Bevolkingsprognose 2017 een notitie van IB Onderzoek november 2017 Utrecht.nl/onderzoek
Colofon uitgave Afdeling Onderzoek Gemeente Utrecht 030 286 1350 onderzoek@utrecht.nl internet www.utrecht.nl/onderzoek informatie Erna Roy (e.roy@utrecht.nl) Anne Slob (a.slob@utrecht.nl) november 2017
1 Samenvatting Bevolkingsprognose 2017 Grens 400.000 ste inwoner bereikt in 2025 Op 1 januari 2017 telde Utrecht 343.134 inwoners, een toename van 4.148 personen vergeleken met het jaar daarvoor. De grootste toename van bewoners is te verwachten in de jaren rondom 2023. Dan groeit de bevolking jaarlijks met ongeveer 7.500 inwoners. In de jaren na 2023 zal de groei jaarlijks langzaam afnemen. Op basis van de prognose is de verwachting dat Utrecht in 2025 de grens van 400.000 inwoners passeert. Dit is twee jaar eerder dan in de vorige prognose. In 2018 komt de 350.000 e inwoner van de stad. De belangrijkste oorzaak van deze groei is de populariteit van steden en die van Utrecht in het bijzonder waardoor de stad blijft groeien 1. Utrecht kiest in de RSU ( Ruimtelijke Strategie Utrecht) voor een gezonde groei door vooral in te zetten op inbreiding, het benutten van nieuwe woningbouwlocaties op plekken in de stad. Het Beurskwartier en de Merwedekanaalzone zijn aangewezen als twee belangrijke ontwikkelgebieden voor woningbouw groeigebieden maar ook Leidsche Rijn blijft een belangrijke groeilocatie. In 2040 zal Utrecht naar verwachting 433.900 inwoners tellen (figuur 1). In augustus 2016 is de Regionale bevolkings- en huishoudensprognose van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) en het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) uitgekomen. Meer over de relatie tussen beide prognoses is te vinden in de aannames. Figuur 1 Inwonertal Utrecht volgens Bevolkingsprognose 2017 Bron: IB Onderzoek 1 Utrecht kiest voor gezonde groei. Ruimtelijke strategie 2016. 4 Bevolkingsprognose 2017
Gemeente Utrecht Leidsche Rijn grootste wijk van Utrecht in 2040 Alle tien Utrechtse wijken zullen in de periode tussen 2017 en 2040 een groei van het inwonertal laten zien (zie tabel 1). De prognosecijfers laten zien dat Leidsche Rijn naar verwachting de grootste wijk zal worden in 2040. De wijk kent met 65% het grootste groeitempo en neemt toe van 34.267 inwoners in 2017 naar 56.625 inwoners in 2040. De wijk Zuidwest volgt op de voet met een toename van 37.735 inwoners in 2017 naar 55.852 in 2040. Het groeitempo ligt er met 48% wel lager in dezelfde periode. In Vleuten De Meern wonen in 2040 naar verwachting 52.477 mensen. Het groeipercentage van slechts 10% laat zien dat de nieuwbouw in de wijk grotendeels is afgerond. 5
Tabel 1 Ontwikkeling inwonertal per wijk en gebieden Leidsche Rijn en Vleuten-De Meern (2017-2040) 2017 2020 2025 2030 2035 2040 1. Utrecht West 29.295 30.981 34.471 36.661 37.268 37.569 2. Utrecht Noordwest 43.216 45.520 47.573 48.627 48.986 49.637 3. Overvecht 34.253 34.681 38.073 38.969 40.823 41.468 4. Utrecht Noordoost 38.502 40.957 42.727 43.294 43.778 44.350 5. Utrecht Oost 32.970 31.372 34.689 36.664 37.175 37.535 6. Binnenstad 17.932 19.529 22.886 24.718 26.429 28.148 7. Utrecht Zuid 27.163 28.023 28.801 29.138 29.601 30.205 8. Utrecht Zuidwest 37.735 39.199 44.274 47.953 51.763 55.852 Subtotaal wijken 1 t/m 8 261.066 270.262 293.494 306.024 315.823 324.764 Terwijde, De Wetering 9.586 10.762 12.151 12.281 12.207 12.098 Het Zand 9.498 10.639 12.126 12.948 13.008 12.752 