2 Transportbalans 4
Vol energie In deze uitgave maakt TenneT de balans op over 24 inzake de voornaamste technische bedrijfsresultaten. Niet alleen zijn gegevens vermeld over ons landelijk transportnet, maar ook is aangegeven hoe we dit net hebben ingezet ten behoeve van het faciliteren van de elektriciteitsmarkt. Vol energie Als Transmission System Operator en onafhankelijk beheerder van het landelijk transportnet is TenneT verantwoordelijk voor de snelwegen van het Nederlandse elektriciteitsnet dat alle regionale netten en het Europese net met elkaar verbindt. De organisatie streeft naar een optimale dienstverlening voor een goed functionerende elektriciteitsmarkt in Nederland en in Noordwest- Europa. We werken dan ook continu aan de versterking van die Nederlandse elektriciteitsmarkt in Europees perspectief. We streven naar een hoge kwaliteit van alle activiteiten en leveren diensten en producten aan klanten op een effectieve en efficiënte manier. Uitgangspunt daarbij blijft dat een betrouwbare elektriciteitslevering van goede kwaliteit is gewaarborgd. TenneT streeft naar bundeling van alle netten met een landelijke transportfunctie; deze worden nu nog 'versnipperd' beheerd en zijn voor een groot deel in handen van verschillende energiebedrijven. Vanuit het oogpunt van leveringszekerheid en efficiëntie is de vorming van één landelijk transportnet gewenst. 1
Nederlands transportnet 31 december 24 Op dit overzicht van het Nederlands transportnet zijn de hoogspanningsverbindingen weergegeven. Hiervan wordt het 38 kv- en het 22 kv-gedeelte met de grensoverschrijdende verbindingen (het landelijk transportnet) door TenneT beheerd. TenneT beheert ook een belangrijk gedeelte van het 15 kv-net in Zuid-Holland. Datzelfde geldt voor de weergegeven 38 kv- en 22 kv-schakel- en/of -transformatorstations, alsmede de 15 Nederlands kv-schakel- en transportnet transformatorstations in Zuid-Holland. per 1 januari 25 38 kv : circuitlengte is 2 3 kilometer 22 kv : circuitlengte 683 kilometer 15 kv : circuitlengte 551 kilometer Louwsmeer 4 MVA Bergum 4 MVA Vierverlaten 56 MVA Zeyerveen 45 MVA Eemshaven 16 MVA Weiwerd 51/4 MVA Meeden 53 MVA Diele Meeden-Duitsland 2 936 522 3 831 341 15 kv regionale netbedrijven: circuitlengte 3 84 kilometer 11 kv regionale netbedrijven: circuitlengte 1 971 kilometer Oudehaske 4 MVA 5 kv regionale netbedrijven: circuitlengte 2 938 kilometer 38 kv-verbinding met het buitenland Project Randstad38 Project NorNed kabel Diemen 45 MVA Schakel- en/of transformatorstation Naam 22 kv- of 38 kv-station Transportvermogen in dit station Landelijk Bedrijfsvoeringscentrum Lelystad 5 MVA Ens Hessenweg 1 7 MVA Zwolle Netopening Productie-eenheid 6-25 MW Productie-eenheid 25 MW Diemen 1 85 MVA Hengelo 7 MVA Gronau Import, export per buitenlandverbinding Nederland totaal 21 45 5 188 24 2 81 3 89 23 import in GWh export in GWh Maasvlakte 9 MVA Bleiswijk 5 MVA Krimpen 1 4 MVA Dodewaard 1 4 MVA Doetinchem 95 MVA Hengelo-Duitsland 5 383 8 4 564 18 Crayestein 1 4 MVA Geertruidenberg 9 MVA Boxmeer 5 MVA Eindhoven 1 85 MVA Borssele 9 MVA Zandvliet Borssele/ Geertruidenberg- België 1 315 1 54 2 183 655 Meerhout Maasbracht 1 35 MVA Maasbracht- Rommerskirchen België 2 738 3 594 Gramme 3 576 2 554 Maasbracht-Duitsland Siersdorf 9 33 28 6 629 241 2
