Stop het graaien bij kwetsbare ouderen Initiatiefvoorstel Partij van de Ouderen Amsterdam
"Stop het graaien bij kwetsbare ouderen" Initiatiefvoorstel Partij van de Ouderen Amsterdam 1. Inleiding: Ouderenroof, een onderschat probleem Al eerder vroeg de Partij van de Ouderen 1 aandacht voor een vergeten doelgroep: Ouderen die het slachtoffer worden van mishandeling. Schokkende landelijke cijfers laten zien dat het aantal meldingen van ouderenmishandeling in vier jaar tijd is verdubbeld 2. In 2013 zijn er 1.700 meldingen gedaan bij het Steunpunt Huiselijk Geweld, een stijging van 66 procent ten opzichte van 2012 en een verdubbeling van het aantal meldingen in 2010. Deskundigen stellen dat dit slechts het topje van ijsberg moet zijn, omdat ouderen, ingegeven door angst, schaamte of zorgafhankelijke relatie met diegene die ze mishandelen, geen hulp zoeken. Onlangs kwam het KRO-NCRV programma De Monitor met twee uitzendingen 3 over een specifiek onderdeel van ouderenmishandeling; ouderenroof, een fenomeen waar naar schatting 30.000 ouderen jaarlijks het slachtoffer worden van financieel misbruik of van financiële uitbuiting. Gelukkig heeft dit item inmiddels de aandacht van staatssecretaris Van Rijn (VWS) 4. Hij presenteerde onlangs De Brede Alliantie Veilig financieel ouder worden, waarbij ouderenorganisaties, de politie, notarissen, banken en gemeenten moeten gaan optrekken om senioren beter te beschermen tegen profiteurs. Bij de behandeling van de Voorjaarsnota in Amsterdam stelde CDAfractievoorzitter Shahsavari-Jansen dat Amsterdam zich moet aansluiten bij de afspraken die door staatssecretaris Van Rijn zijn gemaakt, bijvoorbeeld door deelname aan het Waarschuwingsregister Zorg & Welzijn. Voortbordurend op deze heugelijke ontwikkelingen wil de Partij van de Ouderen Amsterdam doorpakken op het hard bestrijden van ouderenroof, waarbij wij van mening zijn dat de gemeente Amsterdam de regie moet nemen in het volstrekt onaanvaardbare feit dat (kwetsbare) ouderen thuis of in zorginstellingen beroofd worden van hun bezittingen. 1 Respect voor geest, lijf en leden ouderen, Parool, 2 maart 2015 2 Mishandelde ouderen zijn bang of schamen zich, OuderenJournaal, 15 juni 2014 3 Zondag: bestolen worden door de thuiszorg De Monitor, 27 maart 2015 en Ouderenroof, De Monitor, 11 mei 2015 4 Wie doet de financiën van opa en gebeurt het wel eerlijk, NOS, 15 juni 2015 2
Vandaar dat wij, met het initiatiefvoorstel Stop het graaien bij kwetsbare ouderen, komen met een scala aan maatregelen om ouderen tegen diefstal te beschermen. Juli 2015 Wil van Soest, Fractievoorzitter Partij van de Ouderen Amsterdam 3
2. Voorstellen ter bestrijding van ouderenrroof In navolging van Leefbaar Rotterdam, die met haar initiatiefvoorstel 'Veiligheidsofficier Ouderenzorg' 5 een voortrekkersrol heeft vervuld met het agenderen van het probleem Ouderenroof, zet de Partij van de Ouderen in op het bestrijden van de beroving van ouderen in notabene hun eigen woonomgeving. En dat is heel hard nodig. Want hoewel de officiële schattingen van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport uitgaan van jaarlijks 30.000 slachtoffers van financiële uitbuiting, komt het ouderenblad Plus Magazine met een eigen onderzoek, waarbij gesteld wordt dat zeven procent van de ouderen in Nederland te maken heeft gehad met financiële uitbuiting, veelal door de eigen familie, hetgeen neerkomt op honderdduizenden slachtoffers per jaar 6. Door de uit landelijke bezuinigingen ingegeven eenzijdige focus op het langer zelfstandig laten thuis wonen van ouderen, zijn kwetsbare ouderen hierbij vogelvrij verklaard, alhoewel ook in zorginstellingen het nodige te verbeteren valt. De branchevereniging ZorgZijn Werkt gaat landelijk uit van één tot drie procent van de zorgmedewerkers die ernstig over de schreef gaat richting de ouderen die zij verzorgen 7. De voorstellen van de Partij van de Ouderen Amsterdam zijn onderverdeeld in vier subdoelen, te weten: A: Inzet op preventie; B: Heldere afspraken met het werkveld; C: Waar mogelijk opleggen van gemeentelijke sancties; D: Actieve lobby bestrijding ouderenroof richting kabinet en Tweede Kamer 5 Veiligheidsofficier Ouderenzorg, initiatiefvoorstel Leefbaar Rotterdam, website Leefbaar Rotterdam 6 Diefstal bij ouderen vaak door familielid, AD, 18 maart 2015 7 Zwarte lijst ingesteld voor stelende zorgmedewerkers, NRC, 29 november 2014 4
