Hoe het groe de. 27 mei 2005 om 19u - Stadhuis Oudenaarde. Pioniers over de milieubeweging in de jaren 60-70

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Hoe het groe de. 27 mei 2005 om 19u - Stadhuis Oudenaarde. Pioniers over de milieubeweging in de jaren 60-70"

Transcriptie

1 Hoe het groe de "pioneers over de natuur- en milieubeweging in de jaren '60 -'70" 27 mei 2005 om 19u - Stadhuis Oudenaarde Pioniers over de milieubeweging in de jaren 60-70

2 Don t look back bracht Peter Tosh eind jaren tachtig aan de top van de hitlijsten. Blijkbaar hebben milieubeschermers wel wat met die legendarische Wailer gemeen, want achteromkijken is ook niet onze gewoonte: als milieubeweging zijn we bij uitstek bekommerd om en bezig met de toekomst. Die van onze kinderen, kleinkinderen en al wie na hen komt... Toch kan af en toe even achteromkijken ook voor ons geen kwaad. Nu de milieubeweging haar eerste eeuwfeest nadert, wordt het zelfs hoog tijd om ons om onze eigen geschiedenis te bekommeren. Want in al onze ijver voor de toekomst, vergeten we ons eigen verleden. En dat is niet goed, want het enige waar wij als mens uit kunnen leren, is tenslotte de geschiedenis. Gelukkig heeft men dat intussen wel begrepen. Onder de niet aflatende impuls van Lieve Vandeneede, de bibliothecaris van het BBL-infocentrum, begon de milieubeweging enkele jaren geleden haar eigen archieven te verzamelen. Affiches, dossiers, verslagen, foto s... Alles wat een beeld kan geven van wat we deden en waren, komt bij het Amsab-ISG terecht, de archiefinstelling die met dergelijke dingen inmiddels een kwarteeuw ervaring heeft opgebouwd. En omdat de milieubeweging in Vlaanderen nog net geen 100 jaar oud is, en omdat Bond Beter Leefmilieu nog net geen 35 jaar bestaat, maar omdat het Amsab dit jaar wél zijn vijfentwintigste verjaardag viert, is deze avond er gekomen. Een avond waarop we een tipje lichten van de sluier die nog over onze geschiedenis hangt. Vandaag richten we ons vooral op de jaren 60 en 70. Onze salongasten hebben toen allemaal hun sporen verdiend. Moderator Kristel Mariën, omdat ze toen geboren is, de anderen omdat ze toen op één of andere groene barricade stonden. Wij danken u van harte voor uw aanwezigheid en wensen u een aangename avond toe. werd. Guido was er al in 1971 met zijn Centrum voor Natuurbeschermingseducatie (CVN) bij toen BBL in Brussel officieel opgericht werd. Maar nu nam hij dus zelf het stuur in handen. Zijn bewind wordt verkeerdelijk wel eens gezien als iets meer behoudsgezind en iets minder op actie gericht. Maar dat zou onrecht doen aan de vele acties waarvoor Guido zich niet aflatend heeft ingezet. We denken hierbij onder andere aan de pioniersacties voor het Peerdsbos en rond de Progilfabriek. In de jaren na zijn voorzitterschap dook Guido steevast op in adviesorganen die door de overheid werden opgericht. Hij was onder andere ondervoorzitter van de Vlaamse Hoge Raad voor Natuurbehoud en vergeten we ook niet dat hij van 1984 tot 1988 co-voorzitter was van het Nationaal Verbond voor Natuurbescherming. Maar Guido moet zich duidelijk heel goed gevoeld hebben op Bond Beter Leefmilieu, want in 1989 keerde hij er al terug om ondervoorzitter te worden. Een plaats onder de sterren Uit het voorgaande blijkt voor ons al zeer duidelijk dat Guido zich alleszins al een plaats onder de sterren heeft bevochten. Maar we vergeten nog een heel belangrijk iets: de grote bijdrage die Guido leverde voor het tot stand komen van het archief van de Milieubeweging in samenwerking met het Amsab- Instituut voor Sociale Geschiedenis. Een wapenfeit dat absoluut kan tellen! In 2004 zette dit monument een punt achter zijn carrière als BBL-bestuurder en verdween hij definitief uit de Raad van Bestuur. De biografieën werden aangemaakt door: Stef Boogaerts Steven Lepez Lieven Vandeneede 2 23

3 Guido Van Steenbergen In den beginne Op 29 november de dag dat heel Nederland de adem inhield, omdat prins Bernhard met zijn auto tegen hoge snelheid op een andere auto was geknald en ei zo na dood was slaakte Guido Vansteenbergen zijn eerste kreten hier op aarde. Een voorbode, want Guido zou als man van het eerste uur nog op talloze barricaden talloze kreten slaken. Al in zijn studentenjaren toonde Guido een gezonde interesse voor het milieu. Tevens spreidde hij een al even gezond engagement ten toon. Zo was hij betrokken bij een aantal acties van de ontluikende milieubeweging in de jaren 60 en tijdens zijn studie wetenschapppendierkunde richtte hij mee het CVN op: het Centrum voor Natuurberschermingseducatie (CVN). In 1965 was dat. Guido was daarnaast één van de voortrekkers van het actiecomité die eind jaren 60 het Peerdsbos wilde beschermen tegen de aanleg van de E10. In 1969 werd hij hoofd van de Opvoedkundige Dienst van de Koninklijke Maatschappij van Antwerpen. Dat betekende natuurlijk niet dat Guido het milieu de rug toekeerde. Hij bleef zich ondertussen nog wel engageren voor de milieubeweging, maar verdween gewoon een heel klein beetje uit de schijnwerpers. In 1974 werd hij hoofd van Planckendael (een deel van de zoo in Mechelen) en in 1978 werd hij conservator van de musea van de zoo. Guido en Bond Beter Leefmilieu Even uit de schijnwerpers dus, maar die schijnwerpers zijn weer vol op Guido gericht wanneer hij - na het plotse overlijden van Herman Delaunois - in 1983 de tweede voorzitter van BBL Milieubeweging bijna een eeuw oud Op zoek naar onze wortels Achteromkijken, we doen het als milieubeschermers zelden. En dat is ook heel logisch milieubescherming is tenslotte bij uitstek op de toekomst gericht. En toch kan het zo af en toe ook geen kwaad om even terug te kijken in de geschiedenis, want Bomen: stille, bedreigde getuigen. (Een foto tijdens de tentoonstelling Bedreigde Natuur in 1968) daar liggen toch onze roots. De echte wortels van de West-Europese milieubeweging liggen inmiddels al bijna een eeuw achter ons. Wij zijn vandaag vooral geïnteresseerd in wat er zich in de woelige jaren zestig en zeventig op milieuvlak afspeelde. Want toen kende de begin vorige eeuw ontstane beweging zowaar een hergeboorte... Het echte begin Het echte begin situeert zich dus in het begin van de vorige eeuw, in de nasleep van de ons onder andere uit literatuur en schilderkunst bekende romantiek. In Nederland leidden de plannen om het Naardermeer vol te storten met het huishoudelijk afval van het naburige Amsterdam tot de oprichting van de Vereniging tot behoud van Natuurmonumenten vandaag kortweg Vereniging Natuurmonumenten. Aan de basis van die vereniging die net dit jaar honderd jaar bestaat lagen 22 3

