H A N D L E I D I N G H A N D L E I D I N G 1 B E L E G G I N G S S P E L V O O R S L I M M E B E L E G G E R S A L L E S WAT U M O E T W E T E N O M T E S P E L E N TB Handleiding.indd 1 22-09-2006 10:02:00
INHOUD Turbo Investor in het kort...3 Turbo Investor Quick Start...3 Spelregels...5 Slim beleggen met Turbo s...6 De Turbo s in Turbo Investor...9 De politieke en economische ontwikkelingen zoals deze geschetst worden in het spel Turbo Investor zijn fictief en weerspiegelen niet de opvattingen van de uitgevende instelling of die van haar partners. Inhoud van het spel Drie kranten Handleiding Turbo Quick Scan Orderformulieren Rekenmachine Potlood TURBO INVESTOR IN HET KORT Turbo Investor is een spel dat draait om uw visie op beleggen en de manier waarop u inspeelt op veranderende marktomstandigheden. U start met een vermogen van EURO 10.000. Tijdens het spel stelt u met dit bedrag een beleggingsportefeuille samen, u belegt de EURO 10.000 in verschillende markten. Dit doet u met behulp van Turbo s. Wat Turbo s precies zijn, leest u op bladzijde 9 van deze Handleiding. Na twee speelrondes wordt de balans opgemaakt en wordt vastgesteld wie van de spelers het hoogste rendement heeft behaald met zijn of haar beleggingen. Het doel van het spel is om ten opzichte van uw medespelers het beste rendement te realiseren. 3 TB Handleiding.indd 2-3 22-09-2006 10:02:09
TURBO INVESTOR QUICK START De tussenstand Houd rekening met transactiekosten van EURO 10 De Spelleider bepaalt de wijze waarop Na het inleveren van Orderformulier 1 is er een per transactie. Turbo Investor wordt gespeeld. Ronde 1 korte onderbreking. Tijdens deze onderbreking Lever Orderformulier 2 in bij de Spelleider. Als er met teams wordt gespeeld, bepaalt de Zet de kaart met informatie over de Turbo s waarin voert de Spelleider de gegevens van de beleggings- Spelleider de samenstelling van de teams. u kunt beleggen voor u op tafel. portefeuilles van u en van de andere spelers in in De einduitslag De Spelleider geeft aan of wordt gespeeld met In de speldoos vindt u een rekenmachine, potlood de spelcomputer. Na het inleveren van Orderformulier 2 voert de Spel- individuele spelers of met teams. en orderformulieren. Leg deze binnen handbereik. Vervolgens ontvangt u van de Spelleider een leider de gegevens van de beleggingsportefeuilles Het is niet toegestaan de spelkranten te Op het teken van de Spelleider opent u Krant 1. In uitdraai van de op dat moment geldende waarde van u en van de andere spelers in in de spelcompu- openen voordat de Spelleider hiertoe deze krant staan nieuwsberichten over verschillen- van uw portefeuille volgens de op dat moment ter. De computer berekent op basis van eindkoersen toestemming geeft. de markten in de wereld. Lees deze berichten goed geldende koersen. Deze koersen zijn veranderd ten de eindstand. De speler of groep spelers met de Het is spelers die tot dezelfde spelersgroep behoren, door en maak u een voorstelling in welke markten opzichte van de koersen op basis waarvan u Order- beleggingsportefeuille met hoogste waarde in Euro s toegestaan om met elkaar te overleggen over de te u het beste kunt beleggen en hoe die zich wellicht formulier 1 hebt ingevuld. heeft gewonnen. volgen beleggingsstrategie. gaan ontwikkelen. De koersen op basis waarvan het rendement van 4 5 Stel een portefeuille samen op basis van de berich- Ronde 2 Tot slot de beleggingsportefeuilles wordt vastgesteld zijn ten die u gelezen hebt in Krant 1 en op basis van De Spelleider vraagt u nu om Krant 2 te openen en Wilt u weten hoe de eindkoersen tot stand zijn geko- geprogrammeerd in een rekenprogramma in de de informatie in deze Handleiding over Turbo s. U te lezen. men? Open dan Krant 3. Daarin kunt u lezen hoe de Spelcomputer. kunt maximaal EURO 10.000 investeren. Belangrijk: Op basis van de berichten in Krant 2 en de nieuwe markten zich hebben ontwikkeld. De koersen in de Spelcomputer gelden voor houd rekening met transactiekosten van EURO 10 koersen richt u uw portefeuille opnieuw in. U krijgt een print met uw beleggingsresultaat. het