PS Met o.a. Testen en inspecteren (2) Speciale cursus Bredenoord Workshop Power Quality Cursusplanner 2009-2010 Mechanische ATEX Jaargang 11 Nr. 17 Juli 2009 NOVA MET O.A. Nieuwe alles-in-één cursusbrochure Netwerkbedrijf eist voortaan schriftelijke opdracht van uw Installatieverantwoordelijke Practicum Zwolle Sesamstraat
VOORWOORD Veiligheid, kwaliteit of competentie? Veiligheid is het bewust zijn van mogelijke gevaren en daar op voorhand rekening mee houden. Dit geldt voor alle personen die betrokken zijn bij activiteiten. Kwaliteit kunnen we definiëren als voldoen aan de eisen. Daarbij staat de organisatie of persoon centraal met aan de ene kant de wens van de klant en aan de andere kant de kwaliteit van de toeleverancier. Competentie is het op basis van kennis en vaardigheden professioneel uitvoeren van een taak welke is ingebed in een functie. Veiligheid heeft alleen betekenis indien we, in elke situatie, begrijpen wat we doen en vraagt om competentie. Competentie resulteert in kwaliteit indien de voorwaarden beheersbaar zijn. Kwaliteit is weten wat de klant wil. Bewust en onbewust. Dat vraagt om vakmanschap. Ik roep altijd dat vakbekwaamheid resulteert in veiligheid en kwaliteit. Maar eigenlijk gaan veiligheid, kwaliteit en competentie altijd samen. Zij hebben te maken met de functie die wordt bekleed en is dus vakgebonden. Wat voor iedereen hetzelfde is, is het fenomeen algemene veiligheid. Het heeft te maken met toegang, gebruik van middelen, calamiteiten, gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen en dergelijke. Het moment dat een persoon een activiteit niet kan beoordelen dan wel zich kan verantwoorden wordt noch kwaliteit geboden dan wel veiligheid gegarandeerd. Het is zaak competentie in te bedden in de organisatie om kwaliteit te garanderen en veiligheid te borgen. Ik wens een ieder een veilig bestaan. Quercus Technical Services B.V. Paul Koop COLOFON Quercus-PS is een uitgave van: Quercus Technical Services B.V. met als werkmaatschappijen: Quercus Technical Inspection Services, Quercus Examination Services & Quercus Technical Training Services Baileystraat 3 8013 RV Zwolle Telefoon 038-452 99 91 Fax 038-452 56 90 E-mail: info@qts.nl Quercus Technical Training Services Platinastraat 66 2718 RX Zoetermeer Telefoon 038-452 99 91 Fax 038-452 56 90 E-mail: info@qts.nl Quercus PS verschijnt tweemaal per jaar. Het blad wordt gratis verzonden aan bedrijven en cursisten. Samenstelling en redactie: Quercus Zwolle en Quercus Zoetermeer. Internet: www.qts.nl Quercus Technical Services B.V. Juli 2009 Niets uit deze uitgave mag zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever worden overgenomen of vermenigvuldigd. 2 Quercus PS Jaargang 11 [17]
TESTEN EN INSPECTEREN (2) INHOUD 3 Testen en inspecteren (2) 4 Speciale cursus Bredenoord 5 Workshop Power Quality 6 Cursusplanner 2009-2010 11 Mechanische ATEX 12 Korte Nova met o.a.: Nieuwe alles-in-één cursusbrochure Netwerkbedrijf eist voortaan schriftelijke opdracht van uw Installatieverantwoordelijke In onze nieuwsbrief 16 is een algemeen relaas gegeven over het verschil tussen testen en inspecteren. Daar stelden we dat testen de controle inhoudt van de functionaliteit van het te testen object en inspecteren de controle inhoudt of de eigenschappen van een product of dienst voldoet aan de gestelde eisen. Gemeenschappelijk is de controlerende functie die wij uitoefenen op functionaliteit en veiligheid. Maar niet elke controle noemen we een inspectie of een test. Hier volgt deel 2 uit een serie van artikelen over het testen en inspecteren van technische installaties. Deel 2: Voorwaarden voor een betrouwbaar resultaat Hoe komen we nu tot een betrouwbaar resultaat en wat is een betrouwbaar resultaat? Stel dat meerdere inspecteurs, onafhankelijk van elkaar een object inspecteren. Zal dan het resultaat hetzelfde zijn? De meetwaarden en de afwijkingen zullen per persoon sterk kunnen verschillen. Welk rapport moet ik vertrouwen? Ik ben niet geïnteresseerd in de mening van de inspecteur. Wel wil ik op zijn vakkennis kunnen vertrouwen. Waar dienen testen en inspecties dan aan te voldoen? 1. Een test en een inspectie moeten een doel dienen. Ofwel wat wordt er geïnspecteerd, waarom en tegen welke criteria. 2. Metingen welke worden verricht moeten betrouwbaar zijn. Dit betekent de inzet van gekeurde en juiste apparatuur, vakkundig gebruikt door gekwalificeerd personeel. 