4 onder andere de onderwijzers Eli Heimans ( ) en Jac. P. Thijsse ( ), die vandaag wellicht nog het bekendst zijn als oorspronkelijke auteurs van de naar hen genoemde flora. Bij vorige generaties roept Jac P. Thijsse ongetwijfeld ook de herinnering op aan de legendarische Verkade-albums. Vandaag lopen we als Vlaamse milieubeweging, althans in grootte, ver achter op de Nederlandse. In die beginperiode moesten wij echter niet onderdoen voor onze noorderburen, want ook bij ons (zelfs zonder een bedreigd Naardermeer) Een paneel dat werd tentoongesteld tijdens de expositie Bedreigde Natuur in roerde er in die periode wat. Esthetische periode Die voor ons stedelingen ongekende stilte, die sombere eenvoud van kleur en lijn, dat oneindig vergezicht, waar hemel en aarde zich raken, dat ongekende vrije gevoel, geen gebaande wegen, niemand die u dwingt langs daar zult ge gaan, dat eeuwig verlangen verder te doolen, Men denke niet aan de Heide zoals het nu geworden is Ik begon nu ook al te merken hoe het natuurschoon overal hoe langer hoe meer verzwond Met hem, die nu mijn echtgenoot is, besprak ik de toestand. Mochten wij lijdzaam toezien? Ons verzetten maar hoe? Een vereeniging, een beweging op touw zetten De gedachte was uitgesproken, nu uitvoeren. Dat zijn de woorden van pianiste Catherina ( Käthe ) Bonefske. Samen met haar man Oscar Delaunois was ze één van de bezielers van de eerste natuurvereni- is er vandaag nog steeds de trouwe en gedreven secretaris van. Financieel het hoofd boven water houden, was in het begin niet makkelijk voor de Stichting, maar vooral het WWF schoot geregeld ter hulp. Pas veel later kon men rekenen op structurele overheidssubsidies: vanaf 1988 van de Provincie Limburg, vanaf 1991 van het Vlaamse Gewest. Binnen die Stichting Limburgs Landschap is Hugo steeds een grote voorstander van de professionalisering geweest. Hij heeft in die zin ook bergen werk verzet, met het schrijven van dossiers voor DAC-werknemers, over volksontwikkelingswerk, over alternatieve strafmaatregelen, Life-projecten... Overige werkzaamheden Dat Hugo lid is van onder andere de Provinciale MINAraad Limburg en van de Adviescommissie Vlaamse Natuurreservaten Limburg bewijst dat hij een onversneden Limburger is, al overstijgt hij dat ook moeiteloos, onder andere met zijn lidmaatschap van de Vlaamse Hoge Raad voor Natuurbehoud. Hugo draagt zijn kennis ook graag uit. Vandaar dat hij 40 jaar lang een actieve natuurgids is geweest. Hij heeft ook heel wat geschreven en gepubliceerd. Naast allerlei artikels in het tijdschrift van de Stichting Limburgs Landschap, was hij ook auteur van Tussen schaamgroen en natuurbehoud, Zorg en strijd om de open ruimte in Limburg (1977) en co-auteur van Rarekiek, Een verrassende kijk op Limburg (2001). Met dank aan Nadine Moens 4 21

5 Hugo Pluymers Het Limburgse natuurbehoud Hugo Pluymers (1938) groeide op tussen de berken en de brem van de Kempen en studeerde voor maatschappelijk assistent sector volksopvoeding en werkte tot 1975 in de industrie, nadien werd hij tot zijn pensioen in 2000 zaakvoerder van een eigen bedrijfje. Hugo s echte levenswerk ligt in het Limburgse natuurbehoud. Hij lag mee aan de basis van de natuurbeweging in Limburg. In de vroege jaren zeventig werd groendenkend Limburg opgeschrikt door de plannen voor een Limburgs wegenraster waarvan de A24 de spil zou worden. Natuurbeschermingsactie Limburg werd toentertijd opgericht en de actievoerders tegen het wegenraster vonden mekaar ook al snel in een apart actiecomité. Daar was Pluymers natuurlijk bij. De acties van het comité zetten onze oostelijkste provincie dan ook al snel op haar kop. Na de grote betoging op 23 april 1977, met onder andere de beruchte brand op de brug in Neerpelt, werd het wat stiller. De plannen van het wegenraster en de A24 stierven een stille dood. Stichting Limburgs Landschap In 1971 was Hugo ook betrokken bij de oprichting van de Stichting Limburgs Landschap. Hugo ging in Vlaanderen: de Vereeniging tot behoud van natuur- en stedenschoon. De vereniging werd in 1910 opgericht en telde bij aanvang 150 leden. Een groot gedeelte daarvan waren kunstenaars, geïnspireerd door de romantiek. Ten bewijze: de stichtingsvergadering werd voorgezeten door de bekende letterkundige Lode Baekelmans, de eerste co-voorzitter, advocaat Arthur Cornette, werd later hoofdconservator van het Antwerpse Museum voor Schone Kunsten. Esthetische bekommernis was hun belangrijkste drijfveer. Tijdens de eerste jaren stond de strijd voor het behoud van de Kalmthoutse Heide en de Zeeduinen centraal. Het jaarlijkse lidgeld bedroeg toen 1 frank... Vlaamse ontvoogding Zo begon het dus in Vlaanderen. Waarom het in Nederland snel zo n vaart liep en bij ons niet kent velerlei verklaringen. Nederlanders zijn geen Vlamingen, katholieken geen protestanten, laat staan calvinisten het verschilt een flinke scheut in mentaliteit. En bovendien bleef Nederland grotendeels gespaard van de Eerste Wereldoorlog, die in Vlaanderen zowel sociaal als bouwkundig onherroepelijke sporen naliet. Wij hadden na die verwoestende Groote Oorlog wel wat anders om handen dan ons om zeldzame plantjes en rare vogeltjes te bekommeren. Ook niet onbelangrijk: in die periode en deels uit het puin en de loopgraven van die oorlog stond een beweging op die de Vlaamse ontvoogding tot hoofddoel had. En zo waren de progressieve intellectuelen in Vlaanderen bezig met de Vlaamse zaak, terwijl hun Nederlandse collega s zich vrijelijk met milieubescherming konden bezighouden. De kloof tussen beide lage landen aan de Noordzee werd door al deze factoren zo groot dat we ze nooit meer zouden dichten. Ook vandaag nog heeft Natuurpunt, onze grootste vereniging, slechts een kleine leden, terwijl grote broer Natuurmonumenten in Nederland er bijna een... miljoen heeft. Studie en bescherming der vogelen Toch lag het groene wereldje 20 5