berekenen van de tussenstand en de per transactie. Op Orderformulier 2 geeft u aan wat u wilt einduitslag. Vul op Orderformulier 1 in waarin u wilt beleggen. Hebt u vragen over het invullen van het order- kopen of verkopen. Het budget waarover u beschikt kan hoger, lager of gelijk zijn aan de SPELREGELS Over de gehanteerde koersen is geen discussie mogelijk. formulier? Informeer dan bij de Spelleider. EURO 10.000 waarmee u bent begonnen. Dit is De koersen in de Spelcomputer kunnen tijdens het Voor het lezen van de krant en het invullen van Or- afhankelijk van het beleggingsresultaat na de Doel van het spel is het samenstellen van een ef- spelen van het spel niet worden veranderd. derformulier 1 hebt u maximaal 30 minuten de tijd. eerste ronde. fectenportefeuille die ten opzichte van de andere De winnaar is de speler of groep spelers wiens Lever uw ingevulde orderformulier in bij de Spel- Voor het lezen van Krant 2 en het invullen van spelers of spelersgroepen het beste rendement beleggingsportefeuille voor verkoop van de leider. Orderformulier 2 hebt 30 minuten de tijd. realiseert. portefeuille de hoogste waarde in euro s heeft. TB Handleiding.indd 4-5 22-09-2006 10:02:10
SLIM BELEGGEN MET TURBO S EUR 25,- koopt u een Turbo Long met een onderlig- beïnvloed door wisselkoerseffecten. ABN AMRO is instelling voor u financiert. Hierdoor ontstaat de hef- gende waarde van EUR 100,-. Als gevolg hiervan is gerechtigd Turbo s onder bepaalde omstandigheden boom. Voor een Turbo Long is het financieringsniveau Met een Turbo Certificaat (Turbo) kunt u op slimme de rendementsontwikkeling van deze Turbo - zowel te beëindigen. het verschil tussen de koers van de onderliggende wijze inspelen op bewegingen in financiële mark- positief als negatief - viermaal zo groot als die van waarde en de prijs van de Turbo. ten, of deze nu omhoog of omlaag gaan. Met een de onderliggende waarde. De voordelen van Turbo s op een rij Turbo kunt u versneld profiteren van de beursbewe- Groot winstpotentieel met beperkte inleg Turbo Short gingen die u verwacht. Kosten (hefboomeffect) Een Turbo Short werk tegenovergesteld. Als u een Bij het aan- en verkopen van een Turbo betaalt u Prijstransparantie Turbo Short koopt, is het alsof de uitgevende instel- Een Turbo werkt met een hefboom, waardoor reguliere transactieprovisie voor aandelen en dient Verlies is beperkt tot uw belegging ling de onderliggende waarde voor u verkoopt. Dit beursbeleggingen van de onderliggende waarde u rekening te houden met het verschil tussen bie- Geen vaste looptijd noemen we short gaan. (zoals een aandelenindex, een rente, een valuta den laatkoers. Bij het spel Turbo Investor betaalt u of een ruwe grondstof) versneld doorwerken in de per transactie EURO 10. beurskoers van de Turbo. Er bestaan twee varianten. Turbocomponenten Turbo s hebben een koers, een hefboom, een stop 6 7 Met een Turbo Long profiteert u van een stijging Risico s loss-niveau, een ratio en een financieringsniveau. waarde. van de onderliggende waarde, terwijl u met een Door de hefboom is een belegging in Turbo s Deze componenten worden hieronder kort besproken. Het aantal financieringsniveaus waaruit u kunt kiezen voor Turbo s Long en Short verschilt per onderliggende Turbo Short juist profiteert van een daling. Door een risicovoller dan een directe belegging in de on- Hieronder treft u twee formules voor de wijze waarop ingebouwd beschermingsmechanisme (de stop loss) derliggende waarde. Eventuele verliezen van een Koers de koersen van een AEX Turbo Long en een AEX Turbo hebt u de garantie dat de waarde van een Turbo Turbo zullen hierdoor procentueel hoger zijn. Als de De koers van een Turbo Long of Turbo Short is zeer ge- Short worden berekend. nooit negatief kan worden. U kunt dus nooit méér koers van de onderliggende waarde daalt tot op of makkelijk te berekenen aan de hand van de formules dan uw belegging kwijtraken. Turbo certificaten onder het stop loss-niveau (Turbo Long), of indien 1 en 2. Het verschil tussen bied- en laatkoers is hier Formule 1: Koers Turbo Long = Stand AEX hebben geen