Inhoudsopgave Lijst van afkortingen Voorwoord xi xiii Hoofdstuk 1 1 1.1. 1.2. 1.2.1. 1.2.2. 1.2.3. 1.2.. 1.2.5. 1.2.6. 1.2.7. 1.2.8. 1.3. 1.. 1..1. 1..2. 1..3. 1... De opzet van dit boek De fiscale continuïteit bij insolventies en de fiscale informatieplicht Continuïteit van aangifteplicht Continuïteit van fiscale betaling Fiscale continuïteit bij opheffing of vereenvoudigde afwikkeling faillissement; boedelschulden en negatieve boedel Fiscale continuïteit bij schuldsanering/crediteurenakkoord Fiscale continuïteit bij liquidatie/vereffening Einde belastingplicht; opleggen aanslag aan niet meer bestaande rechtspersoon Fiscale informatieplicht en geheimhouding Schuldsanering van natuurlijke personen Ethische kanttekeningen en doorstartscenario s Doorstartscenario s; nieuwe insolventiewetgeving? Doorstartcumprefs Begin IB-ondernemerschap bij doorstart 1 12 13 17 18 19 21 22 25 25 31 37 38 Hoofdstuk 2 Algemene aspecten 2.1. 2.1.1. 2.1.2. 2.1.3. 2.1.. 2.1.5. 2.2. 2.2.1. 2.2.2. 2.2.3. 2.3. 2.3.1. 2.3.2. De vaststelling en invordering van de belastingschuld De heffingsfase Aanslag- en aangiftebelasting Aard belastingschuld/vordering Wanneer is een belastingschuld een boedelschuld? De invorderingsfase Het open systeem van invordering Wetsgeschiedenis Enkele voorbeelden uit de rechtspraak Het open systeem: eigen conclusies Status van de fiscale regelgeving Het legaliteitsbeginsel Beleidsregels 2 3 51 57 57 59 71 73 73 7 v
2.3.3. 2.3.. 2.. 2.5. 2.6. 2.7. Internationale en supranationale regels De toepasselijkheid van de Awb Algemene beginselen van behoorlijk bestuur Aansprakelijkheid van de fiscus Verjaring recht tot dwanginvordering en verrekening Imputatieregels bij fiscale betaling en verrekening 77 78 78 83 88 90 Hoofdstuk 3 Fiscaal uitstel van betaling en kwijtschelding van belastingschulden 93 3.1. 3.2. 3.2.1. 3.2.2. 3.2.3. 3.2.. 3.3. 3.3.1. 3.3.2. 3.3.3. 3.3.. 3.3.5. 3.3.6. 3.3.7. 3.3.8. 3.3.9. Uitstel van betaling Uitstelregels voor ondernemers volgens de Leidraad Invordering 2008 Afwijzings- en intrekkingsgronden bij uitstel van betaling Rechtsmiddelen tegen weigering of intrekking uitstel van betaling Kwijtschelding van belastingschulden ; karakter kwijtschelding Kwijtschelding bij crediteurenakkoord Afdwingen onderhands akkoord Kwijtschelding bij schuldsanering natuurlijke personen Afzien preferentie fiscus bij akkoord Het stellen van voorwaarden aan kwijtschelding Ontslag uit hoofdelijke aansprakelijkheid Weigeringsgronden kwijtschelding Beroep tegen kwijtscheldingsbeslissing 93 96 96 10 107 109 110 110 112 117 118 119 120 122 122 123 Hoofdstuk Faillissementsaanvraag door de fiscus 127.1..2..3....5..6..7..8. Uitgangspunt van de Leidraad Welke fiscale vorderingen? Aanhouden dan wel intrekken faillissementsaanvraag Machtiging ministerie Steunvorderingen bij de faillissementsaanvraag Derdenverzet Voorbeelden uit de rechtspraak; misbruik van bevoegdheid 127 129 131 13 13 137 138 138 Hoofdstuk 5 Fiscale preferentie en bodemrecht 1 5.1. 5.2. 5.3. 5.3.1. 5.3.2. Bodemzaken en het begrip bodem; de meldingsregeling bodemrecht De bodempreferentie ; Aerts q.q./abn AMRO Verplichtingen curator ten aanzien van de bodempreferentie; art. 57 lid 3 Fw 1 15 151 151 15 vi
