Brandpreventie Jo De Jonghe, Expert Health & Prevention
Quick tour: KB brandpreventie 2
Partiële omzetting: ARAB artikel 52 BS: 28 maart 2014 - KB van 2014 betreffende de preventie van brand op de arbeidsplaats?
Opbouw KB brandpreventie Risicoanalyse Preventiemaatregelen Specifieke preventiemaatregelen Het intern noodplan Het brandpreventiedossier Opleiding en informatie Werkzaamheden in de inrichting 4
Risicoanalyse de waarschijnlijkheid van de gelijktijdige aanwezigheid van een brandstof, een oxidatiemiddel en een ontstekingsbron, noodzakelijk voor het ontstaan van een brand; de arbeidsmiddelen, de gebruikte stoffen, de processen en hun eventuele interacties; de aard van de activiteiten; de grootte van de onderneming of inrichting; het maximum aantal werknemers en andere personen die aanwezig kunnen zijn in de onderneming of inrichting; de specifieke risico s eigen aan bepaalde groepen van personen aanwezig in de onderneming of inrichting; de ligging en de bestemming van de lokalen; de aanwezigheid van meerdere ondernemingen of instellingen op eenzelfde arbeidsplaats of op een aanpalende arbeidsplaats; de werkzaamheden uitgevoerd door externe ondernemingen. Waarschijnlijke scenario s & omvang van de gevolgen 5
Risicoanalyse Regelmatig te herzien 6
Preventiemaatregelen Materiële & organisatorische preventiemaatregelen: branden te voorkomen; de veiligheid te verzekeren en indien nodig de snelle evacuatie van de werknemers en alle aanwezige personen op de arbeidsplaats zonder hen in gevaar te brengen; vlug en efficiënt elk begin van brand te bestrijden om uitbreiding ervan te vermijden; de schadelijke effecten en neveneffecten van een brand te bepreken; de tussenkomst van de openbare hulpdiensten te vergemakkelijken. 7
Specifieke preventiemaatregelen Brandbestrijdingsdienst verplicht voor elke onderneming ongeacht het aantal medewerkers Preventie van brand Evacuatie Brandbestrijding Beperken van de schadelijke effecten van brand Vergemakkelijken van de interventie van de hulpdiensten Periodieke controle en onderhoud 8
1. Brandbestrijdingsdienst Melding Melden risico s Spreiding Aantal Handelen bij waarschuwing Meewerken aan RIE Procedures Bijstand aan hulpdiensten Bekwaamheden bestrijden begin van gevaar Opleiding Hulp bij evacuatie 9
2. Preventie van brand het beperken tot het strikt noodzakelijke van de aanwezige hoeveelheid van deze materialen op de arbeidsplaats; het opslaan van deze materialen op een passende wijze; het eerbiedigen van de voorwaarden inzake afstand of afzondering van deze materialen ten opzichte van elke ontstekingsbron; het beheersen van de omstandigheden waarbij zelfontbranding van stoffen of afvalstoffen kan optreden; het plaatsen van deze afvalstoffen, in afwachting van hun verwijdering, in passende veiligheidsrecipiënten met een hermetische sluiting; het regelmatig verwijderen van deze afvalstoffen. 10
3. Evacuatie Evacuatiewegen Doorgangen vrijhouden Uitgang rechtstreeks op een veilige plaats Aantal ifv gebruik, uitrusting, afmetingen arbeidsplaats, aantal personen Uitgerust met veiligheidsverlichting Nooduitgangen Naar buiten opendraaiend (geen schuif- of draaideuren) Makkelijk en onmiddellijk te openen (niet op slot) Deuren op traject steeds van binnenuit te openen (zonder hulp) Niet geblokkeerd Signalering Conform veiligheids- en gezondheidssignalering Aan de ingang van het gebouw en per niveau een evacuatieplan te worden voorzien 11
