XX BIKE & TREKKING Scandium of staal? Met zowel de MC als de Vittorio reden onze testrijders met veel plezier door het mooie Bretonse landschap.
D U O T E S T Scandium tegen staal MC EXTREME versus VITTORIO GLOBETROTTER De MC Extreme en de Vittorio Globetrotter zijn op de markt gebracht met maar één doel: lange fietsvakanties maken. Dat beide Nederlandse fietsenmerken daar andere oplossingen voor hebben gevonden is terug te zien in de Extreme en de Globetrotter. De één is van ultramodern scandium, de ander van ouderwets staal. De één heeft snelle 28 wielen, de andere oersolide 26 mountainbikewielen. Gemeenschappelijk kenmerk: de versnellingsbak is van Rohloff. Nu maar hopen dat het Franse Bretagne voor de twee Nederlandse fietsen extreem genoeg is om een echte globetrottertest te ondergaan... Pedalen gemonteerd, sturen recht gezet, tassen op maat gemaakt. Zonder enige voorkennis springen we op een fiets en gaan de eerste heuvel te lijf. Schakelen, trappen, aanzetten naar de top en daarna met volle snelheid afdalen. Vol in de remmen om een gemiste afslag in te slaan. Op naar de warme bakker voor een zak met croissants en pains au chocolat. Dit is tenslotte Frankrijk en een fietsentest hoeft niet altijd met het snot voor de ogen gestart te worden. Dat kan later ook nog wel. Met uitzicht op de kerk van Dinan bekijken we de twee fietsen. Wanneer we de MC Extreme vergelijken met een Arabische hengst, dan is de Vittorio Globetrotter een Przewalskipaard. Het heeft geen enkele zin om een Arabische hengst te vergelijken met een Przewalskipaard. En dat gaan we dan ook niet doen. Dit zijn fietsen die op hun eigen merites beoordeeld moeten worden. De Arabische hengst: MC Extreme De MC Extreme heeft een frame gemaakt van de legering scandium. Volgens de fabrikant uit het Gelderse Ulft is scandium lichter en sterker dan een normaal aluminium frame. We gaan ervan uit dat dit klopt, dus we laden de fietstassen vol met boeken, eten voor onderweg en de laptop waarop deze test geschreven is. MC vertelt ook nog dat de door hen ontwikkelde buizenset aan de uiteinden geavaliseerd is, zodat er een nóg stijver geheel ontstaat. Dit noemen zij extreem, waarmee gelijk de naam van de fiets is verklaard. De fiets weegt inclusief alle toeters en bellen zeventien kilo en dat is een prima gewicht voor zo n volledig uitgeruste fiets met Rohloff-naaf. Een aantal zaken valt op. De verbindingen tussen de framebuizen zijn mooi naadloos afgewerkt. Dat is vooral te zien bij de balhoofdbuis, die aan beide zijden taps toeloopt om de semi-geïntegreerde lagers te kunnen huisvesten. Zulke lagers zijn minder gevoelig voor slijtage en productiefouten dan volledig geïntegreerde lagers die veel op racefietsen, fitnessfietsen en mtb s toegepast worden. Immers: net als bij de traditionele systemen met losse, ingeperste lagerschalen kan ook bij een semi-geïntegreerd lager de lagerschaal indien nodig uitgenomen en vernieuwd worden. In feite dus het beste van twee werelden. De bevestiging van de verschillende kabels heeft een keurig plekje op het frame gekregen. Bij de onderbuis zijn de kabelgeleiders tevens punten waar een extra bidon bevestigd kan worden, zodat maximaal drie bidons een plek op de fiets kunnen vinden. Prettig wanneer je in de zomer in Spanje fietst! TEKST EN FOTO S: MARCO MEIJERINK BIKE & TREKKING XX
D U O T E S T Scandium tegen staal 1 2 3 1 2 Maatwerk: zowel MC als Vittorio tunen de 32-gaats Rohloff-naaf om m geschikt te maken voor een 48-gaats velg. MC doet dat door extra gaten naast de bestaande spaakgaten te boren, Vittorio voegt een kunstig gevormde 48-gaats flens toe aan de naaf. Let bij de MC ook even op de verschuifbare achterpatten die de ketting op spanning houden. 3 4 Verschillende zitposities: vlinderstuur (MC) of mtb-stuur met bar-ends (Vittorio), beide bieden volop variatie. Bij MC laat de hoogte van het stuur zich met een kantelbare stuurnok variëren, op de Vittorio kan de vaste pen omhoog of omlaag schuiven over een extra buis in de vorkbuis. 