Het fluviatiel karakter van het dal van de Overijsselse Vecht

Vergelijkbare documenten
Liggende ereprijs (Veronica prostrata L.) in de Vreugderijkerwaard

vegetaties worden gekarteerd. De verzamelde gegevens staan in dienst van de ruimtelijke plantengeografie.

Natuur, Jg. 1867, het eerste ook overgenomen

Inleiding. tegenstelling tot wat bij. planologische bouwstenen, Op basis van de voorlopige florastatistiek van VAN DER MAAREL(1971) en de door

Prachtanjer (Dianthus superbus L.) terug. in Nederland, maar... via natuurlijke weg? Inleiding

Onderwerp Advies ex artikel Bro voorontwerpbestemmingsplan "Landgoed Colmont", hierna te noemen het plan.

Inleiding. goed beoordelen, als. Veranderingen in de flora van een gebied laten zich dan pas. door. P. Bremer (Emmeloord)

Veranderingen. Standaardlijst basis van de. in de Nederlandse flora. Calijn Plate René Liefaard en Lodewijk van Duuren (Centraal Bureau voor de

Een pioniervegetatie van het rivierduin"

Plantenlijst extensieve dakbegroeiing West-Europa

hoofdjes, dat langer is dan deze (Rijksherbarium, Leiden) Bij het gereedmaken van het verspreidingskaartje van Filago pyramidata L.

species on the inventory forms. In that way a distinction could be made between small and large populations. The response

HYPERICUM 8, maart 2009

door vrijwel in Twente aan te treffen erectus is niet de eerste stroomdalplant die op de kanaalberm die door deze auteurs wordt gekarakteriseerd

Gennep (fig. 1). Geïnventariseerd werd in groepen van drie mensen met dagelijks wisselende

het voorjaarsvergeet-mij-nietje (

Korte mededeling. Geschubde mannetjesvaren in Nederland voor het eerst op een muur gevonden

Opleiding Duurzaam Gebouw: Groendaken: van ontwerp tot onderhoud

Quick scan ecologie Jan Vermeerstraat te Rucphen

1. Status. Groenknolorchis (Liparis loeselii) H Kenschets. 3. Ecologische vereisten. 4. Huidig voorkomen

Opleiding Duurzaam Gebouw: Groendaken: van ontwerp tot onderhoud

Vegetatiesuccessie in de Millingerwaard na 14 jaar natuurontwikkeling. Karlè Sýkora. Natuurbeheer en Plantenecologie

Opleiding Duurzaam Gebouw: Groendaken: van ontwerp tot onderhoud

Kevers van de Habitatrichtlijn,

Herintroductie bever,

tijdens een excursie in september {fig. 1) gaf de tweede auteur namelijk de z.i. gerechtvaardigde indruk, dat het Sonchus palustris door

memo verkeersaansluiting KNSF-terrein commissievergadering 13 februari 2013

Zoogdieren van de Habitatrichtlijn,

Uitvoering herstelmaatregelen voor kommavlinder en bruine eikenpage in Overijssel [Voer de ondertitel in]

HYPERICUM 11, maart 2013

Ontwikkeling leerlingaantallen

Project Natuurvriendelijke Oevers Waal

Bever, Gepubliceerd op Compendium voor de Leefomgeving (

Quickscan natuuronderzoek bouwblok Kolenbranderweg Haaksbergen

Stroomdalgraslanden. PowerPointpresentatie nieuwe P.C. Schipper. Met dank aan Karle Sykora

Krabbenscheer en Groene glazenmaker in de gemeente Borger-Odoorn;

Trekvissen van de Habitatrichtlijn,

Effecten van klimaatsverandering op planten in Nederland

Johan Van Meerbeek Gustaaf Grouwels Annemie Verheyden Jeroen Vanden Borre

Carex pendula Hangende zegge GE

Vlinders van de Habitatrichtlijn,

Rivierduintjes bij Mook" (4 ha) (MODDERKOLK, 1961). Het eerstgenoemde terrein. Droge stroomdalgraslanden langs Maas en Niers. door

de polderdijken van Schouwen-Duiveland

Floristisch meetnet oevers zoete rijkswateren 1997; uitwerking Maas en Randmeren. Baudewijn Ode Ruud Beringen Kees Groen

Het overzicht: Groene glazenmakers en Krabbenscheer in het Nieuwediep te Nieuwe Diep: 2008 t/m 2016.

