Eindexamen vwo aardrijkskunde 2012 - I



Vergelijkbare documenten
Eindexamen vwo aardrijkskunde I

Examen VWO. aardrijkskunde. tijdvak 1 donderdag 24 mei uur. Bij dit examen hoort een bijlage.

Eindexamen vwo aardrijkskunde I

Bijlage VWO. aardrijkskunde. tijdvak 1. Bronnenboekje. VW-0131-a-12-1-b

Eindexamen vwo aardrijkskunde I

Kritisch kijken op verschillende schaalniveaus

Examen HAVO. aardrijkskunde. tijdvak 1 donderdag 27 mei uur. Bij dit examen hoort een bijlage.

Opgave 1 Gentrification in Williamsburg (New York)

Examen VWO. aardrijkskunde. tijdvak 2 dinsdag 18 juni uur. Bij dit examen hoort een bijlage.

Opgave 5 Migratiepatronen in Zuidoost-Azië

Examen VWO. aardrijkskunde. tijdvak 1 vrijdag 17 mei uur. Bij dit examen hoort een bijlage. Gebruik De Grote Bosatlas, 54e druk.

Achter het correctievoorschrift is een aanvulling op het correctievoorschrift opgenomen.

Examen VWO. aardrijkskunde. tijdvak 1 donderdag 26 mei uur. Bij dit examen hoort een bijlage. Gebruik De Grote Bosatlas, 54e druk.

Regionale vooruitzichten Sub-Sahara Afrika - bijlage Percentage grondstoffen in goederen export

Correctievoorschrift VWO 2012

Examen HAVO. Centraal Examen Havo Aardrijdskunde 2014 tijdvak 1 Opgaven aardrijkskunde

Examen HAVO. aardrijkskunde. tijdvak 2 dinsdag 17 juni uur. Bij dit examen hoort een bijlage. Gebruik De Grote Bosatlas, 54e druk.

Eindexamen aardrijkskunde vwo II

Examen VWO. aardrijkskunde. tijdvak 1 dinsdag 14 mei uur. Bij dit examen hoort een bijlage.

Examen HAVO. aardrijkskunde. tijdvak 2 woensdag 21 juni uur. Bij dit examen hoort een bijlage. Gebruik De Grote Bosatlas, 54e druk.

A 2014 N 91 PUBLICATIEBLAD. De Gouverneur van Curaçao. artikel 3, eerste lid, onderdeel 1, sub b, van het Toelatingsbesluit; HEEFT GOEDGEVONDEN:

Examen HAVO. aardrijkskunde. tijdvak 1 dinsdag 26 mei uur. Bij dit examen hoort een bijlage.

Examen VWO. aardrijkskunde. Gebruik De Grote Bosatlas, 54e druk. tijdvak 1 donderdag 24 mei uur. Bij dit examen hoort een bijlage.

Rapport met betrekking tot Gegunde Uitvoer Periode : van 01/07/2018 tot en met 31/07/2018

DHIsubsidieregeling. China Project Development

Examen VWO. aardrijkskunde. tijdvak 2 dinsdag 17 juni uur. Bij dit examen hoort een bijlage. Gebruik De Grote Bosatlas, 53e druk.

Landenlijst Bazel, OESO, EU en EVA

KAART 1 - Concentratiegebieden (glas)tuinbouw

Examen HAVO. aardrijkskunde. tijdvak 2 dinsdag 16 juni uur. Bij dit examen hoort een bijlage. Gebruik De Grote Bosatlas, 54e druk.

aardrijkskunde vwo 2015-I

Examen VWO. aardrijkskunde. tijdvak 1 donderdag 26 mei uur. Bij dit examen hoort een bijlage.

Bestudeer bron 1 uit het bronnenboekje die bij deze opgave hoort. Gebruik bron 1. In deze bron worden de nieuwe stedelingen genoemd.

Prijslijst. Prijslijst VOIP. Geldig vanaf: Prijzen per bestemming

Examen VWO. aardrijkskunde. tijdvak 2 woensdag 21 juni uur. Bij dit examen hoort een bijlage. Gebruik De Grote Bosatlas, 54e druk.

HERKOMST EN BESTEMMING GOEDEREN VIA ROTTERDAM

Examen HAVO. aardrijkskunde. tijdvak 1 dinsdag 29 mei uur. Bij dit examen hoort een bijlage.

Bestudeer de bronnen 1 en 2 uit het bronnenboekje die bij deze opgave horen.

Examen HAVO. aardrijkskunde. tijdvak 1 woensdag 30 mei uur. Bij dit examen hoort een bijlage.

