VERSLAG West-Vlaanderen / Kring West Opslag chemicaliën & keuring opslagtanks / 14.05.13 Brenntag NV Distributeur & Exporteur van Chemicaliën & grondstoffen Zelden was het zo makkelijk om een bedrijf voor een Prebes studiemoment te vinden als deze keer. Zodra je in de buurt van Deerlijk komt, volg je gewoon één of andere vrachtwagen met onderstaand logo en je komt er vanzelf. Het is een cliché, maar deze keer hadden de afwezigen echt ongelijk Zoals we hem kennen was kringvoorzitter Bart D Hondt zeer enthousiast om opnieuw een uitgebreide delegatie West-Vlaamse (Kring West) preventieadviseurs te mogen verwelkomen helemaal in het Oosten van de provincie. De reden van zijn enthousiasme lag waarschijnlijk mede in het reeds vol geplande programma 2014 dat hij met enige trots voorstelde: Basis Koksijde & Sea King, Commonwealth War Graves Commission Ieper, Milcobel Langemark en Mc Bride Ieper. Gastheer Kurt Blomme, HSE Manager bij Brenntag Belgium, tevens Plant Manager voor de site Moeskroen, gaf ons een korte introductie waarbij werd uitgelegd dat Safety 1st hier wel heel letterlijk mag genomen worden. Vanaf de eerste dag als ze het bedrijf binnen komen, worden immers alle werknemers gevraagd mee te helpen om onveilige situaties te melden. Hiervoor is een eenvoudig voorgedrukt notitie- boekje ingevoerd dat elke medewerker op zak heeft om op de werkvloer direct opmerkingen neer te schrijven over gevaarlijke situaties die hij mee maakt. Ook de deelnemers aan de studieavond werden aan het werk gezet om hetzelfde te doen. Operations Manager Ignace Dejager legde ons met veel animo uit waarom Brenntag in Europa de n 1 is op het vlak van distributie van chemische producten en globaal één van de belangrijkste spelers: 13.000 werknemers, waarvan maar liefst 4800 in de verkoop & marketing, meer dan 10.000 producten, meer dan 170.000 klanten wereldwijd en een netwerk van 450 locaties verspreid over 70 landen. Onder de beleidslijnen vinden we onder andere milieuzorg & veilig werken naast advies naar klanten, het maken van mengsels op vraag van de klant en een excellente bevoorrading. Hierbij staat de firma Brenntag telkens centraal tussen producent en gebruiker. Men richt zich voornamelijk op 2 hoofdmarkten, nl. de industriële chemicals (+/- 60%) en de speciale chemicals (+/- 40 %). Het spectrum aan industrieën die tot de klanten behoren is zeer breed en gaat van voeding, landbouw, waterbehandeling, pharmaceutische industrie tot bouw, elektronica, metaalindustrie & de olie- en gasindustrie. De oorsprong van de site te Deerlijk ligt bij de familie Boucquillon. De zusterondernemingen Boucquillon N.V. (Deerlijk) en Bonnave-Dubar S.A. (Moeskroen), beide onderdeel van Stinnes Logistics en gespecialiseerd in de distributie van chemische produkten, hebben bij het begin van het nieuwe millennium hun bedrijvigheden gebundeld in een nieuwe fusievennootschap, Brenntag N.V. genaamd. De exportactiviteiten worden in twee regionale divisies geconcentreerd, met name te Antwerpen en te Moeskroen.