3. Testen en inspecties dienen herleidbaarheid en traceerbaar te zijn. 1 Dat wil zeggen dat de afwijkingen zijn gebaseerd op herleidbare en traceerbare gegevens. Herleidbaar betreft hier de bevindingen naar tevoren vastgestelde acceptatie criteria. Traceerbaar betreft de relatie van de bevindingen naar het onderdeel van de installatie. Dit betekent goed en fout. Het risico van onontdekte fouten speelt hier een grote rol. 4. Testen en inspecties moeten worden uitgevoerd op basis van uniformiteit en eenduidigheid. Dat wil zeggen dat de denk en handelswijze van de uitvoerder gelijk moeten zijn met als resultaat een uitkomst welke binnen een zekere bandbreedte dezelfde is en volgens een vast patroon is opgesteld. Toch is geen enkele uitvoerder gelijk. Uniformiteit betekent hier onderlinge overeenstemming en vraagt om een duidelijk competentieprofiel. Eenduidigheid betekent dat de resultaten slechts voor een uitleg vatbaar mogen zijn en ondubbelzinnig zijn geformuleerd. 5. Van testen en inspecties moeten we leren. Over het algemeen kunnen we stellen dat het merendeel van de afwijkingen structureel van aard is. Het restdeel betreft incidentele afwijkingen. Dit laatste vraagt om correctie en verder voorlopig niets. De structurele fouten daar kunnen we wat mee. Evaluatie geeft ons input voor verbetermaatregelen naar het ontwerp, de aanleg, de bedrijfsvoering en/of de bediening. Daar moeten de aanbevelingen dan ook op gericht zijn. Structurele fouten betreffen ook de denkwijze en het gebrek aan vakmanschap. Het is daarom zaak om Installatie Integriteit te koppelen met Beheersbaarheid en Competentie. Missen we die link dan blijft een inspectie een momentopname. De status, behoudens de kreet: voldoet aan, geldt tot aan de poort. 1 Het is in het Engels moeilijk hier een onderscheid te maken. In beide gevallen wordt gesproken van traceability. Quercus PS Jaargang 11 [17] 3
SPECIALE BREDENOORD SPECIALE BREDENOORD Afgelopen februari is voor de firma Bredenoord in Apeldoorn een op hun speciale wensen afgestemde hoogspanningscursus gegeven door Quercus. De cursus bestond uit een mix van theorie en praktijk. In de ochtenduren werd de theorie gedoceerd. Na de lunch werd de theorie in de praktijk gebracht. De nadruk lag hierbij op de apparatuur die toegepast wordt door de firma Bredenoord bij het plaatsen van aggregaten. Het ging hier met name om twee groepen monteurs die geconfronteerd worden met de grotere vermogens. Tot ca. 1000 kva wordt met behulp van aggregaten ingevoed op de aanwezige laagspanningsinstallatie. Meestal worden de aggregaten gekoppeld via het laagspanningsrek van een transformatorstation. In sommige gevallen is het echter nodig om in te voeden op hoogspanningsniveau. Meestal gebeurt dit door een combinatie van een generator en een unit waarin een aparte transformator met de benodigde hoog- en laagspanningsschakelapparatuur is geplaatst. Door deze werkwijze kan de generator ingelust worden in het aanwezige hoogspanningsnet. Door gebruik te maken van omschakelbare transformatoren zijn spanningen mogelijk tot 20 kv. Met dank aan Bredenoord, Foto: André Vermeer Het praktijkgedeelte bestond uit het uitvoeren van schakelbrieven om bijvoorbeeld meerdere generator-/transformatorcombinaties in te lussen in bestaande netsituaties. Alle daarbij behorende schakelhandelingen werden daarbij uitgevoerd. Als net fungeerde een derde combinatie van aggregaat en transformator. De instellingen van de transformatoren en de beveiligingsapparatuur moest worden gecontroleerd op juistheid voordat gestart mocht worden met de schakelhandelingen. Ook werd uitvoerig geoefend in het afwerken van de kabels inclusief de benodigde veldsturing en het aansluiten van de hoogspanningskabels aan de apparatuur. Om de afwerking van de kabels en het aansluiten hiervan toe te lichten, zijn verklarende instructiefilms gemaakt. 4 Quercus PS Jaargang 11 [17]
WORKSHOP POWER QUALITY Op woensdag 30 september organiseert Quercus in samenwerking met Etheq RCD in Zwolle een ééndaagse workshop Power Quality met als titel: Power Quality: Hokus pokus of heldere materie? De term Power Quality wordt de laatste jaren steeds meer gebruikt. Met name bij storingen in elektrische installaties die niet direct verklaard kunnen worden wordt al snel geroepen: Het zal wel een power quality probleem zijn, waarschijnlijk harmonischen. Een onderzoeks- of adviesbureau wordt dan benaderd met de vraag: Kunt u een netanalyse uitvoeren? Een goed onderzoeks- of adviesbureau antwoord dan: Dat kunnen we wel, maar wat u wilt is dat uw probleem wordt opgelost. Vertelt