Landschap en omgeving

De kracht van de nawerking in maïs en bieten INTERN

Carex colchica J.Gay: kilometervreter

Quickscan natuuronderzoek en aanvullende rapportage verbouwing monumentaalpand Lammerinkweg 102 Enschede

Overzicht van Krabbenscheer vegetaties aangetast en/of verwoest door gemeente Stadskanaal.

Kees+(C.)+L.G. Groen c& Wout+J. van der Slikke (Stichting FLORON, Postbus 9514, Inleiding

Quickscan. Een. Projectnummer 018. Opdrachtgever. Opdrachtnemer. Scholtenhagenweg 10

De Paardehoefklaver in Nederland. Hoe lang nog?

Veldwaarnemingen van Allium oleraceum L. (Moeslook) Beneden-IJsselgebied. in het. Inleiding

bleef. Mijn planten haalde ik uit het wild. De praktische toepassing van de planten heb ik dus in praktijk moeten

Zoete Rijkswateren in Ruud Beringen & Baudewijn Odé

GRAS IS OM IN TE LIGGEN, deel 105

Het berekenen van jaarlijkse trends van planten op basis van verspreidingsgegevens

Kevers, kreeften en bloedzuigers van de Habitatrichtlijn,

QUICKSCAN EDESEWEG 51 WEKEROM

Inventarisatie van ecologische waarden van het agrarisch natuurbeheer in Zeeland juni 2014

Prijslijst 2017 Kwekerij De Heliant (uitgiftedatum 7 januari 2016)

Kleine parelmoervlinder Issoria lathonia

Uitbreiding van de landelijke floradatabank FlorBase, afname van witte hokken

Het meetnet Zoete Rijkswateren in 2003

Veldinventarisatie ringslang en levendbarende hagedis A37, omgeving Zwartemeer

In de atelier geprefabriceerd. Het waterdichte dak in EPDM rubber WATERDICHT OP MAAT

RAVON midzomer vissenweekend

Stroomdalgraslanden in Nederland

NIEUWSBRIEF FLORON-FWT, NR.1, FEBRUARI 1990

KANTOORUITBREIDING DE NIJS WARMENHUIZEN TWEE PAVILJOENS VAN HOUT EN CORTENSTAAL

Orchideeën in Almere Namens de Projectgroep Rode Lijst en de Werkgroep Europese Orchideeën

Flora en fauna van het Vechtclal

Verslag Eindejaars Plantenjacht 2015 Natuurgroep Kockengen

Notitie Vergelijking Plateau- en Klagenfurtalternatief Rijksweg 74 ten aanzien van luchtkwaliteit

Muurplanten in Amsterdam

eenige planten, Opgave in de omstreken van s Hertogenbosch verzameld, van Aangezien de omstreken van s Hertogenbosch nog

Maarten Pouwel Programmasecretaris. Jolanda Vrolijk Adviseur Vrijetijdseconomie

wetenschappelijke naam vegetatietype Festuco-Thymetum serpylli jasionetosum Festuco-Thymetum serpylli anthoxanthetosum Sedo-Thymetum pulegioides

Vaccinium corymbosum L. in Nederland ingeburgerd. zijn naar aanleiding van gunstige berichten over deze cultuur proeven genomen met de

Resultaten van het Kruiskruidenproject. Inleiding. bijeenbrengen van verspreidingsgegevens van enkele goed herkenbare plant- of

Epifyt in Amsterdamse Iep

Rapportage: Eric Verkaik Veldwerk: Elmar Prins. Quickscan. Spankerenseweg 20 Dieren

Bermbeheerplan voor een ecologisch waardevolle berm langs te Elingen

NIEUWSBRIEF FLORON-FWT, NR. 16, JANUARI 1997

1 Glaciale invloeden op basis van U1-metingen

Ontwikkelingen op de agrarische grondmarkt 1 januari 2000 tot en met 30 juni 2001

filipendulina) Achillea filipendulina hoofdscherm 2/3 open chloortablet* (11) toegestaan toegestaan C Aconitum 2-3 bloemen open STS (1) en

