdingen) (geen normoverschrijdingen) Motivering chemische toestand: Zicht: de prognose is, mits er vanuit de landbouw aanvullende maatregelen worden getroffen. Doorzicht volgt fosfaat. Fosfaat voldoet vanaf 2008 aan de norm op een aantal locaties in dit waterlichaam. Gemiddeld genomen (hier gerapporteerd) nog niet. De verwachting is dat fosfaat vanaf 2021 aan de norm zal voldoen. Naam waterlichaam: Matslootgebied Code waterlichaam: NL34M112 pagina 221 van 271

222 Ecologische toestand Biologie GEP Prognose 2021 Macrofauna (EKR) 0,45 ontoereiken Overige waterflora (EKR) 0,49 ontoereiken matig Vis (EKR) 0,49 Fytoplankton (EKR) 0,60 E-slecht Algemeen fysische chemie Fosfor totaal (zomergemiddelde) (mg P/l) 0,15 Stikstof totaal (zomergemiddelde) (mg N/l) 2,80 DIN (winterperiode) (mg N/l) Zoutgehalte (zomergemiddelde) (mg Cl/l) 200 Temperatuur (max. waarde) (gr.c) 25,0 Zuurgraad (zomergemiddelde) (-) 5,5-8,5 Zuurstofverzadiging(sgraad)(zomergemiddelde) (%) Doorzicht (zomergemiddelde) (m) 0,60 Legenda: blauw = zeer groen = geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht leeg = geen gegevens : deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Afhankelijk van het type KRW-waterlichaam dat gebruikt is voor de toestandsbeoordeling (het doeltype, hier M10) zijn bepaalde maatlatten niet van toepassing. Deze maatlatten zijn met in de toestandskolommen gemarkeerd. Specifiek verontreinigende stoffen Normoverschrijding Rapportage toestand 2014 (geen normoverschrijdingen) Motivering ecologische toestand: Door extensiveren maaibeheer wordt verwacht dat de macrofyten zich beter kunnen ontwikkelen wat een positief effect heeft op vis en overige waterflora Macrofauna en Fytoplankton worden voor de beoordeling niet meer meegenomen in 2014, waterlichaam Matslootgebied is alleen OM monitoring waarbij vis en macrofyten als parameter zijn opgegeven. Naam waterlichaam: Matslootgebied Code waterlichaam: NL34M112 pagina 222 van 271

223 Eindoordeel Chemie Totaal C-voldoet C-voldoet Ecologie Totaal E-slecht Biologie E-slecht Fysische chemie Specifiek verontreinigende stoffen C-voldoet nie C-voldoet Legenda: - Chemie: blauw = /voldoet rood = niet /voldoet niet - Ecologie: blauw = zeer groen = /voldoet geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht/voldoet niet : deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. 4. Maatregelen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn (R). Er zijn landelijke en gebiedsgerichte maatregelen. De landelijke maatregelen staan in het maatregelprogramma bij het stroomgebiedbeheerplan. Gebiedsgerichte maatregelen staan hieronder in tabellen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen: 1. maatregelen in SGBP 2009 voor de periode t/m overige maatregelen uitgevoerd in de periode t/m maatregelen gepland voor de periode maatregelen gepland voor de periode Verder is aangegeven wanneer een maatregel is gericht op de opgave op grond van een beschermd gebied. Maatregelen opgevoerd in SGBP 2009 voor de periode t/m 2015 Natuuvriendelijk schonen/gediffrentieerd onderhoud uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer Waterschap Noorderzijlvest Voortgang: km Motivering: In uitvoering: 8 Uitgevoerd: 8 Beleidsdoelstelling Realisatie natuurvriendelijke oever Zuidwending (enkelzijdig) verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water Waterschap Noorderzijlvest Voortgang: km Motivering: In uitvoering: 0,4 Uitgevoerd: 1,6 Beleidsdoelstelling 16 km 2 km Naam waterlichaam: Matslootgebied Code waterlichaam: NL34M112 pagina 223 van 271

224 Maatregelen gepland voor de periode Inrichten oevers 5 km verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water Waterschap Noorderzijlvest Andere richtlijn: Andere richtlijn: Andere richtlijn: Verbeteren bodemstructuur en waterbeheer verminderen emissie nutriënten landbouw Waterschap Noorderzijlvest ) stuks ) in totaal 1 stuks voor meerdere waterlichamen. Ten behoeve van vermindering emissies nutriënten, gewasbeschermingsmiddelen en water vasthouden Verminderen emissie nutriënten en gewasbeschermingsmiddelen landbouw en natuur verminderen emissie nutriënten landbouw Waterschap Noorderzijlvest ) stuks ) in totaal 1 stuks voor meerdere waterlichamen. Ten behoeve van vermindering emissies nutriënten en gewasbeschermingsmiddelen 5. Toepassing uitzonderingen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn, maar er kan ook van een uitzondering gebruik gemaakt worden (R). De KRW biedt ruimte om af te wijken van de doelen. Zo kan de realisatie van doelen worden gefaseerd en kunnen doelen worden verlaagd. Ook mag rekening worden gehouden met bepaalde nieuwe ontwikkelingen. Dit alles moet wel passen binnen de randvoorwaarden van de richtlijn. Het gebruik van deze uitzonderingen en de motiveringen hierbij worden hier weergegeven. Fasering van doelbereik tot na 2021 Voor alle stoffen en kwaliteitselementen waarvoor in onderdeel '3. Status, doelen en toestand' is aangegeven dat de prognose voor 2021 niet "" is, is fasering aan de orde. Motiveringsgrond Technisch onhaalbaar Kwaliteitselement Prioritaire stoffen - niet-ubiquitair Motivering per motiveringsgrond: Technisch onhaalbaar Verwacht wordt dat de inrichtingsmaatregelen een positief effect hebben op de overige waterflora, de doelen zullen uiterlijk in 2027 bereikt worden. Voor de concentratie fluorantheen geldt dat deze volledig bepaald wordt door generiek beleid. Doelverlaging Conform beleidsafspraken wordt voor 2021 niet overgegaan tot doelverlaging. Tijdelijke achteruitgang Wordt er beroep gedaan op art. 4.6 KRW m.b.t. tijdelijke achteruitgang? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.6 KRW. Naam waterlichaam: Matslootgebied Code waterlichaam: NL34M112 pagina 224 van 271

225 Nieuwe ontwikkelingen Wordt er beroep gedaan op art. 4.7 KRW m.b.t. nieuwe veranderingen in fysische omstandigheden van het waterlichaam? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.7 KRW. Naam waterlichaam: Matslootgebied Code waterlichaam: NL34M112 pagina 225 van 271

226 Factsheet: NL34M113 NO Kustpolders De informatie die in deze factsheet wordt weergegeven is bijgewerkt tot en met het moment van het aanmaken van deze factsheet, zoals vermeld in de voettekst. Deze factsheet is een werkversie ten behoeve van eigen gebruik door de waterbeheerder. Hoewel waterbeheerders en Informatiehuis Water alles in het werk gesteld hebben om de meest actuele gegevens in deze factsheet te verwerken, kan niet worden uitgesloten dat de factsheet onjuiste of onvolledige informatie bevat. 1. Basisgegevens Dit onderdeel beschrijft de kenmerken en de status van het waterlichaam en geeft informatie over de beschermde gebieden, die een relatie met het waterlichaam hebben. Naam: NO Kustpolders Code: NL34M113 Deelstroomgebied: Waterbeheerder: Provincies: Gemeenten: Eems Waterschap Noorderzijlvest Provincie Groningen Delfzijl, Eemsmond Type: Status: M30 (Zwak brakke wateren) Kunstmatig Wateronttrekking t.b.v. menselijke consumptie: Nee Karakterschets: Gegraven kanalen of vergraven voormalige wadgeulen ten behoeve van afwatering in de kustpolders in noord-oost Groningen. Zeekleigebied met water met een redelijk constant tot sterk wisselend zoutgehalte. het profiel van de watergang is rechthoekig of trapeziumvormig met abrupte overgangen van land naar water. Naam waterlichaam: NO Kustpolders Code waterlichaam: NL34M113 pagina 226 van 271

227 Beschermde gebieden: Er zijn geen relevante beschermde gebieden voor dit waterlichaam. Status: Kunstmatig Het waterlichaam is door mensen gegraven op een plaats waar voorheen geen water was. 2. Belastingen en effecten van menselijke activiteiten Voor de analyse van een waterlichaam wordt gebruik gemaakt van de DPSIR methode: Drivers - Pressures - State - Impact - Responses. Bepaalde functies (D) zorgen voor een belasting (P) die invloed heeft op de toestand (S) en het functioneren van het waterlichaam (I), die vragen om een respons (R) via maatregelen en/of toepassing van een uitzondering. Dit blok beschrijft de significante belastingen (D) op het waterlichaam en geeft informatie over de effecten ervan (P). Bij de volgende onderdelen komen S, I en R aan bod. Menselijke activiteiten en effecten Hoofdgroep Belasting Functie Effect diffuse bronnen Landbouwactiviteiten Landbouw Belasting met stikstof (N) en fosfaat (P) regulering waterbeweging Dammen, dijken, kribben en stuwen - anders / overig Waterhuishouding (overig) Harde en steile overgangen tussen water en oever waardoor groei van waterplanten wordt belemmerd. Zie: Kaderrichtlijn water bij Waterschap Noorderzijlvest Achtergronddocumenten per waterlichaam. Planperiode September Doelen en toestand Dit onderdeel beschrijft doelen en toestand (S) van het waterlichaam. Daarbij wordt gemotiveerd indien wordt afgeweken van nationaal vastgestelde doelen en de toestand achteruit gaat. Duidelijk wordt voor welke biologische groepen en stoffen het waterlichaam niet voldoet (I). Chemische toestand Normoverschrijding Rapportage toestand 2014 Prognose 2021 (geen normoverschrijdingen) (geen normoverschrijdingen) Motivering chemische toestand: Fosfaat is niet van toepassing voor dit waterlichaam. Naam waterlichaam: NO Kustpolders Code waterlichaam: NL34M113 pagina 227 van 271

228 Ecologische toestand Biologie GEP Prognose 2021 Macrofauna (EKR) 0,45 Overige waterflora (EKR) 0,45 ontoereiken matig Vis (EKR) 0,40 Fytoplankton (EKR) 0,60 Algemeen fysische chemie Fosfor totaal (zomergemiddelde) (mg P/l) Stikstof totaal (zomergemiddelde) (mg N/l) 4,00 DIN (winterperiode) (mg N/l) Zoutgehalte (zomergemiddelde) (mg Cl/l) 750 ontoereiken Temperatuur (max. waarde) (gr.c) 25,0 Zuurgraad (zomergemiddelde) (-) 6,0-9,0 Zuurstofverzadiging(sgraad)(zomergemiddelde) (%) Doorzicht (zomergemiddelde) (m) 0,50 Legenda: blauw = zeer groen = geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht leeg = geen gegevens : deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Afhankelijk van het type KRW-waterlichaam dat gebruikt is voor de toestandsbeoordeling (het doeltype, hier M30) zijn bepaalde maatlatten niet van toepassing. Deze maatlatten zijn met in de toestandskolommen gemarkeerd. Specifiek verontreinigende stoffen Normoverschrijding Rapportage toestand 2014 (geen normoverschrijdingen) Motivering ecologische toestand: Macrofauna en Fytoplankton worden voor de beoordeling niet meer meegenomen in 2014, waterlichaam NO-kustpolders is alleen OM monitoring waarbij vis en macrofyten als parameter zijn opgegeven.. Eindoordeel Chemie Totaal C-voldoet nie C-voldoet Ecologie Totaal ontoereiken Biologie ontoereiken Fysische chemie ontoereiken Specifiek verontreinigende stoffen C-voldoet nie C-voldoet Naam waterlichaam: NO Kustpolders Code waterlichaam: NL34M113 pagina 228 van 271

229 Legenda: - Chemie: blauw = /voldoet rood = niet /voldoet niet - Ecologie: blauw = zeer groen = /voldoet geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht/voldoet niet : deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Naam waterlichaam: NO Kustpolders Code waterlichaam: NL34M113 pagina 229 van 271