Buitenlandse dienstreizen - tabel van de dagelijkse forfaitaire vergoedingen en maximumprijzen voor logies (vanaf 1 april 2011)

Opgave 3 Opbouw en afbraak van de Schotse Hooglanden

Aruba-Mobiel 24. Australië 8. Australië-Mobiel 19. Azerbeidzjan 18. Azerbeidzjan-Mobiel 30. Azoren 5. Bahama s 17. Bahama s-mobiel 17.

TRACTATENBLAD VAN HET

Rapport met betrekking tot Gegunde Uitvoer Periode : van 01/07/2012 tot en met 31/08/2012

Examen VWO. aardrijkskunde. tijdvak 1 vrijdag 28 mei uur. Bij dit examen hoort een bijlage.

Examen VWO. aardrijkskunde. tijdvak 1 vrijdag 28 mei uur. Bij dit examen hoort een bijlage.

Examen HAVO. aardrijkskunde. tijdvak 2 woensdag 22 juni uur. Bij dit examen hoort een bijlage.

Examen VWO. aardrijkskunde. tijdvak 1 donderdag 21 mei uur. Bij dit examen hoort een bijlage. Gebruik De Grote Bosatlas, 54e druk.

Achter het correctievoorschrift zijn twee aanvullingen op het correctievoorschrift opgenomen.

Examen HAVO. aardrijkskunde. tijdvak 1 maandag 15 mei uur. Bij dit examen hoort een bijlage. Gebruik De Grote Bosatlas, 54e druk.

Examen HAVO. aardrijkskunde. tijdvak 1 vrijdag 13 mei uur. Bij dit examen hoort een bijlage. Gebruik De Grote Bosatlas, 54e druk.

Bezorginformatie per land

Eindexamen aardrijkskunde vwo I

Missionair Centrum Heerlen

ASIELSTATISTIEKEN MAANDVERSLAG APRIL 2015

ASIELSTATISTIEKEN MAANDVERSLAG MEI 2015

Examen HAVO. aardrijkskunde. tijdvak 2 woensdag 24 juni uur. Bij dit examen hoort een bijlage.

ASIELSTATISTIEKEN MAANDVERSLAG

ASIELSTATISTIEKEN Overzicht 2009

ASIELSTATISTIEKEN MAANDVERSLAG

ASIELSTATISTIEKEN MAANDVERSLAG

Eindexamen aardrijkskunde vwo 2008-II

ASIELSTATISTIEKEN Overzicht 2010

Examen VWO. aardrijkskunde. tijdvak 2 dinsdag 19 juni uur. Bij dit examen hoort een bijlage.

Tarieven Internationale registratie (Benelux basis) 2016

A) Lijst van derde landen waarvan de onderdanen bij overschrijding van de buitengrenzen in het bezit moeten zijn van een visum. 1.

in In juli Asielaanvrag Aantal asielaanvragenn totaal aantal Aantal dossiers % versus totaal aantal beslissingen

Eindexamen vwo aardrijkskunde 2013-I

Geregistreerde Exporteur (REX) APS

Examen HAVO. aardrijkskunde. tijdvak 2 woensdag 19 juni uur. Bij dit examen hoort een bijlage. Gebruik De Grote Bosatlas, 55e druk.

Examen VWO. aardrijkskunde. tijdvak 2 donderdag 23 juni 13:30-16:30 uur. Bij dit examen hoort een bijlage. Gebruik De Grote Bosatlas, 54e druk.

ASIELSTATISTIEKEN MAANDVERSLAG

Vanaf 1 april 2017 verzorgt de RET het vervoer op de Hoekse Lijn

ASIELSTATISTIEKEN MAANDVERSLAG

Examen VWO. aardrijkskunde. tijdvak 2 woensdag 19 juni uur. Bij dit examen hoort een bijlage. Gebruik De Grote Bosatlas, 54e druk.

Naar de nieuwe tariefplannen

Examen HAVO. aardrijkskunde. tijdvak 1 vrijdag 24 mei uur. Bij dit examen hoort een bijlage. Gebruik De Grote Bosatlas, 53e druk.

Examen HAVO. aardrijkskunde. tijdvak 2 dinsdag 18 juni uur. Bij dit examen hoort een bijlage. Gebruik De Grote Bosatlas, 53e druk.

Achter het correctievoorschrift is een aanvulling op het correctievoorschrift opgenomen.

TRACTATENBLAD VAN HET KONINKRIJK DER NEDERLANDEN. JAARGANG 2006 Nr. 256

Examen HAVO. aardrijkskunde Compex. Vragen 1 tot en met 23. In dit deel van het examen staan de vragen waarbij de computer niet wordt gebruikt.