4. Brandbestrijding Uitrusting ter bescherming tegen brand = collectief beschermingsmiddel Aankoopprocedure Afgestemd op de risico s de inrichting van de arbeidsplaatsen; de fysische en chemische eigenschappen van de aanwezige stoffen; de arbeidsprocessen en de arbeidsmiddelen; de werknemers die de beschermingsmiddelen moeten gebruiken; het maximale aantal personen dat in het gebouw kan aanwezig zijn; het materieel en het personeel waarover de bevoegde brandweerdienst beschikt; de noodzakelijke voorrijtijd van de bevoegde brandweerdienst; de middelen voor melding, waarschuwing en alarm en de brandblusapparaten moeten geplaatst worden op plaatsen die zichtbaar en gemakkelijk bereikbaar zijn; de waarschuwings- en alarmsignalen en boodschappen zijn voor alle betrokken werknemers goed waarneembaar en mogen noch met elkaar en noch andere signalen verward kunnen worden; de beschermingsmiddelen tegen brand worden gebruikt overeenkomstig de schriftelijke procedures. 12
5. Beperken van de schadelijke effecten van brand Gebouw dient ontworpen en gebouwd te zijn, dat in geval van brand: uitgegaan kan worden van stabiliteit van de dragende elementen en, in voorkomend geval, van de hele structuur van het gebouw gedurende een bepaalde tijd; het voorkomen en verspreiden van vuur en rook binnenin het gebouw beperkt wordt; de uitbreiding van de brand naar aanpalende gebouwen vermeden wordt (compartimentering). ARAB artikel 52 Om dit doel te bereiken, eerbiedigt de werkgever de artikels 52.1.2., 52.1.3., 52.2., 52.3., 52.5.2, 52.5.3, 52.5.4, 52.5.5, 52.5.6, 52.5.7, 52.5.8, 52.5.10, 52.5.18, 52.9.3, 52.14, 52.15.1 en 52.15.2 van het Algemeen Reglement voor de Arbeidsbescherming, met name de delen die betrekking hebben op de constructie van gebouwen van toepassing binnen artikel 52. 13
6. Tussenkomst hulpdiensten Vergemakkelijken tussenkomst openbare hulpdiensten INTERVENTIEDOSSIER de elementen van het brandpreventiedossier (voor de inhoud van het brandpreventiedossier verwijzen we naar het desbetreffende hoofdstuk verder in deze commentaartekst) de locatie van de elektrische installaties; de locatie en de werking van de sluitkranen van de gebruikte fluïda; de locatie en de werking van de ventilatiesystemen; de locatie van de branddetectiecentrale. 14
7. Periodieke controle & onderhoud De controles en onderhoudsbeurten worden uitgevoerd overeenkomstig de voorschriften van de fabrikant of de installateur Bij gebrek aan strengere voorschriften vanwege de fabrikant of de installateur, tenminste één keer per jaar gecontroleerd Bekwaamheid - bevoegdheid de gas-, verwarmings- en airconditioningsinstallaties: in goede staat worden gehouden; periodiek worden gecontroleerd Aantoonbaarheid: De data van deze controles en de vaststellingen gedaan tijdens deze controles moeten bewaard worden 15
Intern noodplan Geschreven instructies betreffende brand dienen opgenomen te worden in het Intern Noodplan: het gebruik van de middelen ter bescherming tegen brand; de uitvoering van de taken toevertrouwd aan de interne dienst voor preventie en bestrijding van brand; de evacuatie van de personen; de evacuatieoefeningen; de informatie en de opleiding van de werknemers. Deze procedures worden voor gezien getekend door de preventieadviseur die de leiding heeft van de interne dienst voor preventie en bescherming op het werk. 16
Brandpreventiedossier - Beleid het document waarin de resultaten van de risicoanalyse en de preventiemaatregelen zijn opgenomen; het bewijs van de onderhoudsbeurten en van de controles van de middelen ter bescherming tegen brand, van de gas-, verwarmings- en airconditioningsinstallaties en van de vaststellingen gedaan tijdens die controles; de vaststellingen gedaan naar aanleiding van de evacuatieoefeningen; een lijst van de beschermingsmiddelen tegen brand die beschikbaar zijn op de arbeidsplaats en hun situering op een plan; het document dat de organisatie van de interne dienst voor preventie en bestrijding van brand beschrijft; de procedures (of het intern noodplan waarin de procedures zijn opgenomen); de lijst van individuele afwijkingen toegestaan op basis van artikel 52 van het Algemeen Reglement voor de Arbeidsbescherming; het evacuatieplan; de adviezen en verslagen van de bevoegde preventieadviseur en in voorkomend geval van de preventieadviseur-arbeidsgeneesheer; de adviezen van het Comité; de adviezen van de bevoegde hulpdiensten; de vaststellingen gedaan naar aanleiding van de evacuatieoefeningen. 17