6 ook in Vlaanderen niet helemaal stil, want nog voor de Tweede Wereldoorlog zagen nog enkele verenigingen het levenslicht. Zo was er het Belgisch Verbond tot Bescherming der Vogelen (1937) het huidige Vogelbescherming. Die vereniging werd gedreven door een ethisch gevoel en sloot nauw aan bij de dierenbeschermingsorganisaties. De in 1934 opgerichte Wielewaal, toen nog de Antwerpsche vogelliefhebbers, voerde dan weer volkseducatie hoog in het vaandel. Aandacht voor de bescherming van vogels kwam pas jaren later. En toen die bescherming van vogels in het begin van de jaren 50 leidde tot meer aandacht voor de biotoop waarin ze vertoeven, zetten enkele Wielewalers zich rond de tafel om alweer een nieuwe vereniging te stichten: de Belgische Vogelreservaten, later omgedoopt tot de Belgische Natuur- en Vogelreservaten, de oermoeder Natuurreservaten vzw, dat enkele jaren geleden met de Wielewaal tot Natuurpunt fuseerde. Tot de jaren 40 kwam de natuurbescherming in Vlaanderen dus maar moeizaam van de grond. De overheid was niet bereid de natuurbeweging te ondersteunen. De verenigingen waren ook niet erg niet geneigd om samen te werken. Elk had zijn terrein. En bovendien bleef een flink deel van de Vlaamse intellectuelen nog steeds benomen door een andere strijd, die voor de ontvoogding van Vlaanderen. Merk daarbij ook op dat de Vlaamsche strijd zich pas echt verbrandde met de collaboratie tijdens de Tweede Wereldoorlog, tot dan was Vlaming zijn ook voor intellectuelen absoluut geen schande. Periode van verwetenschappelijking De jaren nadien, 50 en begin 60, worden door Herman Delaunois getypeerd als de jaren waarin wetenschappelijke studies een belangrijke rol gaan spelen. In die jaren werd ook de basis gelegd van enkele belangrijke natuurbeschermingsverenigingen: de reeds vernoemde Vereeniging Belgische Natuur- en Vogelreservaten (1951), het Centrum voor Natuurbeschermingseducatie (1965) en de Belgische Jeugdbond voor Natuurstudie (1959), die in Station. Maar omdat het beleid in de jaren 70 nu eenmaal hardhorig was (zoals we dat van een beleid gewoon zijn), dacht Fons dat het maar beter was om zelf dat beleid te gaan voeren. Daarvoor was een politieke partij nodig en dus besloten Fons, Piet Coppenrath en Luc Versteylen op 21 maart 1977 om de beweging Anders Gaan Leven om te vormen tot een politieke partij. Fons zou twee keer als lijsttrekker voor de Kamer optreden, maar politiek is not his cup of tea. Fons is een man van de actie; een man van de barricade; een man van het hart. Hij heeft altijd gewerkt vanuit de basis en schrok er nooit voor terug om aan de deur van menig minister aan te kloppen. Een succesvolle bezige bij Maar Fons kan natuurlijk nog veel meer op zijn palmares schrijven. Zo heeft hij met een groep medestanders succesvol actie gevoerd om de grote ring uit Antwerpen te houden. En na de overstroming van januari 1976 was hij betrokken bij SOS Westerschelde. En Fons was na-tuurlijk één van de stichters van Benegora waarvan hij jarenlang voorzitter is. Benegora (het Belgisch Nederlands Grensoverleg Regio Antwerpen) is een initiatief waarin Nederlanders en Vlamingen de krachten bundelen om het milieu te beschermen tegen de verder uitdijende industrie. Bovendien is Fons ook nog eens nauw betrokken bij het natuurinrichtingsproject Bospolder-Ekers moeras. Met al zijn engagementen blijft Fons stevig in de milieubeweging verankerd. Hij tekent nog geregeld present op colloquia en basisacties waardoor hij nog steeds weet bij te benen in deze steeds moeilijker beheersbare materie. Zo stond hij onlangs weer op de barricaden om de bomen van het fort van Bosbeek te vrijwaren van de kettingzaag. Bij al deze acties valt steeds de dynamische interesse van Fons voor nieuwe initiatieven op. Op het Borsbeekse Fort was het voor zijn aanwezige vrienden dan ook hartverwarmend hoe hij contact zocht met een groep jonge milieuactivisten van JNM. Zoals al gezegd: rusten is niet aan Fons besteed. Met dank aan Paul Van Dijck 6 19

7 Fons Mees De Antwerpse haven Op twee luttele vellen papier uiteenzetten wat Fons Mees in zijn leven allemaal verricht heeft, is geen sinecure. Rust is een woord dat al 70 jaar uit het woordenboek van Fons is geschrapt. Fons geboren midden jaren 30 - groeide op in Stabroek; vlakbij de Antwerpse haven. De wortels van zijn interesse voor het milieu zijn dan ook niet ver te zoeken. In de jaren 60 moesten Polderdorpen zoals Wilmarsdonk en Lillodorp wijken voor de uitbreiding van de haven. Dat was een doorn in het milieubewuste oog van Fons en nog steeds draagt hij T-shirts met opschrift Doel blijft!. Een levenslang engagement dus. Een bezige bij Maar Fons deed natuurlijk zoveel meer dan enkel de wapens opnemen tegen de Antwerpse haven. In de jaren 60 stond hij steevast op de eerste rij om net zoals Guido Van Steenbergen - voor het Peerdsbos te betogen. Fons was ook één van de voortrekkers van Red de Voorkempen. Dat hij met deze vereniging in de eerste helft van de jaren 70 meer dan handtekeningen inzamelde om de strijd van Red de Voorkempen kracht bij te zetten, zegt heel wat over het engagement van Fons. Fons was ook een voortrekker in de bewegingen Anders Gaan Leven en de Groene Fietsers waarvan hij één van de eerste vijf leden was. Talloze keren heeft hij betoogd: van problemen inzake mobiliteit en ruimtelijke ordening tot en met acties tegen wegwerpverpakking. In Antwerpen vocht hij ook voor het behoud van het Centraal 1983 tot Jeugd en Milieu (JNM) fuseerde met de tien jaar later gestichte Wielewaaljongeren. In 1952 werd ook een eerste poging ondernomen om zich te groeperen in het Nationaal Verbond voor Natuurbescherming. Echte structurele samenwerking kwam er echter pas negentien jaar later, met de oprichting van de in oorsprong nationale koepel Bond Beter Leefmilieu. De sociale periode 1971 was het toen, niet toevallig slechts enkele jaren na het legendarische jaar Vanuit de Verenigde Staten, waar opnieuw kunstenaars als folksinger Pete Seeger in 1969 met hun Clearwater-boot op de Hudson River protesteerden tegen de watervervuiling, waaide de moderne beweging over Het CVN: opgericht in Lang leve de kennis en de verwetenschappelijking! naar Europa. Romantiek en wetenschappelijke achtergrond werden grotendeels aan de kant geschoven voor ludieke acties en luide protesten. Wat denk je bij voorbeeld van dit lied uit die periode... Politiekers zonder kop en betonmagnaten die wilden een A24 voor hun eigen baten Blaas de bruggen op die ons verbinden met corruptie en geweld verbrand de bruggen, de bruggen die ons binden aan de wetten van het geld Misdaad tegen de natuur en tegen hen die erin leven wordt niet bestraft, wie protesteert, wordt door t gerecht gedreven Dit klinkt heel anders dan de romantische woorden van Catherina Bonefske. Het is een protestlied van Schokkenteeres, tegen de aanleg van de A24 die het Limburgse landschap zou doorkruisen. Tenminste, dat waren de plannen in het begin van de jaren zeventig. Het 18 7

