De eerste Vermeulens in onze stamboom

4 De eerste Vermeulens in onze stamboom de naam Vermeulen Over de naam Vermeulen wordt op de website van het Centraal Bureau voor de Genealogie (CBG) gezegd dat het vermoedelijk een verbastering is van van der Molen. In de tijd dat maar weing mensen een achternaam hadden zal het vaak een plaatsaanduiding geweest zijn, dat dus de bedoelde persoon in of bij een molen woonde. Zo zijn er in Nederland en België vele niet verwante geslachten met de naam Vermeulen ontstaan. Volgens de CBG website waren er in 1947 ruim 13.000 personen met de naam Vermeulen, in 2007 meer dan 20.000. Ook in West-Brabant en in Zeeland wonen veel Vermeulens, uit meerdere vermoedelijk niet verwante takken. Jacob, de eerste met zekerheid bekende Vermeulen uit onze tak Onze tak van de Vermeulens is in de archieven met zekerheid terug te vinden tot aan Jacob (of Jakobus) Vermeulen, die in 1746 Oud-Beijerland woonde en dat jaar met de uit Tholen afkomstige Maria Pieterse Voorbeijtel trouwde. Het echtpaar woonde daarna enkele jaren te Oud-Beijerland, waar enkele van hun kinderen gedoopt werden. Jacob, Maria en hun kinderen verhuisden vermoedelijk in of omstreeks 1752 naar Tholen. Daar werd op 10 november 1754 hun zoon Pieter Jacobse Vermeulen gedoopt, vermoedelijk onze eerste Thoolse voorvader. Jacob bezat bij zijn overlijden een poonschuit (een soort vrachtschip), en was dus mogelijk schipper. Hij is te Tholen overleden, vermoedelijk in 1756 maar in ieder geval voor 5 april 1757. Waar Jacob geboren werd, wie zijn ouders waren: op grond van de bewaard gebleven gegevens is het niet met 100% zekerheid te zeggen. Er zijn wel een aantal aanwijzingen die erop duiden dat hij afkomstig was van de Hoekse Waard, en daar in 1717 te Goudswaard is geboren. Op het Internet staat ook een andere theorie: dat hij in 1704 te Tholen geboren zijn. Ontbreken van gegevens In Nederland is rond na 1811 de Burgerlijke Stand ingevoerd, pas sinds die tijd is er een redelijk goede bevolkingsregistratie. Voor die tijd werden vrijwel alleen in kerkregisters gegevens over Dopen, Trouwen en Begrafenissen bijgehouden, de zogenaamde DTB registers. Die gegevens zijn heel summier genoteerd, lang niet altijd nauwkeurig bijgehouden, namen werden lang niet altijd op dezelfde manier geschreven, en de betrokkenen konden vaak niet lezen en controleren hoe hun naam werd genoteerd. Veel documenten zijn al in vroeger eeuwen verloren gegaan. Bovendien is bij het Duitse bombardement op Middelburg in 1940 veel verbrand van wat daar in het Zeeuwse Archief was opgeslagen. Van verschillende plaatsen op het eiland Tholen zijn uit de periode voor 1750 maar heel weinig registers bewaard geleven, soms alleen een uitreksel of afschrift daarvan, wat voor 1940 door een archivaris is gemaakt. Een extra hindernis is verder dat in vroeger tijden het gebruik van een vaste achternaam nog geen algemeen gebruik was. In plaats daarvan werden patroniemen gebruikt, waarbij een kind als achternaam de voornaam van de vader kreeg. Tenslotte is nog een probleem dat de familienaam Vermeulen zo vaak voorkomt. Dezelfde achternaam wil niet zeggen dat men ook verwant is. In heel Nederland, dus ook in de Hoekse Waard, op Tholen, en in West-Brabant kwam destijds al de naam Vermeulen veelvuldig voor. Op zoek naar de voorouders van Jacob Vermeulen In de weinige gegevens over Jacob, die in de archieven van Tholen die bewaard zijn gebleven, staat helaas geen patroniem vermeld. Daaruit zou anders de voornaam van zijn vader af te leiden zijn geweest. Ook staat niet vermeld waar hij geboren/gedoopt is, en hoe oud hij was bij zijn overlijden.

Zelfs de precieze overlijdensdatum is niet met zekerheid bekend. Op 7 maart 1756 werd ene Jacobus Vermeulen te Tholen begraven, volgens een bewaard gebleven afschrift van de begraaflijst van de NH kerk. Maar het valt niet uit te sluiten dat er rond die tijd nóg een Jacob Vermeulen in Tholen leefde. In 1704 werd bijvoorbeeld te Tholen een Jacobus Vermeulen gedoopt, in 1708 een gelijknamige neef. Van geen van beiden heeft schrijver dezes tot dusver de overlijdensdatum kunnen vinden. De Oud-Beijerland connectie Wat is er dan wel bekend? Jacob had zeker een connectie met Oud-Beijerland, blijkt uit meerdere bronnen. In het Thools archief is een boedelverdeling bewaard gebleven, gedateerd 5 april 1757, waarop al Jacobs bezittingen staan beschreven. Dit ten behoeve van de erfgenamen. Op de boedelverdeling staat ook het testament vermeld, wat in 1749 te Beyerland is opgemaakt. In dat testament wordt vermeld dat het echtpaar toen te Oud-Beijerland woonde. Over het huwelijk van Jacob en zijn bruid Maria zegt het trouwregister van Oud-Beijerland het volgende den 4 mei [1746] zijn te Tholen ondertrouwd Jakobus Vermeulen j.m., wonende alhier, en Maria Pietersd Voorbeijtel j.d. wonende te Tholen, den 26 mei att. [=attestatie] gegeven na[ar?] Tholen. Jacob was j.m., de afkorting voor jongeman, wat betekende dat hij niet eerder getrouwd was. Hij woonde voor zijn huwelijk te Oud-Beijerland. Maria was j.d. of jongedochter, ook zij was nog niet eerder getrouwd. Attestatie Het bewijs van lidmaatschap dat een kerklid meekreeg als hij naar een andere plaats verhuisde of in een andere plaats trouwde. Dit werd vermeld in lidmatenregisters ( Met attestatie vertrokken naar/binnengekomen van ) en trouwboeken ( Getrouwd met attestatie te/van ). Het echtpaar woonde enkele jaren te Oud-Beijerland, blijkt uit de doopregistratie van enkele van hun kinderen. Wessel (1747), Pieter (1750), Johanna (1751), werden te Oud-Beijerland gedoopt, zij zijn naar alle waarschijnlijheid al heel jong overleden. Ze worden niet genoemd als erfgenaam bij het overlijden van hun vader Jacob in 1756/57. Een volgens schrijver dezes zeer belangrijke aanwijzing is de volgende vermelding in de begrafenisregisters van Oud-Beijerland: den 11 dito [juni 1751] geeft Ariaantje van der Linden aan t lijk van t kind van Jacob Wesselse Vermeulen, genaamd: Wessel, onder de classis van 3 gld ons ontvangen. Het lijkt aannemelijk dat dit de in 1747 gedoopte zoon Wessel, van Jacob en Maria was. Het is natuurlijk mogelijk dat er in die tijd in Oud-Beijerland nóg een Jacob Vermeulen leefde met een zoontje Wessel. Maar schrijver dezes heeft nog geen vermelding kunnen vinden van een tweede Wessel Vermeulen, die vrij kort voor 1751 in Oud-Beijerland of omgeving gedoopt zou zijn. Belangrijk is dat hier het patroniem van Jacob genoemd wordt: Jacob Wesselse Vermeulen. De voornaam van Jacobs vader was dus Wessel. Een week later, op 19 juni 1751, doet een Jacob Vermeulen te Oud-Beijerland aangifte van het overlijden van zijn dochtertje Johanna. Ook hier lijkt het aannemelijk dat het om onze Jacob gaat. Johanna werd zoals gezegd ook niet als erfgenaam genoemd bij Jacobs overlijden in 1757. Van een andere Johanna Vermeulen uit die tijd en omgeving is nog geen bewijs gevonden. In 1752 lieten Jacob en Maria te Oud-Beijerland opnieuw een zoon Wessel dopen. Ook dat kan erop duiden dat hun eerste zoon Wessel eerder overleden was. Bij drie van de vier dopen te Oud-Beijerland was ene Lijsbeth Vermeulen getuige, misschien een familielid van Jacob. 5