u eerst eens wat uw probleem is. Wat wordt er nu bedoeld met de term Power Quality? Power Quality is een term die gebruikt wordt om iets te zeggen over de kwaliteit van de spanning. Verschijnselen die onder Power Quality vallen zijn stabiliteit van de spanning, kortstondige verschijnselen zoals een spanningspiek of een spanningsdip, en heel belangrijk, wat is het gedrag van aangesloten apparatuur hierop. Hogere harmonischen ten gevolge van niet-lineaire belastingen, zoals gelijkrichters, kunnen de spanning vervormen of kunnen leiden tot verhoogde thermische belasting van kabels of componenten. Snelle spanningsveranderingen kunnen leiden tot het zichtbaar flikkeren van verlichting. Dit zijn allemaal verschijnselen die onder de term Power Quality vallen en die kunnen leiden tot ongewenste verschijnselen of storingen in elektrische installaties. UERCUS De doelstelling van de workshop is om op basis van theorie en praktijk een helder beeld te geven van Power Quality. De workshop is bedoeld voor onderzoeks- en adviesbureaus, elektrotechnische installateurs en facilitair managers met een elektrotechnische vooropleiding. Er wordt gestart met een uiteenzetting omtrent Power Quality. Wat is het en wat is het niet. De verschillende aspecten worden duidelijk naast elkaar gezet zodat u weet en begrijpt welke begrippen worden gehanteerd en welke verschijnselen van belang zijn. Vervolgens de praktijk. Heel bewust wordt aandacht besteed aan de veiligheidsaspecten bij het uitvoeren van een netanalyse. Het is namelijk wel een meting onder spanning! Aan de hand van een tweetal praktijkopstellingen wordt daadwerkelijk gemeten. De dag wordt afgesloten met het gezamenlijk doorspreken van de meetresultaten. Zo is het toeleverende elektriciteitsbedrijf conform de norm NEN-EN 50160 verplicht om een vastgestelde kwaliteit netspanning te garanderen. Power Quality en EMC worden ook nog wel eens door elkaar gehaald. Gesteld kan worden dat Power Quality een deelaspect van EMC is, waarbij de frequenties relatief laag zijn. De kosten voor deelname aan deze workshop bedragen 395,- exclusief BTW. Deze prijs is incl. documentatie, lunch, koffie/ thee en bewijs van deelname. U kunt uw interesse voor deelname aan deze workshop, uiterlijk tot 4 september, kenbaar maken via een mail naar info@qts.nl met als onderwerp: Workshop Power Quality 30 september. Quercus PS Jaargang 11 [17] 5
PLANNER HOOGSPANNING LAAGSPANNING VAKBEKWAAM PERSOON HOOGSPANNING INSTALLATIE-/ WERKVERANT- WOORDELIJKE HOOGSPANNING + HOOGSPANNINGSDESKUNDIGE HERKWALIFICATIE VAKBEKWAAM PERSOON HOOGSPANNING 22/09/09 17/09/09 13/11/09 16/10/09 17/09/09 30/10/09 4 dagen theorie en 3 dagen praktijk 9 dagen theorie en 4 dagen praktijk 2 dagen theorie en 1 dag praktijk 1.900,- (incl. cursusmateriaal) 2.980,- (incl. cursusmateriaal) 1.050,- (incl. cursusmateriaal) 100,- ( & Quercus certificaat tezamen) 100,- ( & Quercus certificaat tezamen) 75,- 75,- 60,- Naast de cursusduur worden 2 extra dagdelen ingepland voor de examens. De examens worden afgenomen door QES. Naast de cursusduur worden 3 extra dagdelen ingepland voor de examens. De examens worden afgenomen door QES. Naast de cursusduur worden 2 extra dagdelen ingepland voor de examens. De examens worden afgenomen door QES. ONTWERPDESKUNDIGE HOOGSPANNING INSTALLATIE-/WERKVERANT- WOORDELIJKE HOOGSPANNING BASIS BEVEILIGINGSTECHNIEK HOOGSPANNING Avond: 21/09/09, Dag: 13/01/10 17/09/09 25/09/09 Avond: 23/09/09 17/09/09 10 avonden theorie en 2 dagen praktijk of 8 dagen theorie en 2 dagen praktijk 5 dagen theorie en 3 dagen praktijk 5 avonden of 3 dagen theorie 2.480,- (incl. cursusmateriaal) 2.150,- (incl. cursusmateriaal) 999,- (incl. cursusmateriaal) 120,- 55,- Naast de cursusduur worden 3 extra dagdelen ingepland voor het examen. De examens worden afgenomen door QES. Naast de cursusduur worden 2 extra dagdelen ingepland voor de examens. De examens worden afgenomen door QES. HERKWALIFICATIE INSTALLATIE-/WERK- VERANTWOORDELIJKE HOOGSPANNING UITVOERDER BEVEILIGINGS- TECHNIEK HOOGSPANNING HOOGSPANNINGSDESKUNDIGE 06/11/09 14/09/09 en 18/01/10 23/10/09 21/09/09 en 11/01/10 3 dagen theorie en 1 dag praktijk 3 dagen praktijk 4 dagen theorie en 1 dag praktijk 1.250,- (incl. cursusmateriaal) 1.499,- (incl. cursusmateriaal) 1.275,- (incl. cursusmateriaal) 18,- 175,- 55,- 6 Quercus PS Jaargang 11 [17] Naast de cursusduur worden 2 extra dagdelen ingepland voor de examens. De examens worden afgenomen door QES. Minimaal aantal deelnemers van 6 pers.