8 Betoging voor het behoud van het Peerdsbos en tegen de aanleg van de E10 door het bos plan en de manier waarop de politici de A24 door ieders strot poogden te rammen, stuitte op enorm protest. Tienduizenden manifestanten kwamen op straat en kregen daarbij de onvoorwaardelijke steun van journalist Herman Sourbron van het Belang van Limburg. Die ging in zijn krant tegen de A24 tekeer op een manier die we ons vandaag nog nauwelijks kunnen indenken... Samen met het verzet tegen de A8 in het Pajottenland en de A9 in de Vlaamse Ardennen, vormde dat verzet tegen de A24 het anti-autostrade front. Grote sprong Was er nu een nieuw soort natuurbeschermer opgestaan? Totaal los van de vroegere beweging? Een verschuiving in de manier van actievoeren en van thematiek was er alleszins. We schrijven eind jaren zestig begin jaren zeventig. Er werd met succes gemobiliseerd voor de bescherming van het Peerdsbos en tegen het chemiebedrijf Progil. Ontelbare lokale en regionale verenigingen en actiegroepen met de milieuproblematiek als belangrijkste thema, werden boven de doopvont gehouden. De voorbije jaren regent het dan ook jubilea van verenigingen die hun 25- of 30-jarig bestaan vieren. Met vaak nog dezelfde mensen in hun midden wat grijzer, kaler en doorgaans ook wat ronder dan toen... Tegelijk werden heel wat natuur- en milieuacties op gang gebracht en gedragen door de al veel eerder opererende organisaties van natuurbescherming. Herinner u begin jaren zeventig de legen- Een duidelijke eigen rol Haar echtgenoot Herman Delaunois was een geboren leider en een gedreven en alom present persoon. Maar dat verhinderde haar niet haar eigen rol te spelen in de beweging, ook na de plotse dood van haar man in Die overleed tijdens een bezoek aan de Lüneburgerheide, waar hij vertoefde op uitnodiging van de Duitse Natuurvereniging Natürschutz Verein. Hélène nam deel aan de Algemene Vergaderingen en aan nagenoeg alle uitstappen van Natuur- en Stedenschoon. In 1984 werd ze trouwens zelf bestuurslid van de vereniging. Het was echter pas na haar opruststelling in Hélène Lacor werkte bij Kind en Gezin - dat ze zich volledig kon wijden aan de vereniging die haar sedert zoveel jaren vertrouwd was. Vanaf dat jaar vervult zij aanvankelijk allerlei administratieve taken op het secretariaat en was ze als lid van enkele werkgroepen mee verantwoordelijk voor het educatief programma en de public relations. In 1989 wordt ze ook lid van het Dagelijks Bestuur en vanaf 1993 werd ze secretaris van de vereniging. Dat mandaat bleef ze vervullen tot juni Hoog tijd dus om te genieten van wat haar vereniging in haar lange geschiedenis heeft opgebouwd. En vooral van dat allereerste grote succes van Natuur- en Stedenschoon: het behoud van de Kalmthoutse Heide. Een grande dame van de Belgische natuurreservaten. Net als Hélène Lacor! 8 17

9 Hélène Lacor Het prille begin Wanneer je op het internet even googelt naar haar naam, krijg je als eerste vermelding dat ze als 1252ste de internetpetitie ondertekende voor het behoud van het Orkest van de Vlaamse Opera. Het typeert haar voluit. Je zou haar zelfs een beetje ouderwets kunnen noemen. Ze zal één van de laatsten zijn in Vlaanderen die hun idee over natuurbescherming stoelen op de romantische idee, waarbij stedelijk schoon, natuurschoon en schone kunsten in één adem werden genoemd. Maar Hélène Lacor is niet ouderwets. Ze staat tot vandaag met haar beide voeten in de realiteit, in de harde realiteit van natuuren milieubescherming. Net een halve eeuw doet ze dat, want Hélène werd in 1955 lid van de (inmiddels Koninklijke) Vereniging voor Natuuren Stedenschoon was niet toevallig het jaar van haar huwelijk met Herman Delaunois, de legendarische voorzitter van zowel Natuur- en Stedenschoon als van onze eigen (Vlaamse) Bond Beter Leefmilieu. Door haar huwelijk kwam Hélène Lacor dus reeds op jonge leeftijd in aanraking met Natuur- en Stedenschoon. Haar schoonouders - Oscar Delaunois en de al even legendarische Catharina ( Käthe ) Bonefske - waren immers bij de stichtende leden van de vereniging. Op die manier was zij reeds vroeg getuige van de pioniersrol van die vereniging en van de inspanningen die haar leden leverden voor het behoud van waardevolle natuurgebieden in heel Vlaanderen. darische stickerverkoopactie Pro Natura Belgica, waarvan de opbrengst onder andere aan de aankoop van de Blankaartvijver in Woumen-Diksmuide werd besteed. De grote natuurbehoudsverenigingen konden toen al buigen op een sinds lang opgebouwde deskundigheid en een goede interne organisatie en waren dus klaar voor de grote sprong. In zekere zin maakten zij in die periode dus ook een nieuwe start, de periode van snelle groei kwam toen stilaan in zicht... Seveso De moderne milieub e w e g i n g vindt dus zijn wortels in de jaren 70. In diezelfde jaren 70 begonnen trouwens ook de zogenaamde nieuwe sociale bewegingen in heel Europa aan een opmars: milieu, vrede, noord-zuid... De milieuproblematiek groeide gaandeweg uit tot een belangrijk maatschappelijk thema. Enkele rampen zoals de dioxineramp in Seveso in 1976, het kernongeluk in de Amerikaanse kerncentrale van Three Miles Island in Harrisburg, de rampen met de olietankers... maakten de milieuproblemen duidelijk zichtbaar. De alarmerende wetenschappelijke rapporten en studies, met het rapport van de Club van Rome op kop, voedden het milieubewustzijn. Er werden grote sensibilisatiecampagnes opgezet: het Europees Jaar van de Natuurbescherming (1970), de eerste Intern a t i o n a l e Milieuconferentie in Stockholm ( ), Earth Day (1970)... Bij ons was de boomplantactie van de BRT heel succesvol. Rond deze sensibilisatieacties was er een grote consensus. Na- Betoging tegen de Progilfabriek in Antwerpen in De sociale periode is een bewogen periode. tuurbeschermers, milieugroepen, gewestelijke overheid en gemeenten werkten hand in hand. 16 9