Regels voor het vernoemen* Vroeger kregen kinderen meestal dezelfde voornaam als een familielid. Het gebeurt hier en daar (gelukkig) nog steeds. Maar vroeger was het algemeen gebruikelijk om kinderen te vernoemen naar familieleden. Dat wil zeggen dat een kind dan dezelfde naam kreeg als een bepaald familielid. Daar bestonden vrij strikte regels voor. Zeker voor de periode vóór 1811 zijn vernoemingspatronen daarom heel belangrijk bij het aantonen van verwantschappen. Weliswaar waren het slechts gewoonteregels waar regelmatig van afgeweken werd, maar de normale volgorde van vernoemen was in principe een vaststaand gegeven. Bij zonen had vaders familie voorrang en bij dochters moeders familie. 1e zoon 2e zoon 3e zoon 4e zoon 5e zoon 6e zoon enz. enz. 1e dochter 2e dochter 3e dochter 4e dochter 5e dochter 6e dochter enz. enz. grootvader: vaders vader grootvader: moeders vader oom: vaders oudste broer oom: moeders oudste broer oom: vaders 2e broer oom: moeders 2e broer grootmoeder: moeders moeder grootmoeder: vaders moeder tante: moeders oudste zus tante: vaders oudste zus tante: moeders 2e zus tante: vaders 2e zus Bij zonen had vaders familie dus voorrang en bij dochters moeders familie. Ook voor de uitzonderingen zijn er patronen te ontdekken: Overleden familieleden kregen vaak voorrang bij het vernoemen. Als moeders vader al was overleden en vaders vader nog niet, werd moeders vader vaak eerst vernoemd. Ook overleden jongere broers en zussen gingen vaak voor oudere nog levende broers en zussen. Als de eerste 3 of meer kinderen zonen waren, werd er wel eens een zoon genoemd naar een grootmoeder. En andersom: als de eerste 3 of meer kinderen dochters waren, werd er wel eens een dochter genoemd naar een grootvader. Kinderen die geboren werden na het overlijden van de vader werden vaak naar de vader genoemd (soms ook als het een meisje was). En als de moeder overleed in het kraambed, werd het kind vaak naar haar genoemd (soms ook als het een jongen was). Vaak hadden 2 of meer kinderen in een gezin dezelfde voornaam. Meestal omdat het oudere kind inmiddels al was overleden en het ontstane gat in de vernoemingsrij weer moest worden opgevuld. (Zij werden dus NIET genoemd naar het overleden kind, maar naar het familielid waarnaar ook het overleden kind genoemd was.) Maar soms werd een naam ook vaker gebruikt omdat een naam zowel in vaders als in moeders familie voorkwam en dus meer dan 1 keer aan de beurt kwam. In dat geval kreeg het kind soms het patroniem of de familienaam van het betreffende familielid erbij als tweede voornaam, werd er onderscheid gemaakt dmv een aanduiding als de oudere en de jongere of werd er een variant van dezelfde naam gebruikt (Kaatje en Trijntje komen bijvoorbeeld beide van Catharina). Als een van de ouders voor de tweede keer getrouwd was, werd vaak ook de overleden man of vrouw vernoemd. Soms nog voor de ouders, maar meestal na de ouders en voor de broers en zussen. Ook stief- en pleegouders werden soms vernoemd. Soms zelfs in plaats van de eigen ouders, soms voor de eigen ouders, maar meestal na de eigen ouders en voor de broers en zussen. * Bron: voorouders.net 6

In 1752 of kort daarna verhuisde het gezin blijkbaar naar Tholen, want zoon Pieter werd daar te 1754 gedoopt. In het archief van de Nederlands Hervormde Kerk van Oud-Beijerland staat dat een Jacob Vermeulen in 1752 met indemniteit naar Tholen vertrok. Met indemniteit betekent kort gezegd: niet armlastig. Zie de uitleg hieronder. Akte van Indemniteit De oorsprong van deze akte ligt in de [..] 17e eeuw als er in sommige gewesten grote armoede heerst. Allerlei mensen die in behoeftige omstandigheden zijn geraakt trekken van de ene naar de andere plaats. Ook zijn er veel seizoenarbeiders, die in de zomer genoeg verdienen maar in de winter nauwelijks kunnen rondkomen, maar ook de bejaarden hebben het moeilijk. De besturen van steden en dorpen zien deze ontwikkeling met gemengde gevoelens aan, men staat niet te trappelen om deze armlastigen binnen de grenzen van de woongemeenschap op te nemen en ook nog te onderhouden. Besloten wordt om aan de toelating van nieuwe inwoners bepaalde eisen te stellen. Wil men zich in een andere plaats gaan vestigen dan is men verplicht een verklaring in te leveren, afgegeven door het burgerlijk of kerkelijk (arm) bestuur van de plaats van herkomst waaruit blijkt dat men niet ten laste van de diaconie of het armbestuur van de nieuwe woonplaats zal komen te vallen. Hierin stelt dus de plaats van herkomst zich garant indien betrokkene tot armoede vervalt. Vele instellingen zoals de diaconieën of armenkamers van de verschillende kerkelijke gemeenten en parochies, aalmoezenierskamers, gasthuizen en fondsen zorgen goed voor de inwoners van eigen stad of dorp. Voor personen die van elders afkomstig zijn blijven de beurzen meestal gesloten. Op deze manier wil men in die tijd voorkomen dat vreemdelingen ooit een beroep op deze steunverlening in de nieuwe woonplaats zullen kunnen doen. [Bron: http://www.nazatendevries.nl/genealogie/achtergronden/aktevanindemniteit.html] Mogelijke voornamen van de ouders van Jacob Op grond van de voornamen van Jacobs kinderen, kunnen we proberen iets over de namen van zijn ouders te zeggen. Zoals op de vorige bladzijde staat uitgelegd, werden kinderen vroeger vaak vernoemd naar voorouders. Jacob en Maria trouwden in mei 1746; het is aannemelijk dat hun eerste kind de in juli 1747 gedoopte zoon Wessel was. De eerste zoon werd normaal gezien vernoemd naar Jacobs vader. Vermoedelijk overleed de in 1747 gedoopte Wessel voor of op 11 juni 1751. Bij de overlijdensregistratie werd zijn vader vermeld als Jacob Wesselse Vermeulen. De tweede zoon, Pieter, lijkt vernoemd te zijn naar de vader van Maria, Pieter Willemse Voorbeijtel. Johanna, de eerste dochter, kan haar naam gekregen hebben van Maria s moeder Johanna Hendriks Bevelander, omdat deze laatste al was overleden (vermoedelijk in 1731). De laatste twee kinderen, Wessel (1752) en Pieter(1754) werden mogelijk opnieuw naar hun grootvaders genoemd, of naar hun overleden broertjes. We zoeken dus naar een Jacob Vermeulen, die in 1746 in Oud-Beijerland woonde en voordien nog niet eerder getrouwd was, en wiens vader vermoedelijk Wessel heette. Als we aannemen dat Jacob ten tijde van zijn huwelijk minimaal 18 jaar oud was, zal hij voor 1728 geboren zijn. Misschien had hij een familielid die Lijsbeth Vermeulen heette. Op het Internet staan enkele stambomen waarin wordt aangenomen dat Jacob afkomstig was van het dorp Goudswaard, niet ver van Oud-beijerland. Anderen nemen echter aan dat hij van Tholen afkomstig was. We zullen de Goudswaard-theorie onderzoeken, volgens schrijver dezes de meest waarschijnlijke. 7

