De Richtkijker De Richtkijker Zonder richtkijker ben je nergens in disciplines zoals Benchrest, ZF/ZG en F-Class. Het is dus belangrijk om te weten hoe de kijker gebruikt moet worden om ermee te kunnen raken waar u op richt. Waar zijn al die knoppen voor, hoe stel ik hem in zodat ik iets raak, wat moet ik weten... Hopelijk staat een groot deel van deze informatie hier omschreven. Introductie Een richtkijker is een hulpmiddel wat conventionele richtmiddelen zoals de keep/korrel vervangt door een stuk optiek met vaak beeldvergrotende eigenschappen. Het nut van de vergrotende richtkijker is om een doel, wat zich op langere afstand bevindt van de schutter, beter in beeld te brengen. Door de afstand tot aan het doel, is deze vaak te klein om nog goed waar te nemen en ook nog snel en goed in het vizier te krijgen. Door het beeld dat de schutter ziet te vergroten wordt het mogelijk om het doel beter te doen opvallen en daardoor het schot exacter te plaatsen. De toepassing voor de richtkijker zal een aantal aspecten gaan bepalen zoals; verstelling, vergroting, afmeting en het type richtkruis. Dit verhaal zal gaan over het toepassen binnen de schietsport, en met name de statische disciplines. Hieronder treft u een afbeelding aan met daarop de meest voorkomende uitvoeringen van richtkijkers en hun verschillende instelmogelijkheden.
U/D L/R Focus Correctie omhoog/omlaag ("elevation") Correctie links/rechts ("windage") Scherpstellen van richtkruis op uw oog Parallax Dieptescherpte, scherpstellen van het doel op bepaalde afstand Zoom Instellen van vergroting Kijken door een kijker De grootste fout die gemaakt wordt door iemand die voor het eerst door de kijker kijkt, is om deze te ver van het gezicht houden of juist te dichtbij zodat het oog bijna contact maakt met het glas. Het resultaat is dat de schutter door een "tunnel" zit te kijken waarbij de buitenste rand, of kader, een wazig geheel is. Deze manier van kijken garandeert haast dat de schutter blij mag zijn om het doel te raken en ongetwijfeld hebt u ooit iemand met een bebloede theedoek van de baan zien lopen door deze methode van kijken. Het is zaak om de juiste afstand van oog tot kijker te vinden waardoor de kijker ineens beeldvullend is en de rand om het beeld scherp is en om een veilige afstand te garanderen tijdens het lossen van het schot. De ervaren schutter weet inmiddels van dit verschijnsel en hoe nauw het soms komt om het beeld inderdaad "vullend" en "scherp" te houden. De houding van de schutter achter zijn wapen is bepalend voor een consequent beeld.
Focus links: foute afstand en resulterende tunnelvorming met wazige rand om het beeld. rechts: juiste afstand, het vizier is beeldvullend en heeft een scherpe rand (zoals een TV) Hiermee wordt het kruis scherp gesteld t.o.v. het beeld dat door de kijker te zien is. Dit kruis moet helemaal scherp zijn en wordt afgesteld door de kijker richting lucht te richten (oneindig) en dan de scherpte zo in te stellen dat u bij het eerste aanblik van de kruis deze meteen scherp ziet. Beweeg uw hoofd telkens van de kijker af en zie of het kruis meteen scherp staat zodra u weer door de kijker kijkt. Is dit niet het geval, dan moet u ietwat aan de scherpte afstelling draaien en nog een keer snel kijken. Dit herhaalt u totdat het kruis in één oogopslag meteen scherp staat. Indien u uw oog in moet inspannen om het kruis scherp te zien, staat deze niet correct afgesteld. Deze afstelling is éénmalig, onafhankelijk van de afstand waarop u gaat schieten. links: foute afstelling, het kruis is niet meteen scherp of heeft inspanning van uw oog nodig om dat wel te zijn. rechts: correcte afstelling. het kruis is meteen scherp zodra u door de kijker kijkt.
