Toetsbeleid Vechtdal College Dedemsvaart 2018-2019
Toetsbeleid onderbouw Vechtdal College Dedemsvaart augustus 2018 Bij toetsen gaat het om meten van groei, niet om afrekenen Inleiding Goed onderwijs vereist goede toetsing. Dat vraagt om een vastgelegd toetsbeleid. Toetsbeleid heeft als doel: Geven van duidelijkheid over de kwaliteitseisen, regelingen en procedures Vergroten van de deskundigheid van medewerkers over toetsing Bevorderen van samenwerking en onderlinge afstemming Afleggen van externe verantwoording Geeft een leerling inzicht in zijn/haar vorderingen Het toetsbeleid past in de onderwijsvisie en levert een bijdrage aan de realisering daarvan. Wat verstaan we onder een toets? Definiëring van een toets: een evaluatievorm waarbij de leerling voor een vastgesteld tijdstip en binnen een vastgestelde tijd een toets maakt waaraan een beoordeling is gekoppeld in de vorm van een cijfer. De inhoud wordt samengesteld met de inhoud van de leerstof. Uitgangspunt: toetsen dienen ter ondersteuning van het leerproces van de leerling (niet de leerstof of de docent) Het leerproces van de leerling staat centraal Volgen van de voortgang van het studieproces Toetsen zijn gericht op beheersingsleren Wat zijn de functies van een toets? (Welk doel wil je bereiken met de toets?) Diagnostische functie (formatief) Met deze toetsen willen we inzicht krijgen in de ontwikkeling van elke leerling Bedoeling van de toets is meestal drieledig. Docent en leerling krijgen meer inzicht in de mate waarin leerlingen de stof kennen/begrijpen, dan wel de vaardigheid beheersen. Daarmee krijgt de docent een beeld van de effectiviteit van het onderwijs dat hij in de betreffende klas over de betreffende stof heeft gegeven. Op basis hiervan kan hij zijn onderwijs voor de klas als geheel meer op maat aanbieden. Daarnaast krijgt de docent een beeld van de mate van beheersing van de stof door de individuele leerlingen. Op basis daarvan kan hij bepaalde leerlingen op maat begeleiden. Verder krijgt de individuele leerling een beeld van de mate waarin hij de stof kent/ begrijpt, dan wel de vaardigheid beheerst. Op basis van dat beeld kan hij zijn leren bijsturen: nog beter bestuderen, hulp of uitleg vragen aan medeleerling, ouder of docent. Essentieel voor de diagnostische toets is, dat er ook consequenties aan worden verbonden, enerzijds voor de docent in het aanbieden van de lesstof, anderzijds voor de leerling in de aanpak van het leren voor een toets. Een diagnostische toets kan (heel) kort zijn; hoeft niet dekkend te zijn; hoeft niet noodzakelijk door de docent zelf te worden gecorrigeerd en hoeft ook niet per se te worden genormeerd. Determinerende functie (summatief) Met deze toetsen willen we inzicht krijgen op te volgende onderwijsloopbaan van leerlingen. Toetsen leveren veelal cijfers op. Op basis daarvan worden cijferlijstcijfers opgesteld. Op basis van die cijferlijstcijfers worden beslissingen genomen over al dan niet bevorderen, gericht bevorderen en al dan niet slagen. Bij het opstellen van de toets dient de leraar zich bewust te zijn van de bijdrage aan de determinatie die de toets gaat leveren. Moet er beslist worden over bevordering bv. naar vmbo-t of havo, dan dient de leraar te weten welke
cruciale verschillen in kennis, inzicht en vaardigheden bestaan tussen die twee schoolsoorten voor zijn vak en vervolgens de toets zo samen te stellen dat hij op grond van het (kwantitatieve e n kwalitatieve) resultaat een gefundeerd advies kan geven met betrekking tot die gerichte bevordering. Didactische functie De leerling wordt door het opgeven van de toets (extra) gestimuleerd om te leren. Bovendien krijgt hij feedback op zijn fouten. De leraar maakt het mogelijk dat leerlingen van hun fouten leren. Alleen dan wordt het leren effectief en efficiënt. Pedagogische functie De belangrijkste pedagogische