PROEFSTATIONVOORTUINBOUWONDERGLAS TENAALDWIJK CONSULENTSCHAPPENVOOR DETUINBOUW VOEDINGSOPLOSSINGENVOORDETEELTVANTOMATENIN VEEN in. C.Sonneveld en G.A.Boertje No.72 Informatiereeks Prijs f7,50 November 1981
INHOUD PAGINA Introductie 1 Basissamenstellin 1 Indelinvandeberekendeschema's 2 Voedinsstoffenin hetveen 2 Aanpassinen 4 Schematoelichtin 7 Schema's A.0.0.0.tot A 10.6.4. 8 t/m32
-1- INTRODUKTIE Indezebrochureiseenaantalvoedinsoplossinenopenomenvoorhettelen vantomatenin veen. Hetmateriaalwaarinhetveenaanwezi is, zoals zakken, dozenofotenmaakteenverschilvoorwatbetreftdesamenstellin vandevoedinsoplossin.eenvoorwaardevoorhetebruikvandeze voedinsoplossinen isweldathetveenvrijkandraineren.indienhetdrainwater zouwordenerecirculeerd,moetdevoedinsoplossin hieropwordenaanepast. BASISSAMENSTELLING Debasissamenstellin vandevoedinsoplossin voordetomateteeltin veen is watafhankelijkvandeuitanssituatievanhet veen. Voorwatbetreft despoorelementen kanditverschillen.in onbemestveen moeteenvolledie voedinsoplossin wordeneeven.inbemestveenkunnendespoorelementen metuitzonderin vanboriumdeeerste 3 à 4 maandenvandeteeltworden weelaten.indetweedehelftvandeteeltmoeten ijzer, manaaneneventueel ook zinkwordeneeven. Alshetveenwordtherebruiktinhettweedejaar zonderdathetwordtbemest,danzalveelalookweereenvolledie voedinsoplossinnodi zijn.intabel 1isschematischdebasissamenstellin voorverschillendeuitanssituatiesweereeven. Tabel1: Desamenstellin vandebasisvoedinsoplossin voordetomateteelt inveenbijverschillendeuitanssituaties. Macro-elementen in mmol.l NO ~ H 2 P0 4~ S0 4~" NH + K Ca++ M++ 4 10.0 1.0 1.75 1.0 6.5 2.5 1.0 Micro-elementen in /umol. 1 Uitanstoestand veen Fe Mn Zn B Ca Mo Onbemest 3emestIe periode 10-10 - 4-20 20 0.5 0.5 2e periode 10 10 4 20 2ejaar 10 10 4 20 0.5 0.5 Voordewijzewaaropvanuitdebasissamenstellin deverschillende bemestinsschema'swordenberekend, wordtverwezennaarbrochure no. 57 vandeinformatiereeks: "Hetberekenenvanvoedinsoplossinenvoor planteteelt zonder aarde".