Grauwaart, Hoge Weide 3.307 4.409 5.377 5.245 5.026 4.873 Leidsche Rijn Centrum 67 1.784 4.491 5.052 5.554 5.554 Leidsche Rijn Centrum, studenten 0 621 502 574 226 299 Leeuwesteijn 1 234 2.299 2.926 2.869 2.768 Parkwijk 7.223 7.411 7.613 7.705 7.776 7.792 Langerak 4.445 4.555 4.593 4.626 4.651 4.655 Leidsche Rijn-zuid 140 254 3.159 6.027 6.032 5.834 9. Leidsche Rijn 34.267 40.669 52.311 57.384 57.349 56.625 Haarrijn, Haarzicht 52 457 1.096 1.106 1.044 1.000 Haarzuilens 532 536 538 559 566 575 Vleuten (zonder Haarzicht) 6.905 6.905 6.987 7.166 7.341 7.409 Leidsche Rijn Park 873 1.135 1.578 1.639 1.555 1.487 Vleuterweide 17.865 19.036 19.410 19.206 18.835 18.524 Veldhuizen 9.520 9.530 9.588 9.772 9.959 10.070 De Meern, Oudenrijn 11.796 12.334 12.619 12.938 13.115 13.139 Rijnenburg 258 254 256 268 263 273 10. Vleuten-De Meern 47.801 50.187 52.072 52.654 52.678 52.477 Subtotaal wijken 9 & 10 82.068 90.856 104.383 110.038 110.027 109.102 Totaal Utrecht 343.134 361.118 397.877 416.062 425.850 433.866 Bron: IB Onderzoek 6 Bevolkingsprognose 2017
Gemeente Utrecht Toename 12 t/m 17 jarigen in Utrecht Als we kijken naar de afzonderlijke leeftijdsgroepen valt op dat de groep 12 t/m 17 jarigen in Utrecht de komende jaren flink zal groeien (tabel 2). Op 1 januari 2017 telt deze groep 19.255 kinderen en in 2040 is deze groep naar verwachting met ruim 33% gegroeid tot 25.697. In Leidsche Rijn valt de groei van de leeftijdscategorie 18 t/m 23 jaar op. Deze neemt naar verwachting toe met 163% tussen 2017 ( 1.509) en 2040 (3.971). In Vleuten De Meern is in de komende jaren een afname zichtbaar van het aantal kinderen in de leeftijdscategorie 0 t/m 3 jarigen en 4 t/m 11 jarigen. Tabel 2 Ontwikkeling inwonertal naar leeftijd 2017 2020 2025 2030 2035 2040 Wijk 1 t/m 8 0 t/m 3 jaar 12.402 13.313 14.888 15.936 16.067 15.983 4 t/m 11 jaar 19.601 19.834 20.419 22.280 23.695 24.118 12 t/m 17 jaar 12.522 13.122 14.314 14.149 15.273 16.220 18 t/m 23 jaar 33.498 33.245 37.627 37.881 37.812 38.745 24 t/m 64 jaar 155.786 162.169 174.274 179.950 183.167 185.773 65+ jaar 27.257 28.579 31.972 35.828 39.809 43.925 9. Leidsche Rijn 0 t/m 3 jaar 2.708 2.866 3.710 3.514 3.218 3.087 4 t/m 11 jaar 4.990 5.418 6.402 7.207 6.879 6.396 12 t/m 17 jaar 2.600 3.190 4.005 4.463 4.820 4.865 18 t/m 23 jaar 1.509 2.816 3.796 4.116 3.951 3.971 24 t/m 64 jaar 20.345 23.764 30.803 33.587 33.142 32.269 65+ jaar 2.115 2.615 3.595 4.497 5.339 6.037 10. Vleuten-De Meern 0 t/m 3 jaar 3.034 2.844 2.666 2.661 2.644 2.568 4 t/m 11 jaar 6.667 6.641 6.245 6.012 5.964 5.918 12 t/m 17 jaar 4.133 4.604 4.839 4.668 4.592 4.612 18 t/m 23 jaar 2.483 3.157 3.735 3.548 3.291 3.144 24 t/m 64 jaar 25.856 26.840 27.908 28.241 27.873 27.234 65+ jaar 5.628 6.101 6.679 7.524 8.314 9.001 Wijk 9 & 10 0 t/m 3 jaar 5.742 5.710 6.376 6.175 5.862 5.655 4 t/m 11 jaar 11.657 12.059 12.647 13.219 12.843 12.314 12 t/m 17 jaar 6.733 7.794 8.844 9.131 9.412 9.477 18 t/m 23 jaar 3.992 5.973 7.531 7.664 7.242 7.115 24 t/m 64 jaar 46.201 50.604 58.711 61.828 61.015 59.503 65+ jaar 7.743 8.716 10.274 12.021 13.653 15.038 7