230 4. Maatregelen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn (R). Er zijn landelijke en gebiedsgerichte maatregelen. De landelijke maatregelen staan in het maatregelprogramma bij het stroomgebiedbeheerplan. Gebiedsgerichte maatregelen staan hieronder in tabellen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen: 1. maatregelen in SGBP 2009 voor de periode t/m overige maatregelen uitgevoerd in de periode t/m maatregelen gepland voor de periode maatregelen gepland voor de periode Verder is aangegeven wanneer een maatregel is gericht op de opgave op grond van een beschermd gebied. Maatregelen opgevoerd in SGBP 2009 voor de periode t/m 2015 Aanleg natuurvriendelijke oevers inclusief paaiplaatsen verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water Waterschap Noorderzijlvest Voortgang: km Motivering: Planvoorbereiding: 1,5 In uitvoering: 2,2 Beleidsdoelstelling Afkoppelopgave gemeente Eemsmond afkoppelen verhard oppervlak Gemeente X Voortgang: ha Motivering: Uitgevoerd: 0,11 Natuurvriendelijk schonen/gedifferentieerd onderhoud uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer Waterschap Noorderzijlvest Voortgang: km Motivering: In uitvoering: 3,5 Beleidsdoelstelling Verwijderen stuwen verwijderen stuw Waterschap Noorderzijlvest Voortgang: stuks Motivering: Uitgevoerd: 1 Beleidsdoelstelling Vispasseerbaar maken gemaal Spijksterpompen vispasseerbaar maken kunstwerk Waterschap Noorderzijlvest Voortgang: stuks Motivering: Uitgevoerd: 1 Huidig beleid 3,7 km 0,11 ha 3,5 km 1 stuks 1 stuks Naam waterlichaam: NO Kustpolders Code waterlichaam: NL34M113 pagina 230 van 271

231 Maatregelen gepland voor de periode Andere richtlijn: Andere richtlijn: Bodemstructuurverbetering en waterbeheer verminderen emissie nutriënten landbouw Waterschap Noorderzijlvest ) stuks ) in totaal 1 stuks voor meerdere waterlichamen. Maatregel tevens ter vermindering emissies gewasbeschermingsmiddelen naar oppervlaktewater Vermindering emissie nutriënten en gewasbeschermingsmiddelen landbouw en natuur verminderen emissie nutriënten landbouw Waterschap Noorderzijlvest ) stuks ) in totaal 1 stuks voor meerdere waterlichamen. Maatregel tevens ter vermindering emissies gewasbeschermingsmiddelen naar oppervlaktewater Vermindering erfafspoeling ) stuks verminderen emissie nutriënten landbouw Waterschap Noorderzijlvest Andere richtlijn: ) in totaal 1 stuks voor meerdere waterlichamen. 5. Toepassing uitzonderingen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn, maar er kan ook van een uitzondering gebruik gemaakt worden (R). De KRW biedt ruimte om af te wijken van de doelen. Zo kan de realisatie van doelen worden gefaseerd en kunnen doelen worden verlaagd. Ook mag rekening worden gehouden met bepaalde nieuwe ontwikkelingen. Dit alles moet wel passen binnen de randvoorwaarden van de richtlijn. Het gebruik van deze uitzonderingen en de motiveringen hierbij worden hier weergegeven. Fasering van doelbereik tot na 2021 Voor alle stoffen en kwaliteitselementen waarvoor in onderdeel '3. Status, doelen en toestand' is aangegeven dat de prognose voor 2021 niet "" is, is fasering aan de orde. Motiveringsgrond Technisch onhaalbaar Kwaliteitselement Prioritaire stoffen - niet-ubiquitair Motivering per motiveringsgrond: Technisch onhaalbaar Verwacht wordt dat de inrichtingsmaatregelen een positief effect hebben op de overige waterflora, de doelen zullen uiterlijk in 2027 bereikt worden. Voor de concentratie fluorantheen geldt dat deze volledig bepaald wordt door generiek beleid. Doelverlaging Conform beleidsafspraken wordt voor 2021 niet overgegaan tot doelverlaging. Tijdelijke achteruitgang Wordt er beroep gedaan op art. 4.6 KRW m.b.t. tijdelijke achteruitgang? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.6 KRW. Naam waterlichaam: NO Kustpolders Code waterlichaam: NL34M113 pagina 231 van 271

232 Nieuwe ontwikkelingen Wordt er beroep gedaan op art. 4.7 KRW m.b.t. nieuwe veranderingen in fysische omstandigheden van het waterlichaam? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.7 KRW. Naam waterlichaam: NO Kustpolders Code waterlichaam: NL34M113 pagina 232 van 271

233 Factsheet: NL34M114 Paterswoldsemeer De informatie die in deze factsheet wordt weergegeven is bijgewerkt tot en met het moment van het aanmaken van deze factsheet, zoals vermeld in de voettekst. Deze factsheet is een werkversie ten behoeve van eigen gebruik door de waterbeheerder. Hoewel waterbeheerders en Informatiehuis Water alles in het werk gesteld hebben om de meest actuele gegevens in deze factsheet te verwerken, kan niet worden uitgesloten dat de factsheet onjuiste of onvolledige informatie bevat. 1. Basisgegevens Dit onderdeel beschrijft de kenmerken en de status van het waterlichaam en geeft informatie over de beschermde gebieden, die een relatie met het waterlichaam hebben. Naam: Paterswoldsemeer Code: NL34M114 Deelstroomgebied: Waterbeheerder: Provincies: Gemeenten: Rijn Noord Waterschap Noorderzijlvest Provincie Groningen, Provincie Drenthe Groningen (Gr), Haren, Tynaarlo Type: Status: M27 (Matig grote ondiepe laagveenplassen) Sterk Veranderd Wateronttrekking t.b.v. menselijke consumptie: Nee Naam waterlichaam: Paterswoldsemeer Code waterlichaam: NL34M114 pagina 233 van 271

234 Karakterschets: Ten behoeve van veenwinning ontstaan meer met zeer beperkte peilfluctuaties in een laagveengebied. Het meer is in voordurende ontwikkeling waardoor allerlei opeenvolgende natuurtypen aanwezig zijn, van open water via veen naar bos. De bodem van het meer bestaat uit zand en veen. Het meer heeft een belangrijke recreatieve functie. Beschermde gebieden: - Zwemwater DE LIJTE, HAREN (NLBW34_5008), HOORNSEPLAS, GRONINGEN (NLBW34_5007) Status: Sterk Veranderd Hydromorfologische herstelmaatregelen die niet uitgevoerd kunnen worden vanwege significante negatieve effecten aan gebruiksfuncties en/of milieu in bredere zin: Maatregelen wel beschouwd, niet uitvoerbaar gebruiksfuncties Milieu in brede zin Scheepvaart, havens, recreatie Activiteiten waarvoor water wordt opgeslagen Waterhuishouding en bescherming tegen overstromingen Overige duurzame activiteiten Dempen watergangen in agrarisch gebied Fal Tru Fal Fal Fal Fal Hanteren natuurlijk waterpeil in stedelijk gebied Fal Fal Fal Tru Fal Fal Motivering per gebruiksfunctie: Gebruiksfunctie: Motivering: Scheepvaart, met inbegrip van havenfaciliteiten, of recreatie De waterhuishouding in gebieden met een intensieve agrarische functie vraagt om een gereguleerd grondwaterpeil. In gebieden met een landbouwfunctie betreft het bijvoorbeeld de teelt van gewassen die optimaal renderen bij een bepaalde grondwaterstand, maar ook aan de berijdbaarheid van percelen die nodig is voor een e bedrijfsvoering. Het dempen van waterlopen heeft tot gevolg dat de optimale waterhuishoudkundige situatie wordt verstoord en opbrengstderving aan de orde is. Bovendien leiden de afgenomen mogelijkheden voor waterafvoer ertoe dat regenwater plaatselijk lang op het land blijft staan. De ontstane opbrengstderving is meestal niet te mitigeren door bewezen aanpassingen in de e landbouwpraktijk. Gezien het beperkt beschikbare areaal voor verplaatsing van de gebruiksfunctie in dit in dit gebied alleen mogelijk tegen onevenredig hoge kosten. Gebruiksfunctie: Motivering: Waterhuishouding, bescherming tegen overstromingen, afwatering De waterhuishouding in het stedelijk gebied is gebaad bij een gereguleerd grondwaterpeil. Oppervlaktewaterpeilen hebben een rechtstreekse invloed op het grondwaterpeil. In lager gelegen gebieden met een stedelijke functie is een tijdelijk hoger grondwaterpeil ongewenst, omdat hierdoor wateroverlast zal ontstaan in bijvoorbeeld kelders en kruipruimten (ongezonde leefomgeving). Een te laag grondwaterpeil is eveneens ongewenst in het stedelijk gebied in verband met de afname van stabiliteit van funderingen (door bijvoorbeeld paalrot) en kades. Verplaatsing van de stedelijke functie (wonen en werken) is doorgaans geen optie: Gezien het beperkt beschikbare areaal voor aanpassing van de gebruiksfunctie in dit in dit gebied alleen mogelijk tegen onevenredig hoge kosten. Naam waterlichaam: Paterswoldsemeer Code waterlichaam: NL34M114 pagina 234 van 271

235 Beschouwde alternatieven: Alternatieven voor de ingrepen die hebben geleid tot het sterk veranderde karakter van het waterlichaam zijn beschouwd, maar deze zijn verworpen om de volgende reden(en): - onevenredig hoge kosten 2. Belastingen en effecten van menselijke activiteiten Voor de analyse van een waterlichaam wordt gebruik gemaakt van de DPSIR methode: Drivers - Pressures - State - Impact - Responses. Bepaalde functies (D) zorgen voor een belasting (P) die invloed heeft op de toestand (S) en het functioneren van het waterlichaam (I), die vragen om een respons (R) via maatregelen en/of toepassing van een uitzondering. Dit blok beschrijft de significante belastingen (D) op het waterlichaam en geeft informatie over de effecten ervan (P). Bij de volgende onderdelen komen S, I en R aan bod. Menselijke activiteiten en effecten Hoofdgroep Belasting Functie Effect diffuse bronnen Atmosferische depostitie Overig Belasting met stikstof (N) en fosfaat (P) diffuse bronnen Landbouwactiviteiten Landbouw Belasting met stikstof (N) en fosfaat (P) regulering waterbeweging Dammen, dijken, kribben en stuwen - anders / overig Waterhuishouding (overig) Harde en steile overgangen tussen water en oever waardoor groei van waterplanten wordt belemmerd. Zie: Kaderrichtlijn water bij Waterschap Noorderzijlvest Achtergronddocumenten per waterlichaam. Planperiode September Doelen en toestand Dit onderdeel beschrijft doelen en toestand (S) van het waterlichaam. Daarbij wordt gemotiveerd indien wordt afgeweken van nationaal vastgestelde doelen en de toestand achteruit gaat. Duidelijk wordt voor welke biologische groepen en stoffen het waterlichaam niet voldoet (I). Chemische toestand Normoverschrijding Rapportage toestand 2014 Prognose 2021 (geen normoverschrijdingen) (geen normoverschrijdingen) Motivering chemische toestand: Er is geen toelichting beschikbaar. Naam waterlichaam: Paterswoldsemeer Code waterlichaam: NL34M114 pagina 235 van 271

236 Ecologische toestand Biologie GEP Prognose 2021 Macrofauna (EKR) 0,45 ontoereiken Overige waterflora (EKR) 0,20 ontoereiken matig Vis (EKR) 0,50 ontoereiken E-slecht matig Fytoplankton (EKR) 0,60 Algemeen fysische chemie Fosfor totaal (zomergemiddelde) (mg P/l) 0,09 Stikstof totaal (zomergemiddelde) (mg N/l) 1,30 DIN (winterperiode) (mg N/l) Zoutgehalte (zomergemiddelde) (mg Cl/l) 200 Temperatuur (max. waarde) (gr.c) 25,0 Zuurgraad (zomergemiddelde) (-) 7,5-8,5 ontoereiken Zuurstofverzadiging(sgraad)(zomergemiddelde) (%) Doorzicht (zomergemiddelde) (m) 0,90 Legenda: blauw = zeer groen = geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht leeg = geen gegevens : deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Afhankelijk van het type KRW-waterlichaam dat gebruikt is voor de toestandsbeoordeling (het doeltype, hier M27) zijn bepaalde maatlatten niet van toepassing. Deze maatlatten zijn met in de toestandskolommen gemarkeerd. Specifiek verontreinigende stoffen Normoverschrijding Rapportage toestand 2014 (geen normoverschrijdingen) Motivering ecologische toestand: Vissen: de verschuiving in de toestandbeoordeling (van ontoereikend in 2009 naar slecht in ) wordt veroorzaakt door de gewijzigde maatlat van het kwaliteitselement vis. De toestand in het veld is niet gewijzigd, er is geen sprake van achteruitgang. Huidige slechte toestand ten gevolge van hoog aandeel brasem en de vangst van ondermaatse Snoekbaars (1 kg/ha). Het aandeel ondermaatse snoekbaars is negatief voor de EKR, omdat dit wordt gezien als predatiedruk. In dit waterlichaam vindt echter nauwelijks visserij op deze soort plaats (er is geen beroepsvisserij, sportvisserij vist niet op Snoekbaars in dit waterlichaam, er zijn geen aanwijzingen voor stroperij). De EKR-score is daardoor kunstmatig laag, veroorzaakt door een voor dit waterlichaam onrechte afweging in de maatlat. De prognose voor de visstand in dit waterlichaam in 2021 is 'matig'. De reden hiervoor is, dat de visstand tijd nodig heeft om te reageren op de verbeterende abiotische omstandigheden. De e toestand kan daarom in 2021 waarschijnlijk nog niet worden behaald. Om dit te verbeteren zijn maatregelen voorzien, respectievelijk terugdringen fosfaatbelasting (zie maatregelen) en optrekbaarheid verbeteren (vispassages). Naam waterlichaam: Paterswoldsemeer Code waterlichaam: NL34M114 pagina 236 van 271

