De indeling van gevaarlijke stoffen volgens CLP bekeken vanuit SEVESO Steven Van de Broeck svb@essenscia.be De nieuwe SEVESO III-richtlijn 25/09/2012 Voka
Inhoud Inleiding CLP-gevarenklassen in relatie met SEVESO Fysische gevaren Milieugevaren Gezondheidsgevaren Overige Conclusie 2
Inleiding Gevaarsindeling volgens CLP reletaie met SEVESO III Studiedag SEVESO III - Voka 3
CLP? Regulation (EC) No 1272/2008 on the Classification, Labelling and Packaging of substances and mixtures (Verordening nr. 1272/2008 over de indeling, etikettering en verpakking van chemische stoffen en mengsels) Bepaalt oa. de regels en criteria voor de gevarenindeling van chemische stoffen en mengsels (annex I) van 15 naar 28 gevarenklassen Eindpunten EU (DSD/DPD) GHS/CLP Fysische gevaren 5 16 Gezondheid 9 10 Milieu 1 2 4
CLP? Regulation (EC) No 1272/2008 on the Classification, Labelling and Packaging of substances and mixtures Van kracht sinds 20 januari 2009 Ter vervanging van de Stoffenrichtlijn 67/548/EG en de Preparatenrichtlijn 1999/45/EG 5
Waarom CLP? CLP = Europese versie van het Globally Harmonised System on classification and labelling of chemicals (GHS) GHS streeft naar een wereldwijde harmonisatie van de regels mbt indeling en etikettering van gevaarlijke stoffen Vb. indeling stof met LD 50 (oraal rat) = 257 mg/kg Jurisdictie / Systeem EU US / Canada Australia / Thailand India Japan / Korea New Zealand China Gevarenindeling / Communicatie Harmful - St.Andrew s cross Toxic Harmful Non-toxic Toxic Hazardous Not dangerous acute toxic cat. 3 6
Toepassing CLP-regels voor gevarenindeling 25/09/2012 MENGSELS STOFFEN indeling volgens EU 67/548 verplicht indeling volgens EU 1999/45 verplicht indeling volgens CLP optie indeling volgens EU 67/548 verplicht indeling volgens CLP verplicht indeling volgens EU 67/548 verplicht indeling volgens EU 1999/45 verplicht indeling volgens CLP optie indeling volgens CLP verplicht indeling volgens CLP verplicht 7
CLP-gevarenklassen in relatie met SEVESO Gevaarsindeling volgens CLP reletaie met SEVESO III Studiedag SEVESO III - Voka 8
CLP-gevarenklassen : fysische gevaren Gevarenklassen Ontplofbare stoffen Categorieën instabiele Sub. explosieven cat.1.1 Ontvlambare gassen Cat. 1 Cat. 2 Ontvlambare aerosolen Cat. 1 Cat. 2 Oxiderende gassen Cat. 1 Gassen onder druk samengeperst gas vloeibaar gemaakt gas Sub. cat.1.2 sterk gekoeld vloeibaar gas Sub. cat.1.3 opgelost gas Sub. cat.1.4 Ontvlambare vloeistoffen Cat. 1 Cat. 2 Cat. 3 Ontvlambare vaste stoffen Cat. 1 Cat. 2 Zelfontledende stoffen/mengsels Type A Type B Type C & D Type E & F Type G Pyrofore vloeistoffen Cat. 1 Pyrofore vaste stoffen Cat. 1 Stoffen/mengsels vatbaar voor zelfverhitting Cat. 1 Cat. 2 Stoffen/mengsels die in contact met water ontvlambare gassen ontwikkelen Cat. 1 Cat. 2 Cat. 3 Oxiderende vloeistoffen Cat. 1 Cat. 2 Cat. 3 Oxiderende vaste stoffen Cat. 1 Cat. 2 Cat. 3 Organische peroxiden Type A Type B Type C & D Type E & F Type G Bijtend voor metalen Cat. 1 Sub. cat.1.5 Sub. cat.1.6 Sub. cat.1.7 Gevaarklasse / -categorie opgenomen in bijlage I deel I van SEVESO III 9
