Eindrapport Gezamenlijk Actieplan Integriteit: maart december 2018 Marleen van Amersfoort, programmamanager Bron: www.integriteit.nl 1
Inhoudsopgave eindrapport Gezamenlijk Actieplan Integriteit 1. 2. 3. 4. Hoe het begon; Wat we hebben gedaan; Werken langs 4 actielijnen; Samenhangend vorm gegeven in 12 projecten; 5. Organisaties die inhoudelijk hebben bijgedragen; 6. Organisaties die Financieel hebben bijgedragen; 7. Resultaten gebundeld in online magazine Gezamenlijk Actieplan Integriteit en webpagina s Integriteit van Partos en van Goede Doelen Nederland; 8. Afronding Gezamenlijk Actieplan Integriteit; 9. Implementatie Gezamenlijk Actieplan Integriteit; 10. Tot slot 2
1. Hoe het begon Waarom extra focus op Integriteit? Noodhulp-en Ontwikkelingsorganisaties, zowel nationaal als internationaal, hebben integriteit hoog in het vaandel staan. Dat wordt ook van hen verwacht. Zij hebben dan ook bijna allemaal integriteits-beleid ontwikkeld en geïmplementeerd. Toch werden zij en vele burgers in februari 2018 opgeschrikt door het bekend worden van seksueel wangedrag van hulpverleners op missie in Haïti. Seksueel wangedrag (seksueel grensoverschrijdend gedrag en machtsmisbruik) druist zo in tegen dat waar hulporganisaties voor staan, dat zij onmiddellijk aan de slag zijn gegaan om te zien wat zij nog meer kunnen doen om dit in de toekomst te voorkomen. Krachten bundelen in Gezamenlijk Actieplan Integriteit: Om te kunnen verzekeren dat we het uiterste doen om (seksueel) grensoverschrijdend gedrag en machtsmisbruik te voorkomen, heeft de sector direct de krachten gebundeld. Alleen door samen op te trekken kunnen we snel de inhaalslag maken die nodig is. We hebben in kaart gebracht hoe we bestaande werkwijzen kunnen verbeteren en aanvullen. Er is al veel, maar verdere aanscherping is nodig. Dit betekende de start van het Gezamenlijk Actieplan Integriteit dat is opgesteld door Partos, het Nederlandse Rode Kruis, Save the Children, Oxfam Novib, Cordaid, Care Nederland, ICCO, Dutch Relief Alliance (DRA), Samenwerkende Hulporganisaties (SHO/Giro 555), Goede Doelen Nederland en Toezichthouder CBF. 3
2. Wat we hebben gedaan Start gezamenlijk initiatief door enkele trekkers (later Stuurgroep) Aan de slag Gezamenlijk Actieplan afronden en door! 4 actielijnen12 projecten Misstanden Haïti Actieplan: 4 actielijnen, 12 Projecten, in samenhang! Directeurenbijeenkomst: informeren resultaten Actieplan + inspiratie andere sectoren 4
3. Werken langs 4 actielijnen 2. Preventieve maatregelen 3. Veilig melden en adequaat handelen 4. Transparant verantwoorden 1. Verbeteren Integriteitssytemen 5
4. Samenhangend vorm gegeven in 12 projecten Roadmap Screening Classificatie & triage meldingen Handreiking Externe verantwoording: - Achteraf in jaarverslag; - Tussentijds melden CBF Onderzoek Humanitair Paspoort 2. Preventieve maatregelen Onderzoek lokale Ombuds (olv BuZa) Zorgmaatregelen slachtoffers 3. Veilig melden en adequaat handelen Onderzoek Integriteit en Lokale partners 4. Transparant verantwoorden Handreiking Integriteitssyteem Bewustwording & Leren (serie workshops, intervisie, validatiebijeenkomsten, directeurenbijeenkomst) Aanscherpen normen Integriteit Erkenningsregeling, aanscherpen normen Integriteit in Partos Gedragscode & Partos 9001 Inventarisatie integriteitsbeleid, inventarisatie normen en inventarisatie integriteits-instrumenten 1. Verbeteren integriteitssystemen 6