237 Eindoordeel Chemie Totaal C-voldoet C-voldoet Ecologie Totaal ontoereiken E-slecht Biologie ontoereiken E-slecht Fysische chemie ontoereiken Specifiek verontreinigende stoffen C-voldoet C-voldoet Legenda: - Chemie: blauw = /voldoet rood = niet /voldoet niet - Ecologie: blauw = zeer groen = /voldoet geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht/voldoet niet : deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. 4. Maatregelen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn (R). Er zijn landelijke en gebiedsgerichte maatregelen. De landelijke maatregelen staan in het maatregelprogramma bij het stroomgebiedbeheerplan. Gebiedsgerichte maatregelen staan hieronder in tabellen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen: 1. maatregelen in SGBP 2009 voor de periode t/m overige maatregelen uitgevoerd in de periode t/m maatregelen gepland voor de periode maatregelen gepland voor de periode Verder is aangegeven wanneer een maatregel is gericht op de opgave op grond van een beschermd gebied. Maatregelen opgevoerd in SGBP 2009 voor de periode t/m 2015 Voor maatregelen ten behoeve van de zwemwaterrichtlijn wordt verwezen naar Gemeente Haren - Structuurvisie Meerweg, deelplan Oost overige inrichtingsmaatregelen Provincie Groningen 1 stuks Voortgang: stuks Motivering: In uitvoering: 1 Dit is een project dat wordt opgegeven n.a.v. de Synergiegelden KRW. Dit project is gekeurd binnen het 100%-pakket. Vispassage Piccardthofplas / Paterswoldsemeer vispasseerbaar maken kunstwerk Waterschap Noorderzijlvest 1 stuks Voortgang: stuks Motivering: Gefaseerd: 1 Eerst plannen en besluitvorming rondom hydrologie in het gebied afwachten Huidig beleid Naam waterlichaam: Paterswoldsemeer Code waterlichaam: NL34M114 pagina 237 van 271

238 Maatregelen gepland voor de periode Afkoppelen polderwater 1 stuks aanpassen inlaat / doorspoelen / scheiden water Waterschap Noorderzijlvest Andere richtlijn: Andere richtlijn: Baggeren verdiepen watersysteem (overdimensioneren) Waterschap Noorderzijlvest 25 ha Hoofddoel is niet verdiepen, wel verwijderen nutriëntrijke waterbodem, nevendoel is verdiepen. Beperken effecten recreatie 1 stuks overige brongerichte maatregelen Waterschap Noorderzijlvest Andere richtlijn: Beperken inlaat gebiedsvreemd water 1 stuks aanpassen inlaat / doorspoelen / scheiden water Waterschap Noorderzijlvest Andere richtlijn: Inrichten moeraszone 25 ha aanleg zuiveringsmoeras Waterschap Noorderzijlvest Andere richtlijn: Instellen dynamisch peilbeheer 1 stuks overige inrichtingsmaatregelen Waterschap Noorderzijlvest Andere richtlijn: Onderzoek vermindering overlast blauwalg 1 stuks uitvoeren onderzoek Waterschap Noorderzijlvest Andere richtlijn: Verbeteren waterafvoer 1 stuks overige inrichtingsmaatregelen Waterschap Noorderzijlvest Andere richtlijn: Naam waterlichaam: Paterswoldsemeer Code waterlichaam: NL34M114 Verminderen emissie nutriënten en gewasbeschermingsmiddelen landbouw en natuur ) stuks pagina 238 van 271

239 Andere richtlijn: verminderen emissie nutriënten landbouw Waterschap Noorderzijlvest ) in totaal 1 stuks voor meerdere waterlichamen. Ten behoeve van vermindering emissies nutriënten en gewasbeschermingsmiddelen Vermindering erfafspoeling ) stuks verminderen emissie nutriënten landbouw Waterschap Noorderzijlvest Andere richtlijn: ) in totaal 1 stuks voor meerdere waterlichamen. 5. Toepassing uitzonderingen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn, maar er kan ook van een uitzondering gebruik gemaakt worden (R). De KRW biedt ruimte om af te wijken van de doelen. Zo kan de realisatie van doelen worden gefaseerd en kunnen doelen worden verlaagd. Ook mag rekening worden gehouden met bepaalde nieuwe ontwikkelingen. Dit alles moet wel passen binnen de randvoorwaarden van de richtlijn. Het gebruik van deze uitzonderingen en de motiveringen hierbij worden hier weergegeven. Fasering van doelbereik tot na 2021 Voor alle stoffen en kwaliteitselementen waarvoor in onderdeel '3. Status, doelen en toestand' is aangegeven dat de prognose voor 2021 niet "" is, is fasering aan de orde. Motiveringsgrond Kwaliteitselement Technisch onhaalbaar Overige waterflora, Prioritaire stoffen - niet-ubiquitair, Vis-kwaliteit Motivering per motiveringsgrond: Technisch onhaalbaar Er is sprake van een gefaseerde uitvoering van de maatregelen op basis van haalbaarheid en betaalbaarheid. De onderbouwing ervan in beschreven in de Afstemmingsnota Rijn-Noord/Nedereems en de KRW-notitie van waterschap Noorderzijlvest Vis en waterflora zijn sterk afhankelijk van inrichting. De verwachting is dat bijbehorende doelen na de voorgenomen inrichtingsmaatregelen in 2027 gehaald zullen zijn. Doelverlaging Conform beleidsafspraken wordt voor 2021 niet overgegaan tot doelverlaging. Tijdelijke achteruitgang Wordt er beroep gedaan op art. 4.6 KRW m.b.t. tijdelijke achteruitgang? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.6 KRW. Nieuwe ontwikkelingen Wordt er beroep gedaan op art. 4.7 KRW m.b.t. nieuwe veranderingen in fysische omstandigheden van het waterlichaam? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.7 KRW. Naam waterlichaam: Paterswoldsemeer Code waterlichaam: NL34M114 pagina 239 van 271

240 Factsheet: NL81_1 Waddenzee De informatie die in deze factsheet wordt weergegeven is bijgewerkt tot en met het moment van het aanmaken van deze factsheet, zoals vermeld in de voettekst. Deze factsheet is een werkversie ten behoeve van eigen gebruik door de waterbeheerder. Hoewel waterbeheerders en Informatiehuis Water alles in het werk gesteld hebben om de meest actuele gegevens in deze factsheet te verwerken, kan niet worden uitgesloten dat de factsheet onjuiste of onvolledige informatie bevat. 1. Basisgegevens Dit onderdeel beschrijft de kenmerken en de status van het waterlichaam en geeft informatie over de beschermde gebieden, die een relatie met het waterlichaam hebben. Naam: Waddenzee Code: NL81_1 Deelstroomgebied: Waterbeheerder: Provincies: Gemeenten: Rijn Noord Type: K2 (Beschut polyhalien kustwater) Ministerie van Infrastructuur en Status: Natuurlijk Milieu (Rijkswaterstaat) Wateronttrekking t.b.v. menselijke consumptie: Provincie Groningen, Provincie Fryslân (Friesland), Provincie Noord-Holland Ameland, De Marne, Den Helder, Dongeradeel, Eemsmond, Ferwerderadiel, Harlingen, Het Bildt, Hollands Kroon, Schiermonnikoog, Súdwest Fryslân, Terschelling, Texel, Vlieland Nee Naam waterlichaam: Waddenzee Code waterlichaam: NL81_1 pagina 240 van 271

241 Karakterschets: Kustwater met een vooral getijdewerking en een beperkte rivierinvloed. Er is sprake van slikkige zandgronden in geulen en op platen/slikken, de schorren/kwelders zijn eerder zavelig/kleiïg. De ligging van geulen, slikken en platen verandert voortdurend door sedimentatie- en erosieprocessen. Beschermde gebieden: - Vogelrichtlijn Waddenzee (NL_VOG_1) - Zwemwater BADSTRAND HOLLUM, HOLLUM (NLBW81_HOLLBSD) - Habitatrichtlijn Waddenzee (NL_HAB_1) Status: Natuurlijk 2. Belastingen en effecten van menselijke activiteiten Voor de analyse van een waterlichaam wordt gebruik gemaakt van de DPSIR methode: Drivers - Pressures - State - Impact - Responses. Bepaalde functies (D) zorgen voor een belasting (P) die invloed heeft op de toestand (S) en het functioneren van het waterlichaam (I), die vragen om een respons (R) via maatregelen en/of toepassing van een uitzondering. Dit blok beschrijft de significante belastingen (D) op het waterlichaam en geeft informatie over de effecten ervan (P). Bij de volgende onderdelen komen S, I en R aan bod. Menselijke activiteiten en effecten Hoofdgroep Belasting Functie Effect diffuse bronnen Atmosferische depostitie Overig Belasting met nutriënten en PAK overige belastingen Andere antropogene belastingen Grondstoffenwinning en industrie, Overig, Energievoorziening, Scheepvaart Versnelde maaivelddaling, hevige(re) neerslag, droge(re) perioden, etc. Belasting met zware metalen Schade aan waterhuishouding Belasting door verontreiniging (antifouling - TBT). Binnen de KRW maatregel Onderzoek slibhuishouding Waddenzee wordt onderzocht in hoeverre belasting als gevolg van baggerwerkzaamheden (vaargeulen, havens) en/of de visserij significant is. Op basis van het Eems-Dollardverdrag is Duitsland beheerder van de hoofdvaarweg die deels op Nederlands grondgebied ligt. De belasting "baggeren van de vaarweg" vindt daarom voor het grootste deel plaats onder Duitse verantwoordelijkheid. Voor de getalsmatige en visuele weergave van de belasting per waterlichaam wordt verwezen naar de tabellen en taartdiagrammen van Deltares. Zie: Afwenteling RWS bepleit onderzoeksmaatregelen op te nemen in het SGBP naar afwenteling. Naast (verder) onderzoek naar de mate van afwenteling, moet vooral ingezet worden op de oplossingen: welke maatregelen moet/kan wie nemen? RWS heeft een voorkeur om hier een nationale maatregel van te maken. Naam waterlichaam: Waddenzee Code waterlichaam: NL81_1 pagina 241 van 271

242 3. Doelen en toestand Dit onderdeel beschrijft doelen en toestand (S) van het waterlichaam. Daarbij wordt gemotiveerd indien wordt afgeweken van nationaal vastgestelde doelen en de toestand achteruit gaat. Duidelijk wordt voor welke biologische groepen en stoffen het waterlichaam niet voldoet (I). Chemische toestand Normoverschrijding Rapportage toestand 2014 Prognose dichloorvos (DClvs) - 2,2',4,4',6-pentabroomdifenylether (PBDE100) - 2,2',4,4',5,5'-hexabroomdifenylether (PBDE153) - 2,2',4,4',5,6'-hexabroomdifenylether (PBDE154) - 2,4,4'-tribroomdifenylether (PBDE28) - 2,2',4,4'-tetrabroomdifenylether (PBDE47) - 2,2',4,4',5-pentabroomdifenylether (PBDE99) - som benzo(ghi)peryleen en indeno(1,2,3-cd)pyreen (sbghipinp) (geen normoverschrijdingen) Motivering chemische toestand: Prioritaire stoffen: Evenals in 2009 voldoet het waterlichaam nog niet aan de Goede Chemische (GCT). Er vindt ten opzichte van de periode 2006 tot 2009 nu een overschrijding plaats van de som PAK benzo(ghi)peryleen en indeno(1,2,3,-cd)pyreen. Deze stoffen zijn in het mariene milieu beter te analyseren waardoor toetsing mogelijk is geworden. Van deze stoffen zijn onvoldoende gegevens bekend voor trendberekeningen; vrachtberekeningen wijzen op 77% voorbelasting. Tributyltin kan vanwege analytisch chemische beperkingen (een onvoldoende lage rapportagegrens) nog steeds niet op normniveau in water gemeten worden. Dat geldt ook voor de polybroomdifenylethers in het mariene milieu. Door een technische fout in Aquokit zijn deze stoffen onterecht als normoverschrijdend in de tabel terecht gekomen. Na het van kracht worden van het verbod op het gebruik van TBT op schepen in 2003, laten trendmetingen in zwevend stof en sediment van de Waddenzee een sterke afname zien. De productie en het gebruik van polybroomdifenylethers zijn sinds 2010 verboden, maar door de persistente eigenschappen van deze stoffen kunnen ze nog in het milieu voorkomen. Specifiek verontreinigende stoffen: In vergelijking met 2009 voldoet het waterlichaam nu niet aan de eisen voor specifiek verontreinigende stoffen. De belangrijkste reden is dat nu door ontwikkelingen in analysetechnieken en normstelling meer stoffen getoetst konden worden dan in Voor een groot aantal metalen zijn achtergrondgehaltes afgeleid, waardoor toetsing mogelijk geworden is. Boor voldoet ook na correctie op basis van achtergrondgehalte niet aan de norm. Door een technische fout is kobalt onterecht in de tabel terecht gekomen. Van de specifiek verontreinigende stoffen zijn er nog steeds een aantal gewasbeschermingsmiddelen onder de aandacht, waarvan nog niet zeker is of ze een knelpunt vormen vanwege een onvoldoende lage rapportagegrens. Door technische fouten in Aquokit zijn de stoffen dichloorvos en fenitrothion onterecht als normoverschrijdend in de tabel terecht gekomen. Voor gewasbeschermingsmiddelen geldt de doelstelling dat nagenoeg geen overschrijdingen in oppervlaktewater in 2023 gemeten mogen worden (tov het gemiddelde over de jaren ) en in % reductie van de overschrijdingen (2e Nota duurzame gewasbescherming gezonde groei, duurzame oogst ). Naam waterlichaam: Waddenzee Code waterlichaam: NL81_1 pagina 242 van 271