HYPERICUM 1, januari 2003

Stoppen als huisarts: trends in aantallen en percentages

aanvullend veldonderzoek onderzoek naar de aanwezigheid van beschermde vissen locatie Hoge Weide, Leidsche Rijn, Utrecht rapportnummer

Inleiding. Terreinbeschrijving

Vijko P.A. Lukkien & Pipasi Jeurissen (Universiteit Utrecht, Faculteit Biologie, Postbus 80084, 3508 TB Utrecht;

Vergunningen op Internet IPM 4.0: Aanbevelingen voor de zaakpagina Versie 1.0 april 2009

6,5. Werkstuk door Z woorden 11 maart keer beoordeeld. Schermbloemenfamilie. Datum gevonden:

Een digitale flora- en faunacheck bij maaibeheer

NIEUWSBRIEF FLORON DISTRICT BENEDEN USSEL NR11

Datum excursie: 20/08/2012 Hokcode: D Plaats: Masenhoven Gids: Bert Berten. Hugo Vanderlinden LPW

^^vende Ngtuun. Spoorwegterreinen van betekenis voor plant en dier. A. Koster

De bijzondere muurflora van het kasteel van Gaasbeek (Vlaams-Brabant, België)

Transcriptie:

Het fluviatiel karakter het dal de Overijsselse Vecht P Bremer (Provcie Overijssel, Hoofdgroep Ruimtelijke Ordeng en Inrichtg, Luttenbergstraat, 8 GB Zwolle) The fluviatile aspect of the valley of the river Overijsselse Vecht The major part of the valley of the river Overijsselse Vecht has been assigned to the Fluviatile District Of the various species which are regarded as characteristic for this valley, many have suffered a decle sce 97 Their present distribution supports the upstream delimitation of this of the part Fluviatile District, between the villages Ommen and Hardenberg Inleidg De Provcie Overijssel heeft onlangs een floristische en faunistische karterg uitgevoerd het dal de Overijsselse Vecht Deze karterg was belang voor begrenzg derelatienota en beheersgebieden, voor een beoordelg waterwng, en voor een beoordelg de verandergen die opgetreden zijn de iode 97989/9 Het grote bestand aan verspreidgsgegevens biedt ook de mogelijkheid om de plantengeografische positie het gebied nader te bepalen Uitgangspunt voor dit artikel is de hoeverre vraag het juist is geweest een belangrijk deel (niet het gehele gebied) het dal de Overijsselse Vecht te rekenen tot het Fluviatiel District 8 Gorteria 9 (99)