5. Organisaties die inhoudelijk hebben bijgedragen Organisaties die inhoudelijk hebben bijgedragen aan het Gezamenlijk Actieplan Integriteit: Rode Kruis, Save the Children, Cordaid, Goede Doelen Nederland, Partos, Vluchteling, Toezichthouder CBF, Both Ends, DCHI, CARE, Dutch Relief Alliance, Oxfam Novib, Hartstichting, ICCO, Artsen zonder Grenzen, Unicef, SOS Kinderdorpen, Plan, Ministerie van Buitenlandse Zaken, Ministerie van Defensie, Governance and Integrity, Hunter Management Partners, IJsfontein, Ars Memorandi, Platform Kerkelijk Kindermisbruik. 7
6. Organisaties die financieel hebben bijgedragen Organisaties die financieel bijgedragen aan het Gezamenlijk Actieplan Integriteit: Unicef, SOS Kinderdorpen, Rode Kruis, Save the Children, Vluchteling, Cordaid, CARE, Dorcas, World Vision, Terre des Hommes, War Child, Plan, Hivos, Amref, Amesty, ICCO, Tear, Maf, Oxfam Novib, Partos, Goede Doelen Nederland. 8
7. Resultaten gebundeld in online magazine en webpagina Samenwerken en leren over integriteit Gezamenlijk Actieplan Integriteit Goede doelen, hulp- en ontwikkelingsorganisaties in Nederland en internationaal, hebben integriteit hoog in het vaandel staan. Om te kunnen verzekeren dat we het uiterste doen om grensoverschrijdend gedrag en machtsmisbruik te voorkomen, heeft de sector in 2018 samengewerkt aan het Gezamenlijk Actieplan Integriteit. We hebben in kaart gebracht hoe we bestaande werkwijzen kunnen verbeteren en aanvullen. In dit online magazine vind je de opbrengsten uit het Actieplan. Ook kun je interviews teruglezen van medewerkers van organisaties over hun ervaringen met werken aan integriteit. 9
8. Afronding Gezamenlijk Actieplan Integriteit 1. Afronding laatste projecten: - Projecten uit het actieplan in afrondend stadium: a. Onderzoek Humanitair Paspoort (trekker Save the Children/Dutch Relief Alliance); b. Onderzoek Integriteit en Lokale partners (trekkers Save the Children & Vluchteling); c. Inventarisatie integriteitsbeleid (trekker Toezichthouder CBF). - Partos organiseert in samenwerking met het Ministerie van Buitenlandse Zaken in februari 2019 een bezem- en vervolgbijeenkomst met de leden van de huidige stuurgroep aangevuld met medewerkers DGIS om resultaten en vervolg hierop te bespreken. 2. Communicatie: Online Magazine Integriteit en Webpagina Zodra een project is afgerond, wordt het resultaat toegevoegd aan het online magazine Gezamenlijk Actieplan Integriteit en de webpagina s integriteit van Partos en van Goede Doelen Nederland en zo beschikbaar gesteld aan iedereen. 10
9. Implementatie en follow-up (1) 1. Ondersteuningsaanbod Partos en Goede Doelen Nederland: Partos en Goede Doelen Nederland ontwikkelen in de komende maanden voor hun leden een aanvullend ondersteuningsaanbod, primair gericht op leren. Het voorlopige aanbod bestaat uit: a. Online leermodules voorzien van korte toelichting of wegwijzer; b. Lijst met suppliers op gebied van training en advies Integriteit; c. Leeraanbod Integriteit & Intervisie van Partos & Goede Doelen Nederland. 2. Nader uit te werken bundel van shared services van Partos met Goede Doelen Nederland en deels met Toezichthouder CBF De bundel van shared services van Partos en Goede Doelen Nederland zal zich richten op het verder versterken van de actielijn veilig melden en adequaat handelen en de actielijn Verantwoording. Dit wordt de komende maanden verder uitgewerkt en vormgegeven. Gedacht wordt aan onder meer een Klokkenluidersmeldpunt en een Gezamenlijk crisisplan en response team bij integriteitszaken (Partos, Goede Doelen Nederland, Toezichthouder CBF). 3. Onderhoud De resultaten van het Gezamenlijk Actieplan zullen periodiek op basis van gebruikerservaringen worden geëvalueerd en waar nodig aangepast. Partos zal hierin, in afstemming met Goede Doelen Nederland, de lead nemen. 11
