Hulsterlooroute 21 Kieldrecht Graauw Hulst Het landschap op deze route in het Land van Hulst is van tweeërlei aard. In Kieldrecht en in Nieuw-Namen, het eerste en het laatste dorp op de route, fiets je door een dekzandgebied. De rest van het landschap bestaat uit zeekleipolders, die moeizaam op de zee werden gewonnen door bedijking. Hier en daar zie je nog een restant van die strijd: de kreken, die in de loop der eeuwen een unieke flora en fauna hebben verzameld. Ook fiets je voorbij enkele kreken die zeer typisch zijn voor deze regio. Reynaert de Vos hield ook van deze streek; zijn dierenbos heette immers Hulsterloo. De tocht 1 2 5 km Als je om de Sint-Michielskerk (1) heen fietst, richting Antwerpen en Sint-Niklaas, kom je in een straat die kort maar krachtig Kreek heet, waarschijnlijk een verwijzing naar een vroegere, meer waterige toestand. Vroeger was Kieldrecht alleen maar een stuifzandrug, die later door mensenhanden tot een dijk werd omgevormd. Beetje bij beetje werd dan de rest van het huidige Kieldrecht door indijking op het water gewonnen. Net buiten de agglomeratie van Kieldrecht, voorbij de school, merk je rechts een langgerekte waterplas, de Grote Geul, die deel uitmaakt van het krekengebied in het noorden van de provincie Oost-Vlaanderen. Je vervolgt de route via de tweede straat rechts na de Grote Geul, de Gemenestraat. Vroeger leidde die weg vermoedelijk naar gemeenschappelijke gronden. Het landschapstype, waarvan de Grote Geul een mooi voorbeeld is, werd gevormd doordat het zeewater tijdens overstromingen door de dijken brak en dan diepe geulen uitschuurde. Toen die geulen na de hersluiting van de dijken aan de werking van eb en vloed werden onttrokken, slibden ze geleidelijk dicht. Plassen van het formaat van de Grote Geul zijn echter nooit volledig dichtgeslibd en bezorgen de hedendaagse natuurliefhebbers een gevarieerde flora en fauna. Het natuurgebied kan alleen tijdens geleide wandelingen worden bezocht. Links in de verte zie je Verrebroek en zijn Sint-Laurentiuskerkje, dat een 15deeeuwse toren heeft. De straat draait naar links, snijdt dan door een dijk heen en krijgt het etiket Bloempotstraat opgeplakt. Als je bij de eerste gelegenheid rechts afslaat, brengt de Kloosterstraat je in rechte lijn naar de dorpskern van Meerdonk. 2 3 5 km Je fietst rechtdoor in Meerdonk-Dorp. Rechts van je staan de Sint-Corneliuskerk (2), een gedenkteken dat de zinloosheid van oorlogen in herinnering brengt en het vroegere gemeentehuis. Fiets verder tot je links in de Schoolstraat kunt en vervolgens rechtdoor in de Dijkstraat. Die blijf je volgen tot je merkt dat rechts de richting is voor het Spaans Kwartier. Bij het eerstvolgende
Door Vlaanderen en Zeeuws-Vlaanderen 145 Praktisch AFSTAND 37 km. BEWEGWIJZERING Zeshoekige borden met de naam van de route in rode letters. VEILIGHEID Behoorlijk veilige fietsroute, vaak over fietspaden en polderwegen met weinig verkeer. AARD VAN DE WEG Bijna overal verharde weg; maar ook enkele aardewegen door het bos. 15 % verkeersvrij. AANBEVOLEN VERTREKPUNT Het toeristisch bureau Zeeuws-Vlaanderen laat deze route, die deels door Oost-Vlaanderen loopt, aanvangen in Hulst. Wij laten de tocht van start gaan aan de Sint-Michielskerk van Kieldrecht, helemaal in het noordoostelijke hoekje van de provincie Oost-Vlaanderen. INFORMATIE VVV Hulst, Steenstraat 37, NL-4561 AR Hulst, tel 0031 114 315 221, M hulst@vvvzvl.nl, 2 www.vvvzeeland.nl. Dienst Toerisme, Grote Markt 2, 9120 Beveren, 4 03 750 15 80, M toerisme@beveren.be. FIETSENVERHUUR Je kunt geen