5 6 7 5 6 Strakke afwerking: scandium of staal, de framebuizen van beide fietsen bezitten prachtige gladde verbindingsnaden. MC realiseert dat met zorgvuldig slijp- en polijstwerk, Vittorio past een proces toe dat fillet brazing heet. 7 8 Passend rubber: snelle maar comfortabele 42 mm Continental Travel Contacts op de MC, onverwoestbare en veelzijdige Marathon XR s van Schwalbe in de brede 57 mm uitvoering op de Vittorio. Het zadel staat relatief recht boven de trapas. Dat staat garant voor efficiënt trappen en dat is niet alleen fijn voor hardrijders, maar ook als er heuvels of bergen beklommen moeten worden. Het variabele vlinderstuur biedt veel variatie in zithoudingen, van relatief diep tot rechtop en van compact tot relatief gestrekt. De stuurhoek is met 73 graden vrij steil. Dat maakt de MC erg wendbaar, wat ons betreft zelfs een tikkie nerveus. Het Przewalskipaard: Vittorio Globetrotter Vittorio heeft ervoor gekozen het frame het label Reliable around the World te geven. Dat houdt volgens de fietsenbouwer uit Heerhugowaard in Snel doorfietsen, want de vloed komt op de Bretonse stranden héél erg snel op! dat je met de fiets probleemloos overal ter wereld moet kunnen komen. Het bouwen van een zo sterk mogelijk frame was dus eerste prioriteit. De achtervork loopt door voorbij de zadelpen en is op de bovenstang gemonteerd. Dit geeft het frame nog meer stijfheid. Alle soldeerverbindingen zijn keurig naadloos afgewerkt. Alleen op de slanke voorvork zie je nog een karakteristieke lug terug zoals die vroeger veel werd gebruikt. Natuurlijk heeft het frame meer dan voldoende bevestigingspunten voor bidons. Een paar punten vallen op. De bevestiging van de dragers gebeurt niet door schroefdraad in het frame, maar door oogjes waardoor de dragers met een bout- en moerverbinding worden gemonteerd. Iedere wereldfietser die ooit de schroefdraad van zijn frame kapot heeft gedraaid ziet hier gelijk de meerwaarde van in. Ook op andere vlakken maakt Vittorio keuzes die in dienst staan van maximale duurzaamheid. Zo is het balhoofdlager niet - zoals tegenwoordig in is - in de balhoofdbuis verzonken, maar daarbuiten gemonteerd in traditionele cups, zodat je meer mogelijkheden hebt bij het vervangen van dit onderdeel. Bij het opmeten van het frame kunnen we de waardes bijna niet geloven. Hoewel de fiets voor niet-kenners eruit ziet als een mountainbike, komen de framematen allesbehalve overeen met deze fietscategorie. Het zadel is ver achter de trapas gemonteerd, waardoor er weinig spanning op rug en nek ontstaat. Zo kan je echt probleemloos lange dagen in het zadel maken. De voorvork maakt bijna dezelfde hoek als de zitbuis. Dat heeft weer als gevolg dat de fiets uitstekend rechtuit fietst en uiterst stabiel is. Alleen bij het echte bochtenwerk laat de Globetrotter je in de steek. Sturen gaat vrij zwaar, misschien wel een beetje te zwaar. Vittorio heeft gekozen voor een recht mountainbikestuur met fijne ergonomische handvatten. Het stuur is vijf centimeter in hoogte verstelbaar. Op de hoogste stand staat het stuur net iets hoger dan het zadel. Een setje vrij lange bar-ends met foamgrips biedt volop variatie in zithouding. De achtervork is lang en ook dat geeft een stabiel karakter aan de fiets. Bovendien stoot je zo niet met je hakken tegen de fietstassen. De Globetrotter is door deze framematen geen snelheidsmonster, maar daar staat tegenover dat je het wel lang uithoudt. Voor de volledigheid: eigenlijk is het testen van een Vittorio onbegonnen werk. Vittorio maakt namelijk elke fiets en elk frame helemaal op maat. Alles kan worden aangepast aan de wensen van de koper en het gebruiksdoel van de fiets. Het Globetrotterframe is gemaakt naar de ideeën van de Vittoriobouwers omtrent een fiets die de hele wereld rond zou moeten kunnen en we beoordelen de fiets dan ook daarop. XX BIKE & TREKKING