functie is motivering. De leerling zal in het algemeen graag een goed cijfer halen en slechte cijfers willen vermijden. Daarom zal toetsing de leerling helpen zijn leertaak te doen. Het werkt als beloning. Daardoor wordt de kans vergroot dat de leerling zijn huiswerk beter maakt /of beter oplet in de les. Vermeden moet worden dat leerlingen alle e n maar voor toetsen leren. Het vakwerkplan In het vakwerkplan van elke vakgroep wordt eenduidig beschreven wat de functie is van elke toets en hoe elke toets meetelt in het totaal van 6 toetsen per klas peer schooljaar, exclusief de toetsen in de toetsweken Vragen voor vakgroepen: Zijn de eindtermen en kerndoelen geborgd? Is de doorlopende leerlijn geborgd? Hoe stemmen we onderling af met verschillende vakgroepen? Wanneer toetsen we? (Nog concreet uitwerken in de vakgroepen) Evenwichtige spreiding van summatieve toetsen over het schooljaar aan de hand van een leerstofjaarplanning Maximaal 2 leertoetsen per week (het betreft hier toetsen die meetellen in het voortschrijdend gemiddelde) 2 uurs vak (75 min) maximaal 3 toetsen per periode (uitgaande van 3 periodes) 1 uurs vak 2 toetsen per periode Per periode is er een toetsrooster voor leerjaar 1 en 2 Bij voorkeur op een vast toetsmoment per week Hoe toetsen we? (Nog concreet uitwerken in de vakgroepen) Zelfgemaakte toetsen waarin methodetoetsen deels verwerkt kunnen worden Er is binnen een vakgroep eenduidigheid over hoe we toetsen Er vindt afstemming plaats tussen de vakgroepen over hoe we toetsen Er wordt gewerkt met een vast format; de toetsmatrijs (Zie bijlage) Er wordt getoetst naar de taxonomie van RTTI Percentage verdeling tussen reproductie, toepassing en inzicht Met pictogrammen wordt een onderscheid gemaakt tussen reproductievragen, toepassingsvragen en inzichtsvragen
Welke normering gebruiken we? (Nog concreet uitwerken in de vakgroepen) In elk vakgroep wordt de normering per toets vastgelegd Scholing Scholingstrajecten zijn altijd op maat en onderwerp van het gesprek van teamleiders met teamleden Afspraken naar/met leerlingen (uit leerlingreglement / ongeschreven regels / schoolregels) Toetsing van de leerstof kan op de volgende wijzen geschieden: a. oefentoetsen Een oefentoets is uitsluitend bedoeld om de leerling en de docent inzicht te geven in hoeverre de leerling de lesstof begrepen en geleerd heeft. De oefentoets kan ook onverwacht gehouden worden. Van oefentoetsen wordt het cijfer niet meegeteld voor het cijferlijst. b. overhoringen Een overhoring betreft de lesstof van een les of enkele lessen en kan zonder vooraankondiging gehouden worden. c. proefwerken Op alle schooldagen van de week kunnen proefwerken worden afgenomen. Een proefwerk wordt tenminste vijf schooldagen van tevoren opgegeven d. werkstukken Bij het maken van werkstukken dient tevoren duidelijk te zijn aan welke normen een werkstuk moet voldoen, wanneer het gereed moet zijn en wat er gebeurt bij niet of te laat inleveren Van een overhoring, proefwerk en werkstuk moet tevoren duidelijk zijn hoe het cijfer geteld wordt bij het vaststellen van een cijferlijstcijfer. e. alternatieve toetsvormen f. presentaties g. projecten h. praktische opdrachten i. mondelinge overhoringen Opgeven van een proefwerk/toets: - Proefwerken/toetsen worden minimaal een week van tevoren opgegeven. - Leerlingen krijgen maximaal 1 proefwerk en 1 schriftelijke overhoring per dag. (dit geldt voor proefwerken die thuisstudie vergen) - Proefwerk/toetsen worden zoveel mogelijk tijdens de les of dezelfde lesdag genoteerd in Magister. - Wanneer een proefwerk/toets niet in Magister staat, dan telt het als niet opgegeven. Afnemen van een proefwerk/toets: - Een proefwerk of overhoring die voortbouwt op een vorig proefwerk of overhoring kan slechts worden afgenomen als het vorige proefwerk of overhoring is besproken en de cijfers bekend zijn.