Parallax Parallax is in weze de dieptescherpte instelling. Hiermee bepaald u het gebied (afstand) waarin het beeld scherp zal zijn. Afhankelijk van de kijker kan dit gebied vrij ruim zijn waardoor kleine verschillen in afstelling bijna geen invloed hebben in de scherpte van het beeld. De parallax wordt het beste afgesteld van een opgelegde positie waarbij het wapen niet kan bewegen. U richt uw kijker op een vast punt en stelt de parallax in zodat hij voor u goed staat wat betreft scherpte. Laat nu het wapen helemaal los zodat deze compleet stil staat. Kijk door de kijker naar het mikpunt, deze moet precies staan waar u hem hebben wilt. Beweeg nu uw hoofd enkele millimeters elke kant op en kijk wat er gebeurt met het mikpunt. Hoogstwaarschijnlijk zult u zien dat deze ietwat van uw mikpunt af beweegt. Dit is de zogenaamde parallax-fout. Corrigeer de parallax instelling een klein beetje, richt uw kijker opnieuw, laat het wapen los en kijk opnieuw. Herhaal dit totdat u het mikpunt niet meer ziet bewegen als u uw hoofd op en neer beweegt achter de kijker. Deze afstelling kan enige tijd vergen en dient voor elke afstand die u schiet opnieuw te worden bepaald. Dit kan een zeer lastige afstelling zijn maar is cruciaal voor een herhaalbaar schotbeeld. De optimale instelling om parallax te minimaliseren is vaak niet de instelling waarop het beeld het scherpst is. Het doel waarop u mikt kan dus ietwat wazig lijken bij een correcte parallax afstelling. Dit is verschilt van kijker op kijker. Tevens zijn er ook richtkijkers waarbij geen externe parallax verstelling mogelijk is. Het gaat hier vaak om kijkers voor de jacht of defensie. Dit type kijker staat af fabriek ingesteld rond de 150-250m en lenen zich niet zo makkelijk voor schieten op verschillende en/of langere afstand door de toenemende parallax fout.
Vergroting De discipline Benchrest wordt opgelegd verschoten, waardoor is er haast geen beweging in het schotbeeld waar te nemen is. Een sterkere vergroting wordt hier dus niet afgestraft zoals bij het schieten uit vrije hand of vanaf een tweepoot. Juist daardoor geldt bij BR dat meer vergroting beter is. Schiet men echter vanaf tweepoot, zonder ondersteuning, dan is er een grens voor vergroting waarbij het resultaat zelfs slechter gaat worden omdat men ineens meer aandacht geeft aan het stilhouden van de kijker, dan aan dingen zoals ademhaling, trekkertechniek en richtpunt. Deze grens ligt richting de 16 tot 25x vergroting. Voor iemand die staand en niet ondersteund zal schieten, zoals bijvoorbeeld de dynamische disciplines, zal merken dat een vergroting tussen de 2 en 6 een beetje het maximale is om het schot nog goed (en op tijd) te kunnen lossen.
De kijker in het rechter voorbeeld maakt het mogelijk om veel nauwkeuriger te bepalen op welk punt er gericht wordt. De kruisharen bedekken een bepaald oppervlak van het mikpunt. Hoe groter dat oppervlak (hoe dikker de kruisharen), hoe moeilijker het is om te bepalen of elk schot op exact hetzelfde punt is gericht. Een kleine verschuiving is moeilijker te zien met een kijker met lagere vergroting. In het beeld links kunt u de kruisharen bijna binnen de randen van de cirkel laten vallen. Met de kijker rechts is dit onmogelijk, het blijft gokken of u nou net aan de onderkant of aan de bovenkant van de lijn aan het richten bent. Hoe meer vergroting, hoe meer detail u kunt zien; accurater richten en herhalen na elk schot. Kruishaar: Met eenzelfde vergoting, echter met dunner kruishaar, kunt u het mikpunt wederom beter zien en opnieuw vinden bij het volgende schot dan in vergelijk tot een kijker met een grof kruishaar (duplex bijvoorbeeld). Let wel; vaak is bij een sterkere vergroting ook de lichtdoorlaat een stuk geringer. Hoewel dit verschilt van merk tot merk is het aan te raden om hier bij aankoop op te letten. Veel zoom kijkers zijn lichtsterk op de minimale stand, maar worden erg donker op de maximale stand.