243 Ecologische toestand Biologie GEP Prognose 2021 Macrofauna (EKR) 0,60 Overige waterflora (EKR) 0,60 ontoereiken ontoereiken ntoereiken Vis (EKR) Fytoplankton (EKR) 0,60 Algemeen fysische chemie Fosfor totaal (zomergemiddelde) (mg P/l) Stikstof totaal (zomergemiddelde) (mg N/l) DIN (winterperiode) (mg N/l) 0,46 ontoereiken ontoereiken matig Zoutgehalte (zomergemiddelde) (mg Cl/l) Temperatuur (max. waarde) (gr.c) 25,0 Zuurgraad (zomergemiddelde) (-) Zuurstofverzadiging(sgraad)(zomergemiddelde) (%) 60 Doorzicht (zomergemiddelde) (m) Legenda: blauw = zeer groen = geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht leeg = geen gegevens : deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Afhankelijk van het type KRW-waterlichaam dat gebruikt is voor de toestandsbeoordeling (het doeltype, hier K2) zijn bepaalde maatlatten niet van toepassing. Deze maatlatten zijn met in de toestandskolommen gemarkeerd. Specifiek verontreinigende stoffen Normoverschrijding Rapportage toestand boor (B) - kobalt (Co) - dichloorvos (DClvs) - fenitrothion (feno2ton) Motivering ecologische toestand: Fytoplankton: Het uitgevoerde beleid om eutrofiering of de effecten daarvan terug te dringen in binnen- en buitenland lijkt nog steeds succesvol. Toch neemt de kwaliteit voor fytoplankton niet sterk meer toe, en blijft gemiddeld over alle Rijkswateren gelijk. De EKR-score in de Waddenzee voor fytoplankton is verbeterd, waardoor de beoordeling van matig naar is gegaan. Macrofauna: De EKR-score voor de macrofauna is afgenomen, maar voldoet aan de GET. Overige Waterflora: De EKR-score voor overige waterflora is gelijk gebleven en nog steeds ontoereikend. Fysisch-chemische ondersteunende parameters: De winter-din is verhoogd, de klasse is ontoereikend gebleven. Naam waterlichaam: Waddenzee Code waterlichaam: NL81_1 pagina 243 van 271

244 Eindoordeel Chemie Totaal C-voldoet nie C-voldoet nie Ecologie Totaal ontoereiken ontoereiken Biologie ontoereiken ontoereiken Fysische chemie ontoereiken ontoereiken Specifiek verontreinigende stoffen C-voldoet C-voldoet nie Legenda: - Chemie: blauw = /voldoet rood = niet /voldoet niet - Ecologie: blauw = zeer groen = /voldoet geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht/voldoet niet : deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Naam waterlichaam: Waddenzee Code waterlichaam: NL81_1 pagina 244 van 271

245 4. Maatregelen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn (R). Er zijn landelijke en gebiedsgerichte maatregelen. De landelijke maatregelen staan in het maatregelprogramma bij het stroomgebiedbeheerplan. Gebiedsgerichte maatregelen staan hieronder in tabellen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen: 1. maatregelen in SGBP 2009 voor de periode t/m overige maatregelen uitgevoerd in de periode t/m maatregelen gepland voor de periode maatregelen gepland voor de periode Verder is aangegeven wanneer een maatregel is gericht op de opgave op grond van een beschermd gebied. Maatregelen opgevoerd in SGBP 2009 voor de periode t/m 2015 Voor maatregelen ten behoeve van de zwemwaterrichtlijn wordt verwezen naar RWS_HenI1018-b - Natuurontwikkeling Ameland (oost) overige inrichtingsmaatregelen Rijkswaterstaat 1 stuks Voortgang: stuks Motivering: Ingetrokken: 1 Vanwege gebrek aan draagvlak in de omgeving is de gehele maatregel komen te vervallen Overige inrichtsmaatregelen Ameland (Leefgebied). Start uitvoering vind plaats in 2011 conform toezegging. Afronding in planperiode, voor 2015, is onzeker geworden door draagvlakdiscussie (inmiddels is maatregel ingetrokken). RWS_x2427-b - Verkenning mogelijkheden geen verdere achteruitgang kwaliteit eilandkwelders uitvoeren onderzoek Rijkswaterstaat 1 stuks Voortgang: stuks Motivering: Uitgevoerd: 1 Gereed Uitvoeren onderzoek (verkenning) achteruitgang kwaliteit eilandkwelders (Leefgebied). Maatregel heeft geresulteerd in aanbevelingen voor bereik van Natura 2000 en KRW-doelen. Naar verwachting zal implementatie van het N2000 beheerplan er toe leiden dat ook de KRW-doelen voor kwaliteit van de eilandkwelders worden gehaald. RWS_x2433-b - Pilot aanplant Zeegras uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer Rijkswaterstaat Voortgang: km Motivering: In uitvoering: 1 Prognose gereed 2015 Uitvoeren vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer Zeegras (leefgebied). 1 km RWS_x2434-b - Pilot herstelprogramma droogvallende mosselbanken uitvoeren onderzoek Rijkswaterstaat 1 stuks Voortgang: stuks Motivering: In uitvoering: 1 Prognose gereed 2015 Uitvoeren onderzoek (pilot) droogvallende mosselbanken (leefgebied). Cofinanciering maatregel door Waddenfonds. RWS_x2458a-b - Onderzoek slibhuishouding Waddenzee uitvoeren onderzoek Rijkswaterstaat Voortgang: stuks Motivering: ) stuks Naam waterlichaam: Waddenzee Code waterlichaam: NL81_1 pagina 245 van 271

246 In uitvoering: 0,25 Prognose gereed 2015, onderzoek in uitvoering. Gefaseerd: 0,75 Gedeeltelijk (de financiering) getemporiseerd >2015, taakstelling KRW uit RA ) in totaal 1 stuks voor meerdere waterlichamen. Uitvoeren onderzoek slibhuishouding Waddenzee i.c.m. Deltaprogramma Wadden(schoon water). Verkenning ten behoeve van evt. KRW-maatregelen na Maatregel is voor? financieel getemporiseerd. Maatregelen gepland voor de periode Andere richtlijn: Andere richtlijn: Andere richtlijn: RWS_Y Opschalen uitzaai Zeegras aanleg speciale leefgebieden flora en fauna Rijkswaterstaat 5 stuks Aanleg speciale leefgebieden met Zeegras (leefgebied). Onderzoek naar mogelijkheid voor grootschalig zeegrasherstel door actief uitzaaien, dit betreft een vervolg op maatregel code: x2433-b. Het aantal locaties (5 exemplaren) is een inschatting, het kunnen ook 2 of 10 locaties zijn. Rijkswaterstaat en partners in het gebied moeten de locaties nog bepalen, het zoekgebied is de Waddenzee west en midden. Prognose is om deze maatregel aan het begin van de planperiode (2016) uit te voeren, zodat de resterende planperiode gebruikt kan worden om de ontwikkeling te monitoren. RWS_Y Verbeteren toestand eilandkwelders (Striep, Terschelling) overige inrichtingsmaatregelen Rijkswaterstaat 1 stuks Overige inrichting: herstel eilandkwelder Striep op Terschelling (leefgebied). De maatregel betreft het herstel van een eilandkwelder (circa 88 ha), de afgeslagen kwelder wordt via een renatureringsproces weer hersteld. Het projectgebied ligt in de Waddenzee, dus actieve ingrepen zijn niet toegestaan. RWS_x2458a-c Onderzoek slibhuishouding Waddenzee i.c.m. Deltaprogramma Wadden uitvoeren onderzoek Ministerie van Infrastructuur en Milieu (Rijkswaterstaat) ) stuks ) in totaal 0,75 stuks voor meerdere waterlichamen. Uitvoeren onderzoek (vervolg) slibhuishouding Waddenzee i.c.m. Deltaprogramma Wadden (Schoon Water). Daarbij wordt aansluiting gezocht bij onderzoek in het kader van het Deltaprogramma Wadden. Maatregel is deels getemporiseerd (RWS_x2458-a-b). 5. Toepassing uitzonderingen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn, maar er kan ook van een uitzondering gebruik gemaakt worden (R). De KRW biedt ruimte om af te wijken van de doelen. Zo kan de realisatie van doelen worden gefaseerd en kunnen doelen worden verlaagd. Ook mag rekening worden gehouden met bepaalde nieuwe ontwikkelingen. Dit alles moet wel passen binnen de randvoorwaarden van de richtlijn. Het gebruik van deze uitzonderingen en de motiveringen hierbij worden hier weergegeven. Fasering van doelbereik tot na 2021 Voor alle stoffen en kwaliteitselementen waarvoor in onderdeel '3. Status, doelen en toestand' is aangegeven dat de prognose voor 2021 niet "" is, is fasering aan de orde. Naam waterlichaam: Waddenzee Code waterlichaam: NL81_1 pagina 246 van 271