De hoofdzetel is nog steeds gevestigd te Deerlijk, dat tevens als site de grootste omzet realiseert in Europa met zo n 600 à 700 ton chemische producten die per dag tot bij de klant gebracht worden. Bij de industriële chemicals is naast de vele Process Chemicals, Air1 dat toegepast wordt om de uitstoot van stikstofoxiden bij de uitlaat van zware diesel-voertuigen te verminderen, een hoofdproduct. Meer info: http://belgie.air1.info/nl/ In alle processen maakt men een onderscheid tussen enerzijds zuren/basen en anderzijds solventen. Voedingsproducten worden nog eens volledig apart behandeld & gestockeerd. Voor het logistieke gedeelte beschikt men over een vloot van 39 vrachtwagens en 2 opslag- plaatsen te Deerlijk. De H.S.E principes die bij Brenntag gehanteerd worden, zijn heel duidelijk: Als het niet veilig kan, dan doen we het niet (ECHT NIET!), zowel op de eigen sites als tijdens transport en op de sites van de klanten. We willen duurzaam & ecologisch verantwoord ondernemen De zorg voor de Veiligheid & Gezondheid van zijn werknemers wordt zeer serieus genomen. Door Ignace werden vervolgens de procedures toegelicht in het kader van bulkleveringen waar Brenntag toch wel een voortrekkersrol speelt in standaardisatie. De losprocedure bij klanten door Brenntag opgesteld, is gebaseerd VLAREM rubriek 5.17, het KB van 24/05/1982, de BACD code, de CEFIC guidelines en de Brenntag Corporate procedures. De richtlijnen voor koppelingen zijn ondersteund door verscheidene internationale federaties zoals o.a. FECC maar vooral gebaseerd op de praktijkervaring van transporteurs & distributeurs. Het doel van deze richtlijnen is het eindeloze assortiment aan gangbare koppelingen te verminderen en toch risico s door foute aankoppeling te vermijden. Een sprekend voorbeeld hierbij zijn de aparte koppelingen voor Natriumhypocloriet (Links draaiend) en alle andere zuren (Rechts draaiend). Een collega-deelnemer aan deze studieavond merkte hierbij op dat ook bij hen elke vrachtwagen een paar 100 kg aan koppelingen mee sleurt elke dag, waarmee hij bevestigde dat uniformisering echt wel een noodzaak is. Bij het leveren in bulk omvat de procedure 6 kritische punten: 1. De aanwezigheid van de klant is steeds vereist. 2. Er dient een veilige toegang voorzien te worden tot het aansluitpunt. 3. De losplaats dient afgebakend te worden. 4. Er dient een vaste aansluiting voorzien te worden met duidelijke etikettering. 5. In geval van brandbare stoffen dient een gekeurd aardingspunt voorzien te worden. 6. Binnen de 20 m van elk lospunt dient een oog- en/of nooddouche voorzien te zijn. Uit veiligheidsoogpunt worden bulkproducten nooit gelost in bussen, IBC s of vaten omdat het niet-wegslaan van de slang niet gegarandeerd kan worden wegens het ontbreken van een vaste koppeling, morsen moeilijk uit te sluiten is en de kwaliteit van het product niet kan gegarandeerd worden in het geval van vervuilde verpakkingen.
Naast de bulkgoederen worden door Brenntag een aanzienlijk deel chemicaliën verhandeld in pakgoed. Ook hier dienen een aantal principes correct opgevolgd te worden om alle risico s te vermijden. 1. Omwille van hergebruik dienen de teruggenomen verpakkingen leeg te zijn en niet vervuild. 2. Verpakkingen dienen in originele staat behouden worden (geen vervorming of gaten). 3. Alle verpakkingen (leeg of vol) dienen zo ingepakt te worden dat ze tijdens het transport niet kunnen bewegen of verschuiven. 4. Voor de meeste producten worden de boxen verzegeld wat de kwaliteit van het product garandeert. Een verzegeling mag nooit verbroken worden. Om het vacuum trekken van de Multi-box te beletten, is een beluchtingsventiel aanwezig. De Brenntag pakgoed verpakking voor ADR producten is gewaarborgd omwille van 2.5 jaarlijkse keuring en 5 jaarlijkse vervanging. Zowel bij de kleinverpakkingen als bij de IBC s worden verschillende types gebruikt Metalen frame 1000 liter Polyethyleen frame 800 liter RVS 1000 liter Stalen vat 200 liter Polyethyleen vat 200 liter Polycans 25 & 30 liter Vanzelfsprekend zijn de juiste PBM s bij het verhandelen van pakgoed maar tevens bij het laden en lossen van bulkgoederen van het grootste belang. Zoals het onderscheid tussen solventen en zuren/basen de rode draad vormt door gans het bedrijf op het gebied van veiligheidsmaatregelen, zo ook bij de keuze van de persoonlijke beschermingmiddelen. Bij manipulatie van zuren & basen: Veiligheidsschoenen & handschoenen Veiligheidshelm & gesloten veiligheidsbril (optioneel gelaatsscherm) Volledig zuurbestendig pak Bij oplosmiddelen Veiligheidshandschoenen & antistatische veiligheidsschoenen Veiligheidshelm & gesloten veiligheidsbril Anti-statische werkkledij & fluohesje