ASIELSTATISTIEKEN MAANDVERSLAG

ASIELSTATISTIEKEN JANUARI Publicatiedatum: 6 februari 2014 Contact: Tine Van Valckenborgh

ASIELSTATISTIEKEN MAANDVERSLAG

Examen HAVO. aardrijkskunde. tijdvak 2 woensdag 20 juni uur. Bij dit examen hoort een bijlage. Gebruik De Grote Bosatlas, 54e druk.

ASIELSTATISTIEKEN MAANDVERSLAG

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.

LANDNAAM Forfait reiskosten (1) Forfait verblijfkosten (2)

Eindexamen vwo aardrijkskunde II

ASIELSTATISTIEKEN MAANDVERSLAG

Visumvereisten voor buitenlanders die Oekraïne betreden. Land Visum vereist / niet vereist Opmerking*

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds De Regeling woonlandbeginsel in de sociale zekerheid 2012 wordt als volgt gewijzigd:

ASIELSTATISTIEKEN MAANDVERSLAG

ASIELSTATISTIEKEN MAANDVERSLAG

Eindexamen aardrijkskunde vwo I

Inhoudstafel. 1. Voor het jaar 2. In. december. 2. Enkelvoudige. december c. Toekenning van de subsidiaire

ASIELSTATISTIEKEN MAANDVERSLAG

TRACTATENBLAD VAN HET. Statuut en Verdrag van de Internationale Unie voor Telecommunicatie; (met Facultatief Protocol) Genève, 22 december 1992

Duid volgende breedtelijnen aan op de kaart, die je op pagina 1 kan vinden.

Voorstel voor een. VERORDENING (EU) nr.../... VAN DE RAAD

Transcriptie:

Aanwijzingen voor de kandidaat Je kunt dit examen maken met de 53e druk of met de 52e druk van de atlas. Schrijf op de eerste regel van je antwoordblad welke druk je gebruikt, de 53e of de 52e. Elke opgave bestaat uit enkele vragen. Bij elke vraag kun je, indien gewenst, de atlas gebruiken. De kaartnummers in de vragen verwijzen naar de 53e druk, of, als ze tussen haakjes staan, naar de 52e druk van de atlas. www. - 1 -

Wereld Opgave 1 Opkomende landen in Sub-Sahara Afrika Bestudeer de bronnen 1 en 2 uit het bronnenboekje die bij deze opgave horen. Hoewel enkele olie-exporterende landen in Afrika een grote economische groei hebben doorgemaakt, kiest Radelet ervoor deze landen buiten de categorie van opkomende landen te houden. Hij doet dit omdat olie-export vaak geen garantie is voor ontwikkeling. 2p 1 Geef twee oorzaken waardoor olie-export niet altijd tot ontwikkeling van een land leidt. Gebruik bron 1 en de atlas. Er is geen direct verband tussen de aanwezigheid van delfstoffen in Afrikaanse landen en de mate van economische groei in die landen. 2p 2 Toon dit aan met behulp van de bron en de atlas. Gebruik in je antwoord een land waarvoor er geen direct verband is. De economische groei van veel Afrikaanse landen is volgens veel deskundigen niet alleen het gevolg van ontwikkelingen in die landen zelf, maar ook van ontwikkelingen in andere gebieden. 2p 3 Beredeneer hoe ontwikkelingen in andere gebieden tot economische groei in Afrika leiden. Gebruik bron 1 en de atlas. Eén Afrikaans land uit de bron wordt vaak ingedeeld bij de grote opkomende economieën in de wereld, zoals China, India, Mexico, Brazilië en Turkije. 3p 4 Welk land is dit? Geef twee gevolgen van de bijzondere economische positie die dit land inneemt in Sub-Sahara Afrika. www. - 2 -

Wereld Opgave 1 Opkomende landen in Sub-Sahara Afrika bron 1 Gemiddelde groei van het bnp per hoofd tussen 1996 en 2008 in de landen ten zuiden van de Sahara 01 Mauritanie 02 Mali 03 Niger 04 Tsjaad 05 Sudan 06 Eritrea 07 Gambia 08 Senegal 09 Guinee-Bissau 10 Guinee 11 Burkina-Faso 12 Sierra-Leone 13 Liberia 14 Ivoorkust 15 Ghana 16 Togo 17 Benin 18 Nigeria 19 Kameroen 20 Centraal-Afrikaanse Republiek 21 Ethiopie 22 Djibouti 23 Somalie 24 Equatoriaal Guinea 25 Gabon 26 Kongo 1,1% 2,5% 0,6% 3,4% 4,7% -1,7% 1,5% 1,4% -2,3% 1,6% 2,8% 2,8% n.a. -0,9% 2,6% 0,2% 1,3% 2,3% 1,7% -0,5% 4,1% -0,4% n.a. 23,6% -0,7% 1,3% Legenda: opkomende landen (sinds 15 jaar) landen die het de laatste jaren ook goed doen olie-exporterende landen overige landen 01 08 07 09 10 12 13 02 11 14 15 27 Dem. Rep. Kongo 28 Uganda 29 Kenia 30 Rwanda 31 Burundi 32 Tanzania 33 Angola 34 Zambia 35 Malawi 36 Mozambique 37 Madagaskar 38 Namibie 39 Botswana 40 Zimbabwe 41 Zuid-Afrika 42 Lesotho 43 Swaziland 16 17-1,1% 3,8% 0,9% 3,7% -0,7% 3,0% 7,6% 1,8% 1,2% 5,3% 0,9% 2,4% 4,1% -2,9% 2,0% 2,3% 1,9% 18 24 03 25 19 04 06 05 22 23 21 20 28 26 29 27 30 31 32 33 34 35 36 40 37 38 39 43 42 41 0 350 700 km n.a.: gegevens niet aanwezig vrij naar: Emerging Africa, how 17 countries are leading the way, Radelet, S., Center for Global Development, 2010 www. - 3 -