Methode In 97 werd een ventarisatie uitgevoerd, waarbij één seizoen het hele rivierdal werd onderzocht Het onderzoek bestond uit het vullen streeplijsten, het karteren waardevolle vegetaties en een bekte soortkarterg Tijdens het botanisch onderzoek werden ongeveer 95 streeplijsten gevuld bossen, graslandcelen en oude rivierarmen Op deze lijsten werden de belangrijkste en bijzondere soorten genoteerd Er werd niet naar volledigheid gestreefd In totaal werden circa 7 soorten genoteerd In 989/9 werd het Vechtdal systematisch gekarteerd, ditmaal volgens de methode de provciale milieuventarisatie Per kmhok werden meerdere streeplijsten gemaakt en vond er een uitgebreide vegetatie en soortkarterg plaats In totaal werden 5 kmhokken 88 streeplijsten gevuld de belangrijkste biotopen (bijvoorbeeld bossen, graslanden, moeras) soorten genoteerd Het verschil genoteerde In totaal werden ongeveer soorten tussen 97 en 989/9 hangt grotendeels samen met het vollediger vullen streeplijsten tijdens het meest recente onderzoek Bij de verwerkg de gegevens het recente onderzoek is een vdplaats gedefieerd als een traject 5 m (of een vak 5 x 5 m) waarbnen een soort is waargenomenbij de uitwerkg is de vdplaats gerelateerd aan kmvakken De traditionelemanier is het kilometerhok, maar weergave daarbij ontstaan onnatuurlijke begrenzgen; het ene hok bedekt bijvoorbeeld een gedeelte het rivierdal met twee kilometer aan rivierdijken, een ander kmhok slechts een halve kilometer Een kmvak betreft een riviergedeelte tussen twee kilometerpalen volgens de trajectaanduidg Rijkswaterstaat Het voordeel hier is dat steeds dezelfde lengte aan rivierdijk (tenmste benedenstrooms) en rivieroever wordt vergeleken Dit geldt niet voor het opvlak Toch leek deze benaderg zvolleromdat dé stroomdalplanten vrijwel bekt zijn tot het rivierdal en de analyse zich richtte op begrenzg de lengterichtg derivier Bij de beoordelg de begrenzg het Fluviatiel District zijn naast kmvakken ook kmvakken en 5 kmvakken betrokken omdat het uitgangspunt vergelijkg (kmhok, uurhok, kmvak) arbitrair is Voor dit artikel zijn ook recente gegevens derden gebruikt 5 Resultaten Eerder is het fluviatielekarakter de IJssel geanalyseerd 7 In totaal werd voor dit gebied uitgegaan 9 kenmerkende soorten Van deze soorten zijn langs de Overijsselse Vecht 97 soorten waargenomen; soorten zijn waargenomen tijdens de ventarisatie 989/9 Daarnaastkomen langs de Overijsselse Vecht vier stroomdalsoorten voor dieontbreken langs de IJssel, namelijk Veronica longifolia, Dianthus deltoides, Herniaria glabra en Mentha pulegium In totaal zijn er 989/9 7 soorten waargenomen De stroomdalflora de Overijsselse Vecht is dus duidelijk armer dan die langs de IJssel uitgaande het totaal soorten In Tabel staan enkele soorten waar de verspreidg door de mens is beïnvloed Ze zijn aangevoerd met materiaalvoor verstevigg de Vechtoevers en hebben zich Gorteria 9 (99) 8

8 Gorteria 9 (99) Eenmaal waargenomen (tussen haakjes nummer traject): Campanula rapunculoides (), Clematis vitalba (), Cynodon dactylon (), Dipsacus fullonum (), Elymus canus (8), Euphorbia esula (), Lamium maculatum (8), Mentha pulegium (), Mentha longifolia (), Myosotis ramossissima (), Pulicaria dysenterica (), Scabiosa columbaria (), Sedum reflexum (9), Sedum album (), Vicia lathyroides (), Senecio paludosus () A trajecten één kilometer waarop de soort voorkwam 989/9; B totaal (5 x 5 m) 989/9; C kmhokken volgens Lako (8999); D kmhokken 97 (HGA Reimerk); E kmhokken 989/9; F: soorten die op basis 97 en 989/9 onderzochte (verspreid het dal de Overijsselse Vecht) saldo op meer dan zijn verdwenen, soorten die saldo op mder dan zijn verdwenen; * of meer vdplaatsen traject; x onderteld (zie p 85) Tabel Lijst stroomdalplanten het dal de Overijsselse Vecht met een kenmerken Soort / trajecten 5 A B C D E F Allium oleraceum _ Allium scorodoprasum, Cruciata laevipes Senecio fluviatilis *?n Bromus ermis "> Carex caryophyllea 5 5 Knautia arvensis Eryngium campestre * *878 5 8 9 Cuscuta europaea 55 8 97 7 59 7 7? Ononis sposa 5 Potentilla verna Ranunculus bulbosus x tx 9 9 5 Thymus pulegioides * 9 7 Inula britannica 7 Veronica prostrata Pimpclla saxifraga *9 5 9 7 5 Galium verum xxxxxxx xxxxxx 9 5 Diantus deltoides * 7 5 Veronica longifolia 5 8 **5*95 8 7