fietsen huren in de onmiddellijke omgeving van de startplaats. ETEN EN DRINKEN Hof van Vlaanderen, Vismarkt 3, 4561 AZ Hulst, 4 0031 114 310 733, 2 www.hofvanvlaanderen.nl. kruispunt moet je links in de Lange Nieuwstraat. Na ruim een kilometer fiets je over een bruggetje, waaronder de Kreek loopt. Zodra de mogelijkheid zich voordoet, ga je naar rechts: dit moet de Koningspolderstraat zijn. Op het einde ervan volg je zo n tweehonderd meter de Spaanskwartierstraat naar rechts om dan tegenover een bushalte links de Fortstraat te kiezen. Rechts zie je een stevige dijk lopen, de Koningsdijk; de naam ervan dateert van bij de aanleg in het midden van de 17de eeuw. De grens met Nederland loopt over deze dijk. In de Fortstraat geniet je even van een dreefje in wording. De straat eindigt bij de Fort Bedmarstraat, die je zo n 75 meter naar rechts volgt vooraleer links af te slaan naar de Kapelstraat. Onderweg zie je nog enkele resten van de vroegere gracht omheen Fort Bedmar. Fort Bedmar werd in 1595 door de Spanjaarden gebouwd als onderdeel van een verdedigingslinie. Nu blijven alleen nog enkele hoekige resten van de fortgracht over.
146 21 Kleine Weel ROUTE 15% verkeersvrij SITUERING 37 km AFSTAND REFERENTIEPUNTEN vertrek 1 Sint-Michielskerk van Kieldrecht 5 km 10 km 17 km 27 km 31 km 2 3 4 5 6 Sint-Corneliuskerk van Meerdonk Grenspaal 274 (Clinge) Grote Markt van Hulst Dorpsplein van Graauw Vlaamse Kreek in Graauw 0 900 m 4.500 m 5 Graauw Willem-Hendriks polder Van Alsteinpolder Verdronken land van Saeftinge Emmadorp Graauwsche kreek N60 Louisapolder Dullaertpolder 4 t'jagertje HULST Berrie kreek Langendam polder Klein- Kieldrecht Krabbenhoek 6 NEDERLAND Groot - Kieldrechtpolder Nieuw-Namen 1 Moerschans De Kieldrecht Clingepolder Clinge Kronenhoek Geul Kreek Grote 3 N60 St.-Jansteen De Klinge 2 Bloempot Meerdonk NOORDZEE BRUGGE Oostende Kieldrecht E19 Turnhout ANTWERPEN E17 E313 E19 E40 GENT er Leie E17 E40 A17 LEUVEN BRUSSEL Schelde E40 E403 E429 Nijvel E19 E42
Wegwijzer 147 Vertrekpunt: Sint-Michielskerk (1) (Kieldrecht) 1 t 2 5 km Kreek Gemenestraat Bloempotstraat Kloosterstraat Meerdonk-Dorp 2 t 3 5 km Sint-Corneliuskerk (2) (Meerdonk) Schoolstraat Dijkstraat Dijkstraat Richting Spaans Kwartier Lange Nieuwstraat Koningspolderstraat Spaanskwartierstraat Fortstraat Fort Bedmarstraat Kapelstraat 3 t 4 7 km Grenspaal 274 (3) (Clinge) Kapelledreef Kapelledreef Sterredreef s-gravenstraat Klingedorp Hulststraat Hoge Geeststraat Roskamstraat Centrum Sint-Jansteen Gelechtendijk naar Reynaertland Grote Kreekweg Van de Maelstedeweg Stationsplein Stationsweg Gentsestraat 4 t 5 10 km Grote Markt (4) (Hulst) Steenstraat Overdamstraat Dubbele Poort Tivoliweg Glacisweg Zoutestraat Zoutestraat Langemansdijk Oude Graauwsedijk Graauwsedijk 5 t 6 4 km Dorpsplein (5) (Graauw) Willem Hendrikstraat Willem Hendrikstraat Beerweg 6 t 1 6 km Vlaamse Kreek (6) (Graauw) Louisastraat Arenbergstraat Arenbergstraat Schelpstraat Hombachstraat Kerkpad Koningsdijk Grensstraat Koutermeers Kouterstraat Dorpsstraat Sint-Michielskerk (1) (Kieldrecht)