bron 2 Opkomend Afrika In het boek Emerging Africa van Steven Radelet wordt vastgesteld dat het met een groot deel van Afrika steeds beter gaat. De landen van Sub-Sahara Afrika worden daarbij ingedeeld in vier groepen: 1 Opkomende landen die de afgelopen jaren steeds een groei van het bnp per hoofd hebben gekend, waarbij ze een gemiddelde jaarlijkse economische groei van 1,8% of meer hebben laten zien én waar ook democratiseringsprocessen en modernisering van technologie zijn waar te nemen. 2 Landen die het de laatste jaren ook goed doen (maar nog niet zo goed als de opkomende landen). 3 Olie-exporterende landen. 4 Overige landen (landen die niet onder de eerste drie groepen vallen). De eerste groep heeft de afgelopen vijftien jaar dwars tegen alle verwachtingen in niet alleen een economische groei doorgemaakt, maar heeft volgens Radelet ook demografische en politieke ontwikkelingen laten zien die veelbelovend zijn. 300 miljoen mensen in Afrika leven in een land in opkomst. Dat is ongeveer de helft van de totale bevolking van Afrika. vrij naar: Emerging Africa, how 17 countries are leading the way, Radelet, S., Center for Global Development, 2010 www. - 4 -

Opgave 2 De renaissance van Harlem Bestudeer de bronnen 1 tot en met 3 uit het bronnenboekje die bij deze opgave horen. De wijk Harlem in New York heeft een aantal fases doorlopen sinds de wijk werd gesticht door Nederlandse boeren die de drukte op de zuidpunt van Manhattan ontvluchtten. Hieronder staan de fases in willekeurige volgorde. a Herontwikkeling: nieuwe blanke bewoners en de overwegend zwarte middenklasse vestigen zich (weer) in Harlem. b Harlem is een zeer attractief woongebied voor immigranten uit Europa en welgestelde Amerikanen. c De vastgoedmarkt stort in en de overwegend blanke bevolking suburbaniseert. d Harlem is steeds meer een toeristische trekpleister geworden. e Verpaupering: criminele bendes zijn op grote schaal actief in Harlem. Gebruik bron 1. 2p 5 Zet de letters van de fases in de juiste chronologische volgorde. Gebruik de bronnen 2 en 3. Ontwikkelingen zoals de renaissance van Harlem doen zich niet in alle verpauperde wijken van New York voor. 2p 6 Geef twee kenmerken van Harlem die eraan bijdragen dat deze ontwikkelingen in Harlem wel plaatsvinden. Leid één kenmerk af uit bron 2 en één uit bron 3. Tijdens de renaissance van Harlem ondergaat de wijk een complete metamorfose. 3p 7 Beschrijf deze verandering aan de hand van: de rol die projectontwikkelaars spelen in de verandering; de bewoners van de wijk (voor en na de verandering); en de aard van de voorzieningen in de wijk (voor en na de verandering). www. - 5 -