Totaal Utrecht 0 t/m 3 jaar 18.144 19.023 21.264 22.111 21.929 21.638 4 t/m 11 jaar 31.258 31.893 33.066 35.499 36.538 36.432 12 t/m 17 jaar 19.255 20.916 23.158 23.280 24.685 25.697 18 t/m 23 jaar 37.490 39.218 45.158 45.545 45.054 45.860 24 t/m 64 jaar 201.987 212.773 232.985 241.778 244.182 245.276 65+ jaar 35.000 37.295 42.246 47.849 53.462 58.963 Bron: Onderzoek Bevolkingsprognose 2017 bijna 8.500 hoger dan Bevolkingsprognose 2016 Vergeleken met de voorgaande bevolkingsprognose uit 2016, komt de bevolkingsprognose dit jaar hoger uit (tabel 3). Op stadsniveau komt het verwachte inwonertal in 2040 bijna 8.500 hoger uit dan vorig jaar. Het grootste verschil met de voorgaande prognose zien we in de Binnenstad. Hier komt het aantal inwoners in 2040 ruim 4.000 hoger uit dan in de prognosecijfers van vorig jaar. Dit verschil wordt verklaard door de meest recente woningbouwprognose. Deze gaat uit van belangrijke nieuwe bouwlocaties in de wijken 1 t/m 8 waaronder het Beurskwartier in de Binnenstad en de Merwedekanaalzone in Zuidwest. 8 Bevolkingsprognose 2017
Gemeente Utrecht Tabel 3 Vergelijking Bevolkingsprognose 2017 Bevolkingsprognose 2016 per wijk en gebied Leidsche Rijn en Vleuten-De Meern 2017 2020 2025 2030 2035 2040 1. Utrecht West 222 941 2.449 2.314 1.490 1.317 2. Utrecht Noordwest -878-802 -2004-1056 -919-1.176 3. Overvecht -8-283 95-742 -451-678 4. Utrecht Noordoost 342 184 752 907 1008 751 5. Utrecht Oost 819-270 -176 126 523-71 6. Binnenstad 133-46 2.842 3.076 3.094 4.304 7. Utrecht Zuid -315-769 -1003-949 -792-867 8. Utrecht Zuidwest -401-42 949 408 209-105 Subtotaal wijken 1 t/m 8-86 -1.087 3.904 4.084 4.162 3.475 Terwijde, De Wetering 65-67 21 77 102 123 Het Zand 298 338 683 733 883 883 Grauwaart, Hoge Weide 372 26 342 390 408 428 Leidsche Rijn Centrum -45 164 818 603 896 791 Leidsche Rijn Centrum, studenten -1 505 207 302-76 2.359 Leeuwesteijn 1-32 4 136 124-2.333 Parkwijk -5 91 277 355 405 433 Langerak 65 90 104 130 123 116 Leidsche Rijn-zuid -4-81 1116 3263 3319 3.222 9. Leidsche Rijn 746 1034 3572 5989 6184 6022 Haarrijn, Haarzicht 4 135-927 -1937-1936 -1.859 Haarzuilens 13-41 -45-24 -37-31 Vleuten (zonder Haarzicht) 27-96 -132-162 -380-435 Leidsche Rijn Park -71-105 18-152 -427-466 Vleuterweide 68 171 343 503 591 640 Veldhuizen 169 174 227 373 448 493 De Meern, Oudenrijn 284 297 342 495 582 618 Rijnenburg 15 9 13 8 6 16 10. Vleuten-De Meern 509 544-161 -896-1.153-1.024 Subtotaal wijken 9 & 10 1.255 1.578 3.411 5.093 5.031 4.998 Totaal Utrecht 1.169 491 7.315 9.177 9.193 8.473 Bron: IB Onderzoek 9
Tabel 4 Woningbouwprognose t/m 2040 per wijk en naar gebied Leidsche Rijn en Vleuten De Meern 2017 2018 2019 2020 2021-2025 2026-2030 2031-2035 2036-2040 Totaal 2016-2040 1. Utrecht West 155 164 297 47 1.625 1.000 230 323 3.841 2. Utrecht Noordwest 562 304 121 70 795 255 324 456 2.887 3. Overvecht 1 77-174 454 1.270 425 618 342 3.013 4. Utrecht Noordoost 724 369 69 500 150 0 266 374 2.452 5. Utrecht Oost 0 32 316 0 2.250 850 246 346 4.040 6. Binnenstad 146 576 243 547 1.870 1.000 1.102 843 6.326 7. Utrecht Zuid -123 459 321 96 131 0 195 274 1.352 8. Utrecht Zuidwest 309 104 160 1.084 2.268 1.750 1.958 2.043 9.676 Subtotaal wijk 1 t/m 8 1.774 2.085 1.353 2.798 10.359 5.280 4.938 5.000 33.587 Terwijde, De Wetering 120 132 77 59 363 0 0 0 751 Het Zand 160 9 96 28 508 280 62 0 1.143 Grauwaart, Hoge Weide 256 59 0 49 173 0 0 0 537 Leidsche Rijn Centrum 348 665 0 184 1.445 431 0 0 3.073 Leidsche Rijn Centrum tijdelijke woningen (Place2BU) 500 250 0 0 0-500 0 0 250 Leeuwesteijn 0 15 102 98 625 172 0 0 1.012 Parkwijk 0 0 26 40 0 0 0 0 66 Langerak 0 10 0 0 0 0 0 0 10 Rijnvliet, Papendorp 0 0 49 66 1.234 680 0 0 2.029 9. Leidsche Rijn 1.384 1.140 350 524 4.348 1.063 62 0 8.871 10 Bevolkingsprognose 2017