vaste looptijd. de koers van de onderliggende waarde stijgt tot op in beide gevallen buiten beschouwing gelaten. financieringsniveau / ratio of boven het stop loss-niveau (Turbo Short), dan Formule 2: Koers Turbo Short = De werking van de hefboom wordt de Turbo automatisch afgewikkeld. U kunt in Financieringsniveau Financieringsniveau - stand AEX / ratio De hefboom ontstaat doordat de Turbo een veel gro- deze gevallen uw gehele belegging verliezen. Als Turbo Long tere onderliggende waarde vertegenwoordigt dan de onderliggende waarde in buitenlandse valuta Het financieringsniveau van een Turbo Long is het Hefboom de feitelijke inleg. Met een inleg van bijvoorbeeld is genoteerd, zal de koers van de Turbo worden deel van de onderliggende waarde dat de uitgevende De hefboom van een Turbo geeft aan hoeveel sneller TB Handleiding.indd 6-7 22-09-2006 10:02:10
de Turbo beweegt in vergelijking met de koers- van de onderliggende waarde gedurende een han- DE TURBO S IN TURBO INVESTOR Microsoft Turbo schommelingen van de onderliggende waarde. De delsdag. Een Turbo Long wordt beëindigd indien de Met de Microsoft Turbo belegt u in het aandeel waarde van de hefboom kan worden berekend aan onderliggende waarde het stop loss-niveau bereikt of AEX Turbo Microsoft als onderliggende waarde. Door in een de hand van onderstaande formules. erboven komt. Met de AEX Turbo belegt u in de AEX Index als Microsoft Turbo Short te beleggen, speelt u in op onderliggende waarde. Door in een AEX Turbo Short een koersdaling van het aandeel Microsoft. Door te Formule 3: Intrinsieke waarde Turbo Long = De stop loss-waarde van een Turbo Long is ten min- te beleggen, speelt u in op een koersdaling van de beleggen in een Microsoft Turbo Long anticipeert koers onderliggende waarde financieringsniveau ste gelijk aan het verschil tussen de laagste stand onderliggende waarde: de AEX Index. Door te beleg- u op een koersstijging van Microsoft. De koers van van de onderliggende waarde op de dag dat het stop gen in een AEX Turbo Long anticipeert u op een Microsoft wordt door diverse factoren bepaald zoals Formule 4: Intrinsieke waarde Turbo Short = loss-niveau is bereikt en het financieringsniveau op koersstijging van de AEX Index. Van invloed op de onder meer vertragingen in de economische ontwik- financieringsniveau - koers onderliggende waarde deze dag en bedraagt minimaal EUR 0,-. Maximaal koersontwikkelingen van de AEX zijn de prestaties kelingen. Microsoft is inmiddels een defensief aan- verlies is beperkt tot uw belegging. van de Europese en meer in het bijzonder de Neder- deel, een veilige haven in moeilijke tijden. Andere Niet elke Turbo heeft dezelfde hefboom. Hoe hoger landse economie. Ook het Nederlandse en Europese factoren die van invloed zijn op koersontwikkelin- de hefboom, des te groter de Is de koersgevoeligheid 8 9 ten opzichte van de onderliggende waarde. Dit bete- De stop loss-waarde van een Turbo Short is ten minste gelijk aan het verschil tussen het financieringsni- kent dat koersstijgingen en dalingen sterker worden veau op de dag dat het stop loss-niveau is bereikt en uitvergroot. Echter de kans dat het stop loss-niveau de hoogste stand van de onderliggende waarde op wordt bereikt neemt ook toe. deze dag, en bedraagt minimaal EUR 0,-. Maximaal economische beleid speelt een rol. Nikkei Turbo Met de Nikkei Turbo belegt u in de Japanse Nikkei Index als onderliggende waarde. Door in gen zijn factoren die direct gerelateerd zijn aan de eigen bedrijfsvoering. Royal Dutch Shell Turbo Met de Royal Dutch Shell Turbo belegt u in het aan- verlies is beperkt tot uw belegging. een Nikkei Turbo Short te beleggen, speelt u in deel Royal Dutch Shell als onderliggende waarde. Stop loss-niveau op een koersdaling van de onderliggende waarde: Door in een Royal Dutch Shell Turbo Short te beleg- Elke Turbo kent een stop loss-niveau. Dit zorgt Ratio de Nikkei Index. Door te beleggen in een Nikkei gen, speelt u in op een koersdaling van het aandeel ervoor dat de waarde van de Turbo nooit negatief De ratio van een Turbo bepaalt hoeveel Turbo s