MANAGEMENT BIJZONDERE MODULEN VERVOLG >> BEVEILIGING VAN MIDDENSPANNINGSNETTEN P-HBO ONTWERPDESKUNDIGE HOOGSPANNING HOOGSPANNING VOOR SCHEEPVAART Arnhem: Arnhem: 5 dagen theorie 4 avonden theorie 2 dagen theorie en 1½ dag praktijk 2.450,- (incl. cursusmateriaal) 600,- (incl. cursusmateriaal) 1.100,- (incl. cursusmateriaal) 80,- Minimaal aantal deelnemers van 6 pers. De cursusprijs is incl. bewijs van deelname. De cursusprijs is incl. examenkosten en P-HBO certificaat. Minimaal aantal deelnemers van 4 pers. dagdeel ingepland voor het examen. Het examen wordt afgenomen door QES. De cursusprijs is excl. certificaatkosten Zowel in het Ned. als Engels mogelijk. VAKBEKWAAM PERSOON LAAGSPANNING INSTALLATIE-/WERKVERANT- WOORDELIJKE LAAGSPANNING HERKWALIFICATIE INSTALLATIE-/WERK- VERANTWOORDELIJKE LAAGSPANNING 12/11/09 29/09/09 16/10/09 24/09/09 09/10/09 28/10/09 2 dagen theorie en 1 dag praktijk 4 dagen theorie en 1 dag praktijk 1½ dag theorie en ½ dag praktijk 780,- (incl. cursusmateriaal) 1.290,- (incl. cursusmateriaal) 580,- (incl. cursusmateriaal) 115,- 115,- 150,- 150,- 200,- 190,- 190,- INSPECTEUR LAAGSPANNING 1 HERKWALIFICATIE INSPECTEUR LAAGSPANNING 1 VOLDOEND ONDERRICHT PERSOON LAAGSPANNING 19/10/09 21/09/09 04/09/09 1 dag theorie en 3 dagen praktijk ½ dag theorie en 1½ dag praktijk ½ dag theorie en 1 dag praktijk 1.400,- (incl. cursusmateriaal) 899,- (incl. cursusmateriaal) 250,- (incl. cursusmateriaal) 50,- 75,- dag ingepland voor het examen. dag ingepland voor het examen. Quercus PS Jaargang 11 [17] 7
PLANNER HOOGSPANNING LAAGSPANNING INSPECTEUR LAAGSPANNING 2 ONTWERPDESKUNDIGE LAAGSPANNING INSPECTEUR ELEKTRISCHE ARBEIDSMIDDELEN Dag: 09/09/09, Avond: 21/09/09 16/11/09 Avond: 23/09/09 2 dagen theorie en 2 dagen praktijk 12 avonden of 7 dagen theorie ½ dag theorie en ½ dag praktijk 1.190,- (incl. cursusmateriaal) 1.550,- (incl. cursusmateriaal) 150,- (incl. cursusmateriaal) 175,- 50,- dag ingepland voor het examen. PERSONEEL WERKZAAM IN GEBIEDEN MET KANS OP EXPLOSIEVE ATMOSFEREN EXPLOSIEVEILIGHEID VOOR ELEKTRO- EN INSTRUMENTATIEPERSONEEL BEDRIJFSVOERING VAN EX-INSTALLA- TIES VOOR STAFFUNCTIONARISSEN 24/09/09 02/09/09 1 dagdeel theorie 2 dagen theorie 3 dagen theorie 190,- (incl. cursusmateriaal) 398,- (incl. cursusmateriaal) 1.050,- (incl. cursusmateriaal) 96,- 160,- - De cursusprijs is incl. cursusmateriaal, certificaatkosten en toets. De cursusprijs is incl. cursusmateriaal, certificaatkosten en toets. ONTWERPEN VAN EXPLOSIEVEILIGE INSTALLATIES VOOR ELEKTRO- EN INSTRUMENTATIE ONTWERPDESKUNDIGE ATEX/CompEx MANAGEMENT VAN ELEKTRISCHE INSTALLATIES 24/09/09 22/09/09 4 dagen theorie 5 dagen theorie 3 dagen theorie 1.099,- (incl. cursusmateriaal) 1800,- (incl. cursusmateriaal) 1.550,- (incl. cursusmateriaal) 96,- 80,- 165,- 8 Quercus PS Jaargang 11 [17] De cursusprijs is incl. cursusmateriaal, certificaatkosten Zowel voor hoogspanning als laagspanning.