-2- INDELINGVANDEBEREKENDESCHEMA'S Deschema'sdiezijnberekend zijnaanepastaanuiteenlopendehoeveelheden HCO, Ca enm inhetuitanswater. Voorhetneutraliserenvande HCO iszuurtoeevoedenvoorhetaanwezieca enm inhet uitanswater zijnovereenkomendehoeveelhedenvandezeionenuitde voedinsoplossin weelaten.innavolin vandeschema'svoordeteeltinsteenwol zijndezevoorzienvancodes. Dezuurhoeveelheden indeverschillende schema'sklimmenmethoeveelhedenvan 1 mmol.l naschema A2.1.1. Dijde schema'svoor steenwolisdit3* mmol.l. GezienderotepH-buffercapaciteit vanhetveenlijktditmoelijk.schema'smetoneveneerstecodenummerzijn daaromnaschema A2.1.1. nietmeeraanwezi. Naasthetschema A0.0.0. metdestandaardsamenstellin iseenschema A0.0.0. zonderammoniumaanwezi. Ditkanwordenebruiktals methet A0.0.0.standaardschemaeentelae ph wordtverkreen inhetsubstraat. Intabel 2iseenoverzichteevenvandecodenummersvande schema's. Tabel2: Overzichtvandecoderinvandeschema's. Dehoeveelheden zuur, calcium enmanesium zijnuitedruktin mmol.l Codeetal Iecode 2ecode 3e code Toeediend zuur Weelaten Weelaten calcium (Ca ) manesium (M ) 0 0 0 0 1 H 1/4 1/4 2 1 h H 4 2 1 1 6 3 I'S 8 4 2 10 5 2\ VOEDINGSSTOFFEN IN HET VEEN Deehaltenaanvoedinsstoffen opdeanalysedievantijdtottijdwordt emaaktvaneenmonster uitdeveenzakkenverschillen alsreel vrij sterkvandebasissamenstellin»debelanrijksteoorzaakvandeze verschillen ishetfeitdatvoorhetonderzoekophetlaboratorium extrawater aanhetveenwordttoeevoed, omdevoedinsstoffente extraheren. Deinhetveenaanwezievoedinsoplossin wordtdusinfeiteverdund. Voortszouhetooknietewenstzijndevoedinsstoffenindezelfde verhoudinen inhetveenaantetreffenalswaarin ze worden toeediend.
-3 Sommievoedinsstoffenwordenmoeilijk openomen,zoalscalciumen manesium en moeteninhetwortelmilieu relatiefinhoeehaltenvoorkomen. Anderen,zoalskalidieemakkelijk wordenopenomenmoen relatieflaazijn. Intabel 3iseenoverzichteevenvandeanalysecijferszoalsdezeworden ewenstinhet 1 : l^ volume-extractenderenzenwaarbinnendeze moen schommelen. Deintabel 3 vermeldewaardenhebbenbetrekkinopwaarden zoalsdezeewenstzijnonderoedelichtcondities. Onder lichtarme omstandiheden kanhetzekerbijdestartvandeteeltewenstzijnhoere waardente handhaven. Hetonderzoekophetlaboratoriummoetoneveer iedere 4 wekenworden uitevoerd. Bijhetinzendenvanhetmonstermoetdanhetzoenaamde "BijmestonderzoekPotrond"wordenaanevraad. Bijdezevormvan onderzoekwordendezoutehalten, dehoofdvoedinselementen en dephbepaald. Hetverdientookaanbevelinomde 8wekeneenspoorelementenonderzoekaan te vraen. Hierbijworden ijzer, manaan, zink, boriumenkoperbepaald. Naastditonderzoek is hetverstandi datdetuinder zelféénoftweemaal perweekde ECeneventueeldepHvanhetveencontroleert. Voorwat betreftdephisditminder intensiefnodidande EC, omredendatde ph inhetveenvrijsterebufferdwordtennietsnel wijzit. Tabel3: Streefcijfersenrenzenvooranalysecijfersvanveensubstraat bepaaldmetbehulpvanhet 1 :l*s volume-extract. Bepalin Streefcijfer Grenzen -1 EC ms, cm ph NH 4 + Na + + K Ca ++ M ++ NO- 3 Cl " S 4 " Hc r p Fe yumol.l Mn Zn B mmol.l 1.5 1.3-2.0 5.7 5.3-6.2 «=0.5 0.0-0.5 <1.0 0-3 4.0 3-5 4.0 3-5 2.5 2-3 5.0 4-8 <1.0 0-3 3.0 2-4 <0.5 0-1 0.7 0.5-1.0 5.0 3-7 1.0 0.5-4.0 2.5 1.5-4.0 25 20-40