Schakel voor de toekomst Om de elektriciteitsvoorziening voor de toekomst zeker te stellen, zijn aanpassingen aan het landelijk transportnet nodig. Eén van de belangrijkste aanpassingen is de uitbreiding van dat net in de Randstad. De naam van het project: Randstad38 schakel voor de toekomst. Met Randstad38 ontstaat er een ringvormig transportnet in de Randstad. Deze wordt gekoppeld aan het landelijk transportnet. Investeren in het vergroten van de transportcapaciteit is noodzakelijk voor de leveringszekerheid in dit gebied. Het nieuwe tracé dat hierdoor ontstaat, versterkt de infrastructuur die hiervoor moet zorgdragen. De investeringen voor Randstad38 zijn nodig om te kunnen voldoen aan de toenemende vraag naar elektriciteit in de Randstad. Deze ontstaat door toenemende bedrijvigheid en huizenbouw, maar ook door het gebruik van nieuwe assimilatiebelichting in de kassen in het Westland en groei van de ICT-industrie in de noordelijke Randstad. Randstad38 38 kv hoogspanningsverbinding 38 kv hoogspanningsstation 15 kv hoogspanningsstation 3
Schakel voor de toekomst NorNed Door samenwerking met andere Europese landen kunnen wij onze dienstverlening aan de markt sterker maken. Onze plannen om op Europees niveau de energie-infrastructuur te verbeteren, hebben we in 24 onder meer concreet gemaakt met de start van het project NorNed. Voor elke investering in uitbreiding van de interconnectiecapaciteit onderzoekt TenneT wat het voor de Nederlandse energiemarkt oplevert aan versterking van de leveringszekerheid en verbetering van de marktwerking. Bovendien wordt er een kosten-baten afweging voor de gebruikers gemaakt. Deze afweging valt positief uit voor het NorNed-project, een onderzeese hoogspanningsverbinding met een capaciteit van 7 MW tussen Noorwegen en Nederland die in 27 beschikbaar komt. In Noorwegen wordt elektriciteit voor 99 procent met duurzame waterkracht opgewekt, terwijl Nederlandse centrales vooral gas en kolen inzetten. Zo kunnen Nederlandse centrales in de nachturen, als er minder Nederlandse vraag is, aan Noorwegen leveren. De Noorse waterbekkens worden hierdoor niet aangesproken en kunnen vervolgens tijdens de dure piekuren overdag stroom voor Nederlandse afnemers leveren. Mede daardoor levert de nieuwe kabelverbinding stabielere en naar verwachting lagere prijzen op voor de Nederlandse markt. De verwachte opbrengst als gevolg van prijsverschillen tussen de beide markten, maakt de kabel rendabel. Bovendien draagt de kabel bij aan de leveringszekerheid in beide landen en bevordert de marktwerking en liquiditeit van de Nederlandse markt. Noorwegen Denemarken Duitsland Nederland 4
Transportnet 38 kv en 22 kv Zowel de onvoorziene niet-beschikbaarheid (storing) als de voorziene niet-beschikbaarheid hebben in geen enkel geval geleid tot een onderbreking van de transportdienst met een aangesloten netbeheerder. De beschikbaarheid van de transportelementen op de aansluitingspunten in 24 bedroeg voor de aangesloten netbedrijven 98,9% en op de buitenlandverbindingen 98,5%. De niet-beschikbaarheid voor transformatoren was als gevolg van twee storingen hoger dan de intern gestelde norm. Voor de categorie buitenlandverbindingen werd voor de voorziene nietbeschikbaarheid de interne norm overschreden als gevolg van uitgevoerde projecten zowel in België als in Duitsland. Ook deze niet-beschikbaarheden nemen we mee in onze registratie van deze verbindingen. Beschikbaarheid 38 kv- en 22 kv-hoogspanningsnet aantal norm realisatie aansluitingen VNB / ONB VNB / ONB binnenland 56,6 /,3 %,9 /,2 % Circuitlengte De 38 kv-circuitlengte is 23 kilometer. De 22 kv-circuitlengte is 683 kilometer. 