Uitslag van een proefwerk/toets: - De docent moet de uitslag van een proefwerk of overhoring in de onderbouw binnen tien werkdagen via Magister bekend maken. In de bovenbouw geldt een deadline die gepubliceerd wordt in het PTA of in de nieuwsbrief. - Proefwerken/toetsen worden altijd nabesproken. - Cijfers van leerlingen mogen niet worden opgehangen in de school en niet hardop worden voorgelezen in de klas (privacy). - Een leerling heeft - tot aan het eind van een periode - het recht van inzage in een gemaakte toetsing en een toelichting op het gemaakte werk en de beoordeling ervan. - Ouders hebben - tot aan het eind van een periode - het recht een toets in te zien. Deze ligt ter inzage bij de docent. - Wie het niet eens is met de beoordeling van een toetsing, tekent binnen 5 werkdagen bezwaar aan bij de docent. Is de reactie van de docent niet bevredigend, dan kan door de leerling de beoordeling aan de teamleider worden voorgelegd. Afwezigheid bij een proefwerk/toets: - De leerling die met een voor de docent of schoolleiding aanvaardbare reden niet heeft deelgenomen aan een toetsing heeft recht alsnog aan de toetsing deel te nemen. - Wanneer een leerling wegens een geldige reden niet bij een toets aanwezig kon zijn, dan wordt in Magister het cijfer dat ontbreekt op inhalen gezet. (Op het cijfervakje gaan staan. Rechtermuisknop in drukken en inhalen aanvinken). - Wanneer een leerling een proefwerk om een geldige reden (bijvoorbeeld ziekte) heeft gemist, maakt de leerling binnen een week nadat hij op school terug is, met de docent een afspraak om de toets in te halen. Wanneer een leerling zich niet houdt aan de afspraak om een toets in te halen, heeft de leerling geen toegang tot de les tot het moment dat de toets is ingehaald. Sancties bij fraude -De sanctie van het op heterdaad betrapt worden op elke vorm van fraude moet tevoren duidelijk zijn bij leerlingen - bij constatering fraude proefwerk onmiddellijk inleveren. De docent bepaalt in overleg met de teamleider de sanctie. Het gemaakte werk wordt niet beoordeeld. Toetsweek - In de toetsweek hebben leerlingen maximaal drie toetsen waarvan maximaal twee leertoetsen per dag. - Docenten leveren een toets aan die tenminste 40 minuten duurt. Wanneer een toets om wat voor reden dan ook toch korter is, zorgt de aanleverende docent voor extra opdrachten (voorbereiding of evaluatie) bij de toets. - De toetsen voldoen aan de verdeling tussen hogere en lager niveaus van RTTI - In het geval van PTA toetsen geven docenten duidelijk aan of deze herkansbaar is of niet. Herkansbare toetsen worden in het begin van de toetsweek afgenomen. - Na afloop van een toets wachten leerlingen tot de bel gaat. Leerlingen gaan niet eerder weg.
Bijlage De toetsmatrijs Wat is een toetsmatrijs? Een toetsmatrijs is een tabel waarin aangegeven wordt hoe de toetsvragen behorende bij bepaalde doelstellingen worden verdeeld Moet je voor iedere toets een toetsmatrijs maken? Bij voorkeur wel. Een toetsmatrijs geeft je een handvat voor het maken van een toets en geeft je richting en houvast bij het maken van (verschillende varianten van) toetsen. Maak je de toetsmatrijs voor of na de constructie van een toets? Een toetsmatrijs kun je beschouwen als een blauwdruk of recept voor een toets. Je construeert de toets aan de hand van hetgeen in de toetsmatrijs staat. Je maakt de toetsmatrijs dus voordat je de toets maakt. Hoe kan ik met de toetsmatrijs differentiëren? Op verschillende manieren. Bijvoorbeeld in de weging (meer of minder reproductievragen of meer of minder productieve vragen). Voorbeeld Toetsmatrijs volgens RTTI voor het vak biologie Toetsmatrijs Module 1 Biologie Onderwerp: Reproductie Toepassen in bekende situatie Toepassen in nieuwe situatie Inzicht Weging: 1. Bouw van een cel 2. Fotosynthese 3. Verbranding 4. Onderscheid plant/dier 5. Practicum/onderzoek 4 (14%) 4 (13%) 4 (13%) 2 (6%) 1 (3%) 3 (10%) 6 (20%) 8 (27%) 8 (27%) 3 (10%) 5 (17%) Totaal (aantal vragen en %) 14 (46%) 7 (23%) 7 (23%) 30 (100%)
Bijlage Tips bij het maken van een toets 9 eisen waaraan een toets moet voldoen: 1. Validiteit De toets dekt de leerstof evenwichtig af (toetsmatrijs) Er is een koppeling met het leerdoel 2. Betrouwbaarheid Werk met een correctiemodel Bekijk ook eens met een collega (bijv. van een parallelklas) de toets 3. Specificiteit Een leerling moet een voldoende kunnen halen als de leerstof is geleerd en de lessen gevolgd De leerling levert een goede prestatie als de leerdoelen zijn bereikt 4. Moeilijkheid Het niveau van de toets past bij het niveau van de leerling (eindtermen per niveau weten) 5. Discriminerend vermogen De toets maakt het verschil tussen de leerlingen zichtbaar 6. Transparantie De leerling weet wat hij kan verwachten De normering is voor aanvang bekend 7. Tijd De toets is te maken binnen de gestelde tijd 8. Taal Lettertype en grootte, regelafstand, (dyslectische leerlingen) afbeeldingen, tabellen Taal op het niveau van de leerling Valkuil: Te talig waardoor meer taalvaardigheid wordt getoetst dan wordt bedoeld 9. Praktisch uitvoerbaar De leerling begrijpt zonder uitleg hoe de toets moet worden gemaakt Een ander kan ook de toets afnemen Bijlagen voegen iets toe