Voorhetuitvoerenvandemetinen staandetuinder tweemethodenter beschikkinenwelhetopvanenvanhetdrainaewater uithetveen enhetnemenvaneenmonstervanhet veen. Steeds moetwordenzor edraendateenmonsterwordtsamenesteld vanveendatverzameld is vaneenvoldoendaantal monsterplaatsen.liefstniet minderdan 20. Inhetopevanendrainwater kunnendeecendephrechtstreeksworden emeten. DepHmetinopdezewijzeheefthetnadeeldatzenietplaats vindtineenebufferdeoplossin endaardoorwatonzuiver kanzijn. Inhetveenmonster kandeecemetenwordendoorhetvochtuithet materiaal te persenendaarinte meten. DepHkanwordenemeten ineensuspensie van 1 volumedeelveenen 2 volumedelenedemineraliseerdwater. Dit mensel moetoedwordeneschud endaarnakandirectinhet mensel wordenemeten. Dewaardendieevondenmoetenworden,zijnvermeld intabel4. Tabel4: GewenstepHenEC-waarden inveenbijonderzoek doordetuinder. Methode Gewenstewaarde EC ph Drainwater 2.5-3.5 5.3-6.3 Veenmonster 4-6 5.3-6.3 AANPASSINGEN Indienanalysedjfersvanhetveensubstraat teveelaanafwijkenvande streefwaarden,kanhetnodi zijndevoedinsoplossin hieropaante passen. Intabel 5iseenoverzichteevenvandeconsequentiesdieeenbepaalde aanpassin heeftvoordesamenstellin vandevoedinsoplossin.het verdientdooraanseenaanbevelin eenbepaaldewijziin ineen voedinsoplossin laner tehandhavendantwee weken. Eenuitzonderin hierop vormtaanpassin B,extrastikstofencalcium. Dezewijziin kande eerstevier totzeswekenvandeteeltwordenehandhaafd,totdatde roeivandevruchten opankomt. Eentweedeaanpassindiemoelijk voorwatlaneretijdehandhaafd kanworden is F,extrastikstofen kali.
-5- Vandezeaanpassin kanwatruimerebruik wordenemaaktalsde plant weininieuwbladmaaktenzwaarmetvruchtenbeladen is. Ookals de topuitdeplantisenomeneneennieuwewasistusseneplantkanextra stikstofenkaliwordeneeven. Devolendeaanpassinen kunnenwordenemaaktinde schema'sdiein deze brochure zijn openomen. A.Standaardsamenstellin. Onderdeletter A issteeds destandaardsamenstellinvermeld. B. Extrastikstofencalcium. Aanbak A27,2 extra toevoeen. C. Extrastikstof. Aanbak B20.2extratoevoeenen 17.4 minder. D.Minder kali. Inbak B8.7minder doen. E. Extrakali. Inbak A 10.1meerdoenen9.0 minder. F.Extrastikstofenkali. Inbak B30.3 extradoenen 8.7 minder. G.Minder fosfaat. Inbak B2.9 mono-ammoniumfosfaatminderdoen enbijschema A-0.0.0. (zonderammonium)3.4 minderdoen. H.Extrafosfaat. Aanbak B2.9mono-ammoniumfosfaatcf3.4 extra doen. I. Mindermanesium. Inbak B6.2 minder doen. K.Extramanesium. Inbak B6.2 of6.4 manesiumnitraat extratoevoeen. Spoorelementen. Aanpassinen indespoorelementenkunnenwordenedaandoor 