4 MC Extreme Vittorio Globetrotter 8 3.499,- 17 kg (compleet zoals getest) heren 49/54/59/63 cm scandium double butted 7005 aluminium Rohloff Speedhub (44/16) Magura HS33 Truvativ Firex 44-tands multigrip/verstelbaar Selle Italia Prolink Flow MC voor, Rohloff achter. Optie: Son-naafdynamo Exal ZX19 (28 ) Conti Travel Contact 42 mm Shimano PD-A530 SL Trekking/SL low rack B&M Ixon IQ/D-Top Light XS (batterijlampen) slot, pomp en twee bidons www.multicycle.nl Prijs Gewicht Maten Frame Voorvork Versnelling Remmen Trapas/crank Stuur/stuurpen Zadel Naven Velgen Banden Pedalen Bagagedragers Verlichting Overige Info 3.729,- 19,1 kg (zoals getest) op maat gemaakt Reynolds 501 chromo-staal Reynolds 501 chromo-staal Rohloff Speedhub (38/17) Magura HS33 Shimano Deore 38-tands X-act/Pro Selle Royal Respiro Shimano Deore voor, Rohloff achter. Exal SP19 (26 ) Schwalbe Marathon XR 57 mm Extasy Vittorio Bastia Zoom (achterlicht) Topeak Mighty-voetpomp en drie bidons www.vittorio.nl instelbaar 110 573 170 550 205 Wanneer we de MC Extreme vergelijken met een Arabische hengst, dan is de Vittorio Globetrotter een Przewalskipaard. 450 73º 540 490 73º 67º 67º 450 278 295 1080 1050 Onderhoudsvrije aandrijving MC monteert op de Rohloff-naaf (zie ook kader) 16 tandjes achter en een 42-tands blad voor. Hiermee kan je lekker doortrappen en snelheden boven de 40 km/h zijn zonder meer haalbaar. Alleen is het bereik bij de lagere snelheden wat beperkt. De combinatie met grote wielen helpt daarbij niet. Stapvoets met een zwaarbepakte fiets een steile berghelling op rijden gaat lastig. Voor wie daar problemen mee heeft: een groter achterblad en/of kleiner voorblad zijn natuurlijk zo gemonteerd. Vittorio zoekt het niet in de hoge snelheden. Met een 38-tandwiel voor, een 17-tands tandwiel achter en kleine 26 inch wielen is de Globetrotter in staat heel langzaam maar zeker een berg op te klimmen. Omdat een derailleur ontbreekt, zijn andere middelen nodig om de ketting op spanning te houden en om kettingslijtage (lees: de ketting wordt langer) op te kunnen vangen. Vittorio maakt gebruik van een excentrische (lees: verdraaibare) trapas. Bij de MC is de ketting op spanning te brengen met behulp van verschuifbare achterpatten. Beide oplossingen werken goed en houden de fietsen optisch strak. Sterke wielen Naast het frame en de versnellingen zijn de wielen erg belangrijk bij een vakantiefiets. Een goed vakantiefietsmerk herken je aan de aandacht die men schenkt aan de wielen. Dubbelwandige velgen, spaken die verdikt zijn bij de spaakkoppen en vooral een goede wielbouwer. We meten de spaakspanning en die is bij beide fietsen prima in orde. De klant had het over het feit dat de specs niet kloppen, maar ik zie nu ook dat die velg in de broodtekst genoemd wordt. Nieuwe tekst wordt: [MC heeft gekozen voor relatief lichte ZX 19 velgen van het Belgische merk Exal, Vittorio gebruikt de iets zwaardere, in theorie meer solide SP 19, ook van Exal. Beide velgen hebben zich uitstekend gehouden. Met een Rohloff-naaf kunnen overigens uitsluitend wielen met maximaal 32 spaken gemaakt worden. Beide merken hebben het aantal spaken omhoog gebracht naar 48. MC boort extra gaten tussen de bestaande spaakgaten. Vittorio heeft een in eigen beheer ontwikkelde flens gebouwd die om de Rohloff-naaf heen wordt gemonteerd. Zo ontstaat in beide gevallen een zeer sterk wiel. Het Vittoriowiel wordt door gebruik van de flens wel zwaarder en dat tikt aan bij de toch al niet al te lichte fiets. Het is het bekende verhaal: wat vind je belangijker, gewicht of sterkte? Grote of kleine wielen? Nog even over de wielgrootte van beide fietsen. MC kiest voor grote 28 inch wielen, op de Vittorio zijn kleinere 26 inch wielen gemonteerd. Is het één beter dan het ander? Eigenlijk niet zo n relevante vraag, want de verschillen tussen beide wielmaten zijn kleiner dan de vaak felle discussies tussen fietsfreaks doen vermoeden. Toch even de theoretische verschillen: grote