2 5 km 2 1 5 1 38 kv 22 kv buitenland 1,8 /,3 % 1,5 /,2 % VNB = voorziene niet-beschikbaarheid (gepland onderhoud en projecten) ONB = onvoorziene niet-beschikbaarheid (storingen, uitval) % = percentage van de tijd niet beschikbaar voor transport 5 2 21 22 23 24 Aansluitvermogen van transformatorcircuits (inclusief grootverbruikers) In 24 werd een defecte transformator in Zeyerveen vervangen door een reservetransformator, waardoor het aansluitvermogen met 5 MVA is toegenomen. Aansluitvermogen van productie-eenheden Zowel het 38 kv- als het 22 kv-aansluitvermogen van de productie-eenheden bleven in 24 onveranderd. 2 21 22 23 24 2 21 22 23 24 38 kv 14 1 14 6 14 6 15 1 15 1 MVA 38 kv 3 963 3 963 3 963 3 963 3 963 MVA 22 kv 4 54 4 81 4 81 4 81 4 86 MVA 22 kv 3 76 3 76 3 76 3 76 3 76 MVA 5
Hoogste belasting De hoogste belasting valt meestal in de decembermaand rond 17.3 uur, wanneer de verwarming en (kerst)verlichting volop aanstaan. In de toekomst kan de hoogste belasting in de zomer vallen door het toenemend gebruik van airconditioning bij hoge temperaturen. Waarschijnlijk verschuift het moment van hoogste belasting dan naar eind juni of eind augustus. In juli en augustus is als gevolg van vakanties de belasting lager. De totale vraag van de Nederlandse samenleving schommelt op piekmomenten rond de 15 megawatt (MW). 16 MW 15 14 13 12 11 1 9 8 7 6 5 uur 2 4 6 8 1 12 14 16 18 2 22 24 Hoogste belasting De hoogste belasting van het door TenneT waargenomen productievermogen plus import viel in 24 op 21 december tussen 17.15 en 17.3 uur en bedroeg 15 61 MW. Deze hoogste waarde was 1 132 MW (7,8%) meer dan de hoogste waarde in 23 en 555 MW (3,7%) meer dan het record in 22. 21 december 24, 17.15-17.3 uur (15 61 MW) 8 december 23, 17.25-17.35 uur (14 469 MW) hoogste belastingmoment 6
Hoogste belasting Stationsgegevens op de dag van de hoogste belasting 21 december 24, 17.3 uur Weergegeven zijn de uitwisselingen van vermogen op de koppelpunten (= de verbindingen van het hoofdtransportnet met de onderliggende netten). De uitwisselingen zijn gemeten aan de secundaire zijde van de transformator op het overdrachtspunt naar het regionale net. De gegevens tonen de situatie op het moment van de hoogste belasting in 24. -14-42 114-19 - 45 113-136 -42 113-115 -52 113-186 -48 114-24 -1 228-67 -14 21-38 -57 113-45 -8 21-137 -59 114 +2 31 +137 +32 229 Diele -56-13 22 +53 +114 48-391 - 12 154 + - belasting in MW blindvermogen in Mvar spanning in kv transport naar 38 kv/22 kv transport vanaf 38 kv/22 kv -939-55 158-352 -29 157-377 +9 114-327 -19 112 Gronau +934 +29 42 TenneT -391-12 154-311 -39 154-481 -24 155-483 -114 152-749 -7 159-482 -53 158-261 -68 157-141 -24 154-996 +182 +24 152-62 157 Meerhout -449-5 156 Rommerskirchen Zandvliet +4-11 46-272 -51 45 Gramme Siersdorf +1 782-7 45 7
Bijstellen onbalans We zijn verantwoordelijk voor een veilig, betrouwbaar en doelmatig systeem. Kort gezegd, betekent dat het handhaven en beschermen van de balans tussen vraag en aanbod. In feite is er continu een lichte onbalans op het elektriciteitsnet die wij moeten bijstellen. Die onbalans wordt veroorzaakt doordat aanbod van en vraag naar elektriciteit met zoveel spelers op de markt nooit helemaal op elkaar afgestemd kan worden. Wel worden vraag en aanbod zo nauwkeurig mogelijk ingeschat. Hiervoor is een systeem van programmaverantwoordelijkheid ontwikkeld. Elke dag ontvangen wij van de programmaverantwoordelijken, partijen die één of meer aansluitpunten hebben op het net, hun energieprogramma s. In deze programma's staat hoeveel elektriciteit zij de volgende dag verwachten te transporteren of te ontvangen. Wij