Amsterdammers en gezond gedrag: een ware uitdaging! Arnoud Verhoeff Hoofd afdeling Epidemiologie, Gezondheidsbevordering & Zorginnovatie, GGD Amsterdam Bijzonder hoogleraar Grote Stad en Gezondheidszorg, UvA 8 november 2016
De komende 20 minuten: 1. Gezond gedrag stimuleren, waarom? 2. Onderzoek naar het stimuleren van gezond gedrag, wat leert dat ons? 3. Amsterdam(mers) en het bevorderen van gezond gedrag: kan dat wel?
Gezond gedrag stimuleren: waarom? (1) Continue toename van levensverwachting Continue toename van verschillen in levensverwachting en gezonde levensjaren tussen lager en hoger opgeleiden:
Gezond gedrag stimuleren: waarom? (2) Deel van dit (verschil in) verlies aan gezonde levensjaren gerelateerd aan leefstijl: (bron RIVM)
Gezond gedrag stimuleren: waarom? (3) Specifiek grootstedelijke context: hoe zit het met de leefstijl van de Amsterdammers? Voorbeeld: roken: 28 % van de Amsterdammers rookt Meer dan gemiddeld in NL Meer jongvolwassen roken (35%) Meer Turkse Amsterdammers roken De daling lijkt te stagneren
Indicatoren van (on)gezondheid naar opleidingsniveau in Amsterdam (2012)
Gezond gedrag stimuleren: waarom? overgewicht 5 jarigen 2014-2015, naar etnische achtergrond
Gezond gedrag stimuleren: waarom? Verlies aan gezonde levensjaren leidt tot: Lagere tevredenheid over eigen kwaliteit van leven Groter beroep om (mantel)zorg Minder (arbeids)participatie Meer sociaal isolement Meer kosten voor de samenleving als geheel Grote verschillen in gezonde levensverwachting naar Sociaal Economische Status Deel van deze verschillen te verklaren door (gebrek aan) gezond gedrag Daarom: gezond gedrag stimuleren, leidend tot meer gezonde levensjaren.
Onderzoek naar het stimuleren van gezond gedrag, wat leert dat ons? Het is verre van simpel! Lange adem! Samenspel van vele factoren die onze gezondheid en ons eigen gedrag bepalen:
Onderzoek naar het stimuleren van gezond gedrag, wat leert dat ons? Maak gezond gedrag de makkelijke keuze! Wat is daarvoor nodig? Gezonde omgeving (fysiek) Gezond aanbod (bijvoorbeeld voedsel) Drempel verhogen voor de ongezonde keuze (prijsbeleid, verkrijgbaarheid, verbod (?)) Kennis (gerichte educatie en voorlichting) Verleiding ( nudging ) Marketing Altijd rekening houdend met de context/sociale omgeving!
Amsterdam(mers) en het bevorderen van gezond gedrag: kan dat? Ja! Maar met een aantal essentiële randvoorwaarden: Integrale aanpak vanuit gemeente Samen met alle relevante partijen in de stad Samen met de Amsterdammers Samen met landelijke politiek en andere landelijke partners Lange termijn investering geen projecten carrousel Aandachtspunten: Positie (lokale) overheid: geloofwaardige partner? Eigen verantwoordelijkheid versus verantwoordelijkheid (lokale) overheid.
Amsterdam(mers) en het bevorderen van gezond gedrag: kan dat? Voorbeelden van integrale aanpakken in Amsterdam: Amsterdamse Aanpak Gezond Gewicht Bewegende stad Verbinding Armoede Aanpak en Gezondheid Oudervriendelijke stad De Gezonde School / Onderwijs Activerende Leefstijl Interventies
Voorbeeld nader toegelicht: Amsterdamse Aanpak Gezond Gewicht: waarom kansrijk?
Urgentie is (onverminderd) hoog! In Amsterdam heeft 1 op de 4 a 5 jeugdigen overgewicht Dit zijn 25.000 kinderen, 2.300 morbide obees! Ernstig gevolgen lichamelijke en de psychosociale gezondheid Komt vaker voor bij lage Sociaal Economische Status (SES) Overgewicht en obesitas is ongelijk verdeeld over de stad
Amsterdamse Aanpak Gezond Gewicht Missie: Alle kinderen op gezond gewicht in 2033 Visie: Gezond gewicht is een collectieve verantwoordelijkheid & gezonde keuze is de makkelijke keuze Strategie: Gezonder gedrag in een gezondere omgeving Bestuurlijk/politiek commitment
Wat kunnen we doen in Amsterdam?
Hoe doen we dit? 1/3 Preventie 1000-dagen aanpak Scholenaanpak Buurtaanpak Community aanpak Aanpak gezonde omgeving - Gezond ingerichte stad - Gezonde voedselomgeving Samenwerking met Amsterdammers Binnen de context van de Amsterdammers
Hoe doen we dit? 2/3 Curatie Aanpak kinderen met overgewicht en obesitas
Hoe doen we dit? 3/3 Faciliterend, secundair Lerende aanpak Digitale voorzieningen Communicatie
Resultaten over de periode 2012-2014: Minder kinderen te zwaar: in absolute aantallen van ruim 27.000 naar ruime 25.000. Relatief een daling van 10%, grootste relatieve daling onder kinderen van basisscholen in buurten met zeer lage Sociaal Economische Status Veel belovend. Trend breuk?
Samenvattend: Gezond gedrag stimuleren: ja! Gezond gedrag stimuleren loont! Gezond gedrag stimuleren vraagt integrale aanpak over een langere termijn.