Harlem Eindexamen vwo aardrijkskunde 2012 - I Opgave 2 De renaissance van Harlem bron 1 De renaissance van Harlem Harlem is een wijk in New York en ligt op het eiland Manhattan. De wijk wordt in het zuiden begrensd door het Central Park, in het westen door de Hudson River en in het oosten door de Harlem River. Daarbinnen liggen verschillende buurten. In East Harlem, ook wel El Barrio genoemd, wonen veel Spaanstaligen uit het Caribische gebied, en in het centrale deel, black Harlem, veel Afrikaanse Amerikanen. Harlem heeft de laatste jaren een metamorfose ondergaan en is veranderd van een gevaarlijk getto in een aantrekkelijk woongebied en toeristische trekpleister. Een goed voorbeeld van de metamorfose is de herontwikkeling van 125th Street. Tot voor kort was deze hoofdstraat ernstig verpauperd, met dichtgetimmerde panden en veel one-dollar-shops. Inmiddels hebben de buurtwinkels plaatsgemaakt voor filialen van grote winkelketens, waaronder The Body Shop en Starbucks. Ook de komst van het kantoor van Bill Clinton (president van de VS van 1992-2000) is een teken van herwaardering van Harlem. vrij naar: Van Aalst, I., R. van Melik en J. van Weesep, in: Geografie, september 2008 bron 2 New York NEW YORK 1 : 300 000 Passaic Zakencentrum Carlstad Franklin Overige kantoor- en winkelgebieden Nutley Rutherford Woongebied Overig Industrie- woongebied en verkeersterrein Luchthaven, vliegveld Lyndhurst Park, bos Spoorweg Niet stedelijk met gebied station Belleville Autosnelweg Hoofdweg North Arlington Kearny Newark Newark Airport r k N e w a B a y Bayonne Union City Hoboken Jersey City Ellis I. Vrijheidsbeeld Upper Bay Gowanus B. Palisade Park North Bergen West New York vm. World Trade Center Cliffside Park Empire State Building Wall Street H u d s o n www. - 6 - Fort Lee East River Central Park MANHATTAN Prospect Park Verenigde Naties River Long Island City Williamsburg Harlem Rigdewood Bedford- Stuyvesant Flatbush BRONX Bronx Park Rikers I. East New York La Guardia Jackson Heights B R O O K L Y N bron: De Grote Bosatlas, 53e druk, kaart 179C Flushing Bay E a s t College Point Forest Park Wood Haven R i Flushing Meadow Park Pelham Bay Park v e r Whitestone Flushing Q U E E N S John F. Kennedy International Airport

bron 3 Foto A Harlem enkele decennia geleden, met de karakteristieke brownstone villa s (herenhuizen van bruine zandsteen) die aan het begin van de twintigste eeuw veel werden gebouwd vrij naar: http://wouterdeboeck.files.wordpress.com Foto B Luxe nieuwbouw geїnspireerd op de karakteristieke brownstone villa s (herenhuizen van bruine zandsteen) van een eeuw geleden vrij naar: Van Aalst, I., in: Geografie, september 2008 www. - 7 -

Aarde Opgave 3 Aardbevingen in Haïti en Chili Bestudeer de bronnen 1 en 2 uit het bronnenboekje die bij deze opgave horen. Gebruik bron 2 en de atlas. De tektonische omstandigheden in Haïti en Chili zijn verschillend. 2p 8 Zet Haïti en Chili onder elkaar op je antwoordblad. Geef achter elk land aan hoe daar de aardbeving ontstond. Aardbevingen komen vaak voor op plaatsen waar ook opstijgende magmastromen (en dus vulkanen) voorkomen. In Haïti is dat niet het geval, maar in Chili wel. 2p 9 Beschrijf hoe de opstijgende magmastromen in Chili ontstaan. Er is een groot verschil in het aantal slachtoffers dat viel bij de aardbeving op Haïti en de aardbeving bij Chili. 2p 10 Geef twee oorzaken voor het verschil in het aantal slachtoffers. Gebruik bron 2. In het oostelijk deel van het Caribisch gebied komen ook veel aardbevingen voor. Deze aardbevingen vinden op verschillende dieptes plaats. 3p 11 Beschrijf het spreidingspatroon van de diepte van de aardbevingshaarden in het oostelijk deel van het Caribisch gebied. Leg uit hoe dit spreidingspatroon ontstaat. Je uitleg moet een oorzaak-gevolg relatie bevatten. www. - 8 -

Aarde Opgave 3 Aardbevingen in Haïti en Chili bron 1 Twee grote aardbevingen in 2010: Haïti en Chili In de middag van 12 januari 2010 schudde de grond lang en hevig in Haïti. Het epicentrum van de beving, die een kracht van 7.0 op de schaal van Richter had, lag vlak ten zuidwesten van de hoofdstad Port-au-Prince. Omdat de beving vrij ondiep plaatsvond, bereikte veel van de energie van de beving het aardoppervlak. De beving zorgde voor onvoorstelbare schade in het arme Haïti. Het aantal slachtoffers was zeer groot; volgens de regering van Haïti vonden meer dan 200.000 mensen de dood. Chili werd zaterdag 27 februari 2010 opgeschrikt door een zware aardbeving, met een kracht van ongeveer 8,8 op de schaal van Richter. Het epicentrum lag circa honderd kilometer ten noordwesten van Concepción, de derde stad van Chili. Er vielen in totaal enkele honderden dodelijke slachtoffers. vrij naar: http://www.falw.vu.nl www. - 9 -

bron 2 Platentektoniek in het Caribisch gebied vrij naar: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/ e/e5/platetectonics-haitiquake.jpg www. - 10 -