10 Tessenderlo Die consensus was echter slechts van korte duur. De volgende jaren zouden meer in het teken staan van hardere acties. Tegen hinderlijke bedrijven, tegen grootse infrastructuurwerken en bouwprojecten... Niet alleen ecologisch waardevolle gebieden moesten beschermd worden. Het hele leefmilieu werd bedreigd. In die jaren werd de Verenigde Aktiegroepen voor Kernstop (VAKS) opgericht, die tal van grote betogingen opzette tegen het gebruik van atoomenergie. Het was ook de tijd van de actie tegen het duwvaartkanaal Oelegem-Zandvliet, de opkomst van de actiegroep Beter Leefmilieu Tessenderlo die zich tegen de komst van Phillips Petroleum verzette en zoveel andere acties en actiegroepen... Lieve Vandeneede Bibliotheekverantwoordelijke BBL Stef Boogaerts Hoofdredacteur Milieurama Met uitdrukkelijke dank aan Guido Van Steenbergen voor de foto s die hij ter beschikking stelde voor de aanmaak van deze brochure. augustus 1970 met vijf andere mannen in het sjieke restaurant Chez Léon in Brussel iets ging eten om vervolgens vast te stellen dat het milieubeleid in België te laks was. De mannen vonden dat daar dringend iets aan gedaan moest worden en er volgde een basistekst waarna de bal voorgoed aan het rollen ging. Laten we trouwens ook niet vergeten dat het ook weer Mark was die in 1971 de naam Bond Beter Leefmilieu bedacht. Wie weet welk onding de bond anders op zijn naamkaartjes had moeten neerpennen... Van 1972 tot 1981 zou Mark nationaal secretaris van de bond blijven. Geen voorzitter, wel eerste stuurman, lichtte Mark ooit toe. De politiek en de private sector In 1979 engageerde hij zich voor AGALEV. Hij schreef mee het programma en was een tijd lang (tot begin jaren 80) secretaris. Daardoor moest hij BBL vaarwel zeggen, omdat men niet wilde dat BBL met de groene partij vereenzelvigd zou worden. Daarna trok Mark weer naar de private sector en de public relations. Van 1980 tot 1985 was hij algemeen directeur van Hill and Knowlton International Belgium. Daarna werd hij voorzitter van pr-bureau Evreka. Van 1992 tot 1998 was hij gedelegeerd bestuurder van het Europese milieuadviesbureau Environmental Management and Strategies Analysis. In 1998 werd hij dan weer zelfstandig milieuconsulent. Daarbij begeleidt hij onderhandelingen tussen overheid en de bedrijfswereld en zoekt hij mee naar een consensus. Als we daarbij nog vermelden dat hij sinds 2003 ook gedelegeerd bestuurder is van twee voorname think thanks, zijnde Club of Rome Brussels-EU Chapter en het Europe of Cultures Forum, dikt zijn soortelijk gewicht nog lekker aan. Mark verschijnt vandaag de dag ook wel eens in de media wanneer er iets rond milieu gebeurt. Hij duikt dan op als deskundige en er wordt naar zijn visie gepeild onder het motto: als we een mening nodig hebben, kan het maar beter een sterke mening zijn! En zo blijft Mark toch voortdurend op de planken staan; steeds weer in de bres voor een beter leefmilieu

11 Mark Dubrulle Inleiding Zeevaarder willen worden en uiteindelijk als medeoprichter van zowel BBL als AGALEV belanden en vervolgens in de private sector gaan werken: een mensenleven kan soms ontnuchterende wendingen nemen, maar Mark Dubrulle heeft het allemaal gedaan. In 1943 zag Mark in Gent het levenslicht in een behoorlijk welgestelde en burgerlijke familie. Mark wilde zeevaarder worden en studeerde aan de Zeevaartschool in Oostende. Hij ging varen, maar een volstrekt romantisch plaatje werd dit niet. Hij werd immers ook met de milieuonvriendelijke kant van het varen geconfronteerd. Zo zag hij met eigen ogen hoe aan de Amerikaanse kust een heleboel viezigheid in zee werd gekieperd. Vanuit de verontwaardiging die toen ontstond en zijn romantische natuurgevoel staken de milieukriebels bij Mark de kop op. Hij ging opnieuw studeren (aan de Sociale Academie van Gent) en om zijn boterham te verdienen ging hij in de public relations. In de tweede helft van de jaren 60 werkte hij voor een pr-bureau in Den Haag. Hij kreeg onder andere de opdracht om de milieuproblematiek te volgen, maar wel op een heel onaangename manier: hij moest namelijk alles minimaliseren en de mensen wat zand in de ogen gooien. Met hart en ziel zal Mark dat natuurlijk niet gedaan hebben en eind jaren 60 kwam Mark terug naar België om niet veel later mee de Bond uit de grond te stampen. Bond Beter Leefmilieu Mark is van enorm belang geweest voor de milieubeweging in Vlaanderen. Laten we niet vergeten dat hij het was die in 14 11

12 Hubert David Wat vooraf ging Hubert David zag het levenslicht op 4 juli 1946 in Gent. Hij groeide op in Wachtebeke-Overslag en werd elke dag geconfronteerd met de expansie van de Gentse haven. Net zoals de uitbreiding van de Antwerpse haven de milieukriebels bij Fons Mees deed opborrelen, kunnen we in de uitbreiding van de haven van Gent - samen met de milieuhinder en de (toen vermoede gezondheidseffecten) de wortels zien van het engagement van Hubert David. Alvorens hij met BBL in zee ging, was Hubert David dan ook al een voorvechter van het milieu. Zo was hij reeds in 1969 betrokken bij het Gents Aktiekomitee Leefmilieu (GAL). Daarnaast was hij ook actief in het in 1970 opgerichte Actiecomité ter Bescherming van het Leefmilieu op de Linkeroever (ABLLO). Hubert David was dus zowel een activist als een goed opgeleid intellectueel - hij heeft immers o.a. in de Verenigde Staten gestudeerd. We mogen hem dus zonder enige twijfel een markant persoon in de geschiedenis van de milieubeweging noemen. BBL en BRT als postbus Hubert David was erg nauw betrokken bij de oprichting van BBL. Zelf vertelt Hubert graag over de rol die de toenmalige BRT daarin heeft gespeeld. Het team van de BRT speelde ongewild postbus, vertelde hij vele jaren terug in Milieurama. De openbare omroep organiseerde in 1970 immers een grote boomplantactie en daardoor konden verschillende milieu- en actiegroepen met elkaar in contact komen. Op die manier raakte Hubert David toen nog van het Gents Actiekomitee Leefmilieu betrokken bij de vergaderingen die aan de oprichting van BBL voorafgingen. Buiten BBL Hubert David heeft zich op verschillende wijzen verdienstelijk gemaakt in de strijd voor een beter leefmilieu. Zo was hij er sinds het prille begin van de MiNaraad in 1991 al bij. Vanaf dat begin was hij ondervoorzitter van deze Vlaamse milieuadviesraad. Recent nam hij het voorzittersroer over van professor emeritus Rudy Verheyen. Hubert David is ook voorzitter van het EEAC (European Employment Advisory Council) waarvan hij tevens één van de initiatiefnemers was. Daarnaast is Hubert ook betrokken bij het EEB: het European Environmental Bureau. Professioneel bekleedt Hubert David een voorname plaats binnen Eurima (European Insulation Manufacturers Association). Zo gaf hij in 2003 in Oost-Europa (o.a. Warschau en Praag) een reeks lezingen over isolatie en energiesparen in de bouwsector. En ondanks dit alles vindt Hubert toch nog de ruimte in zijn agenda om zich met andere dingen in te laten. Zo is hij ook nog medestichter-voorzitter van het Groen Platform (een samenwerking tussen milieu- en natuurverenigingen, landbouwen werknemersorganisaties, sociaal-culturele clubs en verbruikersverenigingen) om de Gentse deelgemeenten Desteldonk, Mendonk en Sint-Kruis-Winkel leefbaar te houden in een door havengiganten gedomineerde omgeving

Inventaris van het archief van Guido Steenkiste (1976-1992) (D/2003/010) Martijn Vandenbroucke. Amsab-Instituut voor Sociale Geschiedenis 2004

Inventaris van het archief van Guido Steenkiste (1976-1992) (D/2003/010) Martijn Vandenbroucke. Amsab-Instituut voor Sociale Geschiedenis 2004 295 Inventaris van het archief van Guido Steenkiste (1976-1992) (D/2003/010) Martijn Vandenbroucke Amsab-Instituut voor Sociale Geschiedenis 2004 INHOUDSTAFEL INLEIDING 3 Historische context van de archiefvormer

Nadere informatie

Brood & Rozen, (2009)3

Brood & Rozen, (2009)3 Brood & Rozen, (2009)3 Brood & Rozen, 2009(3) Een 'groen nummer', barstensvol nieuws over vers verwerkte groene archieven en bijdragen over natuurbeschermingsen milieubewegingen. Vorige edities zie website

Nadere informatie

Toespraak commissaris van de Koning Max van den Berg, Viering Bevrijdingsdag, 5 mei 2013, Ter Apel, gemeente Vlagtwedde.