9. Implementatie en follow-up (2) 4. Gebruiken resultaten van het Gezamenlijk Actieplan Dankzij de bundeling van krachten is in korte tijd veel ontwikkeld waarmee goede doelen-, noodhulp- en ontwikkelingsorganisaties hun integriteitsbeleid waar nodig en gewenst kunnen aanscherpen. Het is nu aan de organisaties zelf om hiermee individueel of in groepsverband (bv integrity officers, Human Resources Managers, Communicatie Managers, Noordhulpcoördinatoren, etc.) aan de slag te gaan. 5. Normen Erkenningsregeling, Inventarisatie Integriteitbeleid en meldplicht Toezichthouder CBF De onafhankelijke Commissie Normstelling heeft een nieuw hoofdstuk aan de normen van de Erkenningsregeling toegevoegd over integriteit. De nieuwe normen beogen integer handelen te bevorderen door enerzijds te zorgen dat organisaties hun integriteitssysteem op orde hebben en anderzijds het open gesprek over integriteitsdilemma s te stimuleren. In 2019 krijgen de erkende organisaties de tijd om deze nieuwe integriteitsnormen te integreren in hun bedrijfsvoering. Zij worden hierbij geholpen door handreikingen en opleidingen die door de brancheorganisaties worden aangeboden en door de uitkomsten van de Inventarisatie integriteitsbeleid van Toezichthouder CBF (rapportage volgt in januari 2019). In 2020 neemt het Toezichthouder CBF de integriteitsnormen mee in de jaarlijkse check en de reflectie. Waar nodig zullen er per organisatie aanvullende afspraken worden gemaakt. Vanaf maart 2019 wordt de meldingsplicht ingevoerd voor erkende organisaties (zie Handreiking Externe verantwoording). 12
9. Implementatie en follow-up (3) 6. Aanpassing Partos Gedragscode Partos heeft de voorgestelde wijzigingen voor Partos Gedragscode en de Partos 9001 goed met betrokken partijen afgestemd om tegenstrijdigheden en stapeling te voorkomen. Het voorstel voor de wijzigingen zijn tot stand gekomen in overleg met leden van de Partos Werkgroep Kwaliteit. Ook is gebruik gemaakt van advies en commentaar door integriteitsdeskundigen en auditors van certificerende instellingen. De Algemene Ledenvergadering van Partos heeft de gewijzigde Partos Gedragscode in november vastgesteld. Vanaf 1 januari 2019 zal stapsgewijze implementatie plaatsvinden. 13
10. Tot slot Het doel van het Gezamenlijk Actieplan Integriteit is het in tempo verbeteren van preventie, signalering, handhaving en verantwoording op het gebied van seksueel wangedrag, machtsmisbruik en bredere integriteitskwesties. Om te kunnen verzekeren dat we het uiterste doen om (seksueel) grensoverschrijdend gedrag en machtsmisbruik te voorkomen hebben wij als sector de krachten gebundeld. De afgelopen maanden is eendrachtig samengewerkt door de brancheorganisaties Partos en Goede Doelen Nederland, Toezichthouder CFB en goededoelen-,noodhulp- en ontwikkelingsorganisaties. Door kennis en ervaring onderling te delen, elkaar te helpen, te leren van elkaar, het werk te verdelen, overlap te voorkomen en samenhang te borgen zijn concrete resultaten geboekt. Het werk is nog niet af, maar er zijn belangrijke positieve stappen voorwaarts gezet. De komende tijd zal in het teken staan van implementatie en/of aanscherping op basis van wat in het Gemeenschappelijk Actieplan Integriteit is ontwikkeld. 14