A: Inzet op preventie Voorstel 1: Voorlichting ouderenroof Het is een goede zaak dat de PvdA Den Haag middels het plan Ouderen & Veiligheid 8 aandacht vraagt voor voorlichting door de politie aan groepen ouderen die slachtoffer worden van babbeltrucs. Dit zou breder getrokken moeten worden. Door middel van voorlichting via lokale Huis-aan-Huisbladen (De Echo in Amsterdam) en Radio- en TV-zenders (AT5 Amsterdam) en door voorlichtingsochtenden bij ouderen thuis en in zorginstellingen, onder meer door de politie, moeten ouderen beter gewapend worden tegen diefstal. Voorstel 2: Promoten levenstestament bij ouderen Bij zogeheten keukengesprekken ouderen informeren over het bestaan van een levenstestament 9, waarin vastgesteld wordt wie er over het geld kan beschikken als ouderen dit, door een ziekte of ongeval, (tijdelijk) zelf niet meer kunnen. Hierbij benadrukken dat er meerdere gemachtigden kunnen zijn die mee kunnen kijken of alles op een eerlijke wijze gebeurd. Voorstel 3: Banken betrekken bij voorkomen ouderenroof Banken meer betrekken bij het signaleren van financiële uitbuiting, onder andere bij het machtigen van iemand over de rekening, het instellen van maximale dagopname en het monitoren van ongebruikelijke transacties en een ongebruikelijk rekeningverloop. Voorstel 4: Meer inzet op samenwerking De gemeente moet de regie nemen op het terrein van meer samenwerking tussen onder meer het Ministerie van VWS, ouderenorganisaties, de politie, notarissen, banken en zorginstellingen, teneinde door middel van voorlichting en monitoring berovingen te voorkomen en te weten hoe te handelen bij het vermoeden of bewijs van diefstal. Hierbij kan ook gedacht worden aan het doen van meer onderzoek naar ouderenmishandeling in het algemeen en ouderenroof in het bijzonder, daar op dit moment slechts het topje van de ijsberg bekend is. 8 PvdA-plan Ouderen & Veiligheid website PvdA Den Haag 9 Wat regel ik met een levenstestament?, website notaris.nl 5
B: Heldere afspraken met het werkveld Voorstel 5: Verplichte deelname zorginstellingen aan waarschuwingsregister In navolging van de Werkgeversorganisatie ZorgZijn Werkt 10 deelname van Amsterdamse zorginstellingen verplichten. Voorstel 6: Verplicht overleggen VOG Instellingen verplichten om altijd een Verklaring Omtrent Gedrag (VOG) én referenties aan te laten vragen voor mensen die in contact komen met ouderen die zorg nodig hebben. Voorstel 7: Verplicht aangifte doen vastleggen in aanbesteding In iedere aanbesteding zorginstellingen verplichten aangifte te doen van misstanden en maatregelen te nemen tegen misstanden. Voorstel 8: Incidentenregistratie in jaarverslagen zorginstellingen Verplichte opname van misstanden door zorginstellingen in hun jaarverslag. Het openbaar maken van deze incidentenregistratie vergroot de transparantie. 10 Register voor stelende zorgmedewerkers, Telegraaf, 26 november 2014 6
C: Waar mogelijk opleggen van gemeentelijke sancties Voorstel 9: Ouderenmishandeling, dus ook ouderenroof, aanmerken als high impact crime In samenwerking met andere gemeenten ervoor zorgen dat ouderenmishandeling wordt aangemeld als high impact crime, waardoor het oplossen van ouderenroofincidenten prioriteit krijgt bij de politie. Voorstel 10: Waar mogelijk intrekken subsidies zorginstellingen die weigeren deel te nemen aan het waarschuwingsregister Voor zorginstellingen die weigeren om deel te nemen aan het waarschuwingsregister moet de gemeente eventuele subsidies / financieringen weigeren. Voorstel 11: Meer aandacht voor het slachtoffer Slachtoffers van ouderenroof moeten beter begeleid worden. De kosten moeten, met alle overige kosten, verhaald worden op de daders. Voorstel 12: Korten op gemeentelijke faciliteiten Daders van ouderenroof hoeven niet meer te rekenen op welke gemeentelijke hulp dan ook, onder andere op de bijstand. Voorstel 13: Vergroten aangiftebereidheid Vergroten van de aangiftebereidheid van (familie van) slachtoffers en hulp hierbij. 7
D: Actieve lobby bestrijding ouderenroof naar kabinet en Tweede Kamer Voorstel 14: Opleggen zwaardere straffen Opleggen van veel zwaardere straffen aan lieden die zich schuldig hebben gemaakt aan ouderenroof. Inzet: minimaal verdubbeling van de strafmaat, zoals bij geweld jegens hulpverleners. Voorstel 15: Camerabeelden wettig bewijsmateriaal Inzet dat camerabeelden, wat nu niet altijd het geval is, wettig bewijsmateriaal zijn in de rechtszaal. Voorstel 16: Landelijke registratie ouderenroof Om een beter beeld te krijgen over de omvang van ouderenroof moet er een aparte landelijke registratie door de politie komen. 8
3. Raadsbesluit De raad verzoekt het College bovenstaande voorstellen nader uit te werken en voor te leggen aan de raad ter implementatie. 9