Kwam Jacob Vermeulen uit de Hoekse Waard? Oud-Beijerland, waar onze Jacob in 1746 woonde en trouwde, ligt op de Hoekse Waard, een van de Zuid-Hollandse eilanden. Op dit eiland liggen nog veel meer plaatsen en dorpjes, zoals Nieuw-Beijerland, Piershil, Goudswaard (vroeger Koorndijk geheten), Zuid-Beijerland, Klaaswaal, Numansdorp, Westmaas, Mijnsherenland, enz. De familienamen Vermeulen en Van der Meule(n) zijn er veelvuldig te vinden in de archieven tot 1750. Zoals al meerdere malen is gezegd: Vermeulen is een veelvoorkomende familienaam, dezelfde achternaam wil niet zeggen dat men ook verwant is. Op 17 oktober 1717 werd te Goudswaard gedoopt Jacob, zoon van Wessel Jacobz van der Meulen en Marij Pieters Oppers. 8 Doopregister Goudswaard, doop van Jacob Wessels van der Meulen. Naast de doopregistratie staat een niet goed leesbare aantekening, schrijver dezes denkt dat er staat: daarvan een extract gegeven na[ar?] thoolen den 1 may 1746. Als dat inderdaad de tekst is, zou dat te maken kunnen hebben met het huwelijk van Jacob en zijn ondertrouw in Tholen op 4 mei 1746. Dat zou dan een duidelijke aanwijzing zijn dat de Goudswaardse Jacob Wessels van der Meulen inderdaad onze Jacob Vermeulen is. Jacob van der Meulen uit Goudswaard had een halfzuster Lijsbet/Elizabeth Van der Meulen, gedoopt in Piershil, vlakbij Goudswaard. Haar achternaam werd de doop van twee van haar kinderen, en ook bij haar begrafenis, vermeld als Vermeulen. Mogelijk was zij de Lijsbet Vermeulen die als getuige staat vermeld bij de doop van drie van Jacob s kinderen. Het is goed mogelijk dat ook Jacob van der Meulen, net als zijn halfzuster Lijsbet, eveneens op later leeftijd de achternaam Vermeulen gebruikte. Zoals eerder gezegd: men was vroeger niet erg consequent in het opschrijven van namen. Van een Jacob Vermeulen is een aantekening bewaard gebleven, gedateerd 27-4-1746, dat hij met indemniteit vertrok van Goudswaard naar Oud Beijerland. Kort gezegd verklaarde Jacob dat hij niet armlastig was, zie de uitleg op de vorige pagina. Dat bewijst dat er in 1746 een Jacob Vermeulen van Goudswaard naar Oud-Beijerland verhuisd is, hemelsbreed iets meer dan 10 kilometer weg. Maar ook hier is het niet zeker dat het om onze Jacob gaat. Er is ook een vermelding bewaard gebleven van een Jacob Vermeulen, j.m. [jongeman=nog niet getrouwd], beurtschipper van Oud-Beijerland op Dordt en Rotterdam. Hij woonde en was varende van Tertholen en heeft de beurtschippersplaats overgenomen van Cornelis den Baars. Gerechte verleent approbatie 7-4-1746. (Approbatie betekent: toestemming of vergunning). Déze Jacob Vermeulen was dus schipper, maar woonde te Tholen. Zou het hier om onze Jacob kunnen gaan? Als schipper, met als thuishaven Oud-Beijerland, heeft onze Jacob Vermeulen misschien zijn aanstaande vrouw Maria Voorbeijtel in Tholen leren kennen. Dat Jacob Vermeulen uit de Hoekse Waard kwam is dus niet in tegenspraak met de tot dusver bekende feiten en aanwijzingen.

Of kwam Jacob Vermeulen misschien uit Tholen? De mogelijkheid dat onze Jacob Vermeulen van Tholen afkomstig wordt op het Internet door enkelen geopperd. Het voornaamste, eigenlijk enige, argument lijkt te zijn dat kort na 1700 (tenminste) twee anderen die óók Jacob Vermeulen heetten, in het stadje Tholen gedoopt werden. Op het eiland Tholen kwam in de periode 1600-1700 de familienaam Vermeulens meermaals voor. Van enkelen is bekend dat ze uit Brabant of nog verder weg kwamen. Op 3-2-1704 werd te Tholen een Jacobus Vermeulen Tholen gedoopt, zoon van Cornelis (Cornelisse) Vermeulen (zie 1.1) en Maria Jacobse Besoo / Bezoijen/ Beroijen. Nog een Jacobus Vermeulen werd, eveneens te Tholen, gedoopt op 18-11-1708. Hij was de zoon van Jan/Johannes Cornelissen Vermeulen en Mayken / Maatje / Matie Geers van Ceulen. Was een van deze twee onze Jacob Vermeulen, in 1746 ondertrouwd te Tholen en daarna te Oud Beijerland getrouwd met Maria Pieters Voorbeijtel? Bezwaren tegen, en onduidelijkheden over Jacobs eventuele Thoolse afkomst Voornaamste bezwaar: een Thoolse Jacob Vermeulen zou zijn oudste zoon vrijwel zeker Cornelis of Jan/Johannes hebben genoemd, naar zijn eigen vader Cornelis (Cornelisse) Vermeulen of Jan/Johannes Cornelissen Vermeulen. De kinderen van onze Jacob Vermeulen en Maria Pieterse Voorbeijtel heetten zoals bekend: Wessel, Pieter, Johanna, Wessel, Pieter. Dat Wessel inderdaad de oudste was, is aannemelijk omdat Pieter zoals gebruikelijk is voor een tweede zoon, vernoemd werd naar zijn grootvader van moeders kant. Waarom zou een Thoolse Jacob zijn oudste zoon de naam Wessel hebben gegeven, een naam die niet voorkomt in de Thoolse Vermeulen-stamboom voorzover we die nu kennen? Een ander bezwaar: op Tholen is geen Elizabeth/Lijsbeth Vermeulen te vinden, die in aanmerking komt om te Oud-Beijerland getuige te zijn geweest bij de geboorte van drie kinderen van Jacob en Maria. Verder is onduidelijk waarom een Thoolse Jacob Vermeulen, bij zijn ondertrouw in Tholen, attestatie van Oud-Beijerland nodig zou hebben. Opmerkelijk is dat de Thoolse Jacob Vermeulen (gedoopt 1704) nogal ouder was dan Maria Voorbeijtel (gedoopt 1727). Maar zowel vroeger als nu kwam een leeftijdsverschil wel vaker voor, dit is dus geen belangrijk argument. Als onze Jacob Vermeulen Thoolse voorouders had, zou zijn stamboom er als volgt uit kunnen zien: 1 Cornelis (Vermeulen?), (<1660?-1684?) Over deze Cornelis is niets bekend. Zoals elders al is beschreven zal hij vermoedelijk ergens voor 1660 geboren zijn en mogelijk rond 1675 in Oud-Vossemeer gewoond hebben. Mogelijk heette zijn vrouw Maria, en zijn oudste broer Marinis. Kinderen van Cornelis uit onbekende relatie, misschien met Maria Lansebeek: 1 Cornelis (Cornelisse) Vermeulen. geboren in Oud-Vossemeer. Volgt 1.1. 2 Jan/Johannes Cornelissen Vermeulen, geboren in Oud-Vossemeer. Volgt 1.2. 1.1 Cornelis (Cornelisse) Vermeulen, overleden vóór 1727. Cornelis trouwde op 30-06-1700 in Tholen met Maria Jacobse Besoo / Bezoijen/ Beroijen. (Schakerloo 1676, <1734). Kinderen van Cornelis en Maria: 1.1.1 Cornelis Vermeulen (Tholen 1700, <1703). 1.1.2 Cornelis Vermeulen, gedoopt op 22-10-1702 in Tholen. 1.4.2 Jacob Vermeulen, gedoopt op 03-02-1704 in Tholen. 1.1.4. Marinis Vermeulen, gedoopt op 04-09-1705 in Tholen. 1.2 Jan/Johannes Cornelissen Vermeulen, geboren in Oud-Vossemeer, overleden vóór 1726, 9