Gemeente Utrecht Vervolg tabel 4 Woningbouwprognose t/m 2040 per wijk en naar gebied Leidsche Rijn en Vleuten De Meern 2017 2018 2019 2020 2021-2025 2026-2030 2031-2035 2036-2040 Totaal 2016-2040 Haarrijn, Haarzicht 0 0 156 93 97 0 0 0 346 Haarzuilens 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Vleuten (zonder Haarzicht) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Leidsche Rijn Park 58 21 6 6 152 0 0 0 243 Vleuterweide -7 94 84 16 0 0 0 0 187 Veldhuizen 0 0 0 0 0 0 0 0 0 De Meern, Oudenrijn 0 155 0 0 0 0 0 0 155 Rijnenburg 0 0 0 0 0 0 0 0 0 10. Vleuten-De Meern 51 270 246 115 249 0 0 0 931 Subtotaal wijken 9 & 10 1.435 1.410 596 639 4.597 1.063 62 0 9.802 Totaal Utrecht 3.209 3.495 1.949 3.437 14.956 6.343 5.000 5.000 43.389 Bron: PMB, bewerking IB Onderzoek 11
Verwachting bijna 44.000 nieuwe woningen tot 2040, dit is 3.000 meer dan vorig jaar Tot en met 2040 worden er naar verwachting in Utrecht bijna 44.000 woningen gebouwd (tabel 4). Dit is ruim 3.000 meer dan in de vorige bevolkingsprognose. De meeste nieuwe woningen worden gebouwd in Zuidwest (9.676). In de Utrechtse Binnenstad worden naar verwachting 6.326 woningen toegevoegd aan de voorraad. 12 Bevolkingsprognose 2017
Gemeente Utrecht 2 Gehanteerde aannames Bij het opstellen van de Bevolkingsprognose 2017 zijn we uitgegaan van de volgende aannames: Uitgangspunt voor de Bevolkingsprognose 2017 is de Utrechtse bevolking per 1-1-2017 en de stroomdata van 2016. Voor de prognose is gebruik gemaakt van de bewoonde woningen op 1-1-2017. In de prognose is verwerkt dat er tot 2040 bijna 44.000 woningen in de gemeente Utrecht worden gebouwd. Aan de prognose ligt een woningbouwprogramma ten grondslag. Dit programma is zoveel mogelijk gebaseerd op bestuurlijke besluitvorming. Daarvoor zijn de volgende stappen ondernomen: o Analyse MPSO 2 : In het MPSO zijn alle woningbouwprojecten opgenomen waarvoor tenminste een startdocument is vastgesteld door het college of een grondexploitatie is geopend. o Analyse overige projecten met een bestuurlijk traject. Bijvoorbeeld grote gebiedsopgaven en grotere projecten. In overleg met de betreffende ruimtelijk regisseur wordt een inschatting gemaakt van zowel de omvang als de fasering van het project. o Inschatting productie na 2030: De woningbouwproductie tot 2030 is volledig gekoppeld aan projecten en locaties. Voor de periode na 2030 is op basis van de meest recente CBS/PBL bevolkings- en huishoudensprognose een inschatting gemaakt. CBS/PBL verwachten in deze periode een jaarlijkse huishoudensgroei van ca. 1.500 huishoudens met een marge tussen 500 en 2.500. In deze prognose houden we een voorzichtige variant aan. Ten aanzien van geboorte en sterfte is het gemiddelde van de laatste vijf jaar gekozen als standaardaanname. Voor de vertrekkans en de leeftijdsverdeling van de nieuwe vestigers is standaard gekozen voor het gemiddelde van de laatste drie jaar. Dit omdat de leeftijdsverdeling van de laatste jaren aan het wijzingen is. Dit geldt met name voor de aanzienlijk lagere instroom van 18 en 19 jarigen. De belangrijkste reden is de verandering in de studiefinanciering per september 2015. De correctie van de vruchtbaarheid is op nul gezet. De laatste jaren ligt de vruchtbaarheid minder hoog dan in de jaren daarvoor. In deze prognose is er daarom voor gekozen om naar de toekomst toe niet positief te corrigeren. Gezien de toename van de woningvoorraad de komende jaren neemt het aantal geboorten al toe. Een verdere toename van het aantal geboorten zou een forse afwijking gaan betekenen van de gerealiseerde aantallen in de afgelopen jaren. Sterfte is op dezelfde manier gecorrigeerd als in de prognose van vorig jaar. De correctie die wordt toegepast is de correctie zoals die per jaar is berekend uit de landelijke CBS prognose van december 2015. 2 Meerjaren Perspectief Stedelijke Ontwikkeling 13