u Turbo Long anticipeert u op een koersstijging van de Royal Dutch Shell (RDS). Door te beleggen in een kan worden. Zo kunt u nooit meer dan uw belegging zou moeten kopen om één keer in de onderliggende Nikkei Index. Van invloed op de koersontwikkelin- Royal Dutch Shell Turbo Long anticipeert u op een kwijtraken. Dit niveau ligt op minimaal 2% boven waarde te beleggen. gen van de Nikkei zijn de prestaties van de Japanse koersstijging van het aandeel RDS. De koers van RDS (Long) en onder (Short) het financieringsniveau en economie. De economische cijfers die hierover wordt door diverse factoren bepaald, zoals onder wordt maandelijks vastgesteld. Een stop loss kan in Formule 5: Hefboom = Koers onderliggende waarde/ gepubliceerd worden, kunnen hierover meer de ontwikkelingen rond de prijs van ruwe olie. werking treden afhankelijk van de koersbewegingen intrinsieke waarde. aanwijzingen geven. Daarnaast spelen factoren een rol die direct aan de TB Handleiding.indd 8-9 22-09-2006 10:02:10
bedrijfsvoering van RDS gerelateerd zijn. Dit kunnen politieke ontwikkelingen zijn, maar ook strategieën van de onderneming. Goud Turbo een koersstijging. Koffie is na olie de meest verhandelde grondstof ter wereld. De totale waarde van de koffieverkoop in de kleinhandel bedraagt ruim 60 miljard euro. De koffieplant groeit in subtropische klimaten en levert pas na vier tot vijf jaar de eerste vruchten. Daarna kan de plant 15 tot 20 jaar lang koffiebonen produceren. Er zijn twee belangrijke koffiesoorten: robusta en arabica. Robusta wordt vooral in Afrika en Azië geproduceerd. Arabica wordt in Midden- een Zuid-Amerika verbouwd. De belangrijkste koffieproducenten in de wereld zijn Brazilië en Vietnam. Een bepalende factor voor de het begrotingstekort en de staatsschuld van de Verenigde Staten. Op de kortere termijn speelt het rentebeleid van de FED en de Europese Centrale Bank een belangrijke rol. Turbo Bund De Bund Future is de Duitse 10-jaars staatsobligatie. Met de Bund Turbo speelt u in op de ontwikkelingen rond de Bund Future. Verwacht u een rentestijging? Dan kunt u toch profiteren van een daling op de obligatiemarkt door middel van de Bund Turbo Short. Verwacht u rentedalingen en juist stijgingen Bij de Goud Turbo is de onderliggende waarde de goudprijs. Door in een Goud Turbo Short te beleggen, speelt u in op een koersdaling. Door te beleggen in een Goud Turbo Long anticipeert u op een koersstijging. Edelmetalen zijn van oudsher een veilige belegging voor in slechte tijden. Het is een goede beleggingsmogelijkheid in tijden van inflatie. Maar ook in betere tijden kan een belegging 10 11 in edelmetalen een goede aanvulling zijn op uw ontwikkelingen op de koffiemarkt zijn de weersomstandigheden. Bij slechte oogsten gaat de prijs op de obligatiemarkt? Dan is een Bund Turbo Long interessant. beleggingsportefeuille. Bij edelmetalen denken de meeste beleggers direct aan goud. Goud wordt in het Verre Oosten (India en China) veel gebruikt voor sierraden. In Europa wordt het nog steeds veel door tandartsen gebruikt. Na een jarenlange dalende trend stijgt de goudprijs sedert 2000 gestaag. Koffie Turbo Met de Koffie Turbo belegt u in Koffie als onderliggende waarde. Door in een Koffie Turbo Short te beleggen, speelt u in op een koersdaling. Door te beleggen in een Koffie Turbo Long anticipeert u op omhoog. Bij goede oogsten en een goede beschikbaarheid van koffie gaat de prijs omlaag. EUR/USD Turbo Met de EUR/USD Turbo speelt u in op de verhouding tussen de euro en de Amerikaanse dollar. Met een EUR/USD Turbo Long profiteert u van een stijging van de waarde van de euro ten opzichte van de dollar. Met een EUR/USD Turbo Short profiteert u van een stijging van de waarde van de euro ten opzichte van de dollar. Factoren die op langere termijn de dollar verzwakken zijn TB Handleiding.indd 10-11 22-09-2006 10:02:11
Developed by ABN AMRO Markets and HPC Goodword 2006 P.O. Box 283, 1000 EA Amsterdam, The Netherlands ABN AMRO Markets, Amsterdam, The Netherlands www.abnamromarkets.nl NL2006001 TB Handleiding.indd 12 22-09-2006 10:02:11