WIJKPROFIELEN. Wijkprofielen Arnhem 2015

WIJKPROFIELEN Wijkprofielen Arnhem 2015 afdeling informatievoorziening, team onderzoek en statistiek SEPTEMBER 2015

Voorwoord De gemeente Arnhem beschikt over waardevolle informatie over de stad en de wijken. Deze informatie is in toenemende mate ook beschikbaar en voor iedereen toegankelijk op de website van de gemeente Arnhem (www.arnhem.nl/onderzoekencijfers). Ook alle publicaties zijn daar te vinden. Daarnaast blijkt er behoefte aan rapportages over de stad, delen van de stad, thema's of doelgroepen. Dit wijkprofielenboek is daar een voorbeeld van. Het boek geeft voor de 24 wijken een cijfermatig beeld van de situatie en ontwikkelingen op belangrijke thema's. Op http://arnhem.incijfers.nl worden de gegevens zoveel mogelijk, in ieder geval jaarlijks, geactualiseerd. Tweejaarlijks worden de cijfers samengevat in het wijkprofielenboek. Naast dit wijkprofielenboek wordt jaarlijks het rapport "Staat van de stad" samengesteld waarin voor vijf kernthema's de belangrijkste indicatoren voor de stad in kaart zijn gebracht met een beknopte samenvatting van de situatie in de 24 wijken. Binnenkort zijn eveneens wijken gebiedsprofielen voor het sociale domein beschikbaar. Onderzoek & Statistiek Arnhem, september 2015

Wijkprofielen 2015 INHOUD Gemeente Arnhem Wijken in Arnhem 4 1. Centrum 5 2. Spijkerkwartier 7 3. Arnhemse Broek 9 4. Presikhaaf-West 11 5. Presikhaaf-Oost 13 6. St. Marten/Sonsbeek-Zuid 15 7. Klarendal 17 8. Velperweg e.o. 19 9. Alteveer en Cranevelt 21 10. Geitenkamp 23 11. Monnikenhuizen 25 12. Burgemeesterswijk/Hoogkamp 27 13. Schaarsbergen e.o. 29 14. Heijenoord/Lombok 31 15. Klingelbeek 33 16. Malburgen-West 35 17. Malburgen-Oost (Noord) 37 18. Malburgen-Oost (Zuid) 39 19. Vredenburg/Kronenburg 41 20. Elden 43 21. Elderveld 45 22. De Laar 47 23. Rijkerswoerd 49 24. Schuytgraaf 51 Arnhem totaal 53 Begrippen- en bronnenlijst 55

Wijken gemeente Arnhem 13 15 14 12 1 9 6 2 7 11 10 8 4 5 24 21 20 16 19 17 18 3 22 23 1, Centrum 9, Alteveer en Cranevelt 17, Malburgen-Oost (Noord) 2, Spijkerkwartier 10, Geitenkamp 18, Malburgen-Oost (Zuid) 3, Arnhemse Broek 11, Monnikenhuizen 19, Vredenburg/Kronenburg 4, Presikhaaf-West 12, Burgemeesterswijk/Hoogkamp 20, Elden 5, Presikhaaf-Oost 13, Schaarsbergen e.o. 21, Elderveld 6, St. Marten/Sonsbeek-Zuid 14, Heijenoord/Lombok 22, De Laar 7, Klarendal 15, Klingelbeek 23, Rijkerswoerd 8, Velperweg e.o. 16, Malburgen-West 24, Schuytgraaf 4

Centrum: Veel in beweging, jong en kritisch over de veiligheid Het Centrum (woongebied) is gebouwd in de periode 1950-1990 na de kaalslag als gevolg van de Tweede Wereldoorlog. De wijk heeft relatief veel jongere inwoners: met name 18 t/m 34 jarigen, studenten en alleenstaanden; de bevolking neemt toe. De mutatiegraad in de wijk is relatief hoog, dat wil zeggen dat er veel verhuisbewegingen zijn. Het Centrum kent relatief weinig corporatiewoningen. Het aandeel particuliere huur is hoog vergeleken met het Arnhemse gemiddelde: kamers worden verhuurd aan studenten. Er zijn veel flats, appartementen en woningen boven winkels. De veiligheid en overlast situatie in de wijk is minder gunstig dan gemiddeld in Arnhem. Dit is inherent aan een centrum gezien de samenstelling van de bevolking, weinig cohesie, concentratie van winkels en uitgaansmogelijkheden. Het gevoel van onveiligheid in het centrum is afgenomen. Het aantal bedrijfsvestigingen en arbeidsplaatsen in het Centrum neemt af. Ook voor heel Arnhem is het aantal arbeidsplaatsen afgenomen. De werkloosheid en bijstandsdichtheid zijn relatief laag in de wijk, maar nemen wel toe. Dit is het gevolg van de bevolkingssamenstelling. Bevolkingssamenstelling 2005 2010 2011 2012 2013 2014 2015 aantal inwoners 4.294 4.629 4.741 4.802 4.912 4.980 5.040 aantal huishoudens 3.097 3.409 3.475 3.534 3.604 3.641 3.699 gemiddelde huishoudensgrootte 1,36 1,33 1,34 1,33 1,34 1,34 1,34 Leeftijd % 0 t/m 19 jaar 8,0% 7,6% 7,9% 7,2% 8,0% 8,3% 8,0% % 20 t/m 64 jaar 81,2% 81,8% 81,8% 82,4% 81,6% 80,8% 81,3% % 65 jaar en ouder 10,8% 10,5% 10,3% 10,3% 10,4% 10,9% 10,7% Etniciteit % Nederlanders 75,7% 73,7% 72,8% 72,4% 72,2% 71,4% 70,6% % niet-westerse allochtonen 8,6% 10,2% 10,7% 11,0% 12,1% 13,3% 13,8% % westerse allochtonen 15,7% 16,1% 16,5% 16,6% 15,7% 15,3% 15,5% Huishoudens % paar met kinderen 4,4% 3,5% 3,8% 3,7% 3,9% 4,2% 4,1% % eenoudergezin 3,2% 2,8% 2,8% 2,9% 3,3% 3,2% 3,0% % paar zonder kinderen 20,8% 21,1% 20,7% 20,4% 20,1% 19,8% 19,9% % alleenstaande 71,7% 72,5% 72,6% 72,9% 72,7% 72,8% 73,1% Natuurlijke aanwas Bevolkingsontwikkeling 2005 2010 2011 2012 2013 2014 geboorte 35 36 27 35 36 42 sterfte 38 46 41 33 45 44 saldo geboorte - sterfte -3-10 -14 2-9 -2 Verhuisbewegingen vestiging vanuit Arnhem 462 450 417 539 524 527 vestiging van buiten Arnhem 575 696 708 691 807 831 vestiging totaal 1.037 1.146 1.125 1.230 1.331 1.358 vertrek binnen Arnhem 526 448 469 515 573 612 vertrek uit Arnhem 453 564 586 604 682 690 vertrek totaal 979 1.012 1.055 1.119 1.255 1.302 saldo vestiging - vertrek 58 134 70 111 76 56 administratieve correcties 6-12 5-3 1 6 toe- / afname bevolking 61 112 61 110 68 60 verhuizingen binnen wijk 120 121 133 148 151 138 mutatiegraad 26,1 25,6 25,6 27,2 29,2 29,3 Woningvoorraad 2005 2010 2011 2012 2013 2014 2015 aantal woningen 2.521 2.692 2.763 2.941 2.990 3.054 3.127 Eigendom % koopwoningen 24,1% 24,7% 25,0% 24,0% 24,4% 22,6% 22,4% % corporatiebezit 31,3% 28,2% 29,2% 28,6% 29,4% 29,5% 28,3% % overige verhuurders 37,3% 43,5% 42,4% 42,5% 43,2% 45,4% 45,5% % onbekend 7,3% 3,6% 3,4% 4,9% 3,0% 2,4% 3,7% Woningtype % eengezins 1,7% 1,9% 1,9% 2,2% 2,2% 2,2% 2,2% % meergezins 94,0% 95,2% 95,6% 92,7% 94,2% 94,5% 92,7% % overig / onbekend 4,2% 2,8% 2,5% 5,1% 3,6% 3,3% 5,1% 5