Inschieten van een kijker Elke schutter krijgt er op den duur mee te maken; het inschieten van een kijker. Na de montage van de kijker is het zaak dat de inslagen ook op het gewenste plek terrecht komen. Nodig: - Schijf van 50-70cm hoog en 50cm breed, wit papier - Tafel - Steun om wapen op te leggen - twee patronen Voorbereiding Stel uw kijker zo in dat zowel de U/D als de L/R instellingen in het midden van hun bereik zitten. Dit voorkomt grote afwijkingen bij het eerste schot en de vraag waar de schoten nu eigenlijk neerkomen; bij de buurman op de kaart, 10m voor u in het zand of boven in de panelen. Stap 1 Stel uw wapen en steun op, op de tafel waarvan geschoten gaat worden. Verwijder de grendel. Stap 2 Zet de schijf neer op 100m afstand. Plaats een 100m BR kaart zover mogelijk aan de bovenkant van de schijf.
Stap 3 Kijk door de loop van uw wapen en richt deze zodat u naar de bovenkant van uw kaart kijkt. Het witte papier zou voldoende contrast moeten geven om dit te kunnen zien door de kleine opening van uw loop. Stap 4 Probeer het wapen zo weinig mogelijk aan te raken terwijl u kijkt waar uw kijker op gericht staat. Onthoud het mikpunt en neem plaats achter de tafel. Plaats de grendel in het wapen. Stap 5 Kijk nu nogmaals door uw kijker en richt uw wapen via de steun zodat u op hetzelfde mikpunt uitkomt zoals bij stap 4. Het wapen moet zonder aanraken van de schutter op het mikpunt gericht blijven.
Stap 6 Stel uw kijker d.m.v. de U/D eb L/R instelling in zodat deze overéénkomt met de plek op de kaart zoals u deze door de loop zag (bovenkant van kaart, in het midden). Het komt nog niet erg nauw, als het mikpunt maar globaal in de richting zit waar de loop naartoe wijst. Stap 7 Los een schot en richt uw wapen opnieuw op hetzelfde richtpunt
Stap 8 Stel uw kijker in d.m.v. de L/R instelling zodat deze richting overeenkomt met de inslag. Stap 9 Stel uw kijke in d.m.v. de U/D instelling zodat deze overeenkomt met de inslag. Stap 10 Richt nu uw wapen weer op het normale mikpunt, dus niet de kijker instellen...
Stap 11 Los het tweede schot. Deze zou precies op het mikpunt moeten zitten of anders erg dicht in de buurt hiervan. Een kijker "nullen" Bijna iedereen heeft het wel eens horen vallen, de kreet "nullen", maar wat houdt het nu precies in. Zoals de term al doet vermoeden gaat het er hier om om de knoppen die op de elevatie en wind verstelling zitten op een nul-stand in te stellen. Nul is hierbij uiteraard relatief gezien deze afhankelijk is van een aantal factoren zoals: - hoek van kijker t.o.v. de loop - hoogte van kijker t.o.v. de loop - kogel en snelheid waarmee deze verschoten wordt - centrering in de ringen - centrering ringen t.o.v. wapen - centrering van interne onderdelen in de kijker - de afstand waarbij mikpunt ook trefpunt is (of zou moeten zijn) We gaan er van uit dat de ringen goed zijn gemonteerd en dat de kijker goed in de ringen is geplaatst. Alle afwijkingen in centrering zullen daarna met de kijker moeten worden opgevangen. Als uitgangspunt nemen we de afstand waar we het meest gebruik van zullen maken. Voor de meesten is dat een plaatselijke 100m baan, dus nemen we die 100m als referentie. In het voorgaande artikel werd al verteld hoe we een kijker vrij snel konden inschieten op ons doel. Hierbij was de exacte verstelling niet zo van belang, maar meer dat we mikpunt-trefpunt hadden voor de gewenste afstand. In feite was dit al 95% van het werk voor het "nullen" gezien we het wapen en scope nu al zo op elkaar afgesteld hebben dat deze goed staat voor deze afstand. Het nullen omvat nu nog enkel het verstellen van de knoppen op de kijker zodat deze op "nul" staan.