trouwde op 10-12-1698 in Tholen met Mayken / Maatje / Matie Geers van Ceulen (Colijnsplaat?, <1738). Kinderen van Jan/Johannes en Mayken: 1.2.1 Cornelis Vermeule [1.2.1], gedoopt op 06-09-1699 in Tholen. 1.2.2 Susanna Vermeulen [1.2.2], gedoopt op 09-10-1701 in Tholen. 1.2.3 Maria Vermeulen, gedoopt op 26-11-1702 in Tholen. 1.2.4 Suysanna Vermeule, gedoopt op 29-03-1705 in Tholen. 1.2.5 Susanna Vermeulen, gedoopt op 05-05-1706 in Tholen. 1.2.6 Jacobus Vermeulen, gedoopt op 18-11-1708 in Tholen. 1.2.7 Anna Vermeule(n), gedoopt op 22-04-1711 in Tholen. Thools Vermeulen-parenteel met daarin twee nazaten met de naam Jacobus Vermeulen. 10

Veronderstelling over de eerste generaties uit onze stamboom Op basis van de hiervoor vermelde feiten lijkt het schrijver dezes het meest waarschijnlijk dat onze stamvader Jacob Vermeulen in 1717 te Goudswaard is geboren. Goudswaard, destijds bekend als Koorndijk, is een dorpje in de Hoekse Waard, een van de Zuid-Hollandse eilanden. Waar Jacobs ouders geboren zijn, is nog onbekend. Naar wie zijn grootouders waren, kan eigenlijk alleen min of meer beredeneerd gegist worden. Nogal wat archieven uit de Hoekse waard van voor 1700 ontbreken, of zijn erg moeilijk leesbaar. Probleem is ook dat de familienaam op nogal wat verschillende manieren werd opgeschreven: Molenaar, Meulenaar, Molendijk, van der Meule, van der Meulen, Vermeulen. Bovendien woonden er rond dezelfde tijd in Goudswaard en het naburige dorpje Piershil nog minstens een, vermoedelijk niet verwante, familie van der Meule/ Vermeulen. Schrijver dezes heeft een poging gedaan om de vroegste generaties uit onze tak van de familie Vermeulen te achterhalen. Op de volgende bladzijden volgt per generatie een toelichting. Het nu volgende schema is niet meer dan een veronderstelling. Mogelijk waren dit de eerste Vermeulens uit onze stamboom 11

Jacob, de stamvader van de Vermeulens Van de eerste persoon uit onze stamboom waarover we iets kunnen zeggen is alleen de voornaam zeker: Jacob. Die volgt uit het patroniem van zijn zoon Wessel Jacobs ( zoon van Jacob ) van der Meul(e). Een tweede aanwijzing is de voornaam van zijn kleinzoon Jacob (Wessels) van der Meule. De oudste zoon in een familie kreeg meestal de voornaam van de grootvader van vaders kant. Over de achternaam en het parenteel van stamvader Jacob kunnen we slechts gissen. Misschien voerde hij de achternaam van der Meul, de naam waaronder zijn zoon Wessel in 1708 werd vermeld bij diens huwelijk. Als we aannemen dat vader en zoon minstens 20 jaar oud waren bij hun respectievelijke huwelijken, zal Jacob ergens voor 1688 getrouwd, en voor 1668 geboren zijn. Jacobs echtgenote Jacobs enige met zekerheid bekende kleindochter was Lijsbeth/Elizabeth (Wessels) van der Meule/Vermeulen. Zoals eerder is uitgelegd, werd de eerste dochter in een gezin meestal vernoemd naar haar grootmoeder van moeders kant, tenzij de grootmoeder van vaders kant eerder was overleden. Lijsbeths moeder was Maria Hendriks Boot. Haar ouders zouden een echtpaar Hendrik Boot en Mayke Hendriks Groen zijn, volgens een bron op het Internet. Schrijver deze heeft nog niet kunnen vinden waarop die veronderstelling is gebaseerd. Als het waar is, dan is Lysbeth dus niet naar haar grootmoeder van moeders kant vernoemd en zou ze naar haar grootmoeder van vaders kant vernoemd kunnen zijn. Haar grootmoeder, Jacobs echtgenote, zou dus Lijsbeth geheten kunnen hebben. Kwam Jacob uit Goudswaard? Mogelijk woonde Jacob enige tijd in Koorndijk (Goudswaard) of het er vlakbij gelegen dorpje Piershil. Zoon Wessel trouwde in Piershil en woonde toen onder de Koorndijk. Bij sommige personen in het trouwboek van Piershil staat vermeld van waar ze afkomstig/geboren zijn, helaas niet bij de huwelijksregistratie van Wessel. Deze boeken gaan niet verder terug dan 1708, dus als de Vermeulens uit Piershil kwamen valt hier weinig verder te onderzoeken. Van Koorndijk (Goudswaard) gaan de doop- en trouwregisters terug tot 1641; maar niet aaneengesloten: er ontbreken nogal wat jaren. Het handschrift is hier en daar behoorlijk vervaagd, en verder ook moeilijk te lezen voor een leek als schrijver dezes. Veronderstelling Als we aannemen dat Jacob een echtgenote had met als voornaam Lijsbeth, en dat ze in Goudswaard woonden, kunnen we hiernaar in de doop- en trouwboeken gaan zoeken. In het trouwboek van Goudswaard staat op 28 maart 1666 het volgende vermelding: Het handschrift is nogal moeilijk leesbaar, er lijkt te staan: den 28 dito [=maart] Jacob Leenderts j.m. van Helvoetsluijs met Lijsbet Wisse j.d. van de Coorndijk, bijde wonende[?] alhier[?] en... [onleesbaar] alhier Volgens anderen zou er inhoudelijk staan: bruidegom j.m. geboren Hellevoetsluis, wonende Corendijk, bruid j.d. geboren en wonende Goudswaard. Deze Jacob Leenderts lijkt afkomstig van Hellevoetsluis, maar onderzoek daarnaar is zeer moeilijk om- 12

dat de doop- en trouwregisters van die plaats pas van na 1693 bewaard zijn gebeleven. Volgens een bron op het internet zou Lijsbet een dochter zijn van Wisse Jobzn en Leentje Pieters, en zou zij op 30 maart 1657 belijdenis hebben gedaan. Jacob Leenderts en Lijsbeth Wisse staan vermoedelijk begin 1667 vermeld in het doopboek van Goudswaard: Er lijkt te staan: Dyto [=ook op 20 februari 1667] gedoopt t kind van Jacob Leenderts en Lijsbeth Wisse genaamd [niet ingevuld] getuige... Jacobs Laten we aannemen dat dit het eerste kind van Jacob en Lijsbeth was, 11 maanden na hun huwelijk geboren. Het is niet duidelijk of het een jongen of een meisje betreft. We kunnen er slechts naar gissen waarom de naam niet is vermeld. Dat het een doodgeboren kind was lijkt niet waarschijnlijk, want vroeger was het zeer ongebruikelijk (of zelfs verboden) dat die werden gedoopt. Te zien aan de regisraties in het doopboek werden er deze maand slechts eenmaal per week kinderen gedoopt. Volgens de gebruikelijke vernoeming zou een jongen als oudste de naam van de grootvader van vaders kant hebben gekregen, en als meisje die van de grootmoeder van moeders kant; tenzij de grootvader resp. grootmoeder van de andere zijde al overleden was. Het echtpaar Jacob en Lijsbeth staat ook op 22 juli 1668 vermeld in het doopregister van Goudswaard: den 22 july gedoopt t kind van Jacob Leenderts en Lijsbeth Wisse, genaamd Leendert. getuige Leuntje Ariens, lijkt er te staan. Leendert zal vermoedelijk vernoemd zijn naar zijn grootvader van vaders kant, gezien het patroniem Leenderts van zijn vader. Leendert is mogelijk de Leendert Jacobs van der Meul die rond 1695 tweemaal vermeld werd in het trouwregister van Goudswaard. Als Leendert Jacobs Meuldijk staat hij met zijn tweede echtgenote in 1706 vermeld bij de doop van hun dochter Lijsbeth. Wellicht is deze Lijsbeth eveneens vernoemd naar Lijsbeth Wisse, mogelijk de echtgenote van stamvader Jacob. Opmerkelijk is verder dat bij de doop een Marijtje Wisse getuige was, misschien een relatie van Lijsbeth Wisse. 13