Toespraak commissaris van de Koning Max van den Berg, Viering Bevrijdingsdag, 5 mei 2013, Ter Apel, gemeente Vlagtwedde. Toespraak commissaris van de Koning Max van den Berg, Viering Bevrijdingsdag, 5 mei 2013, Ter Apel, gemeente Vlagtwedde. Dames en heren, Het is een mooie gewoonte om een boom te planten om een ingrijpende

Nadere informatie

V Vergadering van de Eerste Kamer op dinsdag 5 maart 2013. Toespraak van de Voorzitter van de Eerste Kamer, Mr. G.J. de Graaf

V Vergadering van de Eerste Kamer op dinsdag 5 maart 2013. Toespraak van de Voorzitter van de Eerste Kamer, Mr. G.J. de Graaf V Vergadering van de Eerste Kamer op dinsdag 5 maart 2013 Toespraak van de Voorzitter van de Eerste Kamer, Mr. G.J. de Graaf Herdenking Dr. P.H. (Pieter) Kooijmans (1933-2013) Op 13 februari jongstleden

Nadere informatie

De laatste wens van Maarten Ouwehand

De laatste wens van Maarten Ouwehand De laatste wens van Maarten Ouwehand Een verhalend ontwerp voor CKV waarin leerlingen op school een museum ontwerpen, inrichten en openen. Gemaakt voor en door: Andreas College Katwijk en Bureau voor Educatief

Nadere informatie

Inventaris van het archief van Guido Steenkiste ( ) Martijn Vandenbroucke

Inventaris van het archief van Guido Steenkiste ( ) Martijn Vandenbroucke Inventaris van het archief van Guido Steenkiste (1976-1992) Martijn Vandenbroucke Amsab-Instituut voor Sociale Geschiedenis 2004 INLEIDING 1. Historische context van de archiefvormer Guido Steenkiste was

Nadere informatie

zondagmorgen 14 november 2010 Welkomkerk ds. W.H. Hendriks-Vogelaar

zondagmorgen 14 november 2010 Welkomkerk ds. W.H. Hendriks-Vogelaar Gemeente van de Heer Jezus Christus, Jongeren, ouderen, kinderen van God, Zoals ik voor de lezing al gezegd heb; het gaat vanmorgen niet over trouwen of getrouwd zijn, dat is alleen een voorbeeld verhaal.

Nadere informatie

40 jaar Vlaams parlement

40 jaar Vlaams parlement Hugo Vanderstraeten 40 kaarsjes eenheidsstaat of een unitaire staat: één land met één parlement en één regering. De wetten van dat parlement golden voor alle Belgen. In de loop van de 20ste eeuw hadden

Nadere informatie

Enkele reis Europa Enkele reis Europa.indd 3 Enkele reis Europa.indd : :19

Enkele reis Europa Enkele reis Europa.indd 3 Enkele reis Europa.indd : :19 Enkele reis Europa Ali (27 jaar): In Irak zou niet meer Naam: Ali Leeftijd: 27 jaar Komt uit: Irak Woont in België: 3,5 jaar Ik ben kunstenaar. Ik maak kalligrafieën. Dat zijn teksten met mooi versierde

Nadere informatie

Bijlage VMBO-KB. geschiedenis en staatsinrichting CSE KB. tijdvak 2. Bronnenboekje. KB-0125-a-12-2-b

Bijlage VMBO-KB. geschiedenis en staatsinrichting CSE KB. tijdvak 2. Bronnenboekje. KB-0125-a-12-2-b Bijlage VMBO-KB 2012 tijdvak 2 geschiedenis en staatsinrichting CSE KB Bronnenboekje KB-0125-a-12-2-b Staatsinrichting van Nederland bron 1 Een beschrijving van een politieke stroming (rond 1870): Zij

Nadere informatie

Netje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp!

Netje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp! Netje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp! Haring! Verse haring! Wie maakt me los! Ik heb verse haring! Ha... ja, nou heb ik jullie aandacht, hè? Sorry, ik ben uitverkocht. Vandaag geen haring

Nadere informatie

Heer, U kent mij als geen ander U weet of ik zit of sta en U kent ook mijn gedachten voordat ik iets zeggen ga

Heer, U kent mij als geen ander U weet of ik zit of sta en U kent ook mijn gedachten voordat ik iets zeggen ga Hieronder staan de teksten van nieuwe liedjes, zodat jullie ze thuis ook kunnen oefenen: 'k Heb Jezus nodig heel mijn leven 'k Heb Jezus nodig, heel mijn leven. 'k Heb Jezus nodig, dag aan dag, in m'n

Nadere informatie

museabrugge.be MUSEA BRUGGE Collectiepresentatie georges vantongerloo groeningemuseum I I persdossier

museabrugge.be MUSEA BRUGGE Collectiepresentatie georges vantongerloo groeningemuseum I I persdossier museabrugge.be MUSEA BRUGGE Collectiepresentatie georges vantongerloo groeningemuseum I 26.09. 15-07.02. 16 I persdossier collectiepresentatie Georges Van Tongerloo 2 KORT MEER INFO Het Groeningemuseum

Nadere informatie

Kinderen zonder papieren

Kinderen zonder papieren VPM VPM Kinderen zonder papieren Je ziet het bijna elke dag op de tv of in de krant: beelden van landen in oorlog, mensen in armoede. Op zoek naar een betere plaats om te leven, slaan ze op de vlucht.

Nadere informatie

rijm By fightgirl91 Submitted: October 17, 2005 Updated: October 17, 2005

rijm By fightgirl91 Submitted: October 17, 2005 Updated: October 17, 2005 rijm By fightgirl91 Submitted: October 17, 2005 Updated: October 17, 2005 Provided by Fanart Central. http://www.fanart-central.net/stories/user/fightgirl91/21803/rijm Chapter 1 - rijm 2 1 - rijm Gepaard

Nadere informatie

Water Egypte. In elk land hebben mensen hun eigen gewoontes. Dat merk je als je veel reist. Ik zal een voorbeeld geven.

Water Egypte. In elk land hebben mensen hun eigen gewoontes. Dat merk je als je veel reist. Ik zal een voorbeeld geven. Water Egypte In elk land hebben mensen hun eigen gewoontes. Dat merk je als je veel reist. Ik zal een voorbeeld geven. Ik ga naar een restaurant in Nederland. Daar bestel ik een glas water. De ober vraagt

Nadere informatie

COLLECTIE. 50 jaar statuut. militaire dienst in België: de lange strijd voor de erkenning van een mensenrecht

COLLECTIE. 50 jaar statuut. militaire dienst in België: de lange strijd voor de erkenning van een mensenrecht COLLECTIE SAM BIESEMANS, ondervoorzitter van het Europees Bureau Gewetensbezwaren 50 jaar statuut gewetensbezwaren tegen militaire dienst in België: de lange strijd voor de erkenning van een mensenrecht

Nadere informatie

De tijd die ik nooit meer

De tijd die ik nooit meer De tijd die ik nooit meer vergeet Jan Smit uit eigen pen deel 3 De Stiep Educatief De tijd die ik nooit meer vergeet De schrijver die blij is dat hij iets kan lezen en schrijven, vertelt over zijn jeugd.