148 21 Langs de spoorlijn Mechelen-Terneuzen 3 4 7 km Na enkele honderden meters in de Kapelledreef, een aardeweg, vertelt grenspaal 274 (3) je dat je alvast voor even in Nederland bent. De aardeweg gaat over in een fietspad. De Kapelledreef wordt in hoofdzaak door relatief jonge eiken en uit de kluiten gewassen struikgewas afgeboord. Het laatste stuk van de dreef loopt langs iets dat aan een woonerf doet denken, maar in feite een woongemeenschap van geestelijk gehandicapten is. Waar de weg naar links afbuigt, fiets je door de Sterredreef, die uitmondt in het centrum van Clinge. De naam van het dorp verwijst naar een hoogte die door zandverstuiving is ontstaan. Je volgt er links de s-gravenstraat, die je naar grenspaal 275 brengt. De scheidslijn tussen Clinge en De Klinge is flinterdun. Je bent nu in De Klinge in Oost-Vlaanderen, en de straat heet hier Klingedorp. Net voorbij de kerk vind je rechts een kasseiweg, de Hulststraat. Vanaf grenspaal 276 fiets je op een aardeweg en ben je weer in Nederland. Fietsers en wandelaars hebben het rijk voor zich alleen in deze beboste omgeving. Je volgt de Hoge Geeststraat en vervolgens de Roskamstraat. Wanneer je voor je een lang, smal pad merkt, net breed genoeg voor een trein, volg je dat spoor naar rechts. Eventueel kun je ook de Roskamstraat volgen tot in Sint-Jansteen om daar iets te drinken in café De Kroon. Eindstation van dit stukje spoor is voor jou de Molenstraat, die je voorzichtig naar de Waterstraat oversteekt. Het pad voorbij de Roskomstraat is de bedding van de vroegere spoorlijn Mechelen-Terneuzen, die in 1871 in gebruik werd genomen. Tot in 1952 werden er reizigers langs dit traject vervoerd; het goederenvervoer hield het tot 1988 uit. Tussen velden en bossen zowel aangeplante als min of meer natuurlijke bereik je de Clingeweg, die je links inslaat. Ongeveer dertig meter verder is er een rotonde, waar je aan de overzijde rechtdoor trapt in de Van de Maelstedeweg. Het water rechts van je heet eerst Berriekreek en dan Zoetevaart; het vergezelt je op het laatste eindje naar Hulst. Op het Stationsplein houd je rechts naar de Stationsweg, die bij de Gentse Poort overgaat in Gentsestraat. Aan de Gentse Poort kun je vertrekken voor een wallenwandeling, die je in zowat drie kwartier langs de stadswallen voert. Het monument van Reynaert de Vos kondigt al meteen aan dat deze stad een stevige claim doet gelden op de nalatenschap van onze vos. 4 5 10 km De gezellige Grote Markt (4) van Hulst pronkt met een stadhuis uit de 16de eeuw en de Willibrordusbasiliek, die tijdens de 15de en 16de eeuw werd gebouwd. In de officiële versie van deze route vormt de Grote Markt het decor voor de startplaats. Jouw route vervolg je links naar de Steenstraat, waar je op nummer 28 het Streekmuseum treft, in de refuge van de abdij van Ter Duinen. De Steenstraat gaat over in de Overdamstraat en nadien fiets je bij een splitsing naar rechts door de Dubbele Poort. Het woord dubbel wijst er in dit geval op, dat de poort zowel een land- als een waterpoort is. Ze maakte in de 16de eeuw deel uit van de verdedigingsgordel rond de stad. Via de Tivoliweg kun je rechts afslaan in de Glacisweg. De term glacis verwijst vermoedelijk naar een glooiing
149 in het terrein voor de verdedigingsgordel. Bij een vijfwegenkruispunt kies je voor de eerste weg links, de Zoutestraat. Met elke pedaalslag verdunt de bebouwing langs de weg, tot Hulst helemaal achter je ligt. Bekijk even het fietspad aan de rechterkant van de weg; het is een tweevaksbaan, net als bij het echte verkeer. Gedurende een kleine vijf kilometer blijf je door de Zoutestraat fietsen, met slechts af en toe een kronkel in de rijrichting. Een bomenrij kondigt de volgende dijk aan: je rijdt naar links om de Langemansdijk te volgen, niet echt erop, maar ernaast. Tijdens de volgende twee kilometer zit er slechts een paar maal een knik in de weg. De picknickplaats bij de aansluiting rechts naar en op de Oude Graauwsedijk, nodigt uit tot een verpozing. Hier kun je ongestoord de broodjes van