247 Motiveringsgrond Onevenredig kostbaar Technisch onhaalbaar Motivering per motiveringsgrond: Kwaliteitselement stikstof anorganisch, Overige waterflora, Overige relevante verontreinigende stoffen, Prioritaire stoffen totaal stikstof anorganisch, Overige waterflora, Overige relevante verontreinigende stoffen, Prioritaire stoffen totaal Onevenredig kostbaar Naast de technisch-inhoudelijke uitvoerbaarheid zijn ook financiële middelen sturend voor het tempo en de mate waarin Rijkswaterstaat de maatregelen voor de KRW kan uitvoeren. De regering kiest bij de uitvoering van haar taken voor een verdeling van de middelen waarbij een deel daarvan wordt besteed aan de waterkwaliteit van de rijkswateren. Daarvan gaat het grootste deel naar aanvullende inrichtingsmaatregelen. Deze maatregelen zijn geselecteerd op kosten-effectiviteit en de totale lijst is vastgelegd in het Beheer- en Ontwikkelplan voor de Rijkswateren De uitsplitsing naar waterlichamen heeft geresulteerd in de maatregelen van Rijkswaterstaat, zoals weergegeven in de factsheet voor de periode De overige maatregelen staan na 2021 gepland, omdat het eerder uitvoeren van deze maatregelen als disproportioneel kostbaar wordt gezien. Realisatie van het KRW-maatregelenpakket vóór 2021 is onmogelijk vanwege de grote effecten op de markt (adviesbureaus en aannemers). Tegelijk nemen ook andere waterbeheerders in Nederland veel maatregelen, dus de vraag naar ingenieursdiensten en uitvoeringscapaciteit is erg groot. Alle maatregelen uitvoeren voor eind 2021 wordt daarom onevenredig kostbaar, aangezien de schaarse uitvoeringscapaciteit een sterk prijsopdrijvend effect heeft. Technisch onhaalbaar Technisch onhaalbaar uitvoeringscapaciteit: In totaal gaat het voor alle rijkswateren tezamen om een zeer fors pakket aan maatregelen. In totaal zijn nog ongeveer 190 maatregelen nodig voor een totaalbedrag van 572 miljoen euro. Realisatie van dit pakket vóór 2021 is onmogelijk. Ter vergelijking: momenteel bedraagt de omvang van het lopende KRW-programma ( ) voor alle rijkswateren ongeveer 50 miljoen euro per jaar. Realisatie van het totale pakket voor 2015 zou ongeveer een verdubbeling van de inspanning betekenen. De lopende programma s zijn al niet gering voor met name de natte Grond-, Weg- en Waterbouwsector. Bovendien gaan ook andere beheerders forse maatregelpakketten in het kader van de KRW uitvoeren. Daarbij komt dat Rijkswaterstaat los van de KRW een grote wateropgave heeft voor veiligheid, water-overlast en scheepvaart, waarvoor al maatregelen worden uitgevoerd (realisatie) of onderzocht (planstudie). Realisatie van het KRW-maatregelenpakket vóór 2021 is onmogelijk vanwege de grote effecten op de markt (adviesbureaus en aannemers). Tegelijk nemen ook andere waterbeheerders in Nederland veel maatregelen, dus de vraag naar ingenieursdiensten en uitvoeringscapaciteit is erg groot. Alle maatregelen uitvoeren voor eind 2021 is daarom technisch niet haalbaar, want er is intern en op de markt onvoldoende plannings- en uitvoeringscapaciteit beschikbaar. Technisch onhaalbaar grondverwerving: Voor veel maatregelen moet nog grond worden verworven en/of beheerovereenkomsten worden afgesloten. Dit kost tijd vanwege de benodigde onderhandelingen en eventuele bestemmingswijzigingen. Door fasering kunnen die maatregelen worden uitgevoerd waarvoor de gronden al verworven zijn. Inmiddels kan worden gewerkt aan de verwerving van de gronden voor de volgende fase. Alle maatregelen uitvoeren voor eind 2021 is daarom technisch niet haalbaar en onevenredig kostbaar door een slechte onderhandelingspositie. Doelverlaging Conform beleidsafspraken wordt voor 2021 niet overgegaan tot doelverlaging. Tijdelijke achteruitgang Wordt er beroep gedaan op art. 4.6 KRW m.b.t. tijdelijke achteruitgang? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.6 KRW. Nieuwe ontwikkelingen Wordt er beroep gedaan op art. 4.7 KRW m.b.t. nieuwe veranderingen in fysische omstandigheden van het waterlichaam? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.7 KRW. Naam waterlichaam: Waddenzee Code waterlichaam: NL81_1 pagina 247 van 271

248 Factsheet: NL81_10 Waddenzee vastelandskust De informatie die in deze factsheet wordt weergegeven is bijgewerkt tot en met het moment van het aanmaken van deze factsheet, zoals vermeld in de voettekst. Deze factsheet is een werkversie ten behoeve van eigen gebruik door de waterbeheerder. Hoewel waterbeheerders en Informatiehuis Water alles in het werk gesteld hebben om de meest actuele gegevens in deze factsheet te verwerken, kan niet worden uitgesloten dat de factsheet onjuiste of onvolledige informatie bevat. 1. Basisgegevens Dit onderdeel beschrijft de kenmerken en de status van het waterlichaam en geeft informatie over de beschermde gebieden, die een relatie met het waterlichaam hebben. Naam: Waddenzee vastelandskust Code: NL81_10 Deelstroomgebied: Waterbeheerder: Provincies: Gemeenten: Rijn Noord Type: K2 (Beschut polyhalien kustwater) Ministerie van Infrastructuur en Status: Sterk Veranderd Milieu (Rijkswaterstaat) Wateronttrekking t.b.v. menselijke consumptie: Provincie Groningen, Provincie Fryslân (Friesland), Provincie Noord-Holland De Marne, Den Helder, Dongeradeel, Eemsmond, Ferwerderadiel, Franekeradeel, Harlingen, Het Bildt, Hollands Kroon, Schiermonnikoog, Súdwest Fryslân Nee Karakterschets: Kustwater met een vooral getijdewerking en een beperkte rivierinvloed. Er is sprake van slikkige zandgronden in geulen en op platen/slikken, de schorren/kwelders zijm eerder zavelig/kleiïg. De ligging van geulen, slikken en platen verandert voortdurend door sedimentatie- en erosieprocessen. Naam waterlichaam: Waddenzee vastelandskust Code waterlichaam: NL81_10 pagina 248 van 271

249 Beschermde gebieden: - Vogelrichtlijn Waddenzee (NL_VOG_1) - - Zwemwater HARLINGERSTRAND, HARLINGEN (NLBW81_HARLGSBSD) Habitatrichtlijn Waddenzee (NL_HAB_1) Status: Sterk Veranderd Hydromorfologische herstelmaatregelen die niet uitgevoerd kunnen worden vanwege significante negatieve effecten aan gebruiksfuncties en/of milieu in bredere zin: Maatregelen wel beschouwd, niet uitvoerbaar gebruiksfuncties Milieu in brede zin Scheepvaart, havens, recreatie Activiteiten waarvoor water wordt opgeslagen Waterhuishouding en bescherming tegen overstromingen Overige duurzame activiteiten Verwijderen sluizen Fal Tru Fal Fal Fal Fal Verwijderen van dammen, dijken, kribben, vaste lagen, stuwen, sluizen, waterkrachtcentrales en/of oeververdediging in Rijkswateren Motivering per gebruiksfunctie: Fal Fal Fal Tru Fal Fal Gebruiksfunctie: Motivering: Scheepvaart, met inbegrip van havenfaciliteiten, of recreatie Het verwijderen van sluizen leidt tot significante negatieve effecten op de veiligheid en de scheepvaart. Gebruiksfunctie: Motivering: Waterhuishouding, bescherming tegen overstromingen, afwatering Het weghalen van dammen en dijken leidt tot significante veiligheidsrisico s, overstromingen en problemen met geringe waterdiepte. Beschouwde alternatieven: Alternatieven voor de ingrepen die hebben geleid tot het sterk veranderde karakter van het waterlichaam zijn beschouwd, maar deze zijn verworpen om de volgende reden(en): - onevenredig hoge kosten - alternatieven hebben meer negatieve effecten op het milieu Naam waterlichaam: Waddenzee vastelandskust Code waterlichaam: NL81_10 pagina 249 van 271

250 2. Belastingen en effecten van menselijke activiteiten Voor de analyse van een waterlichaam wordt gebruik gemaakt van de DPSIR methode: Drivers - Pressures - State - Impact - Responses. Bepaalde functies (D) zorgen voor een belasting (P) die invloed heeft op de toestand (S) en het functioneren van het waterlichaam (I), die vragen om een respons (R) via maatregelen en/of toepassing van een uitzondering. Dit blok beschrijft de significante belastingen (D) op het waterlichaam en geeft informatie over de effecten ervan (P). Bij de volgende onderdelen komen S, I en R aan bod. Menselijke activiteiten en effecten Hoofdgroep Belasting Functie Effect regulering waterbeweging barrières (niet of moeilijk (vis)passeerbare gemalen, stuwen, dammen etc.) Waterhuishouding (overig) Beperking leefgebied vis regulering waterbeweging Verdwijnen watersysteem voor hoogwaterbescherming en door klimaatverandering Verlies ecotopen regulering waterbeweging Dammen, dijken, kribben en stuwen voor hoogwaterbescherming Bescherming tegen overstromingen Onnatuurlijk waterpeil overige belastingen Andere antropogene belastingen Grondstoffenwinning en industrie, Scheepvaart, Versnelde maaivelddaling, hevige(re) neerslag, droge(re) perioden, etc. Belasting door verontreiniging (antifouling - TBT) Schade aan waterhuishouding Voor de getalsmatige en visuele weergave van de belasting per waterlichaam wordt verwezen naar de tabellen en taartdiagrammen van Deltares. Zie: 3. Doelen en toestand Dit onderdeel beschrijft doelen en toestand (S) van het waterlichaam. Daarbij wordt gemotiveerd indien wordt afgeweken van nationaal vastgestelde doelen en de toestand achteruit gaat. Duidelijk wordt voor welke biologische groepen en stoffen het waterlichaam niet voldoet (I). Chemische toestand Normoverschrijding Rapportage toestand 2014 Prognose dichloorvos (DClvs) - 2,2',4,4',6-pentabroomdifenylether (PBDE100) - 2,2',4,4',5,5'-hexabroomdifenylether (PBDE153) - 2,2',4,4',5,6'-hexabroomdifenylether (PBDE154) - 2,4,4'-tribroomdifenylether (PBDE28) - 2,2',4,4'-tetrabroomdifenylether (PBDE47) - 2,2',4,4',5-pentabroomdifenylether (PBDE99) - som benzo(ghi)peryleen en indeno(1,2,3-cd)pyreen (sbghipinp) - tributyltin (kation) (TC4ySn) Motivering chemische toestand: Naam waterlichaam: Waddenzee vastelandskust Code waterlichaam: NL81_10 pagina 250 van 271

251 Voor het bepalen van de chemische toestand van het waterlichaam Waddenzee vastelandskust wordt gebruik gemaakt van meetgegevens uit de Waddenzee. In het waterlichaam zelf worden voor de KRW geen stoffen gemeten. Prioritaire stoffen: Evenals in 2009 voldoet het waterlichaam nog niet aan de Goede Chemische (GCT). Er vindt ten opzichte van de periode 2006 tot 2009 nu een overschrijding plaats van de som PAK benzo(ghi)peryleen en indeno(1,2,3,-cd)pyreen. Deze stoffen zijn in het mariene milieu beter te analyseren waardoor toetsing mogelijk is geworden. Van deze stoffen is zijn onvoldoende gegevens bekend voor trendberekeningen; vrachtberekeningen wijzen op 7,3% voorbelasting. Tributyltin kan vanwege analytisch chemische beperkingen (een onvoldoende lage rapportagegrens) nog steeds niet op normniveau in water gemeten worden. Dat geldt ook voor de polybroomdifenylethers in het mariene milieu. Door een technische fout in Aquokit zijn deze stoffen onterecht als normoverschrijdend in de tabel terecht gekomen. Na het van kracht worden van het verbod op het gebruik van TBT op schepen in 2003, laten trendmetingen in zwevend stof en sediment van de Waddenzee een sterke afname zien. De productie en het gebruik van polybroomdifenylethers zijn sinds 2010 verboden, maar door de persistente eigenschappen van deze stoffen kunnen ze nog in het milieu voorkomen.. Specifiek verontreinigende stoffen: In vergelijking met 2009 voldoet het waterlichaam nu niet aan de eisen voor specifiek verontreinigende stoffen. De belangrijkste reden is dat nu door ontwikkelingen in analysetechnieken en normstelling meer stoffen getoetst konden worden dan in Voor een groot aantal metalen zijn achtergrondgehaltes afgeleid, waardoor toetsing mogelijk geworden is. Boor voldoet ook na correctie op basis van achtergrondgehalte niet aan de norm. Door een technische fout is kobalt onterecht in de tabel terecht gekomen. Van de specifiek verontreinigende stoffen zijn er nog steeds een aantal gewasbeschermingsmiddelen onder de aandacht, waarvan nog niet zeker is of ze een knelpunt vormen vanwege een onvoldoende lage rapportagegrens. Door technische fouten in Aquokit zijn de stoffen dichloorvos en fenitrothion onterecht als normoverschrijdend in de tabel terecht gekomen. Voor gewasbeschermingsmiddelen geldt de doelstelling dat nagenoeg geen overschrijdingen in oppervlaktewater in 2023 gemeten mogen worden (tov het gemiddelde over de jaren ) en in % reductie van de overschrijdingen (2e Nota duurzame gewasbescherming gezonde groei, duurzame oogst ). Ecologische toestand Biologie GEP Prognose 2021 Macrofauna (EKR) 0,60 Overige waterflora (EKR) 0,38 matig Vis (EKR) Fytoplankton (EKR) 0,60 Algemeen fysische chemie Fosfor totaal (zomergemiddelde) (mg P/l) Stikstof totaal (zomergemiddelde) (mg N/l) DIN (winterperiode) (mg N/l) 0,46 ontoereiken ontoereiken matig Zoutgehalte (zomergemiddelde) (mg Cl/l) Temperatuur (max. waarde) (gr.c) 25,0 Zuurgraad (zomergemiddelde) (-) Zuurstofverzadiging(sgraad)(zomergemiddelde) (%) 60 Doorzicht (zomergemiddelde) (m) Legenda: blauw = zeer groen = geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht leeg = geen gegevens : deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Afhankelijk van het type KRW-waterlichaam dat gebruikt is voor de toestandsbeoordeling (het doeltype, hier K2) zijn bepaalde maatlatten niet van toepassing. Deze maatlatten zijn met in de toestandskolommen gemarkeerd. Naam waterlichaam: Waddenzee vastelandskust Code waterlichaam: NL81_10 pagina 251 van 271

