Doorliggen, wat kunnen we daar samen aan doen? s Herenbaan 172 2840 Rumst tel: 03 880 90 11 (algemeen) tel: 03 880 91 90 (afspraken) e-mail: info@hfr.be www.azheiligefamilie.be informatiebrochure ter preventie van doorligwonden
2 Beste patiënt, Wat is doorliggen? Wanneer je in een zetel zit of in bed ligt en niet zo veel beweegt, dan merk je soms dat je huid na een tijdje onaangenaam of zelfs pijnlijk aanvoelt. Het aanpassen van je houding is dan vaak al voldoende om dit gevoel te laten verdwijnen. Toch zijn er heel wat situaties waarin het mogelijk is dat je je zit- of ligpositie niet meer zelf kan veranderen. Denk maar aan wanneer je ernstig ziek bent, tijdens of na een operatie waarbij je langdurig onder narcose bent of wanneer je niet meer kan bewegen door verlamming. Op die momenten voel je niet altijd meer dat je huid pijnlijk of onaangenaam aanvoelt. Als we te lang in dezelfde positie blijven liggen of zitten, is er onvoldoende bloedtoevoer naar de huid en het onderliggende weefsel. Wanneer dit gebeurt ter hoogte van bijvoorbeeld het zitvlak of de hielen, dan kan de huid beschadigd raken en kan er een wonde ontstaan. Deze wonde is beter gekend als een doorligwonde of drukletsel (in de medische wereld ook decubitus genoemd). Doorligwonden kunnen echter ook ontstaan wanneer je onderuitzakt in een stoel of als je met het zitvlak over de matras schuift om uit bed te komen. Uiteraard zijn er bijkomende factoren die een beïnvloedende rol spelen op het ontwikkelen van doorligwonden. We komen we daar verder in deze brochure nog op terug.
3 Waar ontstaan doorligwonden? Doorligwonden kunnen op plekken over het hele lichaam ontstaan. Vooral daar waar het weefsel tussen de huid en het bot erg dun is, zoals bij voorbeeld aan de oorschelp, schouder, elleboog, stuit, heup, zitbeen, knie, enkel en hiel.
4 Wanneer loop ik risico op doorliggen? Bij onvoldoende bewegen of veranderen van houding Indien je een dunnere en kwetsbare huid hebt (mogelijks door langdurig gebruik van cortisone) Wanneer je onvoldoende eet en drinkt Wanneer je huid veel blootgesteld is aan vocht wordt je huid weker en zo ook kwetsbaarder Wanneer je lijdt aan een ziekte waarbij je bloedsomloop minder goed is of waarbij je huid minder gevoelig is zoals bij suikerziekte (diabetes), aderverkalking of een aandoening van de zenuwen Wat doen wij als zorgteam om doorligwonden te vermijden? De verpleegkundige maakt een inschatting of je verhoogd risico hebt om doorligwonden te ontwikkelen. Ze gebruikt hiervoor een scoresysteem voor een aantal lichamelijke functies en observaties Ben je een risicopatiënt, dan heeft de verpleegkundige een aantal mogelijkheden om hierop in te spelen: dagelijks extra nakijken van de risicozones op je lichaam je vaker van houding doen veranderen aandacht hebben voor een correcte houding in bed of zetel een speciale matras gebruiken met luchtcompartimenten een aangepast kussen plaatsen onder je kuiten om je hielen te beschermen
5 Wat kan jij doen om doorligwonden te voorkomen? Inspecteer iedere dag je huid: kijk na of je rode plekken of andere beschadigingen ziet. Let vooral op die plekken die regelmatig onder druk staan of waar je een oncomfortabel gevoel/pijn ervaart. Zie je rode plekken die niet wit worden nadat je erop gedrukt hebt, vraag dan advies bij je arts of verpleegkundige Als het toegestaan is van je arts, beweeg dan zo veel mogelijk! Elke beweging of verandering van houding of positie, hoe klein ook, helpt in de strijd tegen doorliggen Zorg mee voor een droge en propere onderlaag: iedere oneffenheid (kreuk, kruimel, vocht) kan een beschadiging aan je huid veroorzaken Verander regelmatig (bij voorkeur minstens om de twee uur) van houding door jezelf te liften/op te tillen (en NIET te verschuiven) Zorg voor een goed lichamelijke hygiëne: zeker bij incontinentie en bij overmatig transpireren moet je hierop goed letten! Gebruik bij voorkeur ook ongeparfumeerde zeep die niet ontvet Eet voldoende en gevarieerd! Indien je een verminderde eetlust hebt of je eet weinig, bespreek dit dan met je arts of verpleegkundige, zodat een diëtist kan ingeschakeld worden Bespreek je mogelijke vragen of bezorgdheden met je arts of verpleegkundige Drink voldoende water
6 Wat is een goede houding om doorligwonden te voorkomen? X V X X X V
7 Wat als ik al een doorligwonde heb? Soms is het onmogelijk om een doorligwonde te voorkomen. In dat geval zal de arts of de verpleegkundige al het nodige doen om de wonde zo snel mogelijk te genezen. Het is echter belangrijk dat de maatregelen die werden genomen om een doorligwonde te voorkomen ook verder toegepast worden tijdens de behandeling van je wonde of als je weer terug naar huis mag. Samen met je familie, huisarts en thuiszorg kan je dan afspraken maken om de nodige preventieve maatregelen te nemen zolang het nodig is. Heb je nog vragen? Spreek jouw behandelend arts of de verpleegkundige op de afdeling aan. Zij zijn er om jou te helpen!
8 hier noteer ik alvast mijn vragen: ref.: 50120954 versie: 05.10.2017 eigenaar: v.u.: Bart Van Dijck, verpleegkundig directeur Sofie Vermeulen