5.3.3. 5.3.. 5.3.5. 5.. 5..1. 5..2. 5..3. 5... 5..5. 5.5. 5.6. 5.7. Omslag in de faillissementskosten bij de bodempreferentie; fixatiebeginsel Onverschuldigde betaling door de fiscus en verlies van preferentie Geldt het bodemrecht ook voor boedelschulden? Het bodembeslag Voor welke belastingen geldt het bodembeslag en wanneer kan het worden gelegd? Bodembeslag en afkoelingsperiode Eerst verhaal op zaken schuldenaar; verhaalsvolgorde Wijze van uitwinning bodemzaken en rechtsmiddelen tegen bodembeslag Verijdelingsconstructies bodemrecht Rechten van derden t.o.v. het bodemrecht Het bodemrecht en de WSNP 159 16 166 167 167 172 173 177 178 187 189 19 Hoofdstuk 6 Verrekening, overdracht en verpanding van fiscale schulden/ vorderingen; subrogatie en regres 197 6.1. 6.2. 6.2.1. 6.2.2. 6.2.3. 6.2.. 6.2.5. 6.2.6. 6.2.7. 6.2.8. 6.2.9. 6.3. 6.3.1. 6.3.2. 6.3.3. 6.3.. 6.. 6.5. Verrekening Civielrechtelijke regels Verrekening volgens de Fw; verhouding tot de Iw 1990 Verrekening volgens de Iw 1990; verrekening bij onverschuldigde betaling Verrekening binnen een fiscale eenheid Tijdstip verrekening en bekendmaking; verjaring verrekeningsmogelijkheid Verrekening vóór einde betalingstermijn en bij uitstel van betaling Enkele praktijksituaties Verrekening bij een betwiste belastingschuld Verrekening tijdens een afkoelingsperiode Overdracht en verpanding van fiscale vorderingen Civielrechtelijke regels Instemmingsrecht respectievelijk instemmingsplicht ontvanger Beroepsmogelijkheid Derdenbeslag Subrogatie Regres 197 198 198 199 203 210 216 218 219 220 225 229 230 230 231 Hoofdstuk 7 Fiscale kruisverbanden 235 7.1. 7.2. 7.2.1. 7.2.2. 7.2.3. 7.2.. 7.2.5. 7.3. Fiscale eenheid De fiscale eenheid voor de vennootschapsbelasting De fiscale eenheid voor de vennootschapsbelasting bij faillissement Het verbreken van de fiscale eenheid vennootschapsbelasting Voor- en nadelen verbreken fiscale eenheid voor de vennootschapsbelasting Fiscale eenheid voor de omzetbelasting 235 236 236 237 250 251 25 255 vii
7.3.1. 7.3.2. 7.3.3. 7.. 7.5. 7.5.1. 7.5.2. 7.5.3. 7.5.. 7.6. 7.7. Voorwaarden voor een fiscale eenheid voor de omzetbelasting Het verbreken van de fiscale eenheid voor de omzetbelasting Conclusies ten aanzien van de fiscale eenheid Hoofdelijke aansprakelijkheden volgens de Iw 1990 ; procedurele aspecten Bestuurdersaansprakelijkheid Ketenaansprakelijkheid Inlenersaansprakelijkheid Aansprakelijkheid bij consolidatie ex art. 2:03 BW Doorbraak van aansprakelijkheid; vereenzelviging 255 260 26 266 267 267 273 289 292 29 295 Hoofdstuk 8 Positie aandeelhouder bij insolventies 299 8.1. 8.2. 8.3. 8.. 8..1. 8..2. 8..3. 8... De privéaandeelhouder De IB-ondernemer als aandeelhouder De vennootschap als aandeelhouder; de deelnemingsvrijstelling Het liquidatieverlies Afwaardering van vorderingen Verhouding deelnemingsvrijstelling en fiscale eenheid 299 300 308 309 309 313 318 321 Hoofdstuk 9 De fiscale gevolgen van schuldsanering/kwijtschelding, vrijval van crediteuren 323 9.1. 9.2. 9.3. Vrijval van schulden; de Fokker-casus De kwijtscheldingswinstvrijstelling 323 32 328 Hoofdstuk 10 Omzetbelastingaspecten 337 10.1. 10.2. 10.3. 10.. 10.5. Art. 29 Wet OB Onbelaste levering volgens art. 37d Wet OB Onroerende zaak; herzienings-btw en overdrachtsbelasting Rentekas-problematiek; de btw-verleggingregeling 337 3 350 355 357 Hoofdstuk 11 De verliesvennootschap 363 11.1. 11.2. 11.3. 11.. 11.5. 11.6. 11.7. Art. 20a Wet Vpb Turbovennootschappen De carry-backvordering; versnelde teruggave Doorzakconstructies en overgang verliescompensatie De overnameconstructie De splitsing en fusie van (insolvente) rechtspersonen 363 365 367 368 370 372 375 viii
Bijlage I Jurisprudentieoverzicht bodemrecht fiscus Bijlage II Jurisprudentieoverzicht fiscale bestuurdersaansprakelijkheid Lijst van geraadpleegde (algemene) literatuur Jurisprudentieregister Trefwoordenregister 379 3 5 7 67 ix