Opgave 4 De rivieren Rhône en Niger, een vergelijking De Rhône en de Niger zijn heel verschillende rivieren. 2p 12 Geef het verschil in de manier waarop de rivieren gevoed worden met water / hun water ontvangen; in het meest voorkomende klimaat in hun stroomgebied. De Niger kent in een jaar grotere schommelingen in het debiet dan de Rhône. De grote schommelingen in het debiet van de Niger worden veroorzaakt door het verschuiven van de luchtdrukgordels. 2p 13 Leg dit uit. Je uitleg moet een oorzaak-gevolgrelatie bevatten. Zowel de Rhône als de Niger hebben een deltamonding. De omvang van de deltamonding wordt bepaald door twee exogene processen. 2p 14 Beschrijf hoe die twee exogene processen de omvang van de deltamonding bepalen. Overstromingen zijn een mogelijke bedreiging in zowel het stroomgebied van de Rhône als in dat van de Niger. Hazard management moet het aantal slachtoffers en de schade bij rampen in eerste instantie zoveel mogelijk voorkomen. 2p 15 Geef twee politieke oorzaken waardoor het moeilijker is om tot goed hazard management te komen in het stroomgebied van de Niger dan in dat van de Rhône. www. - 11 -

Zuidoost-Azië Opgave 5 Zuidoost-Azië, een regio tussen Zuidoost-Azië is een moeilijk af te bakenen gebied omdat het in verschillende opzichten een regio tussen is. Het ligt namelijk tussen Australië en de opkomende grootmachten China en India en bevindt zich economisch, politiek en demografisch in een overgangsfase. 3p 16 Geef een korte beschrijving van de economische overgang; politieke overgang; demografische overgang die Zuidoost-Azië de laatste dertig jaar doormaakt. Gebruik de atlas. De regio Zuidoost-Azië kun je in het (zuid)westen, zuiden en oosten geologisch begrenzen. 3p 17 Geef aan: hoe je daar Zuidoost-Azië geologisch kunt begrenzen; welk gebied in Indonesië dat doorgaans wel tot Zuidoost-Azië gerekend wordt, bij deze begrenzing niet tot Zuidoost-Azië gerekend kan worden; uit welke atlaskaart op mondiale schaal je dit kunt afleiden. De regio Zuidoost-Azië heeft een aantal fysisch-geografische kenmerken. 1p 18 Geef een fysisch-geografisch kenmerk dat voor vrijwel heel Zuidoost-Azië gelijk is. De regio Zuidoost-Azië ligt tussen de opkomende economische grootmachten China en India. Een combinatie van twee gegevens maakt dat China en India te beschouwen zijn als opkomende grootmachten. 2p 19 Welke twee gegevens zijn dat? De ontwikkelingen in de opkomende grootmachten China en India kunnen bedreigingen vormen voor de landen in Zuidoost-Azië. 2p 20 Geef twee van deze mogelijke bedreigingen voor de landen in Zuidoost-Azië. www. - 12 -

Opgave 6 Migratie in Zuidoost-Azië Bestudeer bron 1 uit het bronnenboekje die bij deze opgave hoort. Singapore telt vergeleken met de andere landen in Zuidoost-Azië veel immigranten uit de Verenigde Staten, Australië en de Europese Unie. 2p 21 Geef hiervoor twee redenen. De Filipijnen zijn een emigratieland. Vooral de Verenigde Staten zijn een populaire bestemming. In 2005 woonden er in de Verenigde Staten 1,6 miljoen Filipino s. 1p 22 Geef de historische oorzaak voor het grote aantal Filipino s in de Verenigde Staten. Gebruik bron 1. Uit de bron blijkt dat er relatief veel geld wordt overgemaakt naar Vietnam. Deze geldovermakingen zijn gerelateerd aan het postkoloniale verleden van Vietnam. 2p 23 Beredeneer de relatie tussen het postkoloniale verleden van Vietnam en de geldovermakingen. Gebruik bron 1. Singapore en Cambodja hadden volgens de bron in de periode 2000-2005 nagenoeg een zelfde procentuele bevolkingsgroei. 2p 24 Maak duidelijk dat de bevolkingsgroei in Singapore op een andere manier tot stand is gekomen dan in Cambodja. www. - 13 -