fysische gevaren SEVESO III SEVESO II SEVESO III SEVESO II Explosieven P1a / P1b 4 / 5 SEVESO II verwees reeds naar de subcategoriën aan explosieve stoffen (1.1; 1.2;...) Stoffen onder SEVESO II cat. 5 vallen mogelijks onder SEVESO III cat. P6a / P6b of P8 (explosieven met R2 / R3) Link met testmethode A14 behouden, gezien verschil met GHS test series Ontvlambare gassen Ontvlambare aerosolen Oxiderende gassen Ontvlambare vloeistoffen P2 8 P3a / P3b - Vielen mogelijks onder SEVESO II cat. 7b of 8 of onder vloeibare, ontvlambare gassen P4 3 P5a / P5b / P5c 6 / 8 Wijziging indelingscriteria zie slide indelingscriteria ontvlambare vloeistoffen 10
fysische gevaren Zelf ontledende stoffen en mengsels Organische peroxiden Pyrofore vaste stoffen en vloeistoffen Oxiderende vloeistoffen en vaste stoffen SEVESO III SEVESO II SEVESO III SEVESO II P6a / P6b - Nieuwe categorie Mogelijks voorheen al SEVESO (ontplofbaar of als (zeer) (licht) ontvlambaar) P6a / P6b - Nieuwe categorie Voorheen al SEVESO (ontplofbaar of oxiderende stoffen) P7 7a (liq.) Nu ook pyrofore vaste stoffen gevat door SEVESO P8 3 Andere criteria, meer stoffen te beschouwen als oxiderend Gewijzigde specifieke concentratiegrens salpeterzuur (DSD: 65% - CLP: 70%) 11
CLP-gevarenklassen : milieugevaren Gevarenklassen Gevaar voor het aquatisch milieu, acuut Gevaar voor het aquatisch milieu, chronisch Gevaarlijk voor ozonlaag Categorieën CAT1 Chronic1 Chronic2 Chronic3 Chronic4 Gevaarklasse / -categorie opgenomen in bijlage I deel I van SEVESO III 12
Milieugevaren SEVESO III SEVESO II SEVESO III SEVESO II Gevaarlijk voor het aquatisch milieu acuut 1 en chronisch 1 Gevaarlijk voor het aquatisch milieu chronisch 2 E1 E2 9i 9ii Andere indelingscriteria / testorganismen Introductie van M-factor voor zeer toxische stoffen 13
CLP-gevarenklassen: gezondheidsgevaren Gevarenklassen Acute toxiciteit (oraal, dermaal, ademhaling) Categorieën CAT1 CAT2 CAT3 CAT4 Huidirritatie/corrosief CAT1 (bijtend) CAT2 (irriterend) Irriterend voor ogen CAT1 CAT2A Sensibiliserend (huid) Sensibiliserend (ademhaling) CAT1 (huid) CAT1 (adem) Mutageen in geslachtscellen CAT1A CAT1B CAT2 Kankerverwekkend CAT1A CAT1B CAT2 Reprotoxisch CAT1A CAT1B CAT2 lactatie STOT (eenmalig) CAT1 CAT2 CAT3 STOT (herhaald) CAT1 CAT2 Aspiratiegevaar CAT1 Gevaarklasse / -categorie opgenomen in bijlage I deel I van SEVESO III 14
Gezondheidsgevaren SEVESO III SEVESO II SEVESO III SEVESO II Acuut toxische stoffen Specifieke doelorgaantoxiciteit, eenmalige blootstelling H1 / H2 1 / 2 Drempelwaarden afh. van categorie en blootstellingsroute Wijzing criteria gevaarsindeling H3 - Nieuwe categorie 15