controleren voortdurend de mate van onbalans en sturen waar nodig bij. Onbalans van PV-partijen op dagbasis Weergegeven is de gezamenlijke onbalans per dag van alle programmaverantwoordelijke (PV) partijen in de periode van 1 januari tot en met 31 december 24. De staafjes tonen het volume per dag van de positieve onbalans (overschot) en negatieve onbalans (tekort). +1 MWh +5 overschot -5-1 tekort januari februari maart april mei juni Onbalans per dag +1 MWh +5 overschot -5-1 tekort juli augustus september oktober november december 8
Buitenlandverbindingen Op het hoogste spanningsniveau van 38 kv is Nederland verbonden met het uitgestrekte Europese net. Drie verbindingen met Duitsland en twee met België zorgen voor toegang tot de Europese markt. Over deze verbindingen vinden internationale elektriciteitstransacties tussen marktpartijen plaats. Omdat verbonden internationale netten elkaar sterk beïnvloeden, wordt de beschikbare capaciteit dagelijks zorgvuldig afgestemd met de netbeheerders in de ons omringende landen. De afgelopen jaren importeerde Nederland meer elektriciteit dan dat er werd geëxporteerd. Uitwisseling buitenland Getoond wordt de beschikbare capaciteit en de maximale programmawaarde van de importen en exporten op dagbasis in 24. beschikbare importcapaciteit beschikbare exportcapaciteit import export 5 MW/uur 4 3 5 3 2 5 2 1 5 1 5 januari februari maart april mei juni juli augustus september ktober november december Onwillekeurige uitwisseling Nederland ten opzichte van het buitenland Weergegeven zijn de verschillen van de fysieke energiestromen ten opzichte van het uitwisselingsprogramma met het buitenland in uurwaarden. In 71,1% van de uren is het verschil ten opzichte van het uitwisselingsprogramma met het buitenland beneden 2 MWh gebleven. In,2% van de tijd is de landelijke norm van 1 MWh niet gehaald. 4 % van de tijd 35 3 25 2 15 1 5 MWh -2-18 -16-14 -12-1 -8-6 -4-2 2 4 6 8 1 12 14 16 18 2 te veel geïmporteerd te weinig geïmporteerd 24 23 9
Leveringszekerheid Als het gaat om leveringszekerheid neemt Nederland op de wereldranglijst een absolute toppositie in. De gemiddelde uitvalduur in ons land is erg laag: gemiddeld slechts een half uur per jaar per aansluiting. Met onze beheeractiviteiten zorgen we ervoor dat stroomtransport over onze netten onder vrijwel alle omstandigheden mogelijk is. Verdeling netto importcapaciteit 24 per 31 december 24 Dagcontracten 21% NEA-contracten (Sep) 27% In 24 bedroeg de totale netto vrijgegeven beschikbare importcapaciteit op de buitenlandverbindingen gedurende het hele jaar 3 35 MW. Op momenten dat de operationele situatie het toeliet, werd de importcapaciteit verhoogd naar 3 6 respectievelijk 3 85 MW. Voor de langlopende importcontracten was 9 MW (27%) bestemd. Als de capaciteit werd verhoogd tot 3 6 of 3 85 MW, dan is de resterende capaciteit via dagcontracten beschikbaar gesteld. Voor jaarcontracten was 9 MW (27%) beschikbaar, voor maandcontracten 849 MW (25%) en voor dagcontracten 71 MW (21%). De verdeling is gebaseerd op een importcapaciteit van 3 35 MW. Maandcontracten 25% Jaarcontracten 27% Transporten buitenlandverbindingen 24 in GWh Programma s Metingen Buitenlandprogramma s compensatie totaal verbindingen UCTE- programma s programma s import 24 22 75 39 22 114 21 45 import 23 22 6 21 22 81 2 81 export 24 5 882 15 5 897 5 188 export 23 5 28 61 5 89 3 89 1
Utrechtseweg 31 6812 AR Arnhem Postbus 718 68 AS Arnhem Telefoon 26-373 11 11 Telefax 26-373 11 12 E-mail servicecentrum@tennet.org Internet www.tennet.org