MANAGEMENT BIJZONDERE MODULEN Quercus Examination Services QES is een onafhankelijke examenorganisatie die gespecialiseerd is in het afnemen van technische examens. QES neemt examens af voor; Stipel en Quercus Technical Training Services. Naast het afnemen van reguliere examens is QES ook gespecialiseerd in het ontwikkelen van examenvragen over bedrijfseigen voorschriften. De examenvragen over de bedrijfseigen voorschriften worden in nauwe samenwerking met het betreffende bedrijf opgezet. QES neemt o.a. de volgende examens af; Voldoend Onderricht Persoon Stipel; Vakbekwaam Persoon Stipel; Installatie-/werkverantwoordelijke Stipel; Inspecteur Laagspanning 1 Stipel; Inspecteur Laagspanning 2; Hoogspanningsdeskundige; Ontwerpdeskundige Hoogspanning; Ontwerpdeskundige Laagspanning; Beveiligingstechniek Hoogspanning; Vakbekwaam Persoon Explosieveiligheid Stipel. De kwaliteit van deze examens worden gewaarborgd door onafhankelijke examencommissies. Deze examencommissie houden toezicht op het verloop en de uitvoering van de examens. Regelmatig worden de examens geauditeerd door DNV, Stichting examenkamer of Quercus. De kwaliteit van de examens van de bedrijfseigen voorschriften wordt gewaarborgd door een onafhankelijke werkkamer. Deze werkkamer wordt opgericht door het bedrijf met behulp van Quercus en staat onder toezicht van DNV. Deze werkkamer houdt toezicht op het verloop en de uitvoering van bedrijfseigen examens. In Company cursussen en maatwerk Een aantal van onze cursussen is geschikt om op willekeurige locaties gegeven te worden. Als u kunt beschikken over een ruimte die als les- of instructielokaal kan dienen met daarbij voldoende faciliteiten ten aanzien van de uitrusting van dit lokaal, biedt dit voor u wellicht interessante mogelijkheden. Vaak zijn er flinke besparingen mogelijk door docent en cursus naar u toe te halen. De besparing op de cursuskosten, maar ook op de indirecte kosten veroorzaakt door reisuren en afwezigheidsuren, kan aanzienlijk zijn. Een voorbeeld van In Company cursussen zijn de cursussen Basis Beveiligingstechniek Hoogspanning die Quercus bij de opdrachtgever NUON heeft uitgevoerd in Alkmaar, Amsterdam en Duiven. De voorwaarden voor een In Company opdracht worden in onderling overleg vastgesteld en vastgelegd. Explosieveiligheid Alle werkzaamheden gaan gepaard met risico's. De basis hiervan wordt beschreven in de Arbowet. Diezelfde Arbowet spreekt ook van bijzondere gevaren, zoals installaties, werkomgevingen, waarbij een kans ontstaat op explosieve atmosferen. Dit is geformaliseerd vanuit de Europese regelgeving, verwoord in ATEX richtlijn 137 (99/92/EG). Nederland heeft deze richtlijn in haar Arbobesluit opgenomen. Naast de verplichting van de werkgever dat deze moet zorgen dat het personeel in staat is gevaren te herkennen en daarop passende maatregelen te nemen (artikel 3 Arbowet), dient de werkgever volgens artikel 8 regelmatig voorlichting en onderricht te geven aan haar personeel. Als basisprincipe kan worden gehanteerd dat voldoende vakbekwaamheid ook voldoende veiligheid waarborgt. Voor wat betreft de zogenaamde extra gevaren die het werken in explosieve atmosferen met zich meebrengt, heeft de wetgever en ook de norm aanvullende eisen gesteld. Hieronder vindt u de belangrijkste. Inspectie en onderhoud van installaties mogen uitsluitend worden uitgevoerd door ervaren personeel, dat als onderdeel van zijn opleiding is onderricht omtrent de verschillende beschermingswijzen en installatiepraktijken en de desbetreffende regels en voorschriften, alsmede omtrent de algemene principes van de indeling in gevarenzones. Aan dit personeel moet regelmatig goede herhalingscursussen worden gegeven (NEN EN IEC 60079-17). Quercus heeft een aantal praktisch ingestelde cursussen ontwikkeld, die men direct in de praktijk kan toepassen. In het cursusoverzicht vindt u een aanbod van de cursussen die door Quercus worden verzorgd. Informatie Cursussen en Examens Quercus biedt tevens de mogelijkheid om alle cursussen engelstalig te verzorgen. Voor meer informatie over cursussen en examens kunt u contact opnemen met onze vestiging te Zwolle of kijk op www.qts.nl. Quercus Technical Services B.V. Baileystraat 3 8013 RV Zwolle Telefoon 038-452 99 91 Fax 038-452 