Mogelijk hadden Jacob Leenderts en Lijsbeth Wisse nog een zoon, Wessel Jacobs. Deze Wessel lijkt in ieder geval familie te zijn geweest, mogelijk een broer, van de hiervoorgenoemde Leendert Jacobs van der Meul. Op 24-12-1721 werd Wessel Jacobs van der Meulen door de weeskamer tot voogd gesteld over de weeskinderen van Leenders Jacobs v.d. Meulen. [bron: RA Goudswaard]. Kinderen van Jacob en Lijsbet: 1 [misschien] Elisabeth Jacobs Vermeulen. Op het eerste zicht is er geen doopregistratie te vinden in de registers van Goudswaard. 2 NN Leenderts [1.2]. Hij of zij is gedoopt op 20-02-1667 in Goudswaard. Notitie bij de geboorte van NN: [zeer onduidelijk handschrift, er lijkt te staan:] gedoopt t kind van Jacob Leenderts en Lijsbeth Wisse, genaamt [blanco ruimte, niets ingevuld] getuige... [onleesbaar] Jacobs [?] 3 Leendert Jacobs van der Meul / Vermeulen / Meuldijck, gedoopt op 22-07-1668 in Goudswaard. 4 misschien was Wessel Jacobsz van der Meulen ook een zoon was van het echtpaar Jacob en Lijsbet. Daarvoor is nog geen bewijs gevonden in het doopregister Van Goudswaard. Mogelijk is Wessel geboren in de jaren die ontbreken in de doopregisters. De vader van Wessel heette in ieder geval ook Jacob, en Wessel is ook ergens rond deze tijd geboren. Maar wie weet kwamen de ouders van Wessel ergens anders vandaan, en leefden er tegelijkertijd meerdere families Van der Meule/Vermeulen in Goudswaard of omgeving. Volgt 1.4 14

Wessel Jacobsz van der Meulen De doopdatum van Wessel is niet met zekerheid bekend. Het lijkt er op dat zijn ouders Jacob Leenderts en Lijsbeth Wisse waren, in maart 1666 te Goudswaard getrouwd. Als we aannemen dat Wessel ten tijde van zijn huwelijk (1708) minstens 18 jaar was, zal hij voor 1690 geboren zijn. Het zou kunnen dat hij op 20 februari 1667 is gedoopt, maar dat daarbij zijn naam niet is opgeschreven. In dat geval was hij vermoedelijk het oudste kind. In het - vaak zeer moeilijk te lezen - doopregister van Goudswaard is op het eerste zicht geen vermelding van de doop van Wessel te vinden in de jaren 1666-1689. Rond 1690 ontbreken een aantal jaren. Hij kan natuurlijk ook elders gedoopt/geboren zijn. Ergens op het internet wordt verondersteld dat hij rond 1675 in Puttershoek gedoopt zou zijn, maar een bronvermelding ontbreekt. De vader van Wessel had in ieder geval de voornaam Jacob. De voornaam van Wessel werd tot en met 1717 geschreven als Wissel, daarna bijna altijd als Wessel. Wissel/Wessel zou genoemd kunnen zijn naar de vader van Lijsbeth Wisse. De vroegste vermelding van Wessel Jacobsz van der Meulen betreft zijn huwelijk op 6 mei 1708 in Piershil met Maria Hendriks Boot, nadat zij op 20 april 1708 in ondertrouw waren gegaan. [ondertrouwd] den 20 april [1708] te Piershil, getrouwd aldaar den 6 mei, Wissel Jakobsz van der Meulen, j.m., wonende onder de Koorndijk, met Marijtje Hendriks Boot, j.d., wonende onder Piershil Wessel was j.m. of jongeman, zijn bruid Marijtje j.d. of jongedochter waarmee bedoeld werd dat beiden niet eerder getrouwd waren. In het trouwboek van Piershil staat vaak aangeduid van waar iemand kwam of geboren was, maar helaas is dat hier niet het geval. We zien hier alleen dat Wessel onder de Koorndijk (=Goudswaard) woonde, en zijn bruid Marijtje onder Piershil. Om te weten te komen wie hun ouders waren, zouden we we hun doopregistraties moeten kunnen vinden. Van Piershil zijn geen doopboeken van voor 1707 bewaard gebleven, dus daar valt verder weinig te onderzoeken. Afgaande op haar patroniem Maria Hendriks zal haar vader de voornaam Hendrik hebben gehad. Een bron op het Internet meent dat zij de dochter was van Hendrik Boot en Mayke Hendr. Groen. Op 4 augustus 1709 wordt te Piershil hun dochter Lijsbeth van der Meulen gedoopt, vermeld staat dat het echtpaar gehoorende onder den Koorndijk is. Piershil en Koorndijk/Goudswaard zijn naburige dorpjes op ruim twee kilometer afstand. Als oudste dochter zal Lijsbeth vrijwel zeker naar een van haar grootmoeders genoemd zijn. In de doopregisters van Goudswaard en Piershil staan in de periode 1707-1716 verder geen kinderen van Wessel en Marijtje vermeld. 15

Ergens voor 1717 is Marijtje Hendriks Boot overleden. De precieze datum is nog niet gevonden, van Piershil en Koorndijk/Goudswaard staan uit deze periode geen gegevens over begrafenissen op het internet. In het trouwregister van Goudswaard komen we de volgende vermelding tegen: ondertrouwt 21 mei, en getrouwt den 13 junij 1717 Wessel Jacobsz van der Meulen, weduwnaar van Maria Heindriks Bood[,] van de Koorndijk, met Marij Pieters Oppers j.d.van Bergheijk, beide alhier woonagtig. Of Marij inderdaad uit Bergeijk (nabij Valkenswaard, Noord-Brabant) kwam, of dat er nog een andere plaats was die Bergheijk heette, is nog niet uitgezocht. Op 17 oktober dat jaar wordt hun zoon Jacob gedoopt: Denselfden dito [17 oktober 1717] gedoopt Jacob soon van Wissel Jacobsz Vander Meulen en Marij Pieters Oppers: Getuige is Catelijntje Jans. [linksonder, niet goed leesbaar, lijkt te staan:] daarvan een extract gegeven na thoolen den 1 may 1746 In de doopregisters van Piershil en Goudswaard zijn verder geen kinderen van Wessel en Marij te vinden. Marij Pieters Oppers is voor 1727 overleden, vermoedelijk in mei 1723. Op 25 mei 1723 staat vermeld Aangegeven het lijk van de vrouw van Wessel Jacobse 4e Classe 3.-.- in de lijst Goudswaard Impost Begraven 1719-1799. Tussen 1695 en 1806 werd in het gewest Holland een speciale belasting (impost) geheven op het trouwen en op het begraven. De hoogte van de aanslag was afhankelijk van de welstand van degenen die het huwelijk aangingen respectievelijk degene die begraven werd. Opnieuw weduwnaar, hertrouwde Wessel op 26 mei 726 in Koorndijk met Saartje Arendsdr. Lugthart. Voor Saartje was het haar eerste huwelijk. Beiden wonen onder den Koorndijk. Dit huwelijk bleef kinderloos, althans in de registers van Goudswaard en Piershil staan geen dopen vermeld. Nog enkele vermeldingen die mogelijk op Wessel betrekking hebben: 26-4-1715 Wessel Jacobs van der Meule koopt te Cromstrijen een swarte bleste merry f 132.0.0 borgen Bastiaan v.d. Polder, Bastiaan Herweijer [bron: RA Cromstrijen] 16