kijker waarbij de elevatie en wind zijn "genult" Bij zowat elke kijker is het mogelijk om de knoppen (engels: turrets) los te maken. Afhankelijk van het merk zullen dit inbus boutjes zijn of normale schroefjes. Omdat de schroefjes vrij klein zijn is het zaak om niet te veel kracht uit te oefenen tijdens het vastzetten (vast is vast). Door deze schroefjes los te halen zal de knop los komen waardoor u nu de knop kunt ronddraaien totdat deze op 0 staat. De knop dient echt los te zijn zodat u de verstelling niet verzet bij het draaien van de knop, deze stond ten slotte net goed na het inschieten. De handeling van het nullen is dus vrij éénvoudig en kan zelfs op de baan gedaan worden. U zult merken dat bij elke schietbeurt de nul wel eens wat kan verschuiven, een klikje of twee omhoog en/of een paar naar links/rechts. Dit is allemaal afhankelijk van dingen zoals licht, houding achter het wapen, weersomstandigheden. Indien over een aantal schietbeurten de nul niet consequent één kant op blijft staan kunt u de nul gewoon laten staan zoals hij is. Het grote belang van nullen wordt pas duidelijk als u gaat schieten op verschillende afstanden waarbij steeds een andere elevatie ingedraaid dient te worden. Stel u schiet altijd op 100m, maar krijgt de mogelijkheid om op een 300m baan te schieten, of zelfs een 50m baan. Nu zal het trefpunt anders zijn dan die u had op 100m. Om op de gewenste afstand weer mikpunt-trefpunt te krijgen dient de elevatie te worden versteld, danwel omhoog of omlaag. IN het voorbeeld gaat u van 100m naar 300m, en u heeft reeds eerder bepaald dat dit bijvoorbeeld 4 minuten/moa omhoog scheelt; indien de kijker op 100m een "nul" heeft zet u enkel de elevatie knop op 4 en u bent klaar. Gaat u de volgende dag weer op 100m schieten, dan draait u de elevatie weer naar "nul" en bent u klaar. Op deze manier weet u altijd waar uw referentie ligt (100m) zodat vrij éénvoudig tussen de afstanden kan worden versteld. De termen "minuten" en "MOA" komen in de volgende paragraaf aan de orde. Verstelling van elevatie en wind Niets is zo frustrerend om op een wedstrijd aan te komen en te ontdekken dat deze niet op de gebruikelijke 100 meter wordt verschoten en je niet weet hoe je de kogel op de kaart moet krijgen. Wat
moet ik doen, wat niet... Allemaal zaken die voorafgaande aan de wedstrijd kunnen worden voorbereid. Tussen de loop en het doel zit een x-aantal meters die moeten worden afgelegd door de kogel. Iedereen weet dat een kogel begint te vallen op moment dat deze de loop verlaat, echter gaat het er in dit spelletje om om te weten hoeveel hij nou precies valt op de afstand waarin we geïnteresseerd zijn (de afstand waar de schijf staat t.o.v. het schietpunt). Of die afstand nu 100m is of 1000m, het principe voor elke afstand is exact hetzelfde. We stellen een voorop dat de kijker al is ingeschoten en genult, zodat we op 100m een mikpunt-raakpunt hebben met "0" als kijker instelling voor zowel wind als elevatie. Voor de simpelheid gaan we in dit verhaal enkel uit van de grootste invloeden en laten mysterieuze krachten zoals Magnus-effect en door sommigen aangeleerde spin-drift even achterwege. De baan die een kogel aflegt heeft twee assen; verticaal door zwaartekracht en horizontaal door invloed van wind. We gaan deze twee afzonderlijk behandelen. Elevatie Dit begrip is het belangrijkste om mee te beginnen. Als we deze onder de knie hebben, dan maakt het niet meer uit of we op een 