56 90 info@qts.nl www.qts.nl Ook maatwerk kan in onderling overleg geleverd worden. Samen met u kunnen we nagaan welke kennisgebieden voor uw doelgroep aanvulling behoeven en welke lesmodulen daarvoor in aanmerking komen. Zo ontstaat een maatcursus die precies aan uw behoeften voldoet. Het is zelfs mogelijk specifieke lesmodulen nieuw te ontwikkelen. Vanzelfsprekend zijn de meeste theoretische cursussen geschikt om In Company gegeven te worden. Thans is het echter ook mogelijk de praktijkcursus Uitvoerder Beveiligingstechniek Hoogspanning (UBT-HS) In Company te geven, doordat Quercus nu de beschikking heeft over diverse transporteerbare testmodules met beveiligingsrelais. Dit maakt het mogelijk deze cursus in een gewoon (les)lokaal te geven. Ook hier is maatwerk in overleg mogelijk. Quercus PS Jaargang 11 [17] 9
OVERZICHT Voldoend Onderrichte Personen Niveau II (monteurs) BEVOEGDE PERSONEN Niveau IV (technicus) HBO BIJZONDERE MODULEN MANAGEMENT LAAGSPANNING HOOGSPANNING Voldoend Onderricht Persoon Hoogspanning voor personen die, onder verantwoordelijkheid van een werkverantwoordelijke hoogspanning, voldoende zijn geïnstrueerd door minimaal een vakbekwaam persoon, en daardoor in staat zijn gevaren te voorkomen, die door elektriciteit kunnen worden veroorzaakt. Voldoend Onderricht Persoon Laagspanning voor personen, die onder verantwoordelijkheid van een werkverantwoordelijke laagspanning, voldoende zijn geïnstrueerd door minimaal een vakbekwaam persoon en daardoor in staat zijn gevaren te voorkomen,die door elektriciteit kunnen worden veroorzaakt. Inspecteur Arbeidsmiddelen voor personen die geheel zelfstandig inspectie uitvoeren aan elektrische arbeidsmiddelen. Personeel werkzaam in gebieden met kans op explosieve atmosferen voor alle personen, uitgezonderd de elektro- en instrumentatietechnici, die zich in ruimten begeven waar explosieve atmosferen kunnen heersen door bijvoorbeeld gas, damp of stof. Gedacht wordt aan mechanisch (onderhouds)personeel, schilders, lassers, steigerbouwers, schoonmaakpersoneel, operators e.d. Vakbekwaam Persoon Hoogspanning voor personen die, onder verantwoordelijkheid van een werkverantwoordelijke hoogspanning, elektrotechnische en/of niet-elektrotechnische werkzaamheden aan, met of nabij hoogspanningsinstallaties verrichten. Hoogspanning voor Scheepvaart Deze cursus is bestemd voor elektriciens en machinisten aan boord van schepen. Onderdelen van deze cursus zijn onder andere schakelen in de hoogspanning en een generatorsimulatie. Vakbekwaam Persoon Laagspanning voor personen die, onder verantwoordelijkheid van een werkverantwoordelijke laagspanning, elektrotechnische en/of niet-elektrotechnische werkzaamheden aan, met of nabij laagspanningsinstallaties verrichten. Bedieningsdeskundige Hoogspanning voor personen die, onder verantwoordelijkheid van de installatieverantwoordelijke hoogspanning, bedieningswerkzaamheden verrichten aan hoogspanningsinstallaties. Installatie-/werkverantwoordelijke Hoogspanning voor personen die verantwoordelijkheid dragen voor het uitvoeren van elektrotechnische werkzaamheden aan hoogspanningsinstallaties. Hoogspanningsdeskundige als verdieping op de cursus Installatie-/ Werkverantwoordelijke om op het niveau 4 te komen van de WEB. Basis Beveiligingstechniek als basis voor personen die binnen de energiebedrijven en industrie verantwoordelijk zijn voor de beschikbaarheid van hoogspanningsinstallaties. Uitvoerder Beveiligingstechniek voor personen die binnen de energiebedrijven en industrie verantwoordelijk zijn voor toezicht, instellen, testen, in bedrijf nemen, onderhoud en storingsanalyse van beveiligingssystemen. Installatie-/werkverantwoordelijke Laagspanning voor personen die verantwoordelijkheid dragen voor het uitvoeren van elektrotechnische werkzaamheden aan laagspanningsinstallaties. Inspecteur Laagspanning 1 voor personen die elementaire inspectiewerkzaamheden verrichten aan laagspanningsinstallaties. Inspecteur Laagspanning 2 voor personen die verantwoordelijkheid dragen voor de organisatie, uitvoering en analyse van inspecties ten behoeve van laagspanningsinstallaties. Bedrijfsvoering van technische installaties voor personen die ongeacht hun vakdiscipline dienen zorg te dragen voor de integriteit