Zuidoost-Azië Opgave 6 Migratie in Zuidoost-Azië bron 1 Bevolking en migratie in Zuidoost-Azië Bevolkingsomvang 2005 Gemiddeld kindertal (2000-2005) Stedelijke bevolking (1975) Stedelijke bevolking (2005) Migratiesaldo (2000-2005) 1) Migratiesaldo (relatief) (2000-2005) 1) Bevolkingsgroei (2000-2005) Geldovermakingen als % van het bnp miljoenen % per vrouw % % 1.000 % Brunei 0,4 2,1 2,5 62,0 73,5 1 2,0 Cambodja 14,0 1,8 3,6 4,4 19,7 2 0,1 3 Filipijnen 83,0 2,2 3,5 35,6 62,7 180 2,3 13 Indonesië 222,8 1,4 2,4 19,3 48,1 200 0,9 1 Laos 5,9 2,5 3,6 11,1 27,4 1 0,2 0 Maleisië 25,3 1,9 2,9 37,7 67,6 30 1,2 1 Myanmar 40,5 1,0 2,2 23,9 30,6 14 0,3 1 Oost-Timor 1,0 4,3 7,0 14,6 26,1 16 19,2 Singapore 4,3 1,9 1,4 100 100 40 9,6 Thailand 64,0 0,7 1,8 23,8 32,3 10 0,2 1 Vietnam 84,2 1,3 2,3 18,8 26,4 40 0,5 7 1) gemiddelde per jaar 2) geen gegevens 2) 2) 2) vrij naar: Spaan, E., De verwevenheid van een veelkoppige regio, in: Geografie, juni 2008 www. - 14 -

Leefomgeving Opgave 7 Proefproject Zandmotor langs de Delflandse kust Bestudeer de bronnen 1 tot en met 3 uit het bronnenboekje die bij deze opgave horen. 1p 25 Hoe wordt het type kustbeheer genoemd waarvan de Zandmotor een goed voorbeeld is? De grote zandsuppletie die wordt aangebracht bij het proefproject Zandmotor zal door de werking van drie natuurlijke processen leiden tot een versterking van de (duin)kust. 3p 26 Beschrijf de werking van de Zandmotor met behulp van die drie natuurlijke processen. 2p 27 Leg uit hoe door het proefproject Zandmotor ecologische schade op de bodem van de Noordzee ontstaat. Je uitleg moet een oorzaak-gevolg relatie bevatten Gebruik bron 1. Zandsuppletie op het strand en in het ondiepe water voor de kust is in Nederland niet eerder op een dergelijk grote schaal toegepast. 2p 28 Geef twee fysisch-geografische argumenten waarom juist de Delflandse kust gekozen is voor een grootschalig proefproject als de Zandmotor. Gebruik bron 2. Als het proefproject goed blijkt te werken, zou ergens anders langs de kust nog een zandmotor aangelegd kunnen worden. 1p 29 Welke letter in de bron, A, B, C of D, geeft de locatie aan die het meest geschikt is om nog een zandmotor aan te leggen? www. - 15 -

Leefomgeving Opgave 7 Proefproject Zandmotor langs de Delflandse kust bron 1 Zandmotor De Zandmotor is een proefproject waarbij een zeer grote hoeveelheid zand voor de kust van de Delflandse Hoofden is aangebracht (zie de overzichtskaart van Midden-Nederland in de atlas). De Zandmotor ligt iets ten noorden van het plaatsje Ter Heijde (tussen Hoek van Holland en Den Haag). De Zandmotor beslaat boven en onder water een oppervlakte van 125 hectare. De Zandmotor heeft de vorm van een haak die 1,5 kilometer de zee in steekt. De basis van de Zandmotor ligt op het strand en heeft een lengte van twee kilometer. vrij naar: De Bosatlas van Nederland Waterland, 2010, kaart 48C1 www. - 16 -

bron 2 Vier mogelijke locaties voor een tweede zandmotor D C B A 0 40 80 km bron 3 vrij naar: de Grote Bosatlas De Zandmotor gezien in zuidelijke richting vrij naar: Rijkswaterstaat/Joop van Houdt www. - 17 -

Opgave 8 Veiligheid in drie buurten in Rotterdam Bestudeer de bronnen 1 tot en met 3 uit het bronnenboekje die bij deze opgave horen. Gebruik de bronnen 1 en 2 en kaartblad 27 (52e druk: kaartblad 25) uit de atlas. De foto s in bron 2 zijn (in willekeurige volgorde) genomen in de buurten Nesselande, Oude Westen en Pendrecht. 1p 30 Schrijf de letters A, B en C van de foto s op je antwoordblad en zet achter elke letter de naam van de juiste buurt. 1p 31 Geef een argument voor de gemeente Rotterdam om in probleemwijken een deel van de huurwoningen te veranderen in koopwoningen. Uit onderzoek blijkt dat naarmate er meer gezinnen met jonge kinderen in een buurt wonen het gevoel van veiligheid bij bewoners groter is. 2p 32 Geef twee redenen waarom in buurten met veel gezinnen met jonge kinderen het gevoel van veiligheid bij bewoners vaak groot is. De ruimtelijke schaal waarop het leefpatroon van veel mensen zich afspeelt, is de afgelopen vijftig jaar flink veranderd. 2p 33 Beredeneer dat die verandering in ruimtelijke schaal bijdraagt aan een verminderd gevoel van veiligheid onder buurtbewoners. Gebruik bron 3. De gemeente Rotterdam wil in één van de drie buurten uit bron 3 investeren om de veiligheid van de buurt te verbeteren. Op basis van de score op de veiligheidsindex zou vooral Oude Westen in aanmerking komen voor deze investering. Toch zou ook gekozen kunnen worden om juist te investeren in Pendrecht. 2p 34 Geef twee, uit de bron af te leiden, argumenten om te investeren in Pendrecht in plaats van in het Oude Westen. www. - 18 -