100m baan gezet worden of eentje van 2km. Elevatie van een kijker wordt ingesteld aan de hand van de kogelbaan, we moeten dus exact weten hoeveel een kogel valt bij een reeks afstanden. Voor de sportschutter zijn dit in 90% van de gevallen vaste afstanden de onderling 100 meter of yards uit elkaar liggen. Dit veréénvoudigt de lijst met instellingen die we uiteindelijk zullen gaan krijgen. Hoe bepalen we dan deze kogelbaan. Welnu, om deze zo exact mogelijk te benaderen zullen we uiteindelijk gegevens uit het veld moeten gebruiken, daar de theorie maar zoveel kan doen met getallen en hun daadwerkelijke gedrag in de praktische wereld. Echter hebben we een beginpunt nodig om uberhaupt iets te kunnen raken zonder een complete doos munitie er doorheen te jagen. Tel daarbij op dat bij de disciplines op lange afstand de proefschoten soms beperkt zijn tot twee stuks, en de schutter vriendelijk doch dringend verzocht wordt om te stoppen indien hij na vier of vijf schoten alsnog niet op de kaart zit. Het is dus belangrijk om meteen op de kaart te zitten, zowel voor ons zelfvertrouwen als de verdere aanwezigheid op de wedstrijd. We willen dus niet voor lul staan ;) De twee belangrijkste factoren die we nodig hebben zijn de mondingssnelheid van de kogel en de BC waarde van de gebruikte kogel. Deze laatste is vrij makkelijk te vinden gezien alle "A"-merken hun BC cijfers op hun website publiceren, en anders wel in hun publicaties/folders. BC is de afkorting voor Ballistic Coefficient, of in simpelere woorden de aerodynamica van de kogel. Hoe hoger het getal, hoe minder invloed van luchtweerstand hij zal hebben. Deze wordt bepaald door de vorm en gewicht van een kogel; een korte kogel met stompe neus zal dus een zeer lage BC hebben, terwijl een lange spitse kogel een veel hogere BC zal hebben. Vandaar termen zoals "vliegende baksteen", "speld" en "laser". Voorbeeld: Sierra.308 110gr HP Varminter BC=0.177 Berger 7mm 180gr VLD BC=0.689 Hier de sites voor BC cijfers van uw kogel - www.sierrabullets.com - www.lapua.com - www.hornady.com - www.bergerbullets.com De tweede factor is wat lastiger als men zelf niet beschikt over een snelheidsmeter. Bij kalibers zoals.223 en.308 is meestal uit de herlaadtabellen van de fabriek terug te vinden hoe snel (ongeveer!) de kogel zou moeten gaan. Deze snelheid is heel vaak verkregen met een andere looplengte en spoed, waardoor hij niet één op één over te nemen is, maar geeft wel een houvast om mee te beginnen. Kent u iemand op uw SV of kenissenkring die een snelheidsmeter heeft, en u wilt echt op langere afstanden gaan schieten, dan is zonder meer aan te raden om even gebruik te maken van deze
snelheidsmeter. Als deze twee getallen bekend zijn, BC en snelheid, dan kan "éénvoudig" worden berekend wat het verval is van deze kogel op een gewenste afstand. Hieronder een link naar een Excel-sheet waarin deze berekening is opgenomen. U dient enkel de snelheid, BC en kogelgewicht in te vullen en u ziet dan meteen de tabel gevuld worden. Tevens zijn er nog veel meer instellingen mogelijk zoals temperatuur, vochtighied en hoogte tot aan zeeniveau. Dit is voor de mierenneukers onder ons. De verkregen tabel is vrij nauwkeurig gebleken in het veld, met afwijkingen van 0.5 tot 1MOA. Zoals eerder vermeld, dienen de werkelijke elevatie getallen in het veld verkregen te worden, gezien de praktijk maar zelden strookt met de werkelijkheid. In elk geval heeft u nu een tabel waarmee