en beschikbaarheid van de totale installatie. Explosieveiligheid voor elektro- en instrumentatiepersoneel voor elektro- en instrumentatiepersoneel werkzaam in installaties met kans op stof- of gasontploffingsgevaar. Deze cursus geeft een praktische invulling aan de verplichte kennis voor deze technici volgens het Arbo-besluit, de ATEX en de NEN EN IEC 60079-17. Met deze cursus kan de kandidaat het persoonscertificaat Explosieveiligheid van Stipel behalen. Het Stipel certificaat geldt ook als aanvulling op het persoonscertificaat voor bevoegde personen. Risico Inventarisatie & Evaluatie voor personen die in het kader van de Arbo-wetgeving een risico inventarisatie en evaluatie moeten kunnen opstellen. Basiskennis Gasturbines voor operators en die in het kader van bediening en eerstelijns onderhoud moet zorgen voor een ongestoorde en veilige bedrijfsvoering. Ontwerpdeskundige Hoogspanning voor ontwerpers van veilige en bedrijfszekere hoogspanningsinstallatie. Management van elektrische installaties voor personen die verantwoordelijk zijn voor het managementaspect van de bedrijfsvoering om daarmee sturing te kunnen geven aan de implementatie van de normen en wetgeving in de totale bedrijfsvoering. Ontwerpdeskundige Laagspanning voor ontwerpers van veilige en bedrijfszekere laagspanningsinstallaties. Management van elektrische installaties voor personen die verantwoordelijk zijn voor het managementaspect van de bedrijfsvoering om daarmee sturing te kunnen geven aan de implementatie van de normen en wetgeving in de totale bedrijfsvoering. Management van technische installaties voor personen die verantwoordelijk zijn voor het managementaspect van de bedrijfsvoering om daarmee sturing te kunnen geven aan de implementatie van de normen en wetgeving in de totale bedrijfsvoering. Ontwerpen van explosieveilige installaties voor elektro en instrumentatie ontwerpdeskundige voor personen die zich bezig houden met het ontwerp, de aanleg, de in bedrijfstelling, modificaties en inspecties van elektrische- en instrumentatietechnische installaties. Bedrijfsvoering van Ex-installaties voor staffunctionarissen (gas/stof) voor personen die inzicht dienen te hebben in de strekking van de Richtlijnen en de maatregelen om hieraan te voldoen. 10 Quercus PS Jaargang 11 [17]
MECHANISCHE ATEX In samenwerking met alle olie - en gas bedrijven die actief zijn op de Noordzee ontwikkelen wij een cursus Mechanische risico s in installaties met gasontploffingsgevaar. Gas- en stofontploffingsgevaar werd altijd het probleem geacht van de instrumentatietechnicus en de elektrotechnicus. Steeds meer realiseren bedrijven dat mechanische ontstekingsbronnen net zo goed een potentieel risico vormen. De norm NEN-EN 13463 geeft aan waar niet elektrische apparatuur aan moet voldoen. Het gaat om een risicobeoordeling en de te nemen maatregelen die er voor moeten zorg dragen dat een ontstekingsbron niet effectief wordt. Onder voorzitterschap van Paul Koop van Quercus hebben de Operators van de Noordzee een Commissie van Deskundigen gevormd om de vakbekwaamheidprofielen gestalte te geven. Deze Operators zijn: Suez Gaz de France De Nederlandse Aardolie Maatschappij Wintershall Petro Canada Venture Total Chevron Voorbeelden van dergelijke ontstekingsbronnen zijn: 1. hete oppervlakken; 2. vlammen (open vuur), hete gassen; 3. mechanische vonken en lasvonken; 4. elektrische installaties en materieel; 5. zwerfstromen en kathodische bescherming; 6. statische elektriciteit; 7. bliksem; 8. elektromagnetische straling in het optische gebied (3 x 1011 Hz tot 3 x 1015 Hz); 9. exotherme chemische reacties; 10. elektromagnetische straling in het radiofrequentiegebied (104 Hz tot 3 x 1012 Hz); 11. ioniserende straling; 12. ultrasoon geluid; 13. adiabatische compressie, schokgolven en stromende gassen. Aan de hand van de mogelijke ontstekingsbronnen worden alle installatieonderdelen onderworpen aan een analyse of er kritische beheersaspecten van toepassing zijn. Met name de uitwisseling van ervaring heeft een grote toegevoegde waarde. Ing. Henk Butterman van Quercus stelt het materiaal samen. De insteek van het materiaal is om allereerst een volledig inzicht te geven van de materie. Daarna volgt het bepalen van de relevante