25%meerofmindervandedesbetreffende meststof toete voeen. Inextremeevallenkanzelfs50% wordenverhoodofverlaad.ookbij spoorelementeneenderelijkeaanpassin nietlanerdantweeweken doorvoeren. Tabel5: Heteffectvandeaanpassinenopdesamenstellin vande voedinsoplossin. Gehaltenin mmol.l". A A * B C D E F G H I K N0 3 ~ 10.0 11.0 13.0.0 10.0 10.0 13.0 10.0 10.0 10.0 10.0 H PO ~ 1.0 1.0 1.0 1.0 1.0 1.0 1.0 0.75 1.25 1.0 1.0 2 4 S0 4 ~~ 1.75 1.75 1.75 0.75 1.25 1.75 1.25 1.75 1.75 1.50 2.00 NH 4 + 1.0 0 1.0 1.0 1.0 1.0 1.0 0.75 1.25 1.0 1.0 K + 6.5 6.5 6.5 6.5 5.5 7.5 8.5 6.5 6.5 6.5 6.5 Ca ++ 2.5 3.5 4.0 2.5 2.5 2.0 2.5 2.5 2.5 2.5 2.5 M ++ 1.0 1.0 1.0 1.0 1.0 1.0 1.0 1.0 1.0 0.75 1.25
-6- A standaardsamenstellin A standaardsamenstellin zonderammonium B extracalciumenstikstof C extrastikstof D minderkali E extrakali F extrastikstofenkali G minder fosfaat H extrafosfaat I mindermanesium K extramanesium
-7- Tomaten in veen Schema nr. zuur (HO ) mmol minder: mmol Ca ++ mmol M ++ Oplossin A salpeter zuur 37 % ijzerchelaat DTPA 9 % = 1 620 of 7 % 800 Oplossin B salpeterzuur 37 % zwavelzure kali manaansulfaat = Toedienin niet nodi edurende hetee rste jaar, m bemest veen Toedienin niet nodi in de eerste helft van de teelt «- als het veen bemest is.
-8- Tomateninveen Schema nr. A. 0.0.0. zonderammonium zuur (HO ) 0 mmol minder: 0 mmolca ++ 0 mmolm ++ Oplossin Asalpeterzuur 37 % = 63.4 25.4 620 of 7 % 800 Oplossin B salpeterzuur 37 % monoammon i um fos faa t monokali fos faat manaansulfaat 15.0 13.6 13.1 24.6 100 maaleconcentreerdeoplossin.
-9- Tomatenin veen Schema nr. A.0.0.0. zuur (HO ) 0 mmol minder: 0 mmol Ca ++ 0 mmolm ++ Oplossin Asalpeterzuur 37 % = 45.2 25.0 620 of 7 % 800 Oplossin B salpeterzuur 37 % manaansulfaat 25.6 13.1 24.6 9 100 maaleconcentreerdeoplossin.
10- Tomatenin veen Schema nr. A.1.1.0. zuur (HO ) 0.5 mmol minder: 0.25nunol Ca ++ 0 mmol M ++ Oplossin Asalpeterzuur 37 % = 40.7 30.6 ijzerchelaat DTPA 9 % 620 of 7 % 800 Oplossin Bsalpeterzuur 37 % manaansulfaat 8.5 =6.9 1 20.0 13.1 24.6 100 maaleconcentreerdeoplossin, 3
-11- Tomateninveen Schema nr. A.2.2.0, zuur (HO ) 1 mmol minder: 0.5 mmol Ca ++ 0 mmol M ++ Oplossin Asalpeterzuur 37 % = 36.2 40.6 620 of 7 % 800 Oplossin Bsalpeterzuur 37 % manaansulfaat 17.0 10.0 13.1 24.6 =13.8 1 100 maaleconcentreerdeoplossin. 3
Tomatenin veen Schema nr. A.2.1.1. zuur (HO ) 1 mmol minder: 0.25 mmol Ca ++ 0.25 mmol M ++ Oplossin Asalpeterzuur 37 % = 40.7 25.5 ijzerchelaatdtpa 9 % 620 of 7 % 800 Oplossin Bsalpeterzuur 37 % manaansulfaat 17.0 = 20.0 17.4 18.5 natr iummolybdaat 100 maaleconcentreerdeoplossin,
-1 Tomaten in veen Schema nr. A.4.4.0. zuur (HO ) 2 mmol minder: 1 mmolca ++ 0 mmol M ++ Oplossin Asalpeterzuur 37 % 17.0 = 13.8 27.2 30.6 620 of 7 % 800 1 Oplossinq Bsalpeterzuur 37 % monoammon i um fosfaa t manaansulfaat 17.1 20.0 13.1 24.6 = 13.9 1 9 100 maaleconcentreerdeoplossin.