u voor de dag kunt komen. Excel-sheet met berekeningen Een aanvullende opmerking is dat de POI (point of impact) beïnvloed zal worden door dingen zoals zonlicht, temperatuur, vochtigheid en ook uw eigen gesteltheid en houding achter het wapen. Het is daardoor normaal dat het punt van inslag wel eens een beetje anders is van keer op keer, soms tot zelfs een MOA (29mm op 100m). Schrik hier niet van, hiervoor zijn de proefschoten bedoeld uiteindelijk :-) Wind De verstelling voor wind is de meest complexe. Wind is niet statisch, komt niet altijd van dezelfde richting en heeft niet over de hele kogelbaan dezelfde kracht (of richting). Over dit onderwerp zijn complete boeken geschreven, dus ga ik geen poging doen om de invloed hiervan te analyseren. Op elke lange afstands baan staan een aantal vlaggen om een ruwe schatting te kunnen maken van de richting en kracht. Een windmeter geeft een absolute waarde aan, echter enkel op het punt waar u ligt, wat geen voorstelling biedt van wat er verderop gebeurt (de wind kan daar de compleet andere kant op waaien). In elk geval hebben we een getal nodig als richtlijn van de windkracht om te kunnen bepalen wat we gaan instellen op onze richtkijker. Ook bij deze verstelling zijn ook weer de BC en snelheid van de kogel van belang. Gezien de wind geen rechtlijnig iets is, maar vanuit verschillende hoeken kan komen en met verschillende krachten, is het van belang dat we wat uitgebreidere tabellen hebben hiervoor. Vaak worden waardes zoals 5-10- 15-20-25m/s genomen en dan vanuit vier hoeken (12 uur, 1 uur, 2 uur en 3 uur). De andere richtingen kunnen worden afgeleid uit deze drie waarden, waardoor ze een beetje overbodig zijn en de tabel overzichtelijk houden. Op de engelse plot-cards worden de vlaggenstanden aangegeven voor 4-8-12-16-20 mile/uur waardoor het makkelijker is om te zien wat de wind doet en deze snel in uw tabel op te zoeken. Met dezelfde Excel-sheet als die we voor elevatie gebruikt hebben, kunnen we ook de windrichting en -kracht opgeven om zo in het tabel te kunnen zien wat onze verstelling zou moeten zijn. Wederom, wind is het lastigste concept van het hele schieten op langere afstand, waardoor we deze matterie nogal snel hebben verkropt tot een enkele aflezing en bijbehorende instelling. Het veld is de enige plek waar we ervaring op kunnen doen. Elevatie tabellen Daar niet iedereen beschikt over de mogelijkheden om hun wapen eerst in te schieten of over software om de baan uit te rekenen, is hieronder een tabel gemaakt met de meest voorkomende kalibers op wedstrijden en de bijbehorende kogelbaan. Dit tabel is niet bedoeld om 100% overéén te komen met de werkelijkheid, maar enkel om schutters meteen op doel te krijgen. Verschil in snelheid heeft maar een geringe invloed op de baan en u kunt daardoor de opgegeven elevatie aanhouden om in elk geval een houvast te hebben. In het veld kunt u zelf uw gegevens verzamelen en een eigen tabel maken. Gebruikt u een.308 met 155gr koppen, dan kunt u de 167gr tabel gebruiken om op de kaart te komen en daarna gaan kijken welke elevatie u nu precies nodig hebt om in het midden uit te