leerdoelen per doelgroep. Daarmee ontstaat materiaal geschikt voor zowel de ontwerper tot en met de uitvoering op de werkvloer. Voor de medewerkers die geen E&I werkzaamheden verrichten in de installaties wordt het lesmateriaal aangeboden in de vorm van e-learning. Aan het einde van de cursus komen de deelnemers samen voor een workshop in de ochtend en een formeel examen in de middag. De verwachting is dat de eerste cursussen nog dit jaar zullen worden gegeven. Met enkele aanpassingen zal dit materiaal begin volgend jaar ook beschikbaar zijn voor andere bedrijven die te maken hebben met mechanische explosieveiligheid. MECHANISCHE ATEX Quercus PS Jaargang 11 [17] 11
NOVA Nieuwe alles-in-één cursusbrochure Quercus heeft voor u haar aanbod aan reguliere cursussen overzichtelijk gemaakt in de cursusbrochure De sleutel voor kwaliteit. Binnen het reguliere cursusaanbod vindt u cursussen op het gebied van hoogspanning en laagspanning, maar ook op het gebied van explosieveiligheid en management. Bij de brochure wordt tevens de meest actuele cursusplanning apart bijgeleverd. Zo heeft u altijd ons aanbod makkelijk bij de hand. Wilt u onze Cursusbrochure ontvangen? U kunt uw wens bekend maken door een mail te sturen naar info@qts.nl. Heeft u de brochure al en wilt u enkel de actuele planning ontvangen? Ook dan kunt u een mail sturen naar info@qts.nl. U kunt overigens eveneens de planning downloaden van onze website, www.qts.nl Quercus wenst u een gezellige en een zonovergoten zomervakantie toe! Netwerkbedrijf eist voortaan schriftelijke opdracht van uw Installatieverantwoordelijke Een medewerker van een netwerkbedrijf mag voortaan uitsluitend nog werkzaamheden uitvoeren in of aan uw installatie als er door uw installatieverantwoordelijke een schriftelijke opdracht voor is afgegeven aan het netwerkbedrijf (voorheen veelal distributiebedrijf genoemd, zoals Nuon, Eneco, Essent). Tot voor kort konden eigenaren van elektrische installaties voor laag- en hoogspanning (middenspanning) voor de bedrijfsvoering van die installaties, zoals het oplossen van storingen, onderhoud, schakelen, veelal een beroep doen op de diensten van het netwerkbedrijf. Sinds kort is dit wettelijk alleen nog toegestaan als uw bedrijf beschikt over een formeel aangewezen Installatieverantwoordelijke Laag- en/of Hoogspanning. Als eigenaar van de installatie bent u volgens de Arbeidsomstandighedenwet verantwoordelijk voor een veilige en goede installatie en voor een veilig gebruik van de elektrische arbeidsmiddelen, ofwel installatieverantwoordelijk. Deze wet verwijst naar een Europese norm (NEN-EN 50110) en een tweetal Nederlandse aanvullende normen daarop, nl. NEN 3840 (hoogspanning) en NEN 3140 (laagspanning). Een medewerker van een netwerkbedrijf mag voortaan uitsluitend nog werkzaamheden uitvoeren in of aan uw installatie als er door uw installatieverantwoordelijke een schriftelijke opdracht voor is afgegeven aan het netwerkbedrijf. Heeft uw bedrijf dus eigen installaties, en wilt u gebruik blijven maken van de diensten van het netwerkbedrijf (of anderen), dan is het uitermate verstandig om een installatieverantwoordelijke aan te wijzen als direct verantwoordelijke voor de bedrijfsvoering van de elektrische installatie. Deze installatieverantwoordelijke moet conform de volgende wettelijke eisen: een opleiding hebben op tenminste MBO-niveau elektrotechniek (WEB 4); kennis hebben van de installatie(s); actuele tekeningen en (schakel)schema s kunnen aanleveren; regelmatig inspecties (laten) uitvoeren. In de praktijk blijkt dat een eigenaar van een installatie lang niet altijd in staat is om de installatieverantwoordelijkheid intern te regelen. In dat geval kunt u de installatieverantwoordelijkheid (schriftelijk) overdragen aan een derde partij. Quercus kan en wil graag deze verantwoordelijkheid voor u dragen. Als specialist op het gebied van hoogspanning en laagspanning alsmede explosieveiligheid (ATEX) kan Quercus: uw personeel opleiden en certificeren; uw installaties inspecteren; u assisteren bij het ontwikkelen en implementeren van een: beleidsplan elektrische installaties inclusief aanwijsbeleid, explosieveiligheidsdocument ; de installatieverantwoordelijkheid van u overnemen. 12 Quercus PS Jaargang 11 [17]