Informatie en opleiding Informatie aan werknemers en HL de risico s op brand; de preventiemaatregelen; de waarschuwings- en alarmsignalen; de evacuatie; de maatregelen die genomen worden in geval van brand. Opleiding de bekwaamheid een gedrag aan te nemen dat van die aard is om het ontstaan van een brand tijdens de uitvoering van hun taken te voorkomen; de bekwaamheid om op gepaste wijze te reageren in geval van de ontdekking van een brand of de aanwezigheid van rook; de bekwaamheid om de waarschuwing te geven; het begrijpen van de waarschuwings- en alarmsignalen; de bekwaamheid om, in geval van alarm, de instructies betreffende de evacuatie te volgen en correct toe te passen. 18
Uitvoering van werken in het gebouw Informatieuitwisseling: werken met derden de risico s die voortvloeien uit: de inrichting van de lokalen; de stoffen die opgeslagen zijn of behandeld worden; de nabijheid van gevaarlijke installaties; de activiteiten van de onmiddellijke omgeving; de preventiemaatregelen; De bedrijfseigen informatie inzake brand: De risico s op brand; De preventiemaatregelen; De waarschuwings- en alarmsignalen; De maatregelen die genomen worden in geval van brand. AANTOONBAARHEID: werkvergunning/vuurvergunning 19
Risicoanalyse praktisch 20
RIE: ARAB art 52 vs KB brandpreventie Aanpak regelgericht - Nauwelijks relatie met risico s - Statisch - Standaard brandverloop - Nodigt uit tot toepassen - Integraliteit is mogelijk - Beveiligingsopties: passief - Niet toegerust op gelijkwaardigheid - Menselijk gedrag speelt geen/weinig rol Aanpak scenariodenken - Relatie met risico s voorwaardelijk - Dynamisch - Natuurlijk brandverloop - Dwingt tot nadenken - Integraliteit is verankerd - Beveiligingsopties: ook actief - Toegerust op gelijkwaardigheid - Menselijk gedrag speelt rol 21
Scenariodenken Definitie Een brandscenario is een theoretische beschrijving van een reëel voorstelbare brand aan de hand van een aantal vooraf geselecteerde factoren die de ontwikkeling en het verloop van een brand (en rook) bepalen met als uitkomst de gevolgen van deze brand voor de personen in het gebouw, de inventaris van het gebouw en het gebouw zelf 22
Risico s bij brand toenemend risico groot R2 R4 onacceptabel Risico-perceptie Risico-acceptatie gevolg R1 verwaarloosbaar R3 klein klein kans groot 23
Beheersing van brandrisico s Kader: Vlinderdasmodel Reductie van risico s Kerngebeurtenis Middel: Scenario s / oorzaakgevolgrelaties Brand Kansreductie Effectreductie Oorzaken Gevolgen Verdedigingslinie : brandbeveiligingsvoorzieningen en -maatregelen 24
Kans- en effectenreductie Kansreductie Veiligheidsbewustzijn verbeteren Product- en installatieveiligheid verbeteren Onderhoud voorzieningen en maatregelen optimaliseren Onbrandbare materialen toepassen Voorlichting en educatie gebruiker Effectreductie Blusmiddelen toepassen Blusinstallatie toepassen Brandmeldinstallatie en snelle interventie Adequate inrichting BHV Ontruimingsplan hebben en beoefenen 25
Mens centraal stellen Mens centraal stellen: zowel bij kans als bij gevolg zelfredzame gedrag is bepalend Zelfredzaamheid bij brand is het menselijk vermogen om signalen van gevaar waar te nemen en te interpreteren, en om beslissingen te nemen en uit te voeren die gericht zijn op het overleven van een brandsituatie. 26