Nadere informatie

DOSSIER >>> Wat is een. goede papa? DOSSIER

DOSSIER >>> Wat is een. goede papa? DOSSIER DOSSIER >>> Wat is een DOSSIER goede papa? 42 PSYCHOLOGIES MAGAZINE april 2014 Beter in je vel op het werk Nu de strenge maar afwezige vader definitief heeft afgedaan is het voor papa s zoeken naar een

Nadere informatie

Dan toch maar euthanasie voor Van den Bleeken?

Dan toch maar euthanasie voor Van den Bleeken? Dan toch maar euthanasie voor Van den Bleeken? Nederland niet happig om 'uitbehandelde' geïnterneerde Frank Van den Bleeken op te vangen 01-06-15, 07.00u - BART EECKHOUT LEES LATER 2Van den Bleeken ging

Nadere informatie

Archiefinstellingen aan het woord: Van Nelle s vormgevingsarchief

Archiefinstellingen aan het woord: Van Nelle s vormgevingsarchief Archiefinstellingen aan het woord: Van Nelle s vormgevingsarchief Jantje Steenhuis, voorzitter BRAIN (Branchevereniging Archiefinstellingen Nederland) en directeur Gemeentearchief Rotterdam Die plaat voor

Nadere informatie

Een nieuw boek van Ter Palen!

Een nieuw boek van Ter Palen! Een nieuw boek van Ter Palen! In bedrijf : Ter Palen beschrijft industrieel verleden Het is al een tijdje geleden, maar we hebben voor u weer een publicatie klaar: In bedrijf. Onze ondervoorzitter dompelde

Nadere informatie

Mijn naam is Fons. Ze noemen me een groene jongen. Weet je hoe dat komt?

Mijn naam is Fons. Ze noemen me een groene jongen. Weet je hoe dat komt? Beste kinderen, Mijn naam is Fons. Ze noemen me een groene jongen. Weet je hoe dat komt? In mijn vrije tijd ben ik natuurgids. Met mijn verrekijker en vergrootglas trek ik naar allerlei plekjes om de natuur

Nadere informatie

Niet in slaap vallen hoor!

Niet in slaap vallen hoor! Niet in slaap vallen hoor! Marcus 13: 33-37: Dierenversie Geïllustreerd door: 30 november 2014 Maria Koninginkerk Baarn 2 De oude leeuw heeft vakantieplannen. Dat vertelde hij vanmorgen aan alle dieren:

Nadere informatie

Beste Janien, familie, vrienden, allen hier aanwezig, Het is goed om vanavond bijeen te zijn in deze Sint-Joriskerk.

Beste Janien, familie, vrienden, allen hier aanwezig, Het is goed om vanavond bijeen te zijn in deze Sint-Joriskerk. Beste Janien, familie, vrienden, allen hier aanwezig, Het is goed om vanavond bijeen te zijn in deze Sint-Joriskerk. We gedenken vanavond Ramón Smits Alvarez. We staan stil bij zijn leven, we staan stil

Nadere informatie

2.2. Het Nieuwe Testament, of het verhaal van Jezus en de eerste kerk 1

2.2. Het Nieuwe Testament, of het verhaal van Jezus en de eerste kerk 1 2.2. Het Nieuwe Testament, of het verhaal van Jezus en de eerste kerk 1! " #$% & #& '$' '& + ()" *% $, $ -% 1 H. Jagersma en M. Vervenne, Inleiding in het Oude Testament, Kampen, 1992. J. Bowker, Het verhaal

Nadere informatie

Wilt u laten weten wat u van deze TLPST vond? Hebt u tips voor de volgende aflevering? Mail ons:

Wilt u laten weten wat u van deze TLPST vond? Hebt u tips voor de volgende aflevering? Mail ons: Lesbrief 54: januari 2019 Wilt u laten weten wat u van deze TLPST vond? Hebt u tips voor de volgende aflevering? Mail ons: redactie@onzetaal.nl. Alarm! 3660 talen worden bedreigd! Uit een recent onderzoek

Nadere informatie

Een greep uit een presentatieviering met als thema: Licht zijn voor anderen

Een greep uit een presentatieviering met als thema: Licht zijn voor anderen Een greep uit een presentatieviering met als thema: Licht zijn voor anderen Openingstekst: (Door een ouder en kind) A. Zeg zou jij het licht aandoen? Je moet opschieten, want het is bijna tijd. Dadelijk

Nadere informatie

Klee. en Cobra. Opnieuw beginnen

Klee. en Cobra. Opnieuw beginnen Klee Lesmateriaal groep 5 en 6 deel 1: klassikale les op school bij de tentoonstelling Klee en Cobra Het begint als kind 28.01-22.04 2012 en Cobra Opnieuw beginnen Dit is Paul Klee En dit ook. En dit is

Nadere informatie

Liederen solozang Prijs: 7,= euro per stuk

Liederen solozang Prijs: 7,= euro per stuk Liederen solozang Prijs: 7,= euro per stuk GEWASSEN IN WATER Inhoud: Vanuit de dopeling gezien een statement dat hij in het watergraf alles wat oud is achter zich laat. Hij weet niet alles, kent nog niet

Nadere informatie

LES 6. Nu zie je Hem wel, nu zie je Hem niet.

LES 6. Nu zie je Hem wel, nu zie je Hem niet. LES Nu zie je Hem wel, Sabbat Doe Lees Lukas 4. 40 nu zie je Hem niet. Heb je weleens een moment gehad dat je het gevoel had dat God heel dicht bij je was? Misschien door een liedje, een bijbelvers, een

Nadere informatie

TOEN GOD ALLES MAAKTE

TOEN GOD ALLES MAAKTE Bijbel voor Kinderen presenteert TOEN GOD ALLES MAAKTE Geschreven door: Edward Hughes Illustraties door: Byron Unger en Lazarus Aangepast door: Bob Davies en Tammy S. Vertaald door: Erna van Barneveld

Nadere informatie

Heer, U zocht mij, toen ik was weggegaan U bracht mij veilig in Uw gezin U vergaf mij, mijn schuld is weggedaan U gaf mijn leven een nieuw begin

Heer, U zocht mij, toen ik was weggegaan U bracht mij veilig in Uw gezin U vergaf mij, mijn schuld is weggedaan U gaf mijn leven een nieuw begin Met Deliver zingen we voor de dienst; Dat is genade! - Opwekking 722 Heer ik dank U Voor wat U heeft gedaan Ik kon niet doorgaan op eigen kracht Maar dankzij Jezus mag ik nu voor U staan U spreekt mij

Nadere informatie

Dubbelspel. Alan Durant

Dubbelspel. Alan Durant Dubbelspel Dubbelspel maakt deel uit van de Schaduw-reeks van Lezen voor Iedereen/Uitgeverij Eenvoudig Communiceren. De Schaduw-reeks is een serie spannende verhalen voor jongeren. Lezen voor Iedereen/Uitgeverij

Nadere informatie

Vandaag is rood. Pinksteren 2014. Rood is al lang het rood niet meer Het rood van rode rozen De kleur van liefde van weleer Lijkt door de haat gekozen