Regelgeving met betrekking tot de opslag van chemicaliën Het 2 de deel van deze studieavond behandelde de regelgeving omtrent opslag van chemische stoffen. De link met ons gastbedrijf is natuurlijk snel gelegd. Om hier het fijne van te weten te komen, werd beroep gedaan op iemand die spreekt uit ervaring, met name René Dierickx van het Adviesbureau voor Veiligheid en Milieu ABIMOS uit Kluisbergen. (www.abimos.be) Een aantal belangrijke punten uit de Wetgeving VLAREM II art. 5.17.1 werden toegelicht. Voor het plaatsen van ondergrondse opslagtanks had René voor ons heel wat nuttige tips: Respecteer de voorgeschreven afstanden, ook onderling bij plaatsing van meerdere tanks. Plaats een tank bestaande uit één compartiment op afschot richting mangat, een grotere tank met meerdere compartimenten plaatst men daarentegen waterpas. Zorg tijdens de plaatsing altijd voor 2 evacuatiewegen om de put de kunnen verlaten bij gevaar. Denk aan het gevaar voor opstijging van de tank door de druk van het grondwater. Zorg voor uniform aanvullingsmateriaal rond de tank en geen mix van verschillende aanvulstoffen in verschillende lagen (bijv. alleen zand of alleen gestabiliseerd zand is OK). Voorzie de nodige attesten: tankattest & peilattest. Dubbelwandige tanks moeten uitgerust zijn met een permanent lekdetectie systeem. Dit systeem waarschuwt u wanneer er een lek in de binnen- of de buitenwand van uw tank opgetreden is. Het meest gebruikte systeem is de lekdetectie d.m.v. vloeistof in de tussenwand. Wanneer de vloeistof verdwijnt uit de tussenwand (door een lek in binnen- of buitenwand) krijgt u op de controller een akoestisch en visueel alarm. Bij bovengrondse tanks volstaat meestal een uitwendige inspectie. Afhankelijk van de levensduur bepaald door de constructeur, kan een inwendige inspectie noodzakelijk zijn, bijvoorbeeld om de 10 jaar. Veel voorkomende problemen die door René worden vastgesteld: Slechte lasnaden Corrosie (corrosiepokken, blaasvorming, zuurstofcorrosie, ) Vaak is de oorzaak van constructiefouten te vinden in het feit dat op het moment van constructie nog niet gekend is wat er in een tank zal worden opgeslagen. Vervorming ten gevolge van hoogdebiet leeg trekken van de tank (zowel de romp als het dak kan gaan vervormen). Polyester tanks op zich zijn niet bestand tegen zuren & basen (het is de coating die de bescherming vormt en als deze niet meer intact is, kunnen de polyestervezels worden aangetast waardoor de tank zijn sterkte verliest)
Welke administratieve problemen kun je ondervinden bij de keuringen van tanks? Milieuvergunning Milieuattest van inkuiping Stabiliteitsattest Attest van vloeistofdichtheid van tankplaats en losplaats Zoneringsplan Plaatsingsattest Let op voor fraude met overkleefde documenten (labels op de tank zelf)! Minimale aanduidingen noodzakelijk op de houder (tank) en de vulmond: Gevaarpictogram Inhoud van de tank Naam van het product Volgnummer indien meerdere tanks Weetje: wat is het verschil tussen een opslagtank en een productie- of procestank? Een productietank dient minimaal één maal per dag volledig geledigd te worden. Zo niet is het een opslagtank! Bedrijfsbezoek site Deerlijk Voor het bedrijfsbezoek onder begeleiding van Ignace Dejager & Kurt Blomme werden we veilig uitgedost met helm, veiligheidsbril en fluohesje en natuurlijk was iedereen voorzien van zijn eigen veiligheidsschoenen. Elke halte van dit indrukwekkend bezoek door gans het bedrijf beschrijven zou van het goede te veel zijn, maar hier toch enkele interessante hoogtepunten. Het magazijn voor opslag van ontvlambare stoffen is voorzien van een schuim blusinstallatie. Bij brandalarm wordt deze opslagplaats binnen enkele minuten volledig gevuld met blusschuim. Voor de lezers van dit verslag voor wie de werking niet zo bekend is, volg deze link naar Youtube voor een demonstratie. http://www.youtube.com/watch?v=dai7o1iuk0a Omwille van het feit dat niet alle heftrucks die ingezet worden bij de solventen afvullijn explosie-beveiligd zijn, werden snuivers geïnstalleerd. Deze detecteren vaten met lekken of met gemorste producten aan het einde van de vullijn voor ze door de heftruck worden opgepikt. Een rood licht wijst op detectie en dus gevaar voor de binnenrijdende heftruck! Om explosierisico s uit te sluiten bij het lossen van solventen uit tankwagens dient alle materieel geaard te zijn. Zonder aarding werkt de installatie gewoon niet! Bij de Food opslagplaats konden we kennis maken met de palletexchanger. Onbegrijpelijk, maar nog zeer veel producten worden hier aangeleverd op houten pallets. Door middel van deze machine wordt met zeer weinig manuele arbeid de houten pallet vervangen door een kunststof pallet. Volg de link om deze in werking te zien. http://www.youtube.com/watch?v=jtcex6igzcs Van elk binnenkomend product gebeurt eerst een staalname. Dit staal wordt in het labo onderzocht en pas na goedkeuring mag er gelost worden. Alle stalen worden bewaard, echter niet te vergeten natuurlijk, de solventen en de zuren/basen in een aparte ruimte. Ook voor het laden/lossen van tankwagens en de staalnames zijn de nodige veiligheidsvoorzieningen getroffen voor de medewerkers. Elke laadplaats is voorzien van een levenslijn bevestigingssysteem. Voor de staalnames van binnenkomende producten in tankwagens is een beweegbaar platform ontwikkeld dat een veilige betreding bovenop de tankwagen garandeert.