Brandrisico Risico reduceren tot maatschappelijk aanvaardbaar niveau van brandveiligheid In relatie tot de hoofddoelen: Het voorkomen van brand Het veilig vluchten bij brand (ontruimen/redden) Het beheersen van brand (geen schadepreventie in gebouwen) Het veilig en effectief optreden bij brand (BHV en brandweer) 27
Brandrisico Risicofactoren in 1e instantie Gebouw Omstandigheden van verblijf Risicofactoren in 2e instantie Gebruik Menselijk gedrag De meest effectieve methode van risicoreductie is de kans op brand zoveel als mogelijk te beperken. Als er geen brand ontstaat, zijn er immers ook geen gevolgen 28
Brandrisico Risico-onderwerpen Gebouw Omstandigheden van verblijf van mensen Risicofactoren (1 e instantie) Hoog Ondergronds Bijzonder bouwvolume Grote onverdeelde oppervlakken Complexe indeling Slapend aanwezig Niet zelfstandig in staat te vluchten Hoge bezetting Onbekend aanwezig 29
Brandrisico Risico-onderwerpen Gebouw Inventaris Proces Risicofactoren (2 e instatie) Belemmering vluchtroutes Snelle branduitbreiding, bijv. opslag van brandbare of oxiderende stoffen/mengsels Brandversnellend, explosie (Atex zones) 30
Overzicht methodes Basisaanpak Checklist Agoria Prebes ISO/TS 16732 16733 31
Analysemethoden Kwalitatief Controlelijst Kwantitatief Statistische gegevens Semi-kwantitatief Contolelijst/risicoinschatting (kans/gevolg) 32
Basisaanpak Vuurdriehoek O 2 Brandstof Brandlast Energie Op plan Combinatie Bv. FSRA 33
34
Checklist Basis: Regelgeving Voordeel Eenvoudig in gebruik Nadeel Complexe regelgeving Niet in de lijst niet gezien Opgelet met perfect legaal onveilig 35
Checklist -vb Identificatie van de gevaren NVT JA NEEN Beschrijving risico/scenario Risicocategorie 1 Beleid Kans Gevolg Cat 1 Werd er in uitvoering van het KB Brand van 28/03/2014 een brandpreventiedossier opgemaakt 0 2 Beschikt het bedrijf over een intern noodplan en de schriftelijke procedures overeenkomstig Art 22 van het KB van 27/03/1998 0 3 Beschikt het bedrijf over een interventiedossier voor de openbare hulpdiensten volgens Art 22 van het KB van 28/03/2014 0 4 Is het management betrokken en zijn er registraties van periodieke vergaderingen betreffende de brandveiligheid 0 6 Wordt het intern noodplan en het interventiedossier regelmatig bijgewerkt en geactualiseerd op periodieke basis 0 7 Werd voor het opmaken van het intern noodplan beroep gedaan op de bevoegde brandweerzone 0 Wordt er voor onderaannemers die werken uitvoeren met een 9 brandrisico, een vuurvergunning opgemaakt met bijkomende 0 Zeer groot maatregelen Zijn de nodige maatregelen genomen voor Dat werknemers er aanzienlijke en 10 onderaannemers die alleen tewerkgesteld rookvorming zijn (ARAB Titel en brand II Hfdst I, IX 0 - art 54 ter) ontstaat Worden er door de hiërarchische lijn observatierondes gemaakt in 11 0 functie van de brandpreventiemaatregelen Groot Zijn er evacuatieplannen en zijn ze opgemaakt conform Art 14 van 13 Dat er rookvorming en 0 van het KB Brand Zijn er afspraken gemaakt betreffende informatieverstrekking aan de 14 K 0 openbare hulpdiensten, personeel, pers, etc Beperkt Dat er rookvorming met een begin van brand ontstaat A N S 4 8 12 16 brand ontstaat 3 6 9 12 Uitzonderlijk Dat er rookvorming door een begin van brand ontstaat 2 4 6 8 1 2 3 4 Miniem Er is een minieme kans op rookinhalatie en/of brandschade Belangrijk Lichte rookinhalatie en lichte brandschade zijn mogelijk Ernstig Rookinhalatie, lichte brandwonden en brandschade zijn zeker mogelijk Advies / Maatregelen Zeer Ernstig Rookvergiftiging, brandwonden en aanzienlijke tot complete brandschade zijn 36
Agoria - methode Combinatie van Basisaanpak Checklist Semi - kwalitatief 37