Fig Het stroomdalplanten kmhok de benedenloop de Overijsselse Vecht Een aangevoerde soorten is niet meegerekend (onderandere Geranium columbum,inula conyza) A: situatie 95 98; B; situatie 989/9 weten te handhaven zoals Lamiummaculatum en Clematis vitalba Deze soorten zijn daarom Tabel vermeld Voor het rivierdal westelijk Dalfsen worden ook Inula conyza, Origanum vulgare, Geranium columbumen Satureja vulgaris vermeld 8 9 Deze soorten hebben zich echter niet weten te handhaven Een soorten is bekt tot het mondgsgebied afberkum, te weten Allium oleraceum, Allium scorodoprasum, Cruciata laevipes, Pulicaria dysenterica, Senecio fluviatilis en Senecio paludosus Eryngium campestrekomt vrij algemeen voor tot westelijk Ommen Haar verspreidgsgebied komt precies overeen met de verspreidg aan het beg deze eeuw Een vergelijkbare verspreidg hebben ook Sedum sexangulare en Cuscuta europaea De overige soorten zijn slechts vertegenwoordigd met één of enkele verspreid liggende groeiplaatsen, of komen het hele dal meer ofmder algemeen voor, zoals Pimpella saxifraga en Dianthus deltoides Van de 7 soorten komen slechts vier soorten vrij algemeen voor (op meer dan trajecten aanwezig) Ranunculus bulbosus is onderteld en moet aan deze groep worden toegevoegd Tabel geeft ook formatieover het kmhokken waar stroomdalsoorten ten tijde Lako (iode 8997) en 97 zijn waargenomenopvallend is de sterke achteruitgang 7 soorten Het gaat om Sedum sexangulare, Sedum Fig Het soorten stroomdalplanten weergegeven kilometervak ( ), kmvak () en 5 kmvak ( ) Gorteria 9 (99) 85

reflexum, Ononis sposa, Herniaria glabra, Inula britannica, Myosotis ramosissima en Cruciata laevipes Ook na 97 is de verarmg verder gegaan Het totaal waarnemgen stroomdalsoorten (op grond presentie kmhokken) nam echter toe 97 naar 8 989/9 Deze toename is vooral toe te schrijven aan de uitgebreidere ventarisatie 989/9 In feite is er sprake een verarmg, die wordt gemaskeerd doordat enkele algemene soorten meer vdplaatsen zijn vastgesteld Hoewel Eryngium campestre, Ononis sposa en Galium verum op grond het kmhokken geen achteruitgang vertonen, blijkt dit wel bij vergelijkg de onderzochte (Tabel, kolom F) Van de kenmerkende soorten heeft Bromus ermis zich na 97 gevestigd Opvallend is ook de toename Cuscuta europaea; vrijwel alle groeiplaatsen liggen op de rivieroevers, waar de soort woekert op ijl groeiende Urtica dioica De verarmg wordtook nog eens geïllustreerd met de gegevens zoals gepubliceerd voor de benedenloop 7 In Figuur is het totaal stroomdalplanten kmhok weergegeven voor de iode 9598 en voor 989/9 Het verschil heeft te maken met het feit dat vezameld gegevens over een dertigtal jaren worden vergeleken met die twee jaren ( gebied één veldseizoen), maar ook met een verarmg Juist dit trajekt zijn soorten als Thymus pulegioides en Ononis sposa sterk achteruit gegaan Figuur geeft voor de 7 soorten de verspreidg langs de Overijsselse Vecht, en 5kmvakken Per kmvak varieert het soorten 5 De figuur geeft een golvend verloop waarbij de toppen naar het oosten toe steeds lager worden Het rijkst is de omgevg Berkum, het rivierdal de omgevg 'de Bron' en het Arriër Koeland Oostelijk Ommen worden steeds mder dan 8 stroomdalsoorten kmvak waargenomen Een vergelijkbaar beeldwordt ook verkregen als wordt uitgegaan het stroomdalsoorten kmvakken Als wordt uitgegaan 5 kmvakken is een duidelijk dalende lijn te constateren met een duidelijke kenterg westelijk Hardenberg Discussie De stroomdalflora langs de Overijsselse Vecht is nogal verarmd Met name soorten droge graslanden zijn achteruit gegaan Groeiplaatsen zijn verdwenen door onder andere dijkverzwargen en het omzetten grasland maïsland Sds 97 is sprake geweest een verarmg op mstens 79, betreffende ha Te verwachten is dat een verarmg door biotoopverlies kan worden vermderd dan wel worden gecompenseerd nu een eerste begrenzg het relatienotagebied heeft plaatsgevonden (98989) en een tweede begrenzg zowel relatienota als natuurontwikkelgsgebied voorbereidg is Opvallend is ook dat verschillende soorten bnen beschermde gebieden acheruit zijn gegaan, zoals Inula britannicaen Dianthus deltoides Deze achteruitgang laat zich niet eenvoudig verklaren, maar zou te maken kunnen hebben met onder meer de vloed verzurg en vermestg In Heukels & Van Ooststroom wordt het dal de Overijsselse Vecht gerekend tot het Fluviatiel District Weeda zegt over het dal de Overijsselse Vecht dat: 8 Gorteria 9 (99)