komen. NB: Enkele afstanden in yards zijn weggelaten daar hier geen wedstrijden voor zijn in F-Class en/of Benchrest..223 69gr HPBT 2700fps.308 167gr HPBT 2650fps 6BR 105gr HPBT 2850fps 6.5-284 139gr HPBT 3000fps 6PPC 68gr FB 3200fps 100m 0 0 0 0 0 200m 2.3 2.3 1.7 1.4 1.7 300m 5.7 5.5 4.2 3.6 4.0 400m 10.2 9.2 7.2 6.1 7.3 500m 15.5 13.6 10.6 8.9 11.6 600m 22.2 18.7 14.4 12.1 17.0 700m 30.4 24.4 18.8 15.4 24.2 800m 40.3 31.1 23.6 19.3 33.2 900m 51.7 38.8 29.0 23.6 43.8 1000m 64.5 47.6 35.4 28.3 56.0 100y 0 0 0 0 0 200y 1.8 1.7 1.3 1.1 1.1 300y 4.8 4.5 3.5 3.0 3.3 500y 13.1 11.3 9.1 7.7 9.6 600y 18.7 15.6 12.3 10.4 14.0 800y 33.6 25.8 20.2 16.6 26.8 900y 43.1 32.0 24.8 20.2 35.5 1000y 53.8 39.1 29.9 24.3 45.5 Verstelbereik Zoals in de tabel hierboven is te zien, valt de kogel steeds sneller naarmate hij verder weg is. Het verschil tussen 100m en 200m is een stuk kleiner dan tussen 800m en 900m. Hierbij valt op dat kalibers zoals de.308-winchester en.223-remington in de problemen kunnen raken doordat de kijker niet in staat is om de benodigde elevatie bij te draaien. Afhankelijk per kijker is een maximaal instelbereik mogelijk voor elevatie en wind correcties. In de regel is het zo dat een kijker met meer vergroting een kleiner verstelbereik zal hebben. Lukraak een grote kijker kopen zonder dat je weet wat de kogel doet en wat de kijker aan kan, kan dus een dure grap worden. Met de verkregen elevatie tabel van de vorige paragraaf kunnen we kijken of de kijker in staat is om dit ook daadwerkelijk te halen. Zowat elke fabrikant geeft in zijn lijst met specificaties het bereik van verstelling op.
Let wel, dit is het complete bereik van het éne extreem (boven) naar het andere (onder). Bij een wapen zonder ingebouwde verkanting (hier hebben we het zometeen over) betekend dat dus dat u dit getal door twee moet delen; u ziet meteen het mogelijke probleem. Als voorbeeld nemen we de Swarovski 6-24x50 Habicht, welke volgens de site een maximale elevatie bereik van 42.3MOA (3.6ft = 43.2 inch op 100y = ±43.2MOA). Delen we dat door twee, gezien het kruishaar gecentreerd is halverwege het beeld, dan houden we 21.6MOA over. Kijken we in het tabel hierboven, dan kunnen we concluderen dat met de.223 we maximaal net geen 600m kunnen halen met de verstelling. Voor de.308 komen we hooguit tot aan de 650m. Deze berekening gaat er van uit dat er geen extra verstelling nodig is doordat de kijker ringen niet haaks op de loop staan, wat in de praktijk vaak betekend dat we 2-3MOA verliezen, hetgeen resulteerd in serieuze problemen als we op een 600y wedstrijd aankomen zetten zonder deze feiten te kennen. Een ander voorbeeld is de Nightforce NF 8-32x56 en 12-42x56, kijkers die erg populair zijn. De 8-32x heeft een maximaal bereik van 50MOA en de 12-42x een verstelling van 40MOA. Effectief betekend dat, dat we een verstelling hebben van 25MOA en 20MOA respectievelijk. Wederom in de tabellen kijkend zien we dat, als we deze kijkers willen gebruiken op de 1000y, we het niet gaan redden. De Leupold LRT kijkers spelen hier op in en bieden een groter verstel bereik, tot aan de 140MOA (70 effectief) bij sommige modellen. Verkanting Daar gaat onze dure kijker dan? Miskoop? Nee!!!! Dankij de mogelijkheid tot verkanting in onze kijkermontage... Een standaard wapen heeft een montage rail die parallel loopt met de loop. Hierdoor wordt de helft van het bereik van onze dure kijkers compleet nutteloos gezien het nulpunt op 100m niet ver van het middenpunt van de verstelling in de kijker ligt (3-6MOA). De helft van onze mogelijke verstelling gebruiken we dus nooit en te nimmer door deze constructie. Het is mogelijk om rails en/of montages te krijgen die ons toch in staat stellen om dit verloren bereik te kunnen gebruiken, en dat doet