Opgave 8 Veiligheid in drie buurten in Rotterdam bron 1 - Ligging van de buurten Rotte Schie Nieuwe Waterweg Calandkanaal Brielse Meer Nieuwe Maas Nieuwe Maas Hartelkanaal Oude Maas Voorns Kanaal Oude Maas Spui Noordzee Monster s-gravenzande Poeldijk Wateringen DELFT Pijnacker Berkel en Rodenrijs Bleiswijk Naaldwijk Hoek van Holland De Lier Schipluiden Maassluis Maasland Brielle Rozenburg VLAARDINGEN SPIJKENISSE Hoogvliet SCHIEDAM ROTTERDAM Barendrecht Nieuwerkerk a/d IJssel CAPELLE A/D IJSSEL Krimpen a/d IJssel Ridderkerk Hellevoetsluis Oud-Beijerland Beerkanaal Oostvoorne Rockanje Kwintsheul Noordeinde Zevenhuizen HSL-Zuid Maasvlakte Heenvliet Europoort Vierpolders Maasdijk Zwartewaal Heenvliet Geervliet Abbenbroek Zwijndrecht Beneluxtunnel Poortugaal Rotterdam Airport (Zestienhoven) Rhoon Erasmusbrug Bergschenhoek Bergse Bos Bolnes Stormvloedkering Hollandse IJssel Rijsoord Zuidland Hekelingen Heinenoord Heerjansdam HSL-Zuid B. Situatie in 2008 HOLY OVERSCHIE DELFS- HAVEN CHARLOIS HILLEGERSBERG KRALINGEN OMMOORD LOMBARDIJEN PRINS ALEXANDER Van Brienenoordbrug Maastunnel Maeslantkering GROOT- IJSSELMONDE NESSELANDE Nieuw-Beijerland Puttershoek Haringvliet Legenda: 1 Oude Westen 2 Pendrecht 1 5 2 4 3 3 4 Nesselande 5 Centraal Station Centrum vrij naar: Basis Bosatlas, kaart 21B www. - 19 -

bron 2 foto A foto B foto C vrij naar: http://www.youropi.com en http://www.keicentrum.nl www. - 20 -

bron 3 Gegevens van de buurten: Oude Westen, Pendrecht en Nesselande en van Rotterdam als geheel in 2009 Oude Westen Pendrecht Nesselande Rotterdam % jongeren t/m 9 jaar in 2009 (2005) 11.0 (11,8) 14.6 (14,4) 24.2 (23,5) 11.3 (11,5) % jongeren 10 tot 19 jaar in 2009 (2005) 12.3 (13) 11.6 (12) 9.4 (7,5) 11.3 (11,7) % eenpersoons huishoudens 42.1 41.2 16.3 41.2 % allochtonen 73 64 25 47 % mensen die korter dan 1 jaar in de wijk wonen % mensen die langer dan 15 jaar in de wijk wonen 9.3 10.9 24.0 11.1 31.8 14.6 1.9 24.8 % huurwoningen 85 73 32 68 % eengezinswoningen 1 19 71 24 % portiek- of galerijflat met lift 8 37 10 24 % dat tevreden is met de eigen buurt 61 55 83 77 % dat middelbaar of hoger onderwijs heeft gevolgd (2008) 53 50 geen gegevens 62 veiligheidsindex (score loopt van 0 tot 10, hoe hoger hoe veiliger) 4.1 5.4 10.0 7.3 vrij naar: www.rotterdam.buurtmonitor.nl veiligheidsindex: Dit cijfer is een samenvoeging van de gegevens van politie, de gemeentelijke diensten en de mening van in totaal zo n 16.000 Rotterdammers over de veiligheid in hun wijk. De informatie gaat over diefstal, drugsoverlast, geweld, inbraken, overlast, vandalisme, vuil, kapotte straatinrichting en verkeersonveiligheid. Hoe hoger het cijfer hoe veiliger de buurt. www. - 21 -