thuis uitstallen. Naar schatting driekwart kilometer verder snijd je onder een hoek van negentig graden naar rechts de Graauwsedijk aan. Hulsterlooroute Het Verdronken Land van Saeftinghe 5 6 4 km Als je aan een kruispunt met stopteken naar rechts fietst, kom je op het Dorpsplein (5) van Graauw. Graauw werd reeds op het einde van de 13de eeuw vermeld. In de 19de-eeuwse kerk van het dorp hangt een klok die op bijzondere wijze het wel en vooral het wee van de regio symboliseert. Het gaat om de luidklok van het toenmalige dorp Namen, dat in 1715 bij een overstroming verdronk. Nu ligt het dorpje onder een dikke laag modder in het Verdronken Land van Saeftinghe, dat in vogelvlucht zo n twee kilometer verder voor je ligt. Dit 3000 hectare grote natuurgebied bestaat in hoofdzaak uit slikken, schorren en geulen en biedt een permanente, veilige woonplaats voor tal van broedvogels en een gevarieerde flora. Wil je het Verdronken Land van Saeftinghe verkennen, dan laat je je best begeleiden want de bodem en het plots opkomende tij kunnen erg verraderlijk zijn. Je komt nu heel even uit het zadel om een klein eindje rechtdoor te klimmen. In de bocht naar rechts mag je alweer gewoon in de Willem Hendrikstraat peddelen. Je blijft in die straat, ook wanneer je de dijk oprijdt en uitzicht krijgt op enkele kudden schapen. De brave dieren krijg je echter alleen maar bij toeval te zien. Even voorbij een kapelletje kun je links de Beerweg in. Specialisten herkennen hier in het strakke verloop van de dijken een voormalig fort: het Boerenmagazijn. Een flink eind rechts van het Boerenmagazijn, bij de Graauwse Kreek, ligt fort Zandberg. Het maakte deel uit van de verdedigingsgordel rond Hulst op het einde van de 16de eeuw. 6 1 6 km Een eindje verder rechts, ongeveer ter hoogte van de Dwarsstraat aan de overkant van de weg, ligt de Vlaamse Kreek (6), een uitverkoren plaats voor tal van watervogels. Vanaf de Beerweg, tegelijkertijd dijk en dreef, heb je een prachtig uitzicht op dit natuurgebied. Je neemt node afscheid van de natuurrijkdom, wanneer de route je links de Louisastraat in leidt. De Arenbergstraat bereik je, als je aan het eerstvolgende kruispunt naar rechts fietst. Op het einde ervan moet je even naar links, om dan algauw rechts de Schelpstraat in te draaien. Je kunt niet anders dan die straat blijven volgen tot vlak bij een volgende woonkern. Daar brengt de Hombachstraat (links) je naar het centrum van Nieuw-Namen.
150 21 Vroeger heette dit dorpje Hulsterloo. Het ligt samen met Kieldrecht op een zogenaamde erosierest: een 2,5 miljoen jaar oude heuvel van zand, schelpgruis en ijzerhoudende rotsen, te midden van een omgeving die door zee en wind is weggeërodeerd. Al heel vroeg was er hier bewoning; dat wordt bevestigd door de vondst van pijlpunten en aardewerkresten. De befaamde vos Reynaert zou hier ook hebben rondgestruind. In zijn epos is in ieder geval sprake van het dierenbos Hulsterloo. Bij de kerk steek je de straat over naar het Kerkpad (in rode klinkers), dat links ervan loopt. Midden in deze straat zie je de Meester van den Heijdengroeve. Daar komen de zogenaamde rotsen waarop Nieuw-Namen en Kieldrecht liggen, aan de oppervlakte. Als je op het einde links de Koningsdijk neemt, ben je weer in Vlaanderen. Eerst fiets je bij een Y-splitsing naar rechts (Grensstraat), dan bij een T-splitsing naar links (Koutermeers) en ten slotte rechtdoor naar Kieldrecht via de Kouterstraat. Nu moet je alleen nog de Dorpsstraat naar rechts nemen, om weer bij de Sint-Michielskerk (1) van Kieldrecht te belanden.