men door de montage onder een kleine hoek ten opzichte van de loop te zetten; danwel naar beneden. Deze montages zijn meestal in een 20MOA versie te krijgen, maar er zijn ook merken die alternatieven bieden van 10MOA tot zelfs 40MOA. De standaard 20MOA verkanting is al genoeg om in 95% van de gevallen het verstelbereik dusdanig te vergroten dat we geen probleem meer hebben om de kilometer te halen met onze.308. Hoe werkt dat nou dan? Door de achterkant van de kijker een heel klein beetje te verhogen (of de voorkant te verlagen) brengen we een hoek aan tussen de kijker en loop. Dit is in feite hetzelfde wat we doen door de
elevatie verstelling te veranderen. We verschuiven het interne gedeelte van de kijker zo, dat deze onder een bepaalde hoek komt te staan met de loop. Gezien we niet genoeg verstelbereik hadden met de richtkijker zelf, kunnen we alvast een (vaste) hoek meegeven; een offset, of verkanting door middel van de montage. Deze is niet instelbaar, dus men moet goed kijken dat we niet teveel verkanting geven waardoor we tegenovergestelde bereiken, namelijk dat we de 100m niet meer ingesteld krijgen. Als voorbeeld nemen we dezelfde Swarovski van zojuist, met zijn 42.3MOA bereik. We zagen dat we voor de 1000m en onze.223 een elevatie van 64.5MOA. Halen we het complete bereik van de kijker van deze elevatie af (64.5-42.3) dan zien we dat we 22.2MOA te kort komen. Een montage met 20MOA verkanting gaat het dus niet redden en we zullen op zoek moeten naar eentje met minimaal 25MOA. De verkanting mag nooit groter zijn dan de helft van het verstelbereik van de kijker; dus in dit geval 21.6, omdat we anders nooit meer ons mikpunt op 100m goed krijgen. Zoals u ziet hebben we nu een probleem... de benodigde verkanting (25moa) maakt het niet meer mogelijk om nog een nul op 100m te krijgen, en zonder verkanting komen we niet verder dan 650 meter. Conclusie: deze kijker is niet geschikt voor een 223 en lange afstand. We hebben een kijker nodig met minimaal 70MOA totaal elevatie bereik om alles tussen 100m en 1000m te kunnen raken. Nemen we nu dezelfde kijker en de.308 als voorbeeld, met de benodigde elevatie van 47.6MOA, halen dat weer van het bereik van de kijker af: 47.6-42.3 = 5.3MOA. In weze zouden we dan al genoeg hebben met een verkanting van 10MOA. Echter zijn deze zeldzaam en gaan we uit van de 20MOA, wat ons ook nog wat speling biedt. Deze 20MOA ligt onder de helft van het bereik van de kijker (21.6), dus we zouden net geen probleem moeten hebben op de 100m. Met de gebruikte kogel (168gr HPBT) is dit een grensgeval, echter komen we daar een andere situatie tegen, en dat is dat de verkeerde kogel gebruikt wordt om op lange afstanden te schieten. Conclusie: met een 20MOA verkanting is deze kijker (net nog!) geschikt om alles tussen de 100m en 1000m te kunnen raken. Even samengevat: Verkanting kan berekend worden door het maximale bereik van de kijker van de benodigde elevatie op 1000m af te halen. Deze verkanting dient echter kleiner te zijn dan de helft van het bereik van de kijker. Hopelijk is één en ander duidelijk geworden over de werking van de
richtkijker en hoe we deze kunnen gebruiken om ons doel te raken. Een richtkijker is een stuk gereedschap, de verstellingen zitten er niet voor niets op. Gebruik ze!!! En wees niet bang van uw kijker, hij bijt niet... Zoals ik iemand ooit hoorde zeggen "één klik is geen klik"... ;) 421 bekeken 3 Opmerkingen Waardering: (58 waardering)