252 Specifiek verontreinigende stoffen Normoverschrijding Rapportage toestand boor (B) - kobalt (Co) - dichloorvos (DClvs) - fenitrothion (feno2ton) Motivering ecologische toestand: Fytoplankton: Het uitgevoerde beleid om eutrofiering of de effecten daarvan terug te dringen in binnen- en buitenland lijkt nog steeds succesvol. Toch neemt de kwaliteit voor fytoplankton niet sterk meer toe, en blijft gemiddeld over alle Rijkswateren gelijk. De EKR-score in de Waddenzee vastelandskust voor fytoplankton is verbeterd, waardoor de beoordeling van matig naar is gegaan. Macrofauna: De EKR-score voor de macrofauna is licht afgenomen, maar nog steeds. Overige Waterflora: De EKR-score voor overige waterflora is sterk verbeterd en ligt nog net onder het GEP. Fysisch-chemische ondersteunende parameters: De winter-din is verhoogd, de klasse is ontoereikend gebleven. Eindoordeel Chemie Totaal C-voldoet nie C-voldoet nie Ecologie Totaal Biologie Fysische chemie ontoereiken ontoereiken Specifiek verontreinigende stoffen C-voldoet C-voldoet nie Legenda: - Chemie: blauw = /voldoet rood = niet /voldoet niet - Ecologie: blauw = zeer groen = /voldoet geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht/voldoet niet : deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Naam waterlichaam: Waddenzee vastelandskust Code waterlichaam: NL81_10 pagina 252 van 271

253 4. Maatregelen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn (R). Er zijn landelijke en gebiedsgerichte maatregelen. De landelijke maatregelen staan in het maatregelprogramma bij het stroomgebiedbeheerplan. Gebiedsgerichte maatregelen staan hieronder in tabellen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen: 1. maatregelen in SGBP 2009 voor de periode t/m overige maatregelen uitgevoerd in de periode t/m maatregelen gepland voor de periode maatregelen gepland voor de periode Verder is aangegeven wanneer een maatregel is gericht op de opgave op grond van een beschermd gebied. Maatregelen opgevoerd in SGBP 2009 voor de periode t/m 2015 Voor maatregelen ten behoeve van de zwemwaterrichtlijn wordt verwezen naar RWS_HenI9001b-a - Zoetwateruitstroom Noord-Friesland Buitendijks (Gemaal Vijfhuizen) vispasseerbaar maken kunstwerk Rijkswaterstaat Voortgang: stuks Motivering: 1 stuks In uitvoering: 1 Prognose gereed > 2015 Vispasseerbaar maken van nieuwe gemaal Vijfhuizen (verbindingen). Tevens realiseren van zoetwateruitstroom voor het cre?ren van een geleidelijke zoet-zoutovergang. RWS heeft nadere afspraken met de waterschappen gemaakt omtrent cofinanciering van overige vispassages die door de waterschappen worden gerealiseerd op het grensvlak zoet-zout. RWS_x2428-b - Verkweldering Noord-Friesland Buitendijks overige inrichtingsmaatregelen Rijkswaterstaat 1 stuks Voortgang: stuks Motivering: In uitvoering: ha voorzien, prognose 2015 gereed. Overige inrichtingsmaaregelen - verkweldering Noord-Friesland Buitendijks (Leefgebied). 213 ha voorzien. Maatregel wordt niet voortgezet i.v.m. gebrek aan draagvlak RWS_x2430-b - Verkenning optimale wijze verbetering kwaliteit kwelders vastelandskust uitvoeren onderzoek Rijkswaterstaat 1 stuks Voortgang: stuks Motivering: Uitgevoerd: 1 Gereed Uitvoeren onderzoek naar mogelijkheden voor verbetering kwelderkwaliteit vastelandskust (leefgebied). Maatregel is uitgevoerd in samenwerking met andere partijen oa Groninger Landschap. RWS_x2444-b - Co-financiering aanleg vispassages/aanpassen (Zwarte Haan) vispasseerbaar maken kunstwerk Voortgang: stuks Motivering: 1 stuks Uitgevoerd: 1 Prognose gereed (2014) Vispasseerbaar maken kunstwerk Zwarte Haan (verbindingen). Afweging obv landelijke prioritering vismigratieknelpunten. RWS heeft nadere afspraken met de waterschappen gemaakt omtrent cofinanciering van overige vispassages die door de waterschappen worden gerealiseerd op het grensvlak zoet-zout. Cofinanciering vispassage (Zwarte Haan) is gestart in planperiode. Naam waterlichaam: Waddenzee vastelandskust Code waterlichaam: NL81_10 pagina 253 van 271

254 RWS_x2458a-b - Onderzoek slibhuishouding Waddenzee uitvoeren onderzoek Rijkswaterstaat ) stuks Voortgang: stuks Motivering: In uitvoering: 0,25 Prognose gereed 2015, onderzoek in uitvoering. Gefaseerd: 0,75 Gedeeltelijk (de financiering) getemporiseerd >2015, taakstelling KRW uit RA ) in totaal 1 stuks voor meerdere waterlichamen. Uitvoeren onderzoek slibhuishouding Waddenzee i.c.m. Deltaprogramma Wadden(schoon water). Verkenning ten behoeve van evt. KRW-maatregelen na Maatregel is voor? financieel getemporiseerd. Maatregelen gepland voor de periode Andere richtlijn: Andere richtlijn: RWS-Y Ophaalregeling opruimen oeverafval in RWS-waterlichamen overige beheermaatregelen Ministerie van Infrastructuur en Milieu (Rijkswaterstaat) 1 stuks lokale organisator of samenwerkingsverband burgerparticipatie van opruimactie(s) in en langs dit waterlichaam. Ministerie I&M/RWS ondersteunt lokale opruimacties van oeverafval door middel van de ophaalregeling zwerfvuil. Deze ophaalregeling maakt onderdeel uit van de maatregelen KRM en beheertaken RWS en houdt in dat verzameld afval wordt afgevoerd en verwerkt in opdracht van en op kosten van RWS. Door deze ophaalregeling worden andere partijen en stakeholders gestimuleerd te werken aan het voorkomen en opruimen van afval op vervuilde oeverlocaties langs het hoofdwatersysteem. Een deel van het budget wordt betaalt uit RWS middelen ( Euro = 8000 euro per WL). Elke euro die RWS inlegt, wordt aangevuld met 3 euro uit het EFMZV tot een maximum van 120k (=24k per WL) per jaar voor de komende 7 jaar. Totaal beschikbaar budget voor alle waterlichamen samen euro. Maatregel wordt in meerder waterlichamen uitgevoerd. NL91BOM (RWS-Y9012); NL93_8 (RWS-Y9013); NL89_westsde (RWS-Y9011); NL81_10 (RWS-Y9010); NL94_3 (RWS-Y9014) RWS_x2458a-c Onderzoek slibhuishouding Waddenzee i.c.m. Deltaprogramma Wadden uitvoeren onderzoek Ministerie van Infrastructuur en Milieu (Rijkswaterstaat) ) stuks ) in totaal 0,75 stuks voor meerdere waterlichamen. Uitvoeren onderzoek (vervolg) slibhuishouding Waddenzee i.c.m. Deltaprogramma Wadden (Schoon Water). Daarbij wordt aansluiting gezocht bij onderzoek in het kader van het Deltaprogramma Wadden. Maatregel is deels getemporiseerd (RWS_x2458-a-b). Maatregelen gepland voor de periode Andere richtlijn: RWS_x2428-c - verkweldering Noord-Friesland Buitendijks overige inrichtingsmaatregelen Rijkswaterstaat 1 stuks Overige inrichtingsmaatregelen (Leefgebied. Geen gedwongen functieverandering, geen significante schade, uitvoering i.s.m. It fryske gea. Afhankelijk van draagvlak en grondaankoop is de intentie 400 ha te verkwelderen. Wegens gebrek aan draagkracht getemporiseerd Naam waterlichaam: Waddenzee vastelandskust Code waterlichaam: NL81_10 pagina 254 van 271

255 5. Toepassing uitzonderingen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn, maar er kan ook van een uitzondering gebruik gemaakt worden (R). De KRW biedt ruimte om af te wijken van de doelen. Zo kan de realisatie van doelen worden gefaseerd en kunnen doelen worden verlaagd. Ook mag rekening worden gehouden met bepaalde nieuwe ontwikkelingen. Dit alles moet wel passen binnen de randvoorwaarden van de richtlijn. Het gebruik van deze uitzonderingen en de motiveringen hierbij worden hier weergegeven. Fasering van doelbereik tot na 2021 Voor alle stoffen en kwaliteitselementen waarvoor in onderdeel '3. Status, doelen en toestand' is aangegeven dat de prognose voor 2021 niet "" is, is fasering aan de orde. Motiveringsgrond Onevenredig kostbaar Technisch onhaalbaar Motivering per motiveringsgrond: Kwaliteitselement stikstof anorganisch, Overige waterflora, Overige relevante verontreinigende stoffen, Prioritaire stoffen totaal, tributyltin (kation) stikstof anorganisch, Overige waterflora, Overige relevante verontreinigende stoffen, Prioritaire stoffen totaal, tributyltin (kation) Onevenredig kostbaar Naast de technisch-inhoudelijke uitvoerbaarheid zijn ook financiële middelen sturend voor het tempo en de mate waarin Rijkswaterstaat de maatregelen voor de KRW kan uitvoeren. De regering kiest bij de uitvoering van haar taken voor een verdeling van de middelen waarbij een deel daarvan wordt besteed aan de waterkwaliteit van de rijkswateren. Daarvan gaat het grootste deel naar aanvullende inrichtingsmaatregelen. Deze maatregelen zijn geselecteerd op kosten-effectiviteit en de totale lijst is vastgelegd in het Beheer- en Ontwikkelplan voor de Rijkswateren De uitsplitsing naar waterlichamen heeft geresulteerd in de maatregelen van Rijkswaterstaat, zoals weergegeven in de factsheet voor de periode De overige maatregelen staan na 2021 gepland, omdat het eerder uitvoeren van deze maatregelen als disproportioneel kostbaar wordt gezien. Realisatie van het KRW-maatregelenpakket vóór 2021 is onmogelijk vanwege de grote effecten op de markt (adviesbureaus en aannemers). Tegelijk nemen ook andere waterbeheerders in Nederland veel maatregelen, dus de vraag naar ingenieursdiensten en uitvoeringscapaciteit is erg groot. Alle maatregelen uitvoeren voor eind 2021 wordt daarom onevenredig kostbaar, aangezien de schaarse uitvoeringscapaciteit een sterk prijsopdrijvend effect heeft. Technisch onhaalbaar Technisch onhaalbaar uitvoeringscapaciteit: In totaal gaat het voor alle rijkswateren tezamen om een zeer fors pakket aan maatregelen. In totaal zijn nog ongeveer 190 maatregelen nodig voor een totaalbedrag van 572 miljoen euro. Realisatie van dit pakket vóór 2021 is onmogelijk. Ter vergelijking: momenteel bedraagt de omvang van het lopende KRW-programma ( ) voor alle rijkswateren ongeveer 50 miljoen euro per jaar. Realisatie van het totale pakket voor 2015 zou ongeveer een verdubbeling van de inspanning betekenen. De lopende programma s zijn al niet gering voor met name de natte Grond-, Weg- en Waterbouwsector. Bovendien gaan ook andere beheerders forse maatregelpakketten in het kader van de KRW uitvoeren. Daarbij komt dat Rijkswaterstaat los van de KRW een grote wateropgave heeft voor veiligheid, water-overlast en scheepvaart, waarvoor al maatregelen worden uitgevoerd (realisatie) of onderzocht (planstudie). Realisatie van het KRW-maatregelenpakket vóór 2021 is onmogelijk vanwege de grote effecten op de markt (adviesbureaus en aannemers). Tegelijk nemen ook andere waterbeheerders in Nederland veel maatregelen, dus de vraag naar ingenieursdiensten en uitvoeringscapaciteit is erg groot. Alle maatregelen uitvoeren voor eind 2021 is daarom technisch niet haalbaar, want er is intern en op de markt onvoldoende plannings- en uitvoeringscapaciteit beschikbaar. Technisch onhaalbaar grondverwerving: Voor veel maatregelen moet nog grond worden verworven en/of beheerovereenkomsten worden afgesloten. Dit kost tijd vanwege de benodigde onderhandelingen en eventuele bestemmingswijzigingen. Door fasering kunnen die maatregelen worden uitgevoerd waarvoor de gronden al verworven zijn. Inmiddels kan worden gewerkt aan de verwerving van de gronden voor de volgende fase. Alle maatregelen uitvoeren voor eind 2021 is daarom technisch niet haalbaar en onevenredig kostbaar door een slechte onderhandelingspositie. Naam waterlichaam: Waddenzee vastelandskust Code waterlichaam: NL81_10 pagina 255 van 271