2-9-1716 Lijsbeth van der Meule is erfgenaam van Hendrik Boot. Zij is kind van Wessel Jacobs van der Meul, weduwnaar van Marya Hendriks Boot. Wessel ondertekent boedelrekening. ontving f 16.6.0 uit boedel Hendrik Boot, sijnde de helft van f 10.0.0 en 8 jaar verlopen interest, die van der Meul competeerde van de minderjarige erfgenamen van Hendrik Boot. Betaalde f 332.0.0 aan boedel van Hendrik Boot over cooppeningen van 4 gemeten zaijland genaamd de Pijl, gelegen in de oude Corendijk en aan voornoemde van der Meul verkocht. betaalde f 435.0.0 over cooppenningen van 6 gemeten landgelegen in de oude Corendijk (dit op 25-7- 1715 in t openbaar verkocht ten overstaan van de gerechte van Corendijk). [weesk. Piershil 7] Wessel Jacobs van der Meulen 24-12-1721 door weeskamer tot voogd gesteld over weeskinderen van Leenders Jacobs v.d. Meulen. inventarisatie van boedel Leendert 8-2-1722 [bron: RA Goudswaard] Wessel Jacobs koopt publiek 27-4-1723 van boedel Cornelis Aries de Jongh + zwarte 2-jarige os f 11.16.0, varken f 12.10.0. Borgen Engel van de Houk, Theunis Troost Wessel Jacobs van der Meulen koopt publiek op 3/4-7-1724 van insolvente boedel van Dingeman Jacobsz Lievaart: zwarte merrie met kol f 21.0.0. Borgen Jan Cornelis v.d. Bie, Johannes Rosmolen [bron RA Goudswaard] koopt publiek 22-4-1728 van Anthony Quispell : vosse merrie f 137.0.0. bogen Jacob Visser, nieuwendijk; Gerrit Blaak [bron: RA Goudswaard] staat borg 28-9-1729 voor Gerrit Blaak [bron: RA Goudswaard] Wessel [?] vander Meulen opgedaan belijdenis den 6 maart 1732 [bron: lijst lidmaten Goudswaard vanaf juni 1725] 1-10-1732 pacht voor 3 jaar dijk vanaf gescheid? v.d. Hitzert, ter lengte van 5 rietveldenvoot f 47 s jaars. borgen Bastiaan Soeteman, Jacob Woutersz Visser [bron: RA Goudswaard] Wessel Jacobse Vermeulen. 1725-1740 dijkgraaf van de Eendragtspolder (op grond van Goudswaard) [bron oa Zeeuwse stam dec.1982 blz 204] vermeld als ingeland, ondertekent polderrekeningen 18-5-1735, 16-5-1736, 15-5-1737, 21-5-1738, [archief polder O. koorndijk 163,164] Jacob Vermeulen vlastienden publiekelijk verkocht 7-7-1730 500 roe in Oude Corendijk van Wessel Jacobs, bij het huis van Jacob Vermeulen [ mogelijk dezelfde wessel jacobs Vermeulen?] Wissel Jacobs Vermeulen koopt publiek vlastienden? 5-7-1732 van ruim 4 gemet Oude Nieuwland?? van schout Sijderveld f 12. Borgen: Albert Sijderveld, Gillis Verrij. 20-4-1734 koopt publiek van boedel Cornelis Wittert (overleden) een ploeg f 5.10.0. borgen Johanns Rosmoolen, Albert Sijdervelt jr. [bron: RA Goudswaard] 11-7-1735 Wessel van der Mo(o)len vlastienden publiek verkocht. 4 gemet in Eendrachtspolder van hem(?) achteraan de kreek, aan Arij Jantz Overweel 17

3 gemet aan Voetweg van hem? aan Job vd Wael [bron: RA Goudswaard] 20-7-1736 op zijn autorisatie vervoegt gerechtsbode Korendijk zich met 2 schepenen op land de Kickvos en legt beslag op de tarwe, en ik oude Nieuwland op koeien en vaarzen van Jan Nieuwkuijk, echtgenoot van Ariaantie Saarloos (bevorens wed Arij van Bockhoven, om achterstallige pacht te verhalen volgens huurcedulle? 20-5-1732 verschuldigd over 1734-1736. ondertekend door gerechtsbode en schepenen. [bron: RA Goudswaard] 19-2-1738 tbv Wessel Cornelis v.d. Houck gepacht van..hg armen? voor 7 jaar 5 gemet in de stee? van Jannetie Baerents, laatst gepacht door Jan Jants Switt? vor f 19.0.0 s jaars. Borgen: Gillis Verrij, Cornelis v.d. Houck. [bron: RA Goudswaard] Nog een vermelding die waarschijnlijk op Wessel betrekking heeft: Vermeulen, Wessel J. zijn erfgen. zijn belend? oost van woning enz? en 28 morgen in Eendrachtspolder van Jojanna Kloens +, wed Johan van Santheuvel De volgende aantekening in de Rechterlijke Archieven van Goudswaard gaat over de verdeling van de boedel van wijlen Wessel Jakobs.: 18 Kaart van de Hoekse Waard en omgeving, 1748. Links van het midden Goudswaard/Koorndijk en Piershil, ertussen ligt de Eendrachtspolder, waar Wessel dijkgraaf was en land bezat. Geheel links Hellevoetsluis.

9-5-1740 de weduwe van Wessel Jacobs v.d. Moolen, Saartie Arentsdr Lugthart, en Theunis Kool, echtgenoot van Elijsabeth Wessels van de Moolen; Bastiaan Soeteman als testamentair voogd van Jacob Wessels vd. Moolen verkopen publiek ten sterfhuize van Wessel, in de Eendrachtspolder: zwarte merrie, 2 blessen/ruinen, 2 zwarte ruinen met kol, 2 zwarte merries met een snuijt?, blesse merrie, zwarte merrie met kol, 2 zwarte 4-jarige ruinen, 2 hengstenjaarling; zwarte, witte, rode en grijze melkkoeien; zwarte varekoe; 3 vare koeien; zwarte schotvaars; geestevaars; 5 4-jarige ossen; 4 3-jarige ossen; 4 2- jarige ossen; 2-jarige pink; pink; 2 kuiskokkelingen?; stierkokkeling; 2 kokelingen; 5 kalveren; varken; 2 beslagen wagens; chaize?; 2 spannen eggen; wolbord?; 4 ploegen; slikske?; slee; rolblok; 3 wagentuigen; 2 ploegtuigen; gareel met roeyhoorn?; zameling van ploegtuigen, strengen, oudijzer, rieken,..haken, waunen?, achtendeel, swingen, reyven, forcken, wateringsgerei, polsen?, spanketting, oude spanwiggen, harp?, tuig?, oud kok?, oud hout. totaal f 1779.13.0 Zijn weduwe en kinderen verkopen 9-5-1740 meubilair en roerende goederen voor f 289.13.0 [bron: RA Goudswaard] 40e penninf f 7.4.12 [bron: RA Goudswaard] Wessel is dus overleden vóór 1740. In de Impost Begraven 1719-1799 van Goudswaard staat vermeld: 05-08-1739 Aangegeven het lijk van Willem Jacobse van der Meulen 4e Classe 3.-.-. Misschien verkeerd geschreven? Goudswaard, Piershil, Zuid-Beijerland. Deze kaart is weliswaar van 1865 maar geeft een idee van de streek waar zo n 150 jaar eerder de Van der Meulens woonden. (het is overigens een combinatie van drie kaarten) 19