Het buitenlands migratiesaldo is bepaald op het gemiddelde historische aandeel van buitenlandse vestigers en vertrekkers uit Utrecht. Hiervoor is gebruik gemaakt van de buitenlandse vestiging en het buitenlands vertrek uit de CBS kernprognose van eind 2016. Daarmee is gerekend voor de eerste 3 jaar. Daarna is dat constant gehouden op basis van het feit dat in de cbs prognose de immigratie hard daalt en dan daalt het saldo in Utrecht heel hard. Het aandeel buitenlandse vertrekkers is in Utrecht hoger dan het aandeel buitenlandse vestigers. Het binnenlands migratiesaldo is vanaf jaar 2 berekend op basis van de gemiddelde huishoudensomvang en aantal huishoudens in relatie tot de woningvoorraad. Het eerste jaar is geschat op de gerealiseerde stroomgegevens tot en met augustus 2017 en een extrapolatie daarop op basis van eerdere referentiejaren. Het tweede jaar is handmatig naar beneden bijgesteld. Voor de sexratio (de verdeling jongens en meisjes geboorten) is het Utrechts cijfer gebruikt. Dit is zo goed als gelijk aan het landelijke cijfer. Per gebied zijn aannames gemaakt ten aanzien van de gemiddelde woningbezetting en het profiel van mensen die er als gevolg van sloop of nieuwbouw bijkomen of afgaan. Op termijn komt de nieuwe bevolkingsprognose bijna 9.500 inwoners hoger uit dan de vorige prognose. De woningvoorraad is ten opzichte van vorig jaar gewijzigd. Dit jaar is de toename van de woningvoorraad ruim 3.000 groter dan in de vorige prognose. Voor studentenwoningen is een apart profiel gebruikt en een gemiddelde woningbezetting van 1. In 2013 is de BAG ingevoerd met een verandering in de definitie van woningen. Hierbij worden onzelfstandige studentenkamers in studentenflats niet langer als verblijfsobject met eigen adres opgenomen worden in de BAG. In 2017 is ervoor gekozen om alle bekende wooneenheden (studentenwoningen en andere onzelfstandige wooneenheden) een woonfunctie en woningtelling te geven. In de afgelopen jaren waren deze onttrokken aan de selectie woningen. In augustus 2016 is de Regionale bevolkings- en huishoudensprognose van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) en het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) uitgekomen. Hierin is de verwachting uitgesproken dat de bevolking sterk zal groeien en dan met name in de grote en middelgrote steden. De vier grote steden zijn samen goed voor een derde van de Nederlandse bevolkingsgroei per saldo tot 2030. Volgens deze prognose uit 2016 is het de verwachting dat Utrecht in 2029 de grens van 400.000 inwoners zal overschrijden. In 2040 komt de stad dan uit op 436.300 inwoners. Een belangrijk verschil tussen de beide prognoses is dat in de PBL prognose de woningvraag een grote invloed heeft terwijl de gemeentelijke prognose voor een groot deel geleid wordt door woningbouwplannen. Daarnaast gaat de gemeentelijke prognose uit van de autonome ontwikkelingen in de gemeente Utrecht zonder rekening te houden met de rest van Nederland. Utrecht staat Centraal en niet Nederland als geheel of een regio. 14 Bevolkingsprognose 2017