256 Doelverlaging Conform beleidsafspraken wordt voor 2021 niet overgegaan tot doelverlaging. Tijdelijke achteruitgang Wordt er beroep gedaan op art. 4.6 KRW m.b.t. tijdelijke achteruitgang? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.6 KRW. Nieuwe ontwikkelingen Wordt er beroep gedaan op art. 4.7 KRW m.b.t. nieuwe veranderingen in fysische omstandigheden van het waterlichaam? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.7 KRW. Naam waterlichaam: Waddenzee vastelandskust Code waterlichaam: NL81_10 pagina 256 van 271

257 Factsheet: NL81_2 Eems-Dollard De informatie die in deze factsheet wordt weergegeven is bijgewerkt tot en met het moment van het aanmaken van deze factsheet, zoals vermeld in de voettekst. Deze factsheet is een werkversie ten behoeve van eigen gebruik door de waterbeheerder. Hoewel waterbeheerders en Informatiehuis Water alles in het werk gesteld hebben om de meest actuele gegevens in deze factsheet te verwerken, kan niet worden uitgesloten dat de factsheet onjuiste of onvolledige informatie bevat. 1. Basisgegevens Dit onderdeel beschrijft de kenmerken en de status van het waterlichaam en geeft informatie over de beschermde gebieden, die een relatie met het waterlichaam hebben. Naam: Eems-Dollard Code: NL81_2 Deelstroomgebied: Waterbeheerder: Provincies: Gemeenten: Eems Ministerie van Infrastructuur en Milieu (Rijkswaterstaat) Provincie Groningen Delfzijl, Eemsmond, Oldambt Type: Status: O2 (Estuarium met matig getijverschil) Sterk Veranderd Wateronttrekking t.b.v. menselijke consumptie: Nee Karakterschets: Dynamische riviermonding waar enerzijds sprake is van de invloed van eb en vloed en waar anderzijds zoet rivierwater wordt aangevoerd. Door erosie- en sedimentatieprocessen worden voortdurend stroomgeulen, wadplaten/slikken en schorren/kwelders gevormd. Langs de randen is sprake van slikkige zandgronden en kleirijke schorren. Naam waterlichaam: Eems-Dollard Code waterlichaam: NL81_2 pagina 257 van 271

258 Beschermde gebieden: - Vogelrichtlijn Waddenzee (NL_VOG_1) - Zwemwater TERMUNTERZIJL STRAND (NLBW81_TERMTZBSD), ZEESTRAND EEMSHOTEL, DELFZIJL (NLBW81_DELFZBSD) - Habitatrichtlijn Waddenzee (NL_HAB_1), Waddenzee en Eems-Dollard (NL_HAB_1_2) Status: Sterk Veranderd Hydromorfologische herstelmaatregelen die niet uitgevoerd kunnen worden vanwege significante negatieve effecten aan gebruiksfuncties en/of milieu in bredere zin: Maatregelen wel beschouwd, niet uitvoerbaar gebruiksfuncties Milieu in brede zin Scheepvaart, havens, recreatie Activiteiten waarvoor water wordt opgeslagen Waterhuishouding en bescherming tegen overstromingen Overige duurzame activiteiten Onnatuurlijk peilbeheer, afvoerverdeling en/of onderhoud in de Rijkswateren beeindigen Verwijderen van dammen, dijken, kribben, vaste lagen, stuwen, sluizen, waterkrachtcentrales en/of oeververdediging in Rijkswateren Motivering per gebruiksfunctie: Fal Fal Tru Fal Fal Fal Fal Fal Fal Tru Fal Fal Gebruiksfunctie: Motivering: Scheepvaart, met inbegrip van havenfaciliteiten, of recreatie Het stopzetten van vaargeulverdiepingen en vaargeulonderhoud leidt tot grote economische schade. Gebruiksfunctie: Motivering: Waterhuishouding, bescherming tegen overstromingen, afwatering Het weghalen van dammen en dijken en de oeververdediging leidt tot significante veiligheidsrisico s, overstromingen en problemen met een geringe waterdiepte. Beschouwde alternatieven: Alternatieven voor de ingrepen die hebben geleid tot het sterk veranderde karakter van het waterlichaam zijn beschouwd, maar deze zijn verworpen om de volgende reden(en): - onevenredig hoge kosten - alternatieven hebben meer negatieve effecten op het milieu Naam waterlichaam: Eems-Dollard Code waterlichaam: NL81_2 pagina 258 van 271

259 2. Belastingen en effecten van menselijke activiteiten Voor de analyse van een waterlichaam wordt gebruik gemaakt van de DPSIR methode: Drivers - Pressures - State - Impact - Responses. Bepaalde functies (D) zorgen voor een belasting (P) die invloed heeft op de toestand (S) en het functioneren van het waterlichaam (I), die vragen om een respons (R) via maatregelen en/of toepassing van een uitzondering. Dit blok beschrijft de significante belastingen (D) op het waterlichaam en geeft informatie over de effecten ervan (P). Bij de volgende onderdelen komen S, I en R aan bod. Menselijke activiteiten en effecten Hoofdgroep Belasting Functie Effect puntbronnen Overige puntbronnen Grondstoffenwinning en industrie Belasting milieu door zeer sterk basisch afvalproduct (aanwezigheid Griesberg) puntbronnen Rioolwaterzuiveringsinstallatie s Afvalwaterzuivering Belasting met nutriënten, chemische stoffen, bacteriologische verontreiniging diffuse bronnen Atmosferische depostitie Overig Belasting met nutriënten en PAK regulering waterbeweging Fysieke wijziging watersysteem - anders / overig Aantasting bodemfauna regulering waterbeweging Dammen, dijken, kribben en stuwen voor hoogwaterbescherming Onnatuurlijk waterpeil overige belastingen Andere antropogene belastingen Afwatering, Grondstoffenwinning en industrie, Energievoorziening, Scheepvaart Belasting met nutriënten en chemische stoffen Versnelde maaivelddaling, hevige(re) neerslag, droge(re) perioden, etc. Schade aan waterhuishouding Belasting door historische verontreiniging (antifouling TBT) Belasting op de slibhuishouding als gevolg van baggeren c.q. verdiepen in estuaria en kustzones wordt binnen de KRW maatregel Onderzoek slibhuishouding Eems-Dollard nader onderzocht. Op basis van het Eems-Dollardverdrag is Duitsland beheerder van de hoofdvaarweg die deels op Nederlands grondgebied ligt. De belasting baggeren van de vaarweg vindt daarom plaats onder Duitse verantwoordelijkheid. Voor de getalsmatige en visuele weergave van de belasting per waterlichaam wordt verwezen naar de tabellen en taartdiagrammen van Deltares. Zie: 3. Doelen en toestand Dit onderdeel beschrijft doelen en toestand (S) van het waterlichaam. Daarbij wordt gemotiveerd indien wordt afgeweken van nationaal vastgestelde doelen en de toestand achteruit gaat. Duidelijk wordt voor welke biologische groepen en stoffen het waterlichaam niet voldoet (I). Chemische toestand Normoverschrijding Naam waterlichaam: Eems-Dollard Code waterlichaam: NL81_2 pagina 259 van 271

260 Rapportage toestand 2014 Prognose ,2',4,4',6-pentabroomdifenylether (PBDE100) - 2,2',4,4',5,5'-hexabroomdifenylether (PBDE153) - 2,2',4,4',5,6'-hexabroomdifenylether (PBDE154) - 2,4,4'-tribroomdifenylether (PBDE28) - 2,2',4,4'-tetrabroomdifenylether (PBDE47) - 2,2',4,4',5-pentabroomdifenylether (PBDE99) - som benzo(ghi)peryleen en indeno(1,2,3-cd)pyreen (sbghipinp) - tributyltin (kation) (TC4ySn) Motivering chemische toestand: Prioritaire stoffen: Evenals in 2009 voldoet het waterlichaam nog niet aan de Goede Chemische (GCT). Er vindt tov de periode 2006 tot 2009 nu ook een overschrijding plaats van de som PAK benzo(ghi)peryleen en indeno(1,2,3,-cd)pyreen. Deze stoffen zijn in het mariene milieu beter te analyseren waardoor toetsing mogelijk is geworden. Metingen in zwevend stof voor deze verbindingen laten wel een dalende trend zien; vrachtberekeningen wijzen op een directe belasting voornamelijk vanuit atmosferische depositie. Tributyltin kan vanwege analytisch chemische beperkingen (een onvoldoende lage rapportagegrens) nog steeds niet op normniveau in water gemeten worden. Dat geldt ook voor de polybroomdifenylethers in het mariene milieu. Door een technische fout in Aquokit staan deze stoffen onterecht in de tabel. Na het van kracht worden van het verbod op gebruik van TBT op schepen in 2003, laten trendmetingen in zwevend stof en sediment een sterke afname zien. De productie en het gebruik van polybroomdifenylethers zijn sinds 2010 verboden, maar door de persistente eigenschappen kunnen ze nog in het milieu voorkomen. Specifiek verontreinigende stoffen: In vergelijking met 2009 voldoet het waterlichaam nu niet aan de eisen voor specifiek verontreinigende stoffen. De belangrijkste reden is dat nu door ontwikkelingen in analysetechnieken en normstelling meer stoffen getoetst konden worden dan in Voor een groot aantal metalen (muv kobalt) zijn achtergrondgehaltes afgeleid, waardoor toetsing mogelijk geworden is. Kobalt overschrijdt in 2011 en 2012 de MAC-waarde. De norm wordt als gevolg van afwenteling (100% voorbelasting) overschreden, waardoor maatregelen in het waterlichaam niet mogelijk zijn. Voor vanadium wordt de normering in 2015 gecorrigeerd (opgeloste gehaltes ipv totaal gehaltes). Daardoor zal vanadium wel gaan voldoen aan de norm. Van de specifiek verontreinigende stoffen zijn er nog steeds een aantal gewasbeschermingsmiddelen onder de aandacht, het is niet zeker is of ze een knelpunt vormen vanwege een onvoldoende lage rapportagegrens. Door een technische fout in Aquokit staat fenitrothion onterecht als normoverschrijdend in de tabel. Voor gewasbeschermingsmiddelen geldt dat nagenoeg geen overschrijdingen in oppervlaktewater in 2023 gemeten mogen worden (tov het gemiddelde over jaren ) en in % reductie van de overschrijdingen (2e Nota duurz. gewasbescherming gezonde groei, duurzame oogst ). Naam waterlichaam: Eems-Dollard Code waterlichaam: NL81_2 pagina 260 van 271

261 Ecologische toestand Biologie GEP Prognose 2021 Macrofauna (EKR) 0,54 matig Overige waterflora (EKR) 0,21 Vis (EKR) 0,51 matig Fytoplankton (EKR) 0,60 Algemeen fysische chemie Fosfor totaal (zomergemiddelde) (mg P/l) Stikstof totaal (zomergemiddelde) (mg N/l) DIN (winterperiode) (mg N/l) 1,33 ontoereiken ntoereiken Zoutgehalte (zomergemiddelde) (mg Cl/l) Temperatuur (max. waarde) (gr.c) 25,0 Zuurgraad (zomergemiddelde) (-) Zuurstofverzadiging(sgraad)(zomergemiddelde) (%) 60 Doorzicht (zomergemiddelde) (m) Legenda: blauw = zeer groen = geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht leeg = geen gegevens : deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Afhankelijk van het type KRW-waterlichaam dat gebruikt is voor de toestandsbeoordeling (het doeltype, hier O2) zijn bepaalde maatlatten niet van toepassing. Deze maatlatten zijn met in de toestandskolommen gemarkeerd. Specifiek verontreinigende stoffen Normoverschrijding Rapportage toestand kobalt (Co) - fenitrothion (feno2ton) - vanadium (V) Motivering ecologische toestand: Naam waterlichaam: Eems-Dollard Code waterlichaam: NL81_2 pagina 261 van 271