Agoria - Inventarisatie 38
Agoria Stap 1: identificatie 39
Agoria Stap 2: Defineer het brandrisico volgens scenario 40
Stap 3 & 4: genomen en te nemen maatregelen: brandpreventie 41
Stap 5 & 6 : genomen en te nemen schade reducerende maatregelen 42
ISO/TS 16732 16733 ISO/TS 16732 Fire safety engineering Guidance on fire risk assessment* ISO/TS 16733 Fire safety engineering Selection of design fire scenarios and design fires 43
ISO/TS 16732 3.12 - fire risk assessment well-defined procedure for estimation of the fire risk associated with a building design, other design, or other subject of study, and for evaluation of the estimated fire risk in terms of a well-defined criterion of acceptable risk 44
ISO/TS 16732 Algemeen schema Figure - Fire risk management flow chart - ISO 16732 45
ISO/TS 16733 Scenario de brand initiatie de groeifase de ontwikkelingsfase de uitdooffase in combinatie met de rook- en branduitbreiding 46
ISO/TS 16733 Doelstelling en aanvaardbaarheidscriteria vastleggen Wat is het onderwerp van de oefening? Wat is aanvaardbaar? # personen Materiële schade 10 stappen procedure uit 16733 47
ISO/TS 16733 - overzicht Nature of facility Identifiction of all possible fire scenario s Sources of fires Create fire scenario clusters For each cluster: select scenarios to become design fire scenario s For each design fire scenario: select relevant parameters for design fire(s) Figure : Selection of design fire scenarios and design fires 48
ISO/TS 16733 10 stappen 1. Plaats van ontstaan van de brand 2. Type brand 3. Mogelijke brandgevaren (ontstekingsbronnen) 4. Systemen met een impact op de brand 5. Respons van de aanwezigen 6. Gebeurtenissenboom 7. Beschouwing waarschijnlijkheden 8. Beschouwing gevolgen 9. Risico-ranking 10. Eindselectie en besluit 49
ISO/TS 16733 gebeurtenissenboom Begin van brand Moment van begin van brand Ontdekking begin van brand door aanwezigen Manuele detectie (drukknop of GSM) Geslaagde interventie door aanwezigen Automatische detectie Melding naar brandweer Geslaagde interventie brandweer Geen uitbreiding naar Pl17 Geslaagde interventie interventieploeg Waarschijnlijkheid Scenario Gevolgen (omvang schade) Gevolgen (commentaar) tijdens de werkuren W G R 1 0,9 0,9 0,7 0,5 0,5670 A1 1,00 plaats begin van brand 0,567 Risico W x G 0,5 0,7 0,1985 A2 5,00 kleine uitbreiding 0,99225 0,3 0,5 0,7 0,0298 A3 10,00 0,297675 0,3 0,8 0,0128 A4 20,00 afdeling verloren? Eventueel ook schade 0,25515 Pl 0,2 0,0060 A5 100,00 Productie buiten dienst 0,59535 0,5 0,3 0,0128 10 0,13 0,7 0,4 0,0119 20 0,24 0,6 0,0179 100 1,79 50
Aandachtspunten risicoanalyse Kwantitatief: meestal niet haalbaar Gebrek aan statistieken Prijs Kwalitatief: Kwaliteit is evenredig met de kennis in de werkgroep Vooral inzicht verwerven door een gestructureerde & gedocumenteerde aanpak 51
KB brandpreventie ARAB art. 52 Brandpreventienormen 52
FCB - Fireforum Certified Building - certificaat Brandveiligheid = ontwerp + infrastructuur + visie + organisatie Fireforum Certified Building = bewijs van blijvende aandacht voor brandveiligheid De eigenaar of exploitant doet méér dan wat de wet voorschrijft. Het getuigt van een brede brandveiligheidsvisie. De inspanning van de exploitant wordt gevalideerd door een externe instantie. 53
Waarom het FCB aanvragen 1. Omdat u de veiligheid van uw medewerkers en uw goederen hoog in het vaandel draagt. 2. Omwille van de bedrijfscontinuïteit. 3. Omdat u uw continue inspanningen voor brandveiligheid zichtbaar wil maken. 4. Omdat het certificaat uw positie versterkt in gesprekken met brandweer en vergunnende overheden. 5. Omdat u hiermee als werkgever bewijst dat u tegemoetkomt aan de nieuwste wetgeving inzake brandveiligheid. 54
Dank voor uw aandacht