Even opmerkelijk, en zeer goed doordacht, is de batterij aan slangen die opgehangen zijn nabij elk laadstation voor bulkgoederen. Vroeger gebruikte men voor alle producten dezelfde slang, met veel schoonmaakwerk en productverlies tot gevolg. Met één slang per product hoeven de slangen nooit meer schoon gemaakt te worden en is het productverlies verwaarloosbaar. Bovendien komt het ook nog de veiligheid van de medewerker ten goede. Ook het gebruik van slechts 1 kleur polycans kwam aan bod want dit heeft tal van voordelen ten opzichte van de verschillende kleuren die vroeger voor verschillende producten gebruikt werden. Alle 25 & 30 liter cans zijn thans zwart met een wit kleefetiket. Alleen voor natriumhypocloriet is er een gele achtergrond voorzien om een duidelijk onderscheid te maken. In een apart lokaal naast het pomphuis is de interne brandweer gevestigd, 18 man sterk. Een grote voorraad poederblussers en een wagen met schuimvat te trekken door een heftruck, moeten de eerste interventieploeg van dienst zijn in geval van brand. In het pomphuis vinden we een zware dieselmotorpomp en een ruime voorraad zwaar schuim om de schuim blusinstallaties van de bulklosplaatsen buiten van voldoende schuim te voorzien. Dit in tegenstelling tot het lichte schuim dat toegepast wordt in de schuim blusinstallatie voor de opslagplaatsen binnen. Je vraagt het je op het eerste gezicht niet af waarom alle opslagtanks voor zuren/basen in de hoogte opgesteld staan, maar dit heeft wel degelijk een gegronde reden. Het verpompen van zuren en basen vormt immers een groot technisch probleem wat betreft de levensduur van de materialen waaruit pompen en dergelijke dienen vervaardigd te worden, en verpompen door middel van druk is te gevaarlijk. Er wordt dus maar beroep gedaan op een natuurkracht, de zwaartekracht. De aangevoerde producten worden tijdens het lossen door de tankwagen zelf omhoog gepompt in de opslagtanks. Om vrachtwagens te laden richting klant worden deze op één van de weegbruggen onder de opslagruimte geplaatst en laat men het product gecontroleerd in de tankwagen lopen tot het gewenste gewicht is bereikt. Netwerking Zoals we dat op een Prebes studiemoment stilaan gewoon geworden zijn, werd de avond ook hier afgesloten met een gezellige babbel en een knabbel. Net zoals dit verslag wat volumineuser is dan normaal, is ook de studieavond bij Brenntag wat uitgelopen. En dat is vooral te wijten aan de meer dan interessante inhoud, de professionele wijze waarop onze gastheren Kurt, Ignace en René ons wisten te boeien met hun kennis en ervaring en de aandachtig luisterende deelnemende preventieadviseurs. Zoals Pieter opmerkte: het is beter dat het studiemoment wat uitloopt dan dat er hier iets anders uit loopt. Bij deze in naam van Prebes Kring West onze gemeende dank aan de directie van Brenntag voor de gastvrije ontvangst en aan Kurt, Ignace en René voor de prachtige avond. Verslag: Koen Sohier / Foto s: Bart D Hondt