wielen draaien lichter, rollen makkelijker over oneffenheden heen en hebben een betere rechtuitstabiliteit. Kleine mountainbikewielen zijn vanwege de kleinere diameter wendbaarder, sterker en tegelijkertijd lichter, maar rollen minder makkelijk over oneffenheden heen. Ook brengen de kleinere wielen het zwaartepunt van de fiets omlaag. En last but not least: 26 inch wielen en banden zijn in verre buitenlanden beter verkrijgbaar dan de 28 inch variant. Tot zover de theorie. Het belangrijkste argument voor Vittorio om voor 26 inch wielen te kiezen is de geschiktheid voor offroad-gebruik. Om de velgen liggen 57 mm brede Schwalbe Marathon XR-banden, maar nog dikker zou ook kunnen of dunner, als lichter rollen het doel is. Het argument van de wendbaarheid gaat bij de Vittorio juist niet op. Vanwege z n op stabiliteit gerichte bouw is de fiets ondanks z n kleine wielmaat juist minder wendbaar dan de MC. Maar vanwege de volumineuze banden rolt ie wel lekker over richels en keien heen. De MC rolt absoluut lichter dan de Vittorio. Dat ligt natuurlijk niet alleen aan de grote wielen, maar ook aan de smallere, 42 mm brede Continental Travel Contact-banden. Wie bredere banden wenst, moeten we teleurstellen: in de relatief smalle achtervork passen geen bredere banden. Voor wie geen serieuze off-road-ambities heeft is dat geen probleem; de 48-spaaks MC-wielen doen in sterkte of stijfheid niet of nauwelijks onder voor de Vittoriowielen en de 42 mm Conti-band is natuurlijk breed genoeg om op grind- en gravelpaden z n mannetje te staan. Unaniem in remkeuze Met een knalrood hoofd en enigszins binnensmonds vloekend, rollen we de ene heuvel na de andere op door een landschap dat volgens de kaart vlak zou moeten zijn. Het water is al lang op en dat geldt ook voor onze energie. Over mijn rug en tussen mijn benen loopt een modderspoor. Opgedaan op een van de bospaadjes. De Globetrotter heeft geen spatbord, zelfs geen mudguard en dat zorgt BIKE & TREKKING XX
ROHLOFF VERSNELLINGSNAAF Sinds een aantal jaren maakt de Duitse firma Rohloff uitstekende versnellingssystemen voor de fiets. Onderhoudsvriendelijk, erg betrouwbaar en tegen woordig ook nagenoeg zonder bijgeluiden. Niet gek dus dat de MC en de Vittorio met deze versnellingsbak zijn uitgerust. In plaats van een voor- en achterderailleur, zoals bij conventionele fietsen gebruikelijk is, zitten bij een Rohloff-naaf alle versnellingen in een dichte behuizing in de achternaaf. Modder, stof en water hebben geen invloed op het schakelen en dat spreekt veel fietsreizigers aan. De naaf biedt veertien versnellingen. Dat komt overeen met een derailleur systeem van 27 versnellingen. Bij Rohloff worden namelijk alle versnellingen optimaal gebruikt, wat bij een derailleursysteem door overlappingen en een schuine ketting loop niet het geval is. Door het kiezen van het juiste voor- en achtertandwiel kan je bij een Rohloff-naaf de voor jou juiste versnellingsrange bepalen. SCANDIUM OF STAAL? Nog niet zo lang geleden zwoer de diehard wereldfietser bij een stalen frame. Toch: tegenwoordig is een groot deel van de vakantiefietsen van aluminium. Of, zoals de MC Extreme, van het nog lichtere scandium. We vroegen de bouwers van de MC en de Vittorio om hun visie. Ton Berkhout, Vittorio Staal is veel taaier dan alu en daarom het beste voor een reisfiets. voor modder in mijn ogen en neusgaten en een verbaasd kijkend publiek op de terrasjes. De Extreme heeft dat wel en bezit bovendien verlichting die je met een adapter op kunt laden. Bij de dragerkeuze heeft duurzaamheid eerste prioriteit gehad. De MC Extreme heeft aluminium dragers van het merk SL. De in eigen fabriek gemaakte Vittorio-dragers van de Globetrotter zijn van stalen buizen. De Extreme is voorzien van erg fijne Shimano SPD pedalen die ook geschikt zijn voor gebruik met gewone schoenen, op de Globetrotter zijn groot uitgevoerde gewone pedalen met spikes gemonteerd. Hierop vinden ook de grote zolen