-14- Tomatenin veen Schema nr. A - 4.3.1. zuur (HO ) 2 mmol minder: 0.75 mmolca ++ 0.25 mmolm ++ Oplossin A salpeterzuur 37 % 17.1 31.7 30.5 620.13.91 of 7 % 800 Oplossinq Bsalpeterzuur 37 % manaansulfaat natr iummolybdaat 17.0 15.0 17.4 18.5 =13.8 1 100 maaleconcentreerdeoplossin.
Tomaten in veen Schema nr.a.4.2.2. zuur (HO ) 2 mmol minder: 0.5 mmol Ca ++ 0.5 mmol M ++ Oplossinq A salpeterzuur 37 % ijzerchelaat DTPA 9 % 17.1 36.2 25.4 620 =13.9 1 of 7 % 800 Oplossinq Bsalpeterzuur 37 % manaansulfaat 17.0 15.0 21.8.3 =13.8,1 100 maaleconcentreerdeoplossin. 3
-16 Tomateninveen Schema nr. A.6.6.0. zuur (HO ) 3 mmol minder: 1«5mmolCa ++ 0 mmol M ++ Oplossinq A salpeterzuur 37 % 26.1 18.1 35.6 620 = 21.21 of 7 % 800 Oplossin Bsalpeterzuur37 % manaansulfaat 25.0 15.0 13.1 24.6 = 20.31 100 maaleconcentreerdeoplossin. 3
-17 Tomatenin veen Schema nr. A6.5.1. zuur (HO ) 3 mmol minder: 1.25 mmol Ca ++ 0.25 mmol M ++ Oplossinq A salpeterzuur 37 % 26.1 = 21.2 1 22.6 30.5 ijzerchelaatdtpa 9 % 620 of 7 % 800 Oplossin Bsalpeterzuur 37 % 25.0 = 20.3 1 15.0 mon oammon iumfosfaat 17.4 18.5 manaansulfaat 100 maaleconcentreerdeoplossin.
-18- Tomatenin veen Schema nr. A6.4.2. zuur (HO ) 3 mmol minder: 1.0 mmol Ca ++ 0.5 mmol M ++ Oplossin Asalpeterzuur 37 % 26.1 = 21.21 27.2 30.4 620 of 7 % 800 Oplossin B salpeterzuur 37 % 25.0 = 20.3 1 10.0 21.8.3 manaansulfaat 9 100 maaleconcentreerdeoplossin. 3
-IS Tomatenin veen Schema nt. A6.3.3. zuur (HO ) 3 mmol minder: 0.75mmol Ca ++ 0.75mmolM ++ Oplossin Asalpeterzuur 37 % 26.1 = 21.21 31.7 25.4 620 of 7 % 800 Oplossin B salpeterzuur 37 % 25.0 = 20.3 1 10.0 26.1 6.2 manaansulfaat 100 maaleconcentreerdeoplossin. 3
-20- Tomatenin veen Schema nr. A8.8.0. zuur (HO ) 4 mmol minder: 2 mmol Ca ++ 0 mmol M ++ Oplossin Asalpeterzuur 37 % 34.1 = 27.71 9.0 40.6 620 of 7 % 800 Oplossinq Bsalpeterzuur37 % 34.0 27.6 1 10.0 monoammon i um fos faa t 13.1 24.6 manaansulfaat natr iummolybdaat 100 maaleconcentreerdeoplossin. 3
-21 Tomaten in veen Schema nr. A8.7.1. zuur (HO ) 4 mmol minder: 1.75 mmol Ca ++ 0.25 mmol M ++ Oplossin Asalpeterzuur 37 % 34.1 = 27.71 13.6 35.5 k 9 620 of 7 % 800 Oplossin B salpeterzuur 37 % 34.0 = 27.6 1 10.0 monoammon i um fos faa t 11.5 17.4 18.5 manaansulfaat 100 maaleconcentreerdeoplossin. 3
-22- Tomatenin veen Schema nr. A8.6.2. zuur (HO ) 4 mmol minder: 1.5 mmol Ca ++ 0.5 mmolm ++ Oplossin Asalpeterzuur 37 % ijzerchelaat DTPA 9 % 34.1 = 27171 18.1 30.4 620 of 7 % 800 Oplossinq Bsalpeterzuur 37 % monoammon i um fos faa t manaansulfaat 34.0 10.0 21.8.3 = 27.61 100 maaleconcentreerdeoplossin.