262 Fytoplankton: Het uitgevoerde beleid om eutrofiering of de effecten daarvan terug te dringen in binnen- en buitenland lijkt nog steeds succesvol. Er zijn geen Rijkswateren die een klasse omlaag gaan. Voor de Eems-Dollard is de hoeveelheid algen laag. Dit betekent dat de kwaliteit voor eutrofiering is. Echter de lage hoeveelheid algen wordt niet veroorzaakt door limiterende nutrienten (DIN). Het DIN is namelijk in de toestand ontoereikend en de hoeveelheid DIN is nog te hoog om de e toestand voor fytoplankton te verzekeren. In de Eems-Dollard kan de grote troebelheid door te veel slib in het water een oorzaak zijn voor de lage algenconcentratie. Macrofauna: Macrofauna: De EKR-score in de Eems-Dollard voor macrofauna is gelijk gebleven en blijft matig. Overige Waterflora: De kwaliteit voor overige waterflora is dankzij een geringe verbetering van de kwelderkwaliteit een klasse verbeterd van matig naar (net). Anderzijds is het areaal zeegras lager geworden vooral in het gebied Hond-Paap. De oorzaken daarvan zijn in een literatuurstudie bekeken, maar harde conclusies kunnen niet worden getrokken. De hoge troebelheid in combinatie met het hoge slibgehalte in het water kunnen mogelijk een rol spelen, doordat zeegrassen betere mogelijkheden hebben bij voldoende licht in het water. Het actief stimuleren van zeegras door zaaien wordt hier afgeraden, omdat de slagingskans hier laag wordt ingeschat. Naast deze veranderingen in de kwelders en zeegrassen is ook de maatlat voor overige waterflora aangepast. Door minder strenge aggregatie van de deelmaatlatten telt het sterkere effect van de verbetering bij kwelders nu sterker dan voorheen, en leidt tot een lichte verbetering op het eindoordeel voor overige waterflora. Vis: De EKR-score voor vis is in de Eems-Dollard is licht verminderd, maar de beoordeling blijft matig. Fysisch-chemische ondersteunende parameters: de Winter-DIN is ontoereikend gebleven. Eindoordeel Chemie Totaal C-voldoet nie C-voldoet nie Ecologie Totaal Biologie Fysische chemie ontoereiken Specifiek verontreinigende stoffen C-voldoet C-voldoet nie Legenda: - Chemie: blauw = /voldoet rood = niet /voldoet niet - Ecologie: blauw = zeer groen = /voldoet geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht/voldoet niet : deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Naam waterlichaam: Eems-Dollard Code waterlichaam: NL81_2 pagina 262 van 271

263 4. Maatregelen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn (R). Er zijn landelijke en gebiedsgerichte maatregelen. De landelijke maatregelen staan in het maatregelprogramma bij het stroomgebiedbeheerplan. Gebiedsgerichte maatregelen staan hieronder in tabellen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen: 1. maatregelen in SGBP 2009 voor de periode t/m overige maatregelen uitgevoerd in de periode t/m maatregelen gepland voor de periode maatregelen gepland voor de periode Verder is aangegeven wanneer een maatregel is gericht op de opgave op grond van een beschermd gebied. Maatregelen opgevoerd in SGBP 2009 voor de periode t/m 2015 Voor maatregelen ten behoeve van de zwemwaterrichtlijn wordt verwezen naar RWS_x2445-b - Co-financiering vispassages (aanleg vispassages/aanpassen spuibeheer Nieuw-Statenzijl) vispasseerbaar maken kunstwerk Rijkswaterstaat 1 stuks Voortgang: stuks Motivering: Gefaseerd: 1 Getemporiseerd Vispassseerbaar maken kunstwerk (verbindingen). Co-financiering vispassages aanleg vispassages/aanpassen spuibeheer Nieuw-Statenzijl?.Gaat om 1 vispassage (aalgoot) en visvriendelijk spuibeheer bij sluis Nieuw Statenzijl die in 2013 is uitgevoerd. Daarnaast is de cofinanciering van drie vispassages onderdeel van deze maatregel. Deze laatste drie worden in 2014 opgeleverd. RWS_x7002-b - Verkenning afslag kwelders uitvoeren onderzoek Rijkswaterstaat 1 stuks Voortgang: stuks Motivering: Uitgevoerd: 1 Gereed 2011 Uitvoeren onderzoek (verkenning) afslag kwelders (leefgebied). Verkenning ten behoeve van evt. KRW-maatregelen na RWS_x2458b-b - Onderzoek slibhuishouding Eems-Dollard uitvoeren onderzoek Rijkswaterstaat Voortgang: stuks Motivering: ) stuks In uitvoering: 1 Prognose gereed ) in totaal 1 stuks voor meerdere waterlichamen. Uitvoeren onderzoek (verkenning) slibhuishouding Eems-Dollard (schoon water). Verkenning ten behoeve van evt. KRW-maatregelen na Naam waterlichaam: Eems-Dollard Code waterlichaam: NL81_2 pagina 263 van 271

264 Maatregelen gepland voor de periode Andere richtlijn: Andere richtlijn: RWS_x2453-b - Herstel natuurlijk gebied (Brunnermond) met actief stimuleren macrofauna aanleg speciale leefgebieden flora en fauna Rijkswaterstaat 1 stuks Herstel uitvoeren uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer natuurlijk gebied (leefgebied). In omgeving rond Delfzijl spelen allerlei ontwikkelingen, oa: sanering rondom Brunnermond fabriek, primaire keringen en aanleg kwelder. Rijkswaterstaat schept de randvoorwaarden voor kansen ontwikkeling van macrofauna, op natuurlijk gebied. Verkenningsfase maatregel afgerond. De regio (andere belanghebbenden) nemen initiatief voor meekopelen overige functie's. Er wordt gezocht naar synergie met andere projecten (Marconi). RWS_Y Aanpak slibhuishouding Eems-Dollard uitvoeren onderzoek Rijkswaterstaat ) stuks ) in totaal 1 stuks voor meerdere waterlichamen. Vervolgonderzoek naar kansrijke maatregelen om de slibhuishouding en primaire productie in het Eems-Dollard systeem te verbeteren. Dit moet een pakket van maatregelen opleveren waarmee na het lopende MIRT-onderzoek een MIRT-verkenning kan worden opgestart (2016). 5. Toepassing uitzonderingen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn, maar er kan ook van een uitzondering gebruik gemaakt worden (R). De KRW biedt ruimte om af te wijken van de doelen. Zo kan de realisatie van doelen worden gefaseerd en kunnen doelen worden verlaagd. Ook mag rekening worden gehouden met bepaalde nieuwe ontwikkelingen. Dit alles moet wel passen binnen de randvoorwaarden van de richtlijn. Het gebruik van deze uitzonderingen en de motiveringen hierbij worden hier weergegeven. Fasering van doelbereik tot na 2021 Voor alle stoffen en kwaliteitselementen waarvoor in onderdeel '3. Status, doelen en toestand' is aangegeven dat de prognose voor 2021 niet "" is, is fasering aan de orde. Motiveringsgrond Onevenredig kostbaar Technisch onhaalbaar Kwaliteitselement Macrofauna-kwaliteit, stikstof anorganisch, Overige relevante verontreinigende stoffen, Prioritaire stoffen totaal, tributyltin (kation), Vis-kwaliteit Macrofauna-kwaliteit, stikstof anorganisch, Overige relevante verontreinigende stoffen, Prioritaire stoffen totaal, tributyltin (kation), Vis-kwaliteit Naam waterlichaam: Eems-Dollard Code waterlichaam: NL81_2 pagina 264 van 271

265 Motivering per motiveringsgrond: Onevenredig kostbaar Naast de technisch-inhoudelijke uitvoerbaarheid zijn ook financiële middelen sturend voor het tempo en de mate waarin Rijkswaterstaat de maatregelen voor de KRW kan uitvoeren. De regering kiest bij de uitvoering van haar taken voor een verdeling van de middelen waarbij een deel daarvan wordt besteed aan de waterkwaliteit van de rijkswateren. Daarvan gaat het grootste deel naar aanvullende inrichtingsmaatregelen. Deze maatregelen zijn geselecteerd op kosten-effectiviteit en de totale lijst is vastgelegd in het Beheer- en Ontwikkelplan voor de Rijkswateren De uitsplitsing naar waterlichamen heeft geresulteerd in de maatregelen van Rijkswaterstaat, zoals weergegeven in de factsheet voor de periode De overige maatregelen staan na 2021 gepland, omdat het eerder uitvoeren van deze maatregelen als disproportioneel kostbaar wordt gezien. Realisatie van het KRW-maatregelenpakket vóór 2021 is onmogelijk vanwege de grote effecten op de markt (adviesbureaus en aannemers). Tegelijk nemen ook andere waterbeheerders in Nederland veel maatregelen, dus de vraag naar ingenieursdiensten en uitvoeringscapaciteit is erg groot. Alle maatregelen uitvoeren voor eind 2021 wordt daarom onevenredig kostbaar, aangezien de schaarse uitvoeringscapaciteit een sterk prijsopdrijvend effect heeft. Technisch onhaalbaar Technisch onhaalbaar uitvoeringscapaciteit: In totaal gaat het voor alle rijkswateren tezamen om een zeer fors pakket aan maatregelen. In totaal zijn nog ongeveer 190 maatregelen nodig voor een totaalbedrag van 572 miljoen euro. Realisatie van dit pakket vóór 2021 is onmogelijk. Ter vergelijking: momenteel bedraagt de omvang van het lopende KRW-programma ( ) voor alle rijkswateren ongeveer 50 miljoen euro per jaar. Realisatie van het totale pakket voor 2015 zou ongeveer een verdubbeling van de inspanning betekenen. De lopende programma s zijn al niet gering voor met name de natte Grond-, Weg- en Waterbouwsector. Bovendien gaan ook andere beheerders forse maatregelpakketten in het kader van de KRW uitvoeren. Daarbij komt dat Rijkswaterstaat los van de KRW een grote wateropgave heeft voor veiligheid, water-overlast en scheepvaart, waarvoor al maatregelen worden uitgevoerd (realisatie) of onderzocht (planstudie). Realisatie van het KRW-maatregelenpakket vóór 2021 is onmogelijk vanwege de grote effecten op de markt (adviesbureaus en aannemers). Tegelijk nemen ook andere waterbeheerders in Nederland veel maatregelen, dus de vraag naar ingenieursdiensten en uitvoeringscapaciteit is erg groot. Alle maatregelen uitvoeren voor eind 2021 is daarom technisch niet haalbaar, want er is intern en op de markt onvoldoende plannings- en uitvoeringscapaciteit beschikbaar. Technisch onhaalbaar grondverwerving: Voor veel maatregelen moet nog grond worden verworven en/of beheerovereenkomsten worden afgesloten. Dit kost tijd vanwege de benodigde onderhandelingen en eventuele bestemmingswijzigingen. Door fasering kunnen die maatregelen worden uitgevoerd waarvoor de gronden al verworven zijn. Inmiddels kan worden gewerkt aan de verwerving van de gronden voor de volgende fase. Alle maatregelen uitvoeren voor eind 2021 is daarom technisch niet haalbaar en onevenredig kostbaar door een slechte onderhandelingspositie. Doelverlaging Conform beleidsafspraken wordt voor 2021 niet overgegaan tot doelverlaging. Tijdelijke achteruitgang Wordt er beroep gedaan op art. 4.6 KRW m.b.t. tijdelijke achteruitgang? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.6 KRW. Nieuwe ontwikkelingen Wordt er beroep gedaan op art. 4.7 KRW m.b.t. nieuwe veranderingen in fysische omstandigheden van het waterlichaam? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.7 KRW. Naam waterlichaam: Eems-Dollard Code waterlichaam: NL81_2 pagina 265 van 271

266 Factsheet: NL81_3 Eems-Dollard (kustwater) De informatie die in deze factsheet wordt weergegeven is bijgewerkt tot en met het moment van het aanmaken van deze factsheet, zoals vermeld in de voettekst. Deze factsheet is een werkversie ten behoeve van eigen gebruik door de waterbeheerder. Hoewel waterbeheerders en Informatiehuis Water alles in het werk gesteld hebben om de meest actuele gegevens in deze factsheet te verwerken, kan niet worden uitgesloten dat de factsheet onjuiste of onvolledige informatie bevat. 1. Basisgegevens Dit onderdeel beschrijft de kenmerken en de status van het waterlichaam en geeft informatie over de beschermde gebieden, die een relatie met het waterlichaam hebben. Naam: Eems-Dollard (kustwater) Code: NL81_3 Deelstroomgebied: Waterbeheerder: Provincies: Gemeenten: Eems Ministerie van Infrastructuur en Milieu (Rijkswaterstaat) Provincie Groningen Eemsmond Type: Status: K1 (Open polyhalien kustwater) Natuurlijk Wateronttrekking t.b.v. menselijke consumptie: Nee Karakterschets: Ondiep kustwater met invloed vanuit de rivier. Dagelijks raakt het zandige kustgebied overstroomd. Het water is doorgaans troebel. De dynamiek zorgt voor veel hoogteverschillen onder water. Naam waterlichaam: Eems-Dollard (kustwater) Code waterlichaam: NL81_3 pagina 266 van 271