van bergschoenen een plaats. De Extreme bezit een goed gekeurd wielslot van Axa, maar daar staat tegenover dat de Globetrotter een fraaie bevestiging heeft van de achterstandaard op de liggende achtervork, waardoor de fiets op de standaard met zware bepakking minder snel om zijn as gaat draaien. Ondanks alle verschillen zijn de Extreme en de Globetrotter het over twee dingen eens: een extra standaardje op de voordrager en de remmen. Die laatste werken op oliedruk (hydraulisch) en zijn van het merk Magura. Weinig onderhoud (makkelijk blokjes wisselen), betrouwbaar en met veel remkracht. Terwijl we de laatste heuvel op weg naar ons bivak afdalen zijn we daar erg blij mee! Conclusie Niet vaak hebben we een test gedaan met twee zo totaal verschillende fietsen. De fiets, het framemateriaal, de keuze van de onderdelen en zelfs de wijze van monteren zijn op de doelgroep afgestemd. En dat vinden we mooi om te zien. Omdat de fietsen zo verschillend zijn is er geen winnaar aan te wijzen. De Extreme van MC is een snelle fiets. Met relatief weinig vermogen konden we veel snelheid creëren. De fiets is erg mooi afgewerkt en zeer compleet. Wel vonden we het stuur gedrag iets te nerveus naar onze smaak. Door de keuze van onderdelen, de gemonteerde banden en het stijve frame komt de fiets vooral tot zijn recht tijdens trektochten over verharde en licht onverharde wegen. De Globetrotter van Vittorio hebben we in gedachten de bijnaam het beest gegeven. Op de verharde weg is het hard werken geblazen. Het gewicht van de fiets is erg hoog, de rolweerstand ook. Maar off-road kan deze fiets bijna alles aan en genoten we van de mogelijkheden. De fiets heeft een goede mix tussen een randonneur en een mountainbike. Sommige onderdelen als verlichting en spatborden heeft de fiets niet, maar dat is door de berijder naar eigen inzicht aan te brengen. De fiets is dan ook meer bedoeld voor de fietser die de wereld wil veroveren. Die fietser zal zeker de maatgebouwde onderdelen als dragers, frame en achterwiel weten te waarderen. Wij werken met staal omdat de materiaaleigenschappen beter zijn om een reisfiets van te bouwen. De treksterkte van het staal dat wij gebruiken is hoger dan van alu. Om dezelfde stijfheid te krijgen in een alu frame moet je tweemaal zo dik materiaal gebruiken. Daarmee doe je het gewichtsvoordeel teniet! Bovendien is staal minder gevoelig voor vermoeidheid. Het kan meerdere keren verbuigen, zónder dat het breekt. Ook niet onbelangrijk: je kan - als er onderweg iets gelast of gesoldeerd moet worden - eerder geholpen worden, bijvoorbeeld in een garage. En tot slot is er nog het verschil in rijeigenschappen. Staal is veel beter in staat trillingen te dempen dan alu. Kleine oneffenheden worden door een stalen Vittorio-vork beter gefilterd dan door een verende voorvork. Die vangt namelijk vooral grote klappen op en is bovendien erg onderhoudsgevoelig. Jan de Jong, MC Een scandium-frame klimt veel efficiënter de berg op. Zwaar werk, dat fietsen testen... Voor een trekkingfiets is het van belang dat het frame in combinatie met vork, dragers en wielen zo stijf mogelijk is om zwiep te voorkomen. De door ons in de MC Extreme gebruikte scandium-legering beschikt over 40% meer treksterkte dan aluminium en is 30% lichter! Dankzij deze eigenschappen wordt vermoeidheid van het materiaal voorkomen, waar door betrouwbaarheid en levensduur toenemen. Ook de rijeigenschappen verbeteren, vooral tijdens het klimmen. Alle energie die in de pedalen wordt gestopt, wordt overgedragen in het achter wiel. Natuurlijk heeft scandium minder schok dempende kwaliteiten dan staal, maar in onze optiek spelen de bandenkeuze en de luchtdruk in de banden op dat vlak een veel grotere rol dan het frame materiaal. Wie op een scandium frame rijdt met de juiste bandenspanning fietst haast net zo comfor tabel als op een stalen fiets, zónder dat trapenergie verloren gaat in vervorming van het frame. XX BIKE & TREKKING