Wessels weduwe, Saartje, trouwde op 29-05-1740 in Goudswaard met Arij Cornelis van der Waal. Zij overleed mogelijk al in 1741. Kinderen van Wessel en Maria: 1 Lijsbet/ Elizabeth (Wessels) van der Meulen, gedoopt op 04-08-1709 in Piershil. Kind van Wessel en Marij: 2 Jacob (Wessels) Vermeulen / van der Meulen, gedoopt op 17-10-1717 in Goudswaard. Volgt 1.4.2. 20

1.4.2 Jacob Wessels Vermeulen Jacob was de zoon van Wessel Jacobsz van der Meulen (zie 1.4) en Marij Pieters Oppers. Hij is gedoopt op 17-10-1717 in Goudswaard. Jacob staat niet vermeld op de lijsten van Kerkelijke lidmaten te Goudswaard, uit 1725, 1740 en 1746. Misschien stond hij elders geregistreerd, bij voorbeeld in Piershil. Een Wessel(?) Vermeulen, waarschijnlijk zijn vader, deed belijdenis te Goudswaard in 1732. Met betrekking tot de jeugd van Jacob zijn in de archieven van Goudswaard en Piershil weinig vermeldingen te vinden. In 1740 trad een testamentair voogd namens hem op bij de verdeling van de boedel van zijn overleden vader. De familienaam werd daarbij vermeld als van de Moolen. Vertrek van Goudswaard naar Oud-Beijerland? Een Jacob Vermeulen vertrok omstreeks begin 1746 met indemniteit van Goudswaard naar Oud Beijerland: 27-4-1746 geïndemneert den armen van Oud-Beyerland voor Jacob Vermeulen, onder mids den armen van Oud Beyerland, wederom de rato indemnere voor meerder en minderjarige die uyt derselve juirasdictie [=jurisdictie] in desen ambagte sig neder setten en niet anders. Dit zou ook een andere Jacob Vermeulen geweest kunnen zijn, maar het is wel toevallig dat het vrijwel overeenkomt met het huwelijk van Jacob Wessels in mei, te Oud-Beijerland. Op 20 april 1746 waren Jacobus Vermuelen en Maria Voorbijtel te Tholen getuige bij de geboorte van Lijntje Bout, kind van Adriaan Bout en Aaltje Foljon. Niet uitgezocht is of er een familierelatie was tussen ouders en getuigen. Huwelijk met Maria Voorbeijtel Op 4-5-1746 werd de ondertrouw van Jacob Vermeulen en Maria Voorbeijtel, te Tholen, vermeld in het ondertrouwregister van Oud Beijerland: den 4 mei zijn te Tholen ondertrouwd Jakobus Vermeulen j.m., wonende alhier, en Maria Pietersd Voorbeijtel j.d. wonende te Tholen, den 26 mei att. [=attestatie] gegeven na[ar?] Tholen. Vooraankondigingen van het huwelijk waren op 8, 15 en 22 mei. Ook staat vermeld: den 7 mei [1746] heeft Jacob Vermeulen zich aangegeven om te trouwen met Maria Pietersdogter Voorbeijtel wonende te Thoolen in Zeeland; in t Classis van f 6,-,- Jacob woonde ten tijde van zijn huwelijk dus te Oud-Beijerland, en was (net als zijn bruid) niet eerder getrouwd geweest. Jacob (28 jaar oud) en Maria (Pieters) Voorbeijtel, 18 jaar oud, staan ook op 30-5-1746 in het trouwregister van Tholen vermeld. Maria is een dochter van Pieter Willems(e) Voorbeijtel en J(oh)anna Hendriks Bevelander. Zij is gedoopt op 22-06-1727 in Tholen. De familienaam werd ook wel vermeld als Voorbijtel, Voorbeytel. Oud-Beijerland Jacob Vermeulen en Maria Voorbeijtel woonden vermoedelijk vanaf ongeveer 1746 tot omstreeks 1752 in Oud-Beijerland. Ze werden er tussen 1747 en 1752 vermeld in de doopregisters, bij de dopen van hun kinderen Wessel, Pieter, Johanna en Wessel. In 1749 en 1751 werd driemaal een kind van Jacob Vermeulen begraven te Oud Beijerland, mogelijk Wessel, Pieter en Johanna. In het lidmatenregister van Oud-Beijerland (1703-1776) worden Jacob en Maria niet vermeld. Jacob had een halfzuster, Lijsbet (of Elizabeth) Wessels Vermeulen. Zij woonde sinds 1740 in Goudswaard. Mogelijk is dit de Lijsbet Vermeulen die in 1747, 1751 en 1752 tekende als getuige bij de geboorte van Wessel, Johanna en Wessel Vermeulen. 21

Beurtschipper? Bij ziijn overlijden omstreeks 1756 bezat Jacob Wessels Vermeulen een poonschuit, dit is een vrachtschip. Het is daarom goed mogelijk dat de volgende vermeldingen in het Archief van Oud-Beijerland op Jacob Wessels Vermeulen betrekking hebben. Hij verbleef immers tussen 1746 en 1752 in Oud- Beijerland. - Jacob Vermeulen, j.m., beurtschipper van Oud-Beijerland op Dordt en Rotterdam. Hij woonde en was varende van Tertholen en heeft de beurtschippersplaats overgenomen van Cornelis den Baars. Gerechte verleent approbatie 7-4-1746. - 12-6-1751: Jacob Vermeulen, beurtschipper van Oud-Beijerland op Dordt en Rotterdam. Request aan gerechte dat diverse soorten fruit door andere schuitjes naar de stad worden gebracht en dat bodediensten door deze en gene worden verricht ten nadele van de beurtschippers. Gerechte zal het reglement nog eens laten publiceren. - 1751: Jacob Vermeulen, beurtschipper van Oud-Beijerland op Dordt en Rotterdam. Heeft zijn beurtdienst overgedaan aan Ary Roos, van Maaslandsluijs. Gerechte Oud-Beijerland gaat accoord 3-6-1752. Overdracht voor notaris van Driel 28-5-1752 voor f 2900 contant (voor kustdienst??). De poonschuit zeijlagie en verdere inventaris wordt overgedragen voor f 700 en huis, schuur en erve op de Havendam, belend oost de Havendam, west het Spuij, zuid Jan Coijman, noord Ary den Baas voor 1000 en drie ducaten. Bij niet nakomen van de overeenkomst worden gesteld voor procureurs voor Hoge Raad en Hoek van Holland Paulus Hoijer van Brakel, Isaak van Epenbruijsen en Francois de Bas, en als procureurs voor vierschaar Oud-Beijerland Pieter v.d. Stomp, Cornelis Jansz van Driel, en Dirk Pietersz Verhagen. Getuigen: Pieter van Driel, Jan Jansz van Driel. Verhuizing naar Tholen Begin september 1752 verhuisde het gezin van Oud-Beijerland naar Tholen. Een Jacob vermeulen vertrok in 1752 met indemniteit van Oud-Beijerland naar Tholen. Een andere vermelding betreft Wessel Vermeulen, 3 maanden oud, zoon van Jacob. 11-9-1752 met indemniteit van Oud-Beijerland] naar Tholen. Mogelijk bewoonden ze in Tholen het huis op de kaaye wat op de boedelbeschrijving van 1757 staat. Te Tholen werd ook op 10 november 1754 zoon Pieter Jacobse gedoopt. Kinderen van Jacob en Maria: 1 Wessel Vermeulen [1.4.2.1], gedoopt op 02-07-1747 in Oud Beijerland. Notitie bij de geboorte van Wessel: 02-07-1747 gedoopt Wessel. ouders: Jacob Vermeulen en Marrijtjen Voorbijtel, getuige: Lijsbet Vermeulen Wessel is overleden in 1749 in Oud Beijerland, ongeveer 2 jaar oud. Hij is begraven op 24-12-1749 in Oud Beijerland. Notitie bij overlijden van Wessel: op 24-12-1749 wordt een kind van Jacob Vermeulen begraven te Oud-Beijerland. het kind wordt begraven in de kerk, met de grote klok overluid Mogelijk gaat het hier om Wessel; er zijn van Jacob Vermeulen (nog) geen andere kinderen bekend die voor 1750 zijn geboren. 2 Pieter Vermeulen [1.4.2.2], geboren in 1750 in Oud Beijerland. Hij is gedoopt op 27-02-1750 in Oud Beijerland. Notitie bij de geboorte van Pieter: 27-02-1750 (gedoopt) Pieter (zoon van) Jakob Vermeulen en Maria Voorbeijtel, get.(getekend) de vader Pieter is overleden in 06-1751 in Oud Beijerland, 0 of 1 jaar oud. Hij is begraven in 06-1751 in Oud Beijerland. Notitie bij overlijden van Pieter: op 12-06-1751 wordt een kind van Jacob Vermeulen begraven te Oud Beijerland. gk, kerk 4-0-0. mogelijk Pieter of Johanna? op 19-06-1751 wordt een kind van Jacob Vermeulen begraven te Oud Beijerland. gk, kerk 4-0-0. 22