Tomatenin veen Schema nr. A8.5.3. zuur (HO ) mmol minder: 1.25 mmol Ca ++ 0.75 mmolm ++ Oplossin Asalpeterzuur 37 % 34.1 = 27.71 22.6 25.4 620 of 7 % 800 Oplossin B salpeterzuur 37 % 34.0 10.0 = 27.6 1 26.1 6.2 manaansulfaat 100 maaleconcentreerdeoplossin.
-24- Tomaten in veen Schema nr. A 8.4.4. zuur (HO ) mmol minder: 1.0 mmol Ca ++ 1.0 mmol M ++ Oplossin A salpeterzuur 37 % 34.1 27.2 20.3 620-27171 of 7 % 800 Oplossinq Bsalpeterzuur 37 % manaansulfaat 34.0 10.0 30.5 * 27.6 1 9 100 maal econcentreerde oplossin. Hoeveelheden per m.
-25- Tomaten in veen Schema nr.a 10.10.0 zuur (HO ) 5 «mmol minder: 2.5 mmolca ++ 0 mmolm ++ Oplossin Asalpeterzuur 37 % 45.2 = 36.71 50.6 620 of 7 % 800 Oplossin B salpeterzuur 37 % 40.0 = 32.5 1 13.1 24.6 manaansulfaat 100 maaleconcentreerdeoplossin.
-26- Tomatenin veen Schema nr. A10.9.1 zuur (HO ) 5 mmol minder: 2.25 mmol Ca ++ 0.25 mmol M ++ Oplossin A salpeterzuur 37 % 45.2 = 36.7 1 4.5 45.5 ijzerchelaat DTPA 9 % 620 of 7 % 800 Oplossinq Bsalpeterzuur 37 % 40.0 = 32,5 1 17.4 18.5 manaansulfaat 9 100 maaleconcentreerdeoplossin.
-27- Tomatenin veen Schema nr. A 10.8.2. zuur (HO ) 5 mmol minder: 2.0 mmolca ++ 0.5 mmol M ++ Oplossin Asalpeterzuur 37 % 45.2 = 36.71 9.0 40.4 620 of 7 % 800 l Oplossin E salpeterzuur 37 % 40.0 kq 32.5 1 monoka]ifosfaat 21.8.3 manaansulfaat 100 maaleconcentreerdeoplossin.
-28- Tomatenin veen Schema nr. A 10.7.3. zuur (HO ) mmol minder: 1.75 mmol Ca ++ 0.75 mmolm ++ Oplossinq Asalpeterzuur 37 % 45.2 13.6 35.4 620 = 36.71 of 7 % 800 Oplossinq Bsalpeterzuur 37 % manaansulfaat 40.0 26.1 6.2 = 32.51 100 maaleconcentreerdeoplossin. 3
-29- Tomateninveen Schema nr. A10.6.4, zuur (HO ) 5 mmol minder: 1.5 mmol Ca ++ 1.0 mmol M ++ Oplossinq A L salpeterzuur 37 % 45.2 18.1 30.3 = 36.7 1 620 of 7 % 800 Oplossinq Bsalpeterzuur 37 % 40.0 = 32.5 1 monoka.li fosfaat manaansulfaat 30.5? 100 maaleconcentreerdeoplossin. 3