Overige gevaren SEVESO III SEVESO II SEVESO III SEVESO II Stoffen met EUH014 Stoffen / mengsel die in contact met water ontvl. gassen vormen, cat. 1 Stoffen met EUH029 O1 10i O2 - Geval per geval na te gaan of stoffen / mengsels met R15 onder deze cat. vallen (verschil in testprocedures) Mogelijks voorheen al SEVESO (10i) O3 10ii 16
Indelingscriteria ontvlambare vloeistoffen Vp ( C) 0 21 23 55 60 CLP Cat. 1 Vp < 23 C et T K < 35 C Cat. 2 Vp < 23 C et T K > 35 C Cat. 3 23 C Vp 60 C indeling in strengere categorie toetsing aan lagere drempelwaarden SEVESO (afh. van procesomstandigheden) DSD GEVAAR zeer licht ontvlambaar F+ / R12 GEVAAR licht ontvlambaar F / R11 WAARSCHUWING ontvlambaar F / R11 Indeling als ontvlambaar valt onder het toepassingsgebied van SEVESO SEVESO-categorie afh. van procesomstandigheden Vp < 0 C en Tk 35 C Vp < 21 C 21 C Vp 55 C Vp: vlampunt T K : kookpunt 17
M-factor Relevant voor indeling van mengsels op basis van de gevaarsindeling van de ingrediënten (sommatiemethode) A C U U T Som van de bestandelen ingedeeld in Cat. 1 ACUTE TOX. x M 25% Mengsel wordt ingedeeld in Cat. 1 ACUTE TOX. Som van de bestandelen ingedeeld in Mengsel wordt ingedeeld in C H R O N I S C H Cat 1. CHRONISCHE TOX. x M 25% (M x 10 x Cat. 1 CHRONISCHE TOX.) + Cat. 2 CHRONISCHE TOX. 25% (M x 100 x Cat. 1 CHRONISCHE TOX.) + ( 10 x Cat. 2 CHRONISCHE TOX.) + Cat. 3 CHRONISCHE TOX. 25% Cat. 1 CHRONISCHE TOX. + Cat. 2 CHRONISCHE TOX. + Cat. 3 CHRONISCHE TOX. + Cat. 4 CHRONISCHE TOX. 25% Cat. 1 CHRONISCH TOX. Cat. 2 CHRONISCH TOX. Cat. 3 CHRONISCH TOX. Cat. 4 CHRONISCH TOX. 18
M-factor 19
Indelingscriteria acute toxiciteit 20
Indelingscriteria acute toxiciteit vs SEVESO SEVESO II cat. 1 (LD 5 T HD 20 T) SEVESO II cat. 2 (LD 50 T HD 200 T) DSD T+ T Xn SEVESO III cat. H1 (LD 5 T HD 20 T) SEVESO III cat. H2 (LD 50 T HD 200 T) oral 1 2 3 4 dermal 1 2 3 4 inhal. Vapour 1 2 3 4 inhal. Aerosol 1 2 3 4 inhal. Gas 1 2 3 4 21
Indelingscriteria acute toxiciteit gassen @ 25 C en Patm (760 torr) 0,5 2,0 [mg/l] 20 EU T+ T+ T Xn CLP 1 2 3 4 0.1 0.5 2.5 [ml/l] 20 ml/l = mg/l * 22,4 MM 0.5 ethyleenoxide (C 2 H 4 O) : MM= 44 Ammoniak (NH 3 ): MM=17 2.0 EU T+ T Xn CLP 1 2 3 0.1 0.5 2.5 22
Conclusie Gevaarsindeling volgens CLP reletaie met SEVESO III Studiedag SEVESO III - Voka 23
SEVESO III is niet SEVESO II met CLP terminologie SEVESO III verschilt grondig van SEVESO II SEVESO LD NIET SEVESO HD Van zodra CLP-indeling stoffen / mengsels gekend evalueer tav SEVESO III 24
Disclaimer Alle gegevens op dit document worden door essenscia vzw/essenscia vlaanderen met de grootste zorgvuldigheid samengesteld. Voor deze informatie worden enkel betrouwbare bronnen aangewend. Ondermeer door de snelle evolutie van de behandelde materie blijft de mogelijkheid bestaan dat de gegevens toch niet volledig accuraat zijn, daarom wijst essenscia vzw/essenscia vlaanderen elke aansprakelijkheid voor fouten of onvolkomenheden af. 25