mogelijk Pieter of Johanna? allebei de kinderen worden begraven in de kerk, met de grote klok overluid 3 Johanna Vermeulen [1.4.2.3]. Zij is gedoopt op 26-05-1751 in Oud Beijerland. Notitie bij de geboorte van Johanna: (gedoopt) 26-05-1751 Johanna (dochter van) Jacob Vermeulen en Maria Voorbijtel, get.(getekend) Lijsbet Vermeulen Johanna is overleden in 06-1751, 1 maand oud. Zij is begraven in 06-1751 in Oud Beijerland. Notitie bij overlijden van Johanna: op 12-06-1751 wordt een kind van Jacob Vermeulen begraven te Oud Beijerland. gk, kerk 4-0-0. mogelijk Pieter of Johanna? op 19-06-1751 wordt een kind van Jacob Vermeulen begraven te Oud Beijerland. gk, kerk 4-0-0. mogelijk Pieter of Johanna? allebei de kinderen worden begraven in de kerk, met de grote klok overluid 4 Wessel (Jacobse) Vermeule(n), gedoopt op 31 mei 1752 in Oud Beijerland. 5 Pieter (Jacobse) Vermeulen, gedoopt op 10-11-1754 in Tholen. Volgt 1.4.2.5. Op 24-12-1749 wordt een kind van Jacob Vermeulen begraven te Oud-Beijerland. Het kind wordt begraven in de kerk, met de grote klok overluid. Alleen Wessel is geboren voor of in 1749, maar hij is overleden in 1751. Mogelijk gaat het om een nog onbekend kind van Jacob en Maria, of het betreft het kind van een ándere Jacob Vermeulen. Overlijden van Jacob Vermeulen Jacob is voor 1757 overleden, mogelijk op 7 maart 1756, omstreeks 38 jaar oud. In de begraaflijst van de Nederlands Hervormde Kerk te Tholen staat dat op die datum is begraven Jacobus Vermeulen. Dit kan onze Jacob(us) Wessels Vermeulen zijn, maar misschien ook een van de twee Jacobs Vermeulen die in 1704 en 1708 te Tholen werden gedoopt. In het weeskamerarchief van Tholen is een 5 pagina s lange boedelbeschrijving bewaard gebleven omtrent de de nalatenschap van Jacob. Op de volgende bladzijden kunt u hiervan een groot deel nalezen voor zover schrijver dezes het handschrift kon ontcijferen. Weeskamers Weeskamers hielden toezicht op het beheer van de bezittingen van minderjarige wezen. Bij het overlijden van één of beide ouders van minderjarige kinderen was de echtgenoot of een familielid verplicht hiervan aangifte te doen bij de weeskamer. De aangever moest melden (en aantonen) of de voogdij over de nagelaten kinderen was geregeld of dat dit door de weeskamer gedaan moest worden. Ouders konden via een testament de voogdij regelen of via een zogenaamde akte van seclusie voorkomen dat de weeskamer toezicht op de nalatenschap kreeg. Meestal werd in een dergelijke akte of testament de voogdij opgedragen aan de langstlevende echtgenoot. Deze ouder kreeg dan het recht om zelf een tweede voogd aan te wijzen. De voogd was verplicht om een akte van acceptatie te overleggen aan de weeskamer. Als er niets geregeld was voor de kinderen, dan benoemde de weeskamer de voogden en hield vervolgens toezicht op het beheer dat de voogden over de boedel uitoefenden. De voogdij werd meestal toegekend aan de overlevende echtgenoot. Daarbij werd dan een tweede voogd, meestal een mannelijk familielid van de overledene, aangewezen. Het toezicht eindigde zodra de kinderen meerderjarig waren. De meerderjarige kreeg dan ook de nagelaten bezittingen.om een overzicht van de bezittingen en schulden van de nalatenschap te krijgen, moesten voogden zorgen voor een boedelinventaris waarin het erfdeel van de wees was benoemd. De spullen werden meestal in bijzijn van de voogd getaxeerd. De weeskamer stelde de inventaris vast en bekeek vervolgens wat er moest gebeuren. De weduwe/weduwnaar kon de kinderen uitkopen. Het geld werd dan tegen rente belegd of uitgeleend. Als de wezen niet uitgekocht werden, kregen de wezen hun erfdeel bij het bereiken van meerderjarigheid. Deze nalatenschap werd dan tot de laatste wees van het gezin meerderjarig was, beheerd door de voogd en eventuele weduwe of weduwnaar. 23

De nalatenschap van Jacobus Vermeulen (1717?-1757?) Gedeeltelijke tekst van de boedelbeschrijving; schrijver dezes kon lang niet alles ontcijferen. Met.. is onleesbare tekst aangegeven, [?] geeft een mogelijkheid aan. Staat en Inventaris van alle de goederen, middelen en effecten, naargelaten en metter dood ontruimd bij Jacobus Vermeulen ten behoeve van Zijne minderejarige kinderen en Erfgenaamen, met naame Wessel Vermeulen, oud vier jaren, en Pieter Vermeulen, oud twee jaar, in huwelijk verwekt aan Maria Voorbeijtel en door deselven[?].. [onleesbaar] staat gemaakt en overgebragt ten overstaan van den voogd.. [onleesbaar] in handen van Weledele [?] Heeren weesmeesters der stad Tholen, en is steeds gesteld in ponden, schellingen en grooten Vls [=Vlaams] als volgt Baeten ende wel.. [onleesbaar] van de contante penningen ten sterfhuize bevonden Dewijl er geen contanten penningen verder of.. in.. boedel sijn bevonden.. voor soo veel de dood-schulden hebben ge..porteerd.. zulks[?]..halven[?] hier.. en.. voor memorie Andere baaten van ongemunt goud en zilver Wel gebragt Alle het ongemunte goud en zilver in deesen boedel bevonden bedraagt te saamen eene somma van 8-6-8 Een zilver zakhorloge waardig 3.. drie[?] boeken met silveren slooten waardig te zaamen 2.. [= subtotaal?] 13-6-8 Andere baaten van vaste effekten een huis en erve staande en gelegen op den kaeye [=kade?] deeser stad alwaar de weduwe thans [?] en woond [?] gew[aardeerd?] op een somma van 33-6-8 werd onder deesen hoofde nog gebragt een poonschuyt met... want [?] en verdere toebehoren, gewaardeerd op eene somma van 133-6-8 [einde blad 1] Andere baaten van meubilaire goederen het Vlaamse pond Het Vlaamse pond was tot ca. 1795 een oude munteenheid in Vlaanderen, die ook in de rest van de Nederlanden als betaalmiddel werd gebruikt. Het Vlaamse pond was onderverdeeld in 20 schellingen en in 240 groten (1 schelling was derhalve 12 groten). 1 Vlaams pond was gelijk aan 6 Hollandse guldens. [bron: Wikipedia] 24