WOZ klasse Woningvoorraad (vervolg) 2005 2010 2011 2012 2013 2014 2015 % 0-150.000 56,5% 30,2% 45,0% 41,4% 45,7% 52,7% 45,2% % 150.001-250.000 29,8% 55,1% 41,9% 42,9% 37,3% 34,3% 40,2% % > 250.000 8,6% 12,8% 10,8% 10,5% 7,7% 8,5% 9,8% % onbekend 5,0% 2,0% 2,3% 5,2% 9,4% 4,5% 4,8% Energieverbruik gemiddeld verbruik elektra particulier (kwh) 2.747 2.715 2.613 2.795 2.719 gemiddeld verbruik gas particulier (m 3 ) 1.102 1.063 1.040 1.189 1.123 Leefbaarheid en Veiligheid Sociale woonomgeving 2005 2007 2009 2011 2013 rapportcijfer leefbaarheid in eigen buurt 6,6 6,9 6,9 6,9 7,0 rapportcijfer veiligheid in eigen buurt 6,2 6,3 6,2 6,4 6,4 rapportcijfer woonomgeving 6,7 7,0 7,0 7,1 7,1 rapportcijfer voorzieningen in uw buurt 6,9 7,3 7,1 7,2 7,4 % (zeer) gehecht aan eigen buurt 61% 72% 61% 55% 55% % (zeer) prettige woonbuurt 86% 87% 87% 87% 90% % medeverantwoord. voor leefbaarheid 70% 74% 67% 64% 62% % actief voor buurtverbetering 24% 22% 15% 13% 17% kental sociale cohesie 5,2 4,9 4,8 4,8 4,6 kental verloedering 5,9 6,2 5,2 4,9 5,0 kental sociale overlast 5,5 5,5 5,6 5,7 5,6 % voelt zich wel eens onveilig in buurt 49% 50% 43% 44% 35% Buurtperspectief % dat vooruitgang ziet van de buurt 13% 19% 15% 11% 13% % dat achteruitgang ziet van de buurt 28% 31% 22% 20% 22% % dat vooruitgang verwacht van de buurt 33% 36% 32% 26% 24% % achteruitgang verwacht van de buurt 28% 23% 18% 16% 22% Bedrijven en banen Werk en inkomen 2005 2010 2011 2012 2013 2014 2015 aantal bedrijfsvestigingen aantal banen 1.300 16.710 1.430 18.520 1.450 17.960 1.510 17.810 1.530 18.280 1.460 17.100 Werkzoekenden en uitkeringen % geregistreerde werkzoekenden % wwb uitkeringen 10,5% 5,7% 6,0% 3,8% 6,2% 4,3% 5,5% 4,3% 6,1% 4,6% 7,4% 5,3% 5,8% Inkomenondersteuning % instroom schuldhulpaanvragen 1,0% 1,4% % Arnhem Card-houders 9,1% 8,6% % GelrePas-houders 9,6% 10,3% 10,1% Inkomen 2007 2008 2009 2010 2011 2012 gem. besteedbaar huishoudinkomen (x 1.000) 26,3 25,9 26,9 25,4 24,5 24,9 gem. gestandaardiseerd huishoudink. (x 1.000) 22,3 22,1 23,1 21,7 21,0 21,3 % huishoudens met laag inkomen 15% 15% 14% 15% 17% 20% Onderwijs Overige indicatoren 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 % voortijdig schoolverlaters 6,1% 7,8% 3,9% Sport % inwoners dat aangeeft te sporten 63% 68% 68% Vrijwilligerswerk % actief als vrijwilliger 26% 25% 30% Zorg % gebruik WMO voorz. - huishoudelijke hulp 1,8% % gebruik WMO voorz. - collectief vervoer 3,7% % geeft hulp aan buren 36% % kan bij buren terecht voor hulp 28% % matig/slecht zelfredzaam buitenshuis 15% % matig/slecht zelfredzaam binnenshuis 11% 6

Spijkerkwartier: Zusje van het Centrum Het Spijkerkwartier is een levendige wijk met een belangrijke woon- en werkfunctie, detailhandel en horeca. De Steenstraat fungeert als een route van en naar het stadscentrum. De wijk kent relatief veel jonge bewoners: 18- t/m 34-jarigen, studenten, alleenstaanden. De mutatiegraad in de wijk is relatief hoog, dat wil zeggen dat er veel verhuisbewegingen zijn. Het Spijkerkwartier kent weinig corporatiewoningen. Het aandeel particuliere huur is hoog vergeleken met het Arnhems gemiddelde: kamers worden verhuurd aan studenten. Er zijn veel appartementen en bovenwoningen. De veiligheid en overlast situatie in de wijk is minder gunstig dan gemiddeld in Arnhem, dit wordt mede veroorzaakt door de concentratie en samenstelling van winkels en horeca. Het gevoel van onveiligheid in het Spijkerkwartier is afgenomen. De werkgelegenheid in de wijk lijkt zich te herstellen. Bevolkingssamenstelling 2005 2010 2011 2012 2013 2014 2015 aantal inwoners 5.691 6.057 6.126 6.257 6.193 6.292 6.385 aantal huishoudens 4.162 4.455 4.541 4.643 4.601 4.660 4.755 gemiddelde huishoudensgrootte 1,36 1,35 1,34 1,34 1,34 1,33 1,33 Leeftijd % 0 t/m 19 jaar 12,6% 12,0% 11,4% 11,4% 11,3% 11,4% 11,1% % 20 t/m 64 jaar 82,8% 83,0% 83,3% 83,2% 83,0% 82,9% 83,0% % 65 jaar en ouder 4,7% 5,1% 5,3% 5,4% 5,6% 5,8% 5,9% Etniciteit % Nederlanders 74,9% 73,6% 73,4% 73,2% 73,1% 73,3% 72,8% % niet-westerse allochtonen 12,7% 13,0% 13,2% 13,6% 13,6% 13,6% 13,6% % westerse allochtonen 12,4% 13,4% 13,4% 13,2% 13,3% 13,1% 13,6% Huishoudens % paar met kinderen 6,3% 5,7% 5,6% 5,5% 5,2% 5,2% 5,5% % eenoudergezin 3,7% 3,5% 3,5% 3,5% 3,5% 3,1% 2,8% % paar zonder kinderen 14,8% 15,5% 15,0% 15,3% 15,8% 15,9% 15,4% % alleenstaande 75,1% 75,3% 75,9% 75,7% 75,5% 75,8% 76,2% Natuurlijke aanwas Bevolkingsontwikkeling 2005 2010 2011 2012 2013 2014 geboorte 57 45 43 43 39 54 sterfte 17 21 18 22 27 21 saldo geboorte - sterfte 40 24 25 21 12 33 Verhuisbewegingen vestiging vanuit Arnhem 659 668 641 596 622 593 vestiging van buiten Arnhem 900 975 1.041 976 1.061 1.016 vestiging totaal 1.559 1.643 1.682 1.572 1.683 1.609 vertrek binnen Arnhem 860 767 741 769 736 764 vertrek uit Arnhem 723 826 839 890 864 790 vertrek totaal 1.583 1.593 1.580 1.659 1.600 1.554 saldo vestiging - vertrek -24 50 102-87 83 55 administratieve correcties -3-5 4 2 4 5 toe- / afname bevolking 13 69 131-64 99 93 verhuizingen binnen wijk 230 233 225 178 191 209 mutatiegraad 31,6 30,4 30,0 28,8 29,4 28,2 Woningvoorraad 2005 2010 2011 2012 2013 2014 2015 aantal woningen 2.700 2.860 2.926 3.121 3.205 3.212 3.237 Eigendom % koopwoningen 26,0% 28,8% 29,3% 29,1% 30,2% 29,5% 30,1% % corporatiebezit 31,0% 26,6% 26,0% 23,2% 23,4% 26,1% 26,5% % overige verhuurders 37,5% 41,2% 40,7% 44,2% 43,1% 41,8% 41,3% % onbekend 5,5% 3,4% 3,9% 3,5% 3,3% 2,6% 2,0% Woningtype % eengezins 9,7% 9,4% 9,2% 10,0% 9,9% 10,0% 10,1% % meergezins 85,4% 87,6% 88,5% 86,4% 85,7% 85,8% 85,7% % overig / onbekend 4,9% 3,0% 2,3% 3,6% 4,4% 4,3% 4,2% 7