"slechts langs de benedenloop de Overijsselse Vecht is hun voldoende groot om het desbetreffende gebied tot het Fluviatiel District te latenrekenen" Hij laat het district 'doorlopen' tot westelijk Hardenberg De hier gepresenteerde gegevens laten zien dat het district niet plotselg ophoudt, maar naar het oosten geleidelijk armer wordt aan kenmerkende soorten Bij een vergelijkbare analyse de stroomdalflora langs de IJssel werden op het armste traject (benedenloop) ten hoogste nog 9 stroomdalsoorten kmvak waargenomen Uitgaande deze 9 soorten zou de oostgrens het Fluviatiel District komen te liggen bij Ommen De uitwerkg met 5 kmvakken geeft een duidelijke dalg te zien ten westen Hardenberg Op grond deze gegevens lijkt het terecht de grens te trekken tussen Ommen en Hardenberg, mogelijk iets westelijker de doorweeda voorgestelde grens Met het publiceren verspreidgskaarten voor WestDuitsland is het mogelijk de herkomst de verschillende soorten te beoordelen Het ligt voor de hand dat de vestigg de meeste stroomdalsoorten zich via Rijn en Ussel heeft voorgedaan Voor 8 soorten, die de benedenloop voorkomen en naar het oosten zeldzamer worden, lijkt dit aannemelijk, zoals voor Allium oleraceum enpotentilla verna Voor Veronica longifolia en Dianthus deltoides functioneren Rijn/IJssel niet als leefgebied, terwijl de bovenloop de Overijsselse Vecht en wijde omgevg omgrijke populaties voorkomen Beide soorten zullen uithet oosten het Nederlands gedeelte de Overijsselse Vecht zijn bnengedrongen Voor een derde groep soorten vormen zowel de Rijn als Overijsselse Vecht de verbdgswegen met grote groeiplaatsen Duitsland Thymus pulegioides, die vrij algemeen is Duitsland, kan zowel via het Duitse deel de Vecht als via de Rijn/ Ussel het Nederlandse deel de Overijssels Vecht terecht zijn gekomen Tot deze categorie laten zich 7 de 7 soorten rekenen MA Heen, P Bremer, J Brouwer & AJ Dijkstra, 99 Flora en fauna het Vechtdal Basisrapport milieuventarisatie provcie Overijssel HGA Reimerk, JG Bokhorst, JW Grotenhuis & CWM Scharenburg, 98 Integraal Structuurplan Noorden des lands Regionaal milieuonderzoek Deelrapport Provcie Overijssel, 98 Handleidg milieuventarisatie R Leeuwen, 99 Basiskarterg vegetatie object Vechtdal 99 Staatsbosbeheer 5 W Altenburg, C Zoon & E Wymenga, 99 De vegetatie het relatienotagebied Vechtdal DBL publicatie nr Veenwouden Recente floristische gegevens zijn ontgen A Corporaal (NBLF), J Kleuver (SBB) en J Bredenbeek (SBB) 7 P Bremer & TJ de Kogel, 988 Floristische de IJssel aspecten Gorteria : 5 8 A Corporaal, 985 Atlas de flora de oostelijke LJsselVechtdal 9 A Goutbeek, 98 Een kalkflora bij Dalfsen Gorteria : D Lako, 8999 Carthografische flora Overijssel Provcie Overijssel, 99 OntwerpBeleidsplanNatuur en LandschapOverijssel 99998 H Heukels & SJ Ooststroom, 97 Flora Nederland WoltersNoordhoff, Grongen EJ Weeda, 99 Over de plantengeografie Nederland In: R der Meijden, Heukels' Flora Nederland (ed ): Grongen H Haeupler & P Schönfelder, 989 Atlas der Farn un Blütenpflanzen der Bundesrepublik Deutschland Stuttgart Gorteria 9 (99) 87