Vandaag is rood. Pinksteren 2014. Rood is al lang het rood niet meer Het rood van rode rozen De kleur van liefde van weleer Lijkt door de haat gekozen Vandaag is rood. Pinksteren 2014 Rood is al lang het rood niet meer Het rood van rode rozen De kleur van liefde van weleer Lijkt door de haat gekozen Dat mooie rood was ooit voor mij Een kleur van passie

Nadere informatie

Zondag 19 januari 2014. Viering in de Week van Gebed. voor de eenheid van de christenen. Paulusgemeenschap en. Protestantse Gemeente de Eshof

Zondag 19 januari 2014. Viering in de Week van Gebed. voor de eenheid van de christenen. Paulusgemeenschap en. Protestantse Gemeente de Eshof Zondag 19 januari 2014 Viering in de Week van Gebed voor de eenheid van de christenen Paulusgemeenschap en Protestantse Gemeente de Eshof Hoevelaken Thema: Is Christus dan verdeeld? (1 Kor. 1,13) 1 / 7

Nadere informatie

Verhaal van verandering

Verhaal van verandering Belgische Ashoka Fellow Ashoka : Kun je ons iets vertellen over je familie en waar je bent opgegroeid? Ingrid : Ik ben opgegroeid in Antwerpen, een belangrijke stad in Vlaanderen, België. Ik heb een oudere

Nadere informatie

Waar wil je heengaan?

Waar wil je heengaan? Waar wil je heengaan? Viering Oecumenische Basisgroep 3 maart 2013 Aansteken van de kaars Kaars, jij mag branden, Jij geeft ons je licht Jij bent een teken: God houdt ons in het zicht. Openingslied: Verborgen

Nadere informatie

Gehele lied 2x zingen 1. We zijn hier bij elkaar om de Koning te ontmoeten. We zijn hier bij elkaar om te eren onze Heer.

Gehele lied 2x zingen 1. We zijn hier bij elkaar om de Koning te ontmoeten. We zijn hier bij elkaar om te eren onze Heer. Gehele lied 2x zingen 1. We zijn hier bij elkaar om de Koning te ontmoeten. We zijn hier bij elkaar om te eren onze Heer. 2. We zijn hier bij elkaar om te vieren dat Hij goed is. En wij prijzen en aanbidden

Nadere informatie

Verhaal: Jozef en Maria

Verhaal: Jozef en Maria Verhaal: Jozef en Maria Er was eens een vrouw, Maria. Maria was een heel gewone jonge vrouw, net zo gewoon als jij en ik. Toch had God haar uitgekozen om iets heel belangrijks te doen. Iets wat de hele

Nadere informatie

Donderdag 7 april 2011 Toespraak van JOKE SCHAUVLIEGE VLAAMS MINISTER VAN LEEFMILIEU, NATUUR EN CULTUUR Voorstelling project De Boom In

Donderdag 7 april 2011 Toespraak van JOKE SCHAUVLIEGE VLAAMS MINISTER VAN LEEFMILIEU, NATUUR EN CULTUUR Voorstelling project De Boom In Donderdag 7 april 2011 Toespraak van JOKE SCHAUVLIEGE VLAAMS MINISTER VAN LEEFMILIEU, NATUUR EN CULTUUR Voorstelling project De Boom In Basisschool t Lessenaartje in Essene Geachte mevrouw Buelens (Tetra

Nadere informatie

NATIONALE HERDENKING NATIONALE VIERING

NATIONALE HERDENKING NATIONALE VIERING 4 en 5 mei NATIONALE HERDENKING OP 4 MEI EN OP 5 MEI Elk jaar herdenken we op 4 mei de gevallenen van de Tweede Wereldoorlog en vieren we op 5 mei de bevrijding. Er zijn steeds minder mensen in Nederland

Nadere informatie

Maria, de moeder van Jezus

Maria, de moeder van Jezus Maria, de moeder van Jezus Kerstoverdenking Rotary 2014 1. Maria in de kerkgeschiedenis 2. Maria in de Bijbel 3. Boodschap 1. Wees gegroet Wees gegroet Maria, vol van genade. De Heer is met u. Gij zijt

Nadere informatie

Plaatsingslijst van het archief van Frans Christiaenssens (1947, , , 1967, ) (S/1986/055, S/1989/041, S/1989/096)

Plaatsingslijst van het archief van Frans Christiaenssens (1947, , , 1967, ) (S/1986/055, S/1989/041, S/1989/096) 080 Plaatsingslijst van het archief van Frans Christiaenssens (1947, 1950-1953, 1962-1965, 1967, 1971-1990) (S/1986/055, S/1989/041, S/1989/096) Piet Creve Maarten Savels Amsab-Instituut voor Sociale Geschiedenis

Nadere informatie

Waarom zijn er ongelukkige mensen?

Waarom zijn er ongelukkige mensen? Eerste Communieproject 8 Waarom zijn er ongelukkige mensen? De mensen doen niet wat God wil Je hebt gezien wat geluk is. Als mensen van jou houden, word je gelukkig. Niet iedereen is gelukkig. Als andere

Nadere informatie

Majesteit, Koninklijke Hoogheid, excellenties, dames en heren,

Majesteit, Koninklijke Hoogheid, excellenties, dames en heren, Toespraak van de minister-president, mr. dr. Jan Peter Balkenende, bijeenkomst ter ere van de 50 ste verjaardag van de Verdragen van Rome, Ridderzaal, Den Haag, 22 maart 2007 Majesteit, Koninklijke Hoogheid,

Nadere informatie

Een goed leven voor.

Een goed leven voor. Een goed leven voor. Juultje Holla - Perspectief - maart 2013 Als onderdeel van het ZonMW project Zeggenschap en Inclusie Met dank aan Rob, die mij hierbij enorm geholpen heeft. Een goed leven voor. Een

Nadere informatie

Musical De Eendenclub verdwaalt

Musical De Eendenclub verdwaalt Pagina 1 van 9 Musical De Eendenclub verdwaalt Normale versie voor 3 typetjes (Otto/Elle/Izzi) Een eigen productie van Recrateam Zang: Leonie van Gent en Martijn Boer Stemmen op de cd-versie: Martijn Boer

Nadere informatie

HC zd. 22 nr. 32. dia 1

HC zd. 22 nr. 32. dia 1 HC zd. 22 nr. 32 een spannend onderwerp als dit niet waar is, valt alles duigen of zoals Paulus het zegt in 1 Kor. 15 : 19 als wij alleen voor dit leven op Christus hopen zijn wij de beklagenswaardigste

Nadere informatie

Organiseer je vooraf klaar om te bobben!

Organiseer je vooraf klaar om te bobben! PERSBERICHT Organiseer je vooraf klaar om te bobben! 11 juni 2013 Het Bob-concept krijgt een nieuwe dimensie De staatssecretaris voor Mobiliteit, Melchior Wathelet, en het BIVV presenteerden vandaag de

Nadere informatie

De muur. Maar nu, ik wil uitbreken. Ik kom in het nauw en wil d r uit. Het lukt echter niet. De muur is te hoog. De muur is te dik.

De muur. Maar nu, ik wil uitbreken. Ik kom in het nauw en wil d r uit. Het lukt echter niet. De muur is te hoog. De muur is te dik. De muur Ik heb een muur om me heen. Nou, een muur