WOZ klasse Woningvoorraad (vervolg) 2005 2010 2011 2012 2013 2014 2015 % 0-150.000 57,9% 31,8% 46,2% 46,0% 48,4% 54,9% 47,6% % 150.001-250.000 26,5% 46,0% 34,8% 33,9% 29,5% 26,6% 32,8% % > 250.000 10,1% 16,6% 14,2% 14,8% 11,6% 13,2% 13,4% % onbekend 5,6% 5,6% 4,8% 5,3% 10,5% 5,4% 6,2% Energieverbruik gemiddeld verbruik elektra particulier (kwh) 2.607 2.572 2.507 2.803 2.712 gemiddeld verbruik gas particulier (m 3 ) 1.317 1.280 1.254 1.459 1.428 Leefbaarheid en Veiligheid Sociale woonomgeving 2005 2007 2009 2011 2013 rapportcijfer leefbaarheid in eigen buurt 6,4 7,0 7,0 6,8 6,9 rapportcijfer veiligheid in eigen buurt 5,7 6,6 6,2 6,1 6,2 rapportcijfer woonomgeving 6,4 7,0 7,2 7,0 7,0 rapportcijfer voorzieningen in uw buurt 6,9 7,5 7,2 7,0 7,4 % (zeer) gehecht aan eigen buurt 57% 60% 56% 62% 66% % (zeer) prettige woonbuurt 80% 84% 88% 84% 91% % medeverantwoord. voor leefbaarheid 75% 77% 72% 70% 69% % actief voor buurtverbetering 25% 25% 21% 20% 26% kental sociale cohesie 5,2 5,2 5,3 5,2 5,3 kental verloedering 5,8 5,6 5,4 5,4 5,3 kental sociale overlast 5,0 3,5 4,6 4,5 4,6 % voelt zich wel eens onveilig in buurt 53% 43% 41% 42% 35% Buurtperspectief % dat vooruitgang ziet van de buurt 27% 32% 26% 29% 18% % dat achteruitgang ziet van de buurt 21% 14% 12% 16% 15% % dat vooruitgang verwacht van de buurt 37% 42% 48% 39% 33% % achteruitgang verwacht van de buurt 31% 17% 12% 11% 18% Bedrijven en banen Werk en inkomen 2005 2010 2011 2012 2013 2014 2015 aantal bedrijfsvestigingen aantal banen 660 2.840 860 2.820 930 2.940 970 3.120 1.010 3.200 1.020 3.450 Werkzoekenden en uitkeringen % geregistreerde werkzoekenden % wwb uitkeringen 12,5% 7,8% 8,1% 5,1% 7,7% 5,4% 6,4% 5,4% 7,8% 6,0% 7,6% 6,4% 6,3% Inkomenondersteuning % instroom schuldhulpaanvragen 1,0% 1,8% % Arnhem Card-houders 9,9% 9,1% % GelrePas-houders 10,7% 10,4% 10,1% Inkomen 2007 2008 2009 2010 2011 2012 gem. besteedbaar huishoudinkomen (x 1.000) 22,6 23,6 23,9 24,7 24,9 24,9 gem. gestandaardiseerd huishoudink. (x 1.000) 18,6 19,2 19,6 20,7 20,8 20,9 % huishoudens met laag inkomen 21% 17% 17% 16% 18% 20% Onderwijs Overige indicatoren 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 % voortijdig schoolverlaters 10,4% 4,8% 8,4% Sport % inwoners dat aangeeft te sporten 77% 72% 75% Vrijwilligerswerk % actief als vrijwilliger 29% 30% 29% Zorg % gebruik WMO voorz. - huishoudelijke hulp 1,3% % gebruik WMO voorz. - collectief vervoer 2,6% % geeft hulp aan buren 30% % kan bij buren terecht voor hulp 31% % matig/slecht zelfredzaam buitenshuis 6% % matig/slecht zelfredzaam binnenshuis 5% 8

Arnhemse Broek: Diverse bevolking, sociaal-economisch nog kwetsbaar Het westelijk deel van het Arnhemse Broek is in de jaren 30 van de vorige eeuw gebouwd, het oostelijk deel is overwegend van kort na de Tweede Wereldoorlog. De wijk is de afgelopen jaren gerenoveerd. Nieuw is de woningbouwontwikkeling in het Nieuwe Kadekwartier. Het Industrieterrein het Broek maakt onderdeel uit van de wijk. Arnhemse Broek heeft relatief veel 18- t/m 34-jarigen en weinig 65-plussers, veel alleenstaanden en een omvangrijke Turkse gemeenschap. De omvang van de woningvoorraad in de wijk is redelijk stabiel. Door de ontwikkeling van het Nieuwe Kadekwartier is het aantal woning licht toegenomen. Er zijn relatief veel boven- of benedenwoningen Het corporatiebezit in de wijk is hoog en er zijn relatief weinig koopwoningen. Het oordeel over woonomgeving, leefbaarheid en voorzieningen in de eigen buurt is lager dan het Arnhems gemiddelde. Gevoelens van onveiligheid komen relatief vaak voor. De sociaal-economische positie van de huishoudens in het Broek is ongunstig: De werkloosheid en bijstandsdichtheid zijn, vergeleken met andere wijken, hoog. In vergelijking met andere wijken kent de wijk veel huishoudens met een laag inkomen. Bevolkingssamenstelling 2005 2010 2011 2012 2013 2014 2015 aantal inwoners 5.808 5.803 5.821 5.923 5.923 5.904 5.884 aantal huishoudens 3.073 3.255 3.276 3.326 3.345 3.320 3.328 gemiddelde huishoudensgrootte 1,89 1,78 1,78 1,78 1,77 1,78 1,77 Leeftijd % 0 t/m 19 jaar 24,3% 22,5% 21,9% 21,9% 21,8% 21,6% 21,2% % 20 t/m 64 jaar 68,9% 70,3% 71,3% 70,8% 71,0% 71,1% 71,3% % 65 jaar en ouder 6,8% 7,2% 6,9% 7,2% 7,2% 7,3% 7,5% Etniciteit % Nederlanders 58,0% 55,8% 55,7% 55,4% 55,4% 55,1% 55,6% % niet-westerse allochtonen 31,5% 32,5% 32,6% 33,2% 33,4% 33,5% 33,1% % westerse allochtonen 10,5% 11,7% 11,7% 11,5% 11,2% 11,4% 11,4% Huishoudens % paar met kinderen 19,7% 17,1% 16,7% 16,6% 16,5% 16,4% 15,8% % eenoudergezin 7,5% 7,5% 8,7% 9,0% 9,0% 9,2% 10,0% % paar zonder kinderen 20,8% 18,2% 18,0% 18,0% 17,3% 17,4% 17,0% % alleenstaande 52,0% 57,2% 56,6% 56,4% 57,2% 57,0% 57,2% Natuurlijke aanwas Bevolkingsontwikkeling 2005 2010 2011 2012 2013 2014 geboorte 76 76 80 93 74 67 sterfte 26 27 21 29 25 23 saldo geboorte - sterfte 50 49 59 64 49 44 Verhuisbewegingen vestiging vanuit Arnhem 540 490 479 479 485 529 vestiging van buiten Arnhem 410 521 560 511 563 604 vestiging totaal 950 1.011 1.039 990 1.048 1.133 vertrek binnen Arnhem 550 512 494 513 575 620 vertrek uit Arnhem 458 528 499 536 548 579 vertrek totaal 1.008 1.040 993 1.049 1.123 1.199 saldo vestiging - vertrek -58-29 46-59 -75-66 administratieve correcties -7-2 -3-5 7 2 toe- / afname bevolking -15 18 102 0-19 -20 verhuizingen binnen wijk 149 121 158 124 123 121 mutatiegraad 19,4 19,7 20,0 19,3 20,4 21,8 Woningvoorraad 2005 2010 2011 2012 2013 2014 2015 aantal woningen 2.580 2.644 2.641 2.646 2.653 2.654 2.695 Eigendom % koopwoningen 25,2% 26,5% 26,5% 27,2% 26,8% 26,2% 25,8% % corporatiebezit 62,8% 60,2% 60,4% 59,0% 60,9% 59,1% 61,7% % overige verhuurders 10,9% 12,6% 12,5% 13,4% 11,9% 14,4% 12,2% % onbekend 1,2% 0,6% 0,5% 0,5% 0,3% 0,3% 0,3% Woningtype % eengezins 46,8% 45,5% 45,4% 45,2% 44,9% 44,9% 44,2% % meergezins 52,6% 53,6% 53,9% 53,8% 54,1% 54,1% 53,3% % overig / onbekend 0,6% 0,9% 0,7% 0,9% 1,0% 1,0% 2,5% 9

WOZ klasse Woningvoorraad (vervolg) 2005 2010 2011 2012 2013 2014 2015 % 0-150.000 72,2% 43,8% 51,6% 56,3% 61,8% 69,1% 59,1% % 150.001-250.000 26,1% 51,2% 45,0% 40,7% 34,4% 28,4% 37,7% % > 250.000 1,2% 3,8% 3,1% 1,9% 1,2% 1,3% 2,1% % onbekend 0,5% 1,2% 0,3% 1,0% 2,6% 1,1% 1,1% Energieverbruik gemiddeld verbruik elektra particulier (kwh) 2.903 2.893 2.826 2.638 2.616 gemiddeld verbruik gas particulier (m 3 ) 1.393 1.361 1.345 1.306 1.253 Leefbaarheid en Veiligheid Sociale woonomgeving 2005 2007 2009 2011 2013 rapportcijfer leefbaarheid in eigen buurt 6,2 6,3 6,3 6,5 6,3 rapportcijfer veiligheid in eigen buurt 6,0 6,3 5,6 5,6 5,7 rapportcijfer woonomgeving 6,0 6,2 6,5 6,4 6,5 rapportcijfer voorzieningen in uw buurt 5,7 6,4 6,3 6,2 6,3 % (zeer) gehecht aan eigen buurt 45% 45% 48% 40% 45% % (zeer) prettige woonbuurt 71% 67% 72% 67% 69% % medeverantwoord. voor leefbaarheid 75% 70% 62% 66% 67% % actief voor buurtverbetering 29% 28% 18% 17% 23% kental sociale cohesie 5,4 4,5 5,0 5,0 4,8 kental verloedering 4,9 5,7 4,9 5,0 4,8 kental sociale overlast 2,9 3,4 3,8 3,2 3,6 % voelt zich wel eens onveilig in buurt 35% 47% 34% 37% 41% Buurtperspectief % dat vooruitgang ziet van de buurt 21% 28% 20% 30% 18% % dat achteruitgang ziet van de buurt 26% 18% 25% 17% 19% % dat vooruitgang verwacht van de buurt 27% 40% 33% 32% 23% % achteruitgang verwacht van de buurt 28% 27% 26% 17% 21% Bedrijven en banen Werk en inkomen 2005 2010 2011 2012 2013 2014 2015 aantal bedrijfsvestigingen aantal banen 650 12.260 850 15.090 860 14.800 900 14.600 890 14.370 920 14.670 Werkzoekenden en uitkeringen % geregistreerde werkzoekenden % wwb uitkeringen 16,1% 10,4% 12,8% 8,4% 11,5% 10,1% 10,6% 10,2% 11,8% 10,1% 11,7% 11,2% 11,9% Inkomenondersteuning % instroom schuldhulpaanvragen 1,3% 2,1% % Arnhem Card-houders 18,8% 18,1% % GelrePas-houders 21,4% 22,0% 21,4% Inkomen 2007 2008 2009 2010 2011 2012 gem. besteedbaar huishoudinkomen (x 1.000) 22,4 22,7 22,8 24,3 24,2 24,2 gem. gestandaardiseerd huishoudink. (x 1.000) 17,1 17,2 17,5 18,4 18,3 18,4 % huishoudens met laag inkomen 21% 22% 22% 18% 20% 24% Onderwijs Overige indicatoren 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 % voortijdig schoolverlaters 6,7% 6,2% 4,4% Sport % inwoners dat aangeeft te sporten 67% 62% 59% Vrijwilligerswerk % actief als vrijwilliger 29% 31% 31% Zorg % gebruik WMO voorz. - huishoudelijke hulp 1,7% % gebruik WMO voorz. - collectief vervoer 3,8% % geeft hulp aan buren 38% % kan bij buren terecht voor hulp 29% % matig/slecht zelfredzaam buitenshuis 14% % matig/slecht zelfredzaam binnenshuis 7% 10

Presikhaaf-West: Herstructurering, groei bevolking en diversiteit Presikhaaf-West is de laatste grote stedelijke uitbreiding in oostwaartse richting van na WO II. Het bedrijventerrein IJsseloord I maakt onderdeel uit van de wijk. De bevolking in Presikhaaf-West neemt, na de herstructurering van de woningvoorraad, weer toe. De wijk kent het hoogste aandeel niet-westerse allochtonen van alle Arnhemse wijken, en een grote Turkse gemeenschap. Door herstructurering zijn er nog veel verhuisbewegingen. De woningvoorraad is overwegend in bezit van corporaties en kent veel flats/appartementen. Het onveiligheidsgevoel is afgenomen. De sociaal-economische positie van de huishoudens in Presikhaaf is ongunstig. De werkloosheid en bijstandsdichtheid in de wijk zijn relatief hoog. Het aantal huishoudens met een laag inkomen is, in vergelijking met andere wijken, hoog: een op de vier huishoudens heeft een inkomen onder de lage inkomensgrens. Het aantal bedrijfsvestigingen en arbeidsplaatsen blijft ongeveer gelijk. Bevolkingssamenstelling 2005 2010 2011 2012 2013 2014 2015 aantal inwoners 8.587 8.290 8.176 8.012 7.814 7.853 8.117 aantal huishoudens 4.536 4.599 4.455 4.356 4.202 4.181 4.280 gemiddelde huishoudensgrootte 1,86 1,77 1,80 1,81 1,83 1,84 1,86 Leeftijd % 0 t/m 19 jaar 23,2% 22,7% 22,5% 22,6% 22,6% 22,5% 22,9% % 20 t/m 64 jaar 63,9% 64,5% 64,5% 63,9% 62,9% 62,5% 62,2% % 65 jaar en ouder 12,9% 12,8% 13,1% 13,5% 14,5% 15,0% 14,9% Etniciteit % Nederlanders 51,0% 45,2% 44,3% 44,1% 43,8% 43,5% 43,6% % niet-westerse allochtonen 38,5% 44,2% 45,2% 45,3% 45,8% 46,1% 46,2% % westerse allochtonen 10,5% 10,7% 10,5% 10,6% 10,3% 10,4% 10,2% Huishoudens % paar met kinderen 16,1% 14,5% 15,1% 15,1% 15,8% 16,1% 16,5% % eenoudergezin 9,3% 9,2% 9,1% 9,3% 9,8% 10,3% 10,7% % paar zonder kinderen 24,1% 20,4% 21,1% 20,4% 20,1% 20,6% 20,8% % alleenstaande 50,5% 55,9% 54,7% 55,2% 54,3% 53,0% 51,9% Natuurlijke aanwas Bevolkingsontwikkeling 2005 2010 2011 2012 2013 2014 geboorte 119 94 82 102 109 124 sterfte 82 66 74 63 75 77 saldo geboorte - sterfte 37 28 8 39 34 47 Verhuisbewegingen vestiging vanuit Arnhem 741 643 491 653 531 668 vestiging van buiten Arnhem 816 805 728 681 665 710 vestiging totaal 1.557 1.448 1.219 1.334 1.196 1.378 vertrek binnen Arnhem 732 664 624 689 466 546 vertrek uit Arnhem 779 919 769 883 725 613 vertrek totaal 1.511 1.583 1.393 1.572 1.191 1.159 saldo vestiging - vertrek 46-135 -174-238 5 219 administratieve correcties -4-7 2 1 0-2 toe- / afname bevolking 79-114 -164-198 39 264 verhuizingen binnen wijk 418 404 337 387 226 336 mutatiegraad 22,6 23,3 20,3 23,3 18,1 20,1 Woningvoorraad 2005 2010 2011 2012 2013 2014 2015 aantal woningen 3.840 3.632 3.675 3.756 3.879 3.727 3.884 Eigendom % koopwoningen 16,5% 18,3% 19,9% 20,6% 22,1% 20,9% 19,8% % corporatiebezit 75,2% 61,3% 69,5% 66,3% 59,5% 70,5% 72,8% % overige verhuurders 7,9% 17,7% 10,3% 8,8% 14,9% 8,5% 7,3% % onbekend 0,5% 2,7% 0,2% 4,4% 3,5% 0,2% 0,0% Woningtype % eengezins 32,0% 32,9% 31,6% 30,8% 30,0% 31,2% 31,0% % meergezins 67,6% 66,6% 67,9% 64,5% 62,5% 63,9% 64,3% % overig / onbekend 0,4% 0,5% 0,5% 4,7% 7,5% 4,9% 4,7% 11

Presikhaaf-Oost: Stabiele wijk, vergrijzing ingezet Presikhaaf-Oost is in de jaren 60 van de vorige eeuw gebouwd en herkenbaar door de typische karakteristieken van een ruim opgezette wijk met gestapelde bouw. Het winkelcentrum Presikhaaf maakt onderdeel uit van de wijk, net als diverse scholen en scholenconcentraties, Park Presikhaaf en bedrijventerrein IJsseloord II. Het inwoneraantal in Presikhaaf-Oost stabiliseert na een aantal jaren van groei. In Presikhaaf-Oost wonen veel 65-plussers: een op de drie is ouder dan 65 jaar. Er wonen relatief veel alleenstaanden. De etnische samenstelling komt overeen met het gemiddelde Arnhemse beeld. Het corporatiebezit in de wijk blijft stabiel en is minder dan gemiddeld voor Arnhem. Er zijn relatief veel flats/appartementen. Bewoners in Presikhaaf-Oost zijn gemiddeld tevreden over hun buurt. De werkgelegenheid in de wijk neemt af. Hoewel werkloosheid en bijstandsdichtheid iets zijn toegenomen blijven ze nog onder het Arnhemse gemiddelde. Bevolkingssamenstelling 2005 2010 2011 2012 2013 2014 2015 aantal inwoners 6.389 6.454 6.452 6.493 6.524 6.592 6.592 aantal huishoudens 3.550 3.697 3.675 3.719 3.749 3.794 3.791 gemiddelde huishoudensgrootte 1,79 1,75 1,76 1,75 1,74 1,74 1,74 Leeftijd % 0 t/m 19 jaar 14,8% 16,0% 16,1% 16,4% 16,7% 16,7% 16,9% % 20 t/m 64 jaar 60,5% 60,4% 60,6% 60,3% 60,6% 61,2% 61,0% % 65 jaar en ouder 24,7% 23,6% 23,2% 23,3% 22,7% 22,2% 22,1% Etniciteit % Nederlanders 74,4% 70,6% 70,4% 69,9% 69,5% 69,6% 69,6% % niet-westerse allochtonen 14,9% 17,6% 18,2% 18,7% 19,0% 19,1% 19,1% % westerse allochtonen 10,7% 11,8% 11,3% 11,4% 11,4% 11,3% 11,3% Huishoudens % paar met kinderen 15,2% 14,8% 15,0% 15,2% 15,2% 15,3% 15,5% % eenoudergezin 4,5% 4,7% 5,0% 4,9% 5,1% 5,3% 5,2% % paar zonder kinderen 33,0% 29,1% 29,1% 28,0% 26,9% 26,2% 25,8% % alleenstaande 47,4% 51,5% 50,8% 51,9% 52,8% 53,2% 53,4% Natuurlijke aanwas Bevolkingsontwikkeling 2005 2010 2011 2012 2013 2014 geboorte 60 65 66 63 74 77 sterfte 48 56 54 64 60 53 saldo geboorte - sterfte 12 9 12-1 14 24 Verhuisbewegingen vestiging vanuit Arnhem 294 324 349 366 361 351 vestiging van buiten Arnhem 381 377 437 460 496 514 vestiging totaal 675 701 786 826 857 865 vertrek binnen Arnhem 374 283 375 339 356 408 vertrek uit Arnhem 355 431 383 456 445 495 vertrek totaal 729 714 758 795 801 903 saldo vestiging - vertrek -54-13 28 31 56-38 administratieve correcties 0 2 1 1-2 14 toe- / afname bevolking -42-2 41 31 68 0 verhuizingen binnen wijk 86 56 94 98 87 104 mutatiegraad 12,4 11,8 13,4 14,0 14,0 15,0 Woningvoorraad 2005 2010 2011 2012 2013 2014 2015 aantal woningen 3.339 3.398 3.398 3.456 3.491 3.493 3.493 Eigendom % koopwoningen 47,7% 49,2% 48,9% 48,6% 48,8% 48,2% 48,7% % corporatiebezit 30,8% 30,1% 30,3% 30,1% 32,2% 31,0% 30,8% % overige verhuurders 20,7% 19,8% 20,0% 20,3% 19,0% 20,8% 20,4% % onbekend 0,8% 0,9% 0,9% 1,0% 0,0% 0,0% 0,0% Woningtype % eengezins 45,9% 46,0% 46,0% 45,3% 45,8% 46,2% 46,2% % meergezins 53,9% 53,2% 53,2% 52,3% 51,8% 51,8% 51,8% % overig / onbekend 0,1% 0,8% 0,8% 2,4% 2,4% 1,9% 1,9% 13

WOZ klasse Woningvoorraad (vervolg) 2005 2010 2011 2012 2013 2014 2015 % 0-150.000 69,4% 51,3% 53,5% 54,9% 59,6% 72,5% 60,2% % 150.001-250.000 27,7% 42,3% 40,9% 39,1% 33,4% 22,7% 34,3% % > 250.000 2,7% 5,5% 4,8% 3,5% 3,3% 2,3% 3,7% % onbekend 0,1% 0,9% 0,8% 2,5% 3,7% 2,5% 1,8% Energieverbruik gemiddeld verbruik elektra particulier (kwh) 2.840 2.896 2.846 2.763 2.683 gemiddeld verbruik gas particulier (m 3 ) 996 1.013 960 936 912 Leefbaarheid en Veiligheid Sociale woonomgeving 2005 2007 2009 2011 2013 rapportcijfer leefbaarheid in eigen buurt 7,1 7,1 7,1 7,1 7,2 rapportcijfer veiligheid in eigen buurt 6,9 7,1 6,6 6,6 6,7 rapportcijfer woonomgeving 7,1 7,2 7,2 7,1 7,2 rapportcijfer voorzieningen in uw buurt 7,2 7,1 7,2 7,2 7,1 % (zeer) gehecht aan eigen buurt 64% 64% 68% 62% 62% % (zeer) prettige woonbuurt 86% 89% 89% 89% 88% % medeverantwoord. voor leefbaarheid 76% 68% 72% 66% 69% % actief voor buurtverbetering 25% 16% 12% 14% 16% kental sociale cohesie 5,8 5,6 5,8 5,6 5,4 kental verloedering 4,5 3,9 4,3 4,4 3,8 kental sociale overlast 1,4 1,1 1,7 2,0 1,8 % voelt zich wel eens onveilig in buurt 25% 20% 20% 25% 26% Buurtperspectief % dat vooruitgang ziet van de buurt 5% 6% 13% 18% 17% % dat achteruitgang ziet van de buurt 28% 19% 23% 19% 25% % dat vooruitgang verwacht van de buurt 12% 23% 28% 19% 14% % achteruitgang verwacht van de buurt 42% 26% 27% 25% 25% Bedrijven en banen Werk en inkomen 2005 2010 2011 2012 2013 2014 2015 aantal bedrijfsvestigingen aantal banen 460 9.110 500 8.310 510 8.260 530 8.540 520 7.980 530 7.630 Werkzoekenden en uitkeringen % geregistreerde werkzoekenden % wwb uitkeringen 9,3% 4,2% 7,4% 3,7% 6,6% 4,5% 6,1% 4,5% 7,7% 5,2% 7,9% 5,5% 5,7% Inkomenondersteuning % instroom schuldhulpaanvragen 0,7% 1,5% % Arnhem Card-houders 10,5% 10,0% % GelrePas-houders 9,7% 9,5% 9,9% Inkomen 2007 2008 2009 2010 2011 2012 gem. besteedbaar huishoudinkomen (x 1.000) 26,2 26,3 26,8 26,7 26,6 26,5 gem. gestandaardiseerd huishoudink. (x 1.000) 20,3 20,3 20,8 20,7 20,6 20,6 % huishoudens met laag inkomen 7% 8% 7% 8% 9% 12% Onderwijs Overige indicatoren 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 % voortijdig schoolverlaters 6,9% 4,4% 5,2% Sport % inwoners dat aangeeft te sporten 55% 52% 58% Vrijwilligerswerk % actief als vrijwilliger 36% 35% 35% Zorg % gebruik WMO voorz. - huishoudelijke hulp 3,8% % gebruik WMO voorz. - collectief vervoer 7,2% % geeft hulp aan buren 47% % kan bij buren terecht voor hulp 41% % matig/slecht zelfredzaam buitenshuis 12% % matig/slecht zelfredzaam binnenshuis 9% 14

Sint Marten/Sonsbeek-Zuid: Twee karakters Sint Marten/Sonsbeek-Zuid is qua oppervlakte de kleinste wijk van de stad en het dichtst bebouwd. Deze dichte bebouwing is ontstaan eind 19e en begin 20e eeuw. De wijk bestaat uit twee buurten, namelijk Sint Marten en Graaf Ottoplein e.o. (ook wel Sonsbeek- Zuid genoemd), met elk een eigen karakter. De wijk kent een jonge bevolking: relatief veel 18- t/m 34-jarigen, starters en alleenstaanden. In de wijk als geheel wonen relatief weinig niet-westerse allochtonen, maar in de buurt Sint Marten wonen verschillende etniciteiten. De mutatiegraad in de wijk is hoog, dat wil zeggen dat er veel verhuisbewegingen zijn. De woningvoorraad in de wijk kenmerkt zich door veel boven- en benedenwoningen. Vooral in Sint Marten is sprake van corporatiebezit. Sonsbeek-Zuid kent veel koop en particuliere huur. Bewoners zijn tevreden over de woonomgeving, leefbaarheid en voorzieningen in hun buurt. Het onveiligheidsgevoel is toegenomen. Er zijn veel ZZP-ers in de wijk gevestigd. Het aantal bedrijfsvestigingen en het aantal arbeidsplaatsen nemen toe. In de buurt Sint Marten zijn werkloosheid en bijstandsdichtheid hoger dan in de gehele wijk en hoger dan voor Arnhem als geheel. Bevolkingssamenstelling 2005 2010 2011 2012 2013 2014 2015 aantal inwoners 4.355 4.443 4.542 4.494 4.572 4.558 4.639 aantal huishoudens 2.781 2.834 2.879 2.836 2.885 2.864 2.903 gemiddelde huishoudensgrootte 1,56 1,57 1,58 1,58 1,58 1,59 1,60 Leeftijd % 0 t/m 19 jaar 13,8% 15,8% 16,3% 16,3% 17,1% 17,4% 17,8% % 20 t/m 64 jaar 83,0% 80,6% 80,4% 80,2% 79,4% 79,0% 78,5% % 65 jaar en ouder 3,1% 3,5% 3,3% 3,5% 3,6% 3,6% 3,8% Etniciteit % Nederlanders 76,3% 76,2% 76,7% 76,9% 76,6% 76,8% 76,8% % niet-westerse allochtonen 12,0% 11,8% 11,4% 11,2% 11,4% 11,3% 11,1% % westerse allochtonen 11,7% 12,0% 12,0% 11,9% 12,0% 11,9% 12,1% Huishoudens % paar met kinderen 11,3% 11,8% 12,4% 12,6% 13,1% 13,5% 13,5% % eenoudergezin 3,0% 3,3% 3,4% 3,3% 3,6% 3,7% 4,1% % paar zonder kinderen 23,4% 21,3% 20,5% 20,5% 19,2% 18,6% 18,9% % alleenstaande 62,4% 63,6% 63,7% 63,5% 64,1% 64,2% 63,6% Natuurlijke aanwas Bevolkingsontwikkeling 2005 2010 2011 2012 2013 2014 geboorte 91 95 77 97 77 87 sterfte 8 15 8 23 10 10 saldo geboorte - sterfte 83 80 69 74 67 77 Verhuisbewegingen vestiging vanuit Arnhem 402 357 319 339 363 403 vestiging van buiten Arnhem 497 557 493 561 531 621 vestiging totaal 899 914 812 900 894 1.024 vertrek binnen Arnhem 494 420 422 442 456 450 vertrek uit Arnhem 454 474 509 456 520 564 vertrek totaal 948 894 931 898 976 1.014 saldo vestiging - vertrek -49 20-119 2-82 10 administratieve correcties -3-1 2 2 1-6 toe- / afname bevolking 31 99-48 78-14 81 verhuizingen binnen wijk 78 111 86 82 85 121 mutatiegraad 22,9 22,6 21,2 21,6 22,3 24,8 Woningvoorraad 2005 2010 2011 2012 2013 2014 2015 aantal woningen 2.207 2.260 2.267 2.312 2.291 2.302 2.301 Eigendom % koopwoningen 49,5% 47,1% 46,7% 48,3% 49,3% 49,0% 49,9% % corporatiebezit 22,3% 23,7% 24,0% 23,7% 21,0% 20,4% 19,4% % overige verhuurders 23,8% 26,9% 27,7% 26,3% 27,7% 28,7% 29,4% % onbekend 4,4% 2,3% 1,7% 1,7% 2,0% 2,0% 1,3% Woningtype % eengezins 8,3% 8,2% 8,7% 8,8% 9,2% 9,9% 10,2% % meergezins 89,4% 90,0% 90,0% 89,6% 89,5% 88,8% 88,4% % overig / onbekend 2,3% 1,9% 1,3% 1,6% 1,3% 1,3% 1,4% 15

WOZ klasse Woningvoorraad (vervolg) 2005 2010 2011 2012 2013 2014 2015 % 0-150.000 59,9% 14,8% 20,7% 22,2% 27,3% 32,2% 29,4% % 150.001-250.000 34,5% 70,0% 68,1% 66,4% 61,4% 59,6% 60,1% % > 250.000 2,4% 11,2% 8,9% 8,4% 5,6% 5,3% 7,0% % onbekend 3,1% 4,0% 2,3% 2,9% 5,7% 2,9% 3,5% Energieverbruik gemiddeld verbruik elektra particulier (kwh) 2.528 2.577 2.542 2.638 2.498 gemiddeld verbruik gas particulier (m 3 ) 1.444 1.421 1.375 1.446 1.375 Leefbaarheid en Veiligheid Sociale woonomgeving 2005 2007 2009 2011 2013 rapportcijfer leefbaarheid in eigen buurt 6,9 7,2 7,2 7,5 7,2 rapportcijfer veiligheid in eigen buurt 6,7 7,0 6,8 6,9 6,7 rapportcijfer woonomgeving 7,2 7,2 7,3 7,5 7,4 rapportcijfer voorzieningen in uw buurt 6,7 6,9 6,9 7,0 7,0 % (zeer) gehecht aan eigen buurt 65% 69% 77% 76% 60% % (zeer) prettige woonbuurt 89% 96% 91% 96% 91% % medeverantwoord. voor leefbaarheid 78% 90% 76% 72% 79% % actief voor buurtverbetering 22% 23% 19% 17% 20% kental sociale cohesie 6,2 6,1 5,9 6,1 5,9 kental verloedering 5,0 4,9 4,4 4,1 4,1 kental sociale overlast 2,7 2,1 2,2 2,4 2,4 % voelt zich wel eens onveilig in buurt 35% 23% 20% 22% 32% Buurtperspectief % dat vooruitgang ziet van de buurt 27% 16% 21% 16% 26% % dat achteruitgang ziet van de buurt 9% 11% 11% 8% 13% % dat vooruitgang verwacht van de buurt 42% 39% 37% 39% 36% % achteruitgang verwacht van de buurt 12% 8% 11% 7% 12% Bedrijven en banen Werk en inkomen 2005 2010 2011 2012 2013 2014 2015 aantal bedrijfsvestigingen aantal banen 280 640 430 810 470 820 500 830 550 900 580 930 Werkzoekenden en uitkeringen % geregistreerde werkzoekenden % wwb uitkeringen 9,4% 4,9% 5,7% 3,4% 5,4% 3,1% 5,0% 3,2% 6,3% 3,4% 7,0% 3,9% 3,6% Inkomenondersteuning % instroom schuldhulpaanvragen 0,5% 0,8% % Arnhem Card-houders 6,4% 5,7% % GelrePas-houders 6,9% 6,7% 6,7% Inkomen 2007 2008 2009 2010 2011 2012 gem. besteedbaar huishoudinkomen (x 1.000) 28,1 28,3 29,1 28,8 29,4 29,6 gem. gestandaardiseerd huishoudink. (x 1.000) 21,9 22,0 22,5 22,5 23,0 23,0 % huishoudens met laag inkomen 11% 13% 12% 12% 13% 15% Onderwijs Overige indicatoren 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 % voortijdig schoolverlaters 7,0% 5,2% 2,6% Sport % inwoners dat aangeeft te sporten 80% 77% 76% Vrijwilligerswerk % actief als vrijwilliger 28% 32% 30% Zorg % gebruik WMO voorz. - huishoudelijke hulp 0,6% % gebruik WMO voorz. - collectief vervoer 1,1% % geeft hulp aan buren 39% % kan bij buren terecht voor hulp 42% % matig/slecht zelfredzaam buitenshuis 8% % matig/slecht zelfredzaam binnenshuis 3% 16

Klarendal: Dynamische wijk Klarendal is één van de meest centraal gelegen en oudste wijken van de stad. De wijk is een van oorsprong dichtbebouwde 19e -eeuwse volkswijk met weinig groen. In de periode 1970-1990 is er gesaneerd en nieuwbouw gerealiseerd. De wijk bestaat uit de buurten Klarendal-Zuid, Klarendal-Noord, Onder de Linden en St. Janskerkstraat e.o. Vanouds kenmerkt de wijk zich door een gemengd leefmilieu met relatief veel bedrijvigheid. Er wonen relatief veel alleenstaanden in de wijk en 18- t/m 34-jarigen. Het aandeel niet-westerse allochtonen in de wijk is nog steeds relatief hoog, maar neemt langzaam af. De wijk kent een omvangrijke Turkse gemeenschap. De woningvoorraad is een mengeling van tussenwoningen, boven- en benedenwoningen en appartementen. Het aandeel corporatiebezit neemt geleidelijk aan af ten gunste van koop. Bewoners zijn tevreden over de ontwikkeling van hun buurt, de woonomgeving, leefbaarheid en voorzieningen. De start van het Modekwartier in 2000 draagt bij aan de opleving van de wijk, met nieuwe winkels en horecagelegenheden. Daarnaast neemt hierdoor de bedrijvigheid, het aantal bedrijfsvestigingen en het aantal arbeidsplaatsen toe. Er zijn veel ZZP-ers in de wijk. De sociaal-economische positie van de huishoudens in Klarendal is ongunstig. De werkloosheid en bijstandsdichtheid zijn hoger dan het Arnhems gemiddelde. Een op de vijf huishoudens heeft een inkomen onder de lage inkomensgrens. Het gemiddelde huishoudensinkomen is relatief laag. Bevolkingssamenstelling 2005 2010 2011 2012 2013 2014 2015 aantal inwoners 7.595 7.235 7.261 7.286 7.345 7.394 7.456 aantal huishoudens 4.284 4.321 4.368 4.358 4.422 4.482 4.482 gemiddelde huishoudensgrootte 1,77 1,67 1,66 1,67 1,66 1,65 1,66 Leeftijd % 0 t/m 19 jaar 22,2% 19,1% 18,6% 18,1% 18,0% 17,5% 17,8% % 20 t/m 64 jaar 71,5% 73,4% 73,7% 74,1% 74,0% 74,2% 73,7% % 65 jaar en ouder 6,3% 7,5% 7,7% 7,9% 8,0% 8,3% 8,5% Etniciteit % Nederlanders 62,6% 63,8% 63,9% 64,3% 65,2% 65,5% 66,0% % niet-westerse allochtonen 28,1% 25,6% 25,2% 24,8% 23,6% 23,4% 22,8% % westerse allochtonen 9,3% 10,6% 10,8% 10,9% 11,2% 11,1% 11,2% Huishoudens % paar met kinderen 15,9% 14,0% 13,6% 13,8% 13,0% 12,6% 13,3% % eenoudergezin 9,8% 8,5% 9,0% 8,7% 9,0% 8,9% 8,9% % paar zonder kinderen 18,9% 17,7% 17,5% 18,5% 19,0% 19,2% 18,7% % alleenstaande 55,4% 59,8% 60,0% 59,0% 59,0% 59,3% 59,1% Natuurlijke aanwas Bevolkingsontwikkeling 2005 2010 2011 2012 2013 2014 geboorte 103 93 90 84 100 97 sterfte 40 45 38 47 31 41 saldo geboorte - sterfte 63 48 52 37 69 56 Verhuisbewegingen vestiging vanuit Arnhem 583 497 479 546 511 559 vestiging van buiten Arnhem 556 574 508 579 576 568 vestiging totaal 1.139 1.071 987 1.125 1.087 1.127 vertrek binnen Arnhem 674 557 515 514 583 618 vertrek uit Arnhem 565 533 495 593 523 500 vertrek totaal 1.239 1.090 1.010 1.107 1.106 1.118 saldo vestiging - vertrek -100-19 -23 18-19 9 administratieve correcties -3-3 -4 4-1 -3 toe- / afname bevolking -40 26 25 59 49 62 verhuizingen binnen wijk 238 163 161 150 128 136 mutatiegraad 18,8 17,2 15,9 17,3 16,6 16,9 Woningvoorraad 2005 2010 2011 2012 2013 2014 2015 aantal woningen 3.648 3.733 3.747 3.818 3.944 3.953 3.951 Eigendom % koopwoningen 19,5% 25,6% 26,3% 25,8% 28,8% 29,3% 29,8% % corporatiebezit 69,8% 62,8% 62,0% 59,5% 58,8% 58,3% 57,4% % overige verhuurders 9,0% 10,1% 10,4% 13,5% 11,1% 11,7% 12,5% % onbekend 1,7% 1,6% 1,2% 1,3% 1,3% 0,7% 0,3% Woningtype % eengezins 39,4% 38,3% 38,2% 37,7% 36,4% 37,2% 37,2% % meergezins 59,0% 60,1% 60,4% 60,3% 61,7% 61,3% 61,2% % overig / onbekend 1,6% 1,6% 1,3% 2,0% 1,9% 1,6% 1,6% 17

Velperweg e.o.: Zes buurten op zichzelf Velperweg e.o. bestaat uit zes verschillende buurten. De wijk kenmerkt zich vooral door oude villabebouwing, veel bedrijvigheid rondom de Velperweg, de weg die de wijk doorsnijdt, en landgoederen als Angerenstein en Bronbeek. De wijk kent een oververtegenwoordiging van 65-plussers, met name in de buurten Plattenburg en Angerenstein. Dit komt o.a. door de verschillende verzorgings- en verpleegtehuizen die gevestigd zijn in de wijk. De leeftijdscategorie 18 t/m 34 jaar is ondervertegenwoordigd. Toch neemt het inwoneraantal enigszins toe. Het is een overwegend 'witte' wijk. De woningvoorraad in de wijk bestaat voor bijna 2/3 deel uit koopwoningen. In de buurten Velperweg-Noord en Plattenburg bestaat een kwart van de woningen uit corporatiebezit. Hier zien we ook vooral flats en appartementen. Bewoners zijn overwegend (zeer) tevreden over hun leefomgeving, leefbaarheid en voorzieningen in de buurt. Het aantal bedrijfsvestigingen neemt toe terwijl het aantal arbeidsplaatsen afneemt. Velperweg e.o. behoort tot een van de betere wijken van Arnhem qua inkomenspositie. De werkloosheid en bijstandsdichtheid in de wijk zijn duidelijk lager dan elders in Arnhem. Van de zes buurten is de werkloosheid en bijstandsdichtheid in Plattenburg het hoogst. Bevolkingssamenstelling 2005 2010 2011 2012 2013 2014 2015 aantal inwoners 7.871 8.168 8.308 8.396 8.454 8.514 8.623 aantal huishoudens 3.574 3.756 3.831 3.838 3.890 3.933 4.013 gemiddelde huishoudensgrootte 2,03 2,03 2,03 2,03 2,01 2,00 2,00 Leeftijd % 0 t/m 19 jaar 21,0% 22,1% 22,4% 22,0% 21,9% 22,0% 22,2% % 20 t/m 64 jaar 57,6% 58,6% 58,7% 58,0% 57,7% 57,4% 57,7% % 65 jaar en ouder 21,5% 19,3% 19,0% 20,0% 20,4% 20,6% 20,1% Etniciteit % Nederlanders 85,7% 85,2% 84,8% 84,6% 84,2% 83,9% 83,9% % niet-westerse allochtonen 4,0% 4,7% 5,0% 5,2% 5,6% 5,9% 6,2% % westerse allochtonen 10,4% 10,1% 10,2% 10,2% 10,2% 10,1% 10,0% Huishoudens % paar met kinderen 25,4% 25,1% 25,1% 25,2% 25,1% 25,2% 24,7% % eenoudergezin 3,4% 4,1% 4,2% 3,9% 3,8% 4,1% 4,4% % paar zonder kinderen 27,1% 26,0% 25,8% 25,5% 24,9% 24,4% 25,0% % alleenstaande 44,1% 44,8% 44,9% 45,4% 46,2% 46,2% 45,9% Natuurlijke aanwas Bevolkingsontwikkeling 2005 2010 2011 2012 2013 2014 geboorte 102 97 83 81 95 116 sterfte 200 185 180 198 190 215 saldo geboorte - sterfte -98-88 -97-117 -95-99 Verhuisbewegingen vestiging vanuit Arnhem 402 438 376 442 431 455 vestiging van buiten Arnhem 466 529 529 500 513 577 vestiging totaal 868 967 905 942 944 1.032 vertrek binnen Arnhem 313 304 270 307 292 356 vertrek uit Arnhem 422 435 444 462 495 467 vertrek totaal 735 739 714 769 787 823 saldo vestiging - vertrek 133 228 191 173 157 209 administratieve correcties -5 0-6 2-2 -1 toe- / afname bevolking 30 140 88 58 60 109 verhuizingen binnen wijk 115 98 114 83 124 108 mutatiegraad 11,6 11,5 11,1 11,1 11,7 12,1 Woningvoorraad 2005 2010 2011 2012 2013 2014 2015 aantal woningen 3.375 3.523 3.588 3.846 3.855 3.919 3.975 Eigendom % koopwoningen 65,0% 66,4% 66,8% 64,3% 64,8% 63,4% 63,3% % corporatiebezit 15,5% 14,0% 13,7% 13,0% 14,6% 13,0% 13,7% % overige verhuurders 18,1% 18,3% 18,1% 16,6% 15,5% 17,0% 16,4% % onbekend 1,4% 1,3% 1,4% 6,1% 5,1% 6,6% 6,6% Woningtype % eengezins 59,0% 57,0% 56,4% 52,9% 53,2% 52,4% 52,2% % meergezins 40,1% 42,4% 42,9% 40,7% 40,8% 40,2% 40,5% % overig / onbekend 1,0% 0,6% 0,7% 6,4% 6,0% 7,4% 7,3% 19

Alteveer en Cranevelt: Vergrijzing en tevredenheid over de leefomgeving De wijk Alteveer en Cranevelt is gebouwd in de periode 1930-1940 en 1960-1970. Dominant aanwezig is het ziekenhuis Rijnstate. De wijk bestaat uit drie verschillende buurten Sonsbeek-Noord, Hazegrietje en Alteveer-Cranevelt. Hazegrietje telt 169 inwoners, Sonsbeek-Noord 1.097 en de buurt Alteveer-Cranevelt 3.172. Alteveer en Cranevelt kent een duidelijke ondervertegenwoordiging van inwoners in de leeftijd 18 t/m 34 jaar. Er is een oververtegenwoordiging van 65-plussers. Dit komt door de aanwezigheid van verzorgings- en verpleegtehuizen. Ook zijn er veel jonge senioren waardoor de wijk aan het vergrijzen is, vooral de buurt Alteveer-Cranevelt. Gezinnen zonder kinderen zijn oververtegenwoordigd in de wijk. De meeste bewoners zijn van Nederlandse afkomst. In Alteveer-Cranevelt zien we weinig verhuisbewegingen, bewoners zijn honkvast. Het corporatiebezit in de wijk is beperkt: in de buurt Alteveer-Cranevelt is het eigen woningbezit het grootst. Daarnaast is er veel particuliere verhuur. Bewoners zijn tevreden over hun woonomgeving, de leefbaarheid en voorzieningen in hun buurt. Bewoners voelen zich veilig in hun eigen buurt. De sociaal-economische positie van Alteveer en Cranevelt is gunstig. Het gemiddeld huishoudinkomen ligt boven het Arnhems gemiddelde. De werkloosheid en bijstandsdichtheid in de wijk is duidelijk lager dan het Arnhems gemiddelde, maar neemt wel toe. Het aantal bedrijven en het aantal arbeidsplaatsen in de wijk nemen toe. Bevolkingssamenstelling 2005 2010 2011 2012 2013 2014 2015 aantal inwoners 4.246 4.227 4.216 4.270 4.328 4.393 4.438 aantal huishoudens 2.098 2.085 2.091 2.107 2.117 2.141 2.163 gemiddelde huishoudensgrootte 2,00 2,03 2,02 2,02 2,04 2,05 2,05 Leeftijd % 0 t/m 19 jaar 18,0% 19,8% 20,3% 20,3% 21,0% 20,9% 21,1% % 20 t/m 64 jaar 53,3% 53,1% 52,9% 52,6% 52,4% 52,8% 52,1% % 65 jaar en ouder 28,7% 27,2% 26,8% 27,1% 26,5% 26,3% 26,9% Etniciteit % Nederlanders 86,6% 86,3% 86,2% 85,8% 85,7% 86,0% 86,2% % niet-westerse allochtonen 2,7% 3,1% 3,1% 3,2% 3,4% 3,4% 3,2% % westerse allochtonen 10,7% 10,6% 10,6% 11,0% 10,8% 10,6% 10,6% Huishoudens % paar met kinderen 20,6% 21,0% 21,4% 22,2% 22,9% 23,2% 23,3% % eenoudergezin 4,0% 4,7% 4,6% 4,8% 4,9% 4,9% 4,8% % paar zonder kinderen 36,7% 36,4% 34,8% 34,1% 33,3% 33,8% 33,7% % alleenstaande 38,6% 37,9% 39,2% 38,9% 39,0% 38,1% 38,1% Natuurlijke aanwas Bevolkingsontwikkeling 2005 2010 2011 2012 2013 2014 geboorte 35 39 33 42 38 46 sterfte 51 50 32 40 41 41 saldo geboorte - sterfte -16-11 1 2-3 5 Verhuisbewegingen vestiging vanuit Arnhem 170 153 151 209 155 190 vestiging van buiten Arnhem 159 133 176 141 188 178 vestiging totaal 329 286 327 350 343 368 vertrek binnen Arnhem 199 135 101 123 131 146 vertrek uit Arnhem 171 151 176 171 146 180 vertrek totaal 370 286 277 294 277 326 saldo vestiging - vertrek -41 0 50 56 66 42 administratieve correcties 1 0 3 0 2-2 toe- / afname bevolking -56-11 54 58 65 45 verhuizingen binnen wijk 44 40 63 30 47 47 mutatiegraad 9,3 7,7 8,6 8,2 8,2 8,9 Woningvoorraad 2005 2010 2011 2012 2013 2014 2015 aantal woningen 2.088 2.099 2.099 2.143 2.143 2.190 2.189 Eigendom % koopwoningen 46,1% 47,5% 47,3% 45,8% 50,2% 51,6% 52,3% % corporatiebezit 22,7% 22,4% 22,4% 17,6% 20,5% 13,7% 14,1% % overige verhuurders 30,6% 29,8% 29,9% 33,8% 28,7% 34,2% 33,2% % onbekend 0,6% 0,3% 0,3% 2,8% 0,6% 0,5% 0,4% Woningtype % eengezins 68,2% 67,7% 67,7% 66,9% 67,3% 65,9% 66,0% % meergezins 31,4% 32,0% 31,8% 31,4% 32,1% 33,5% 33,5% % overig / onbekend 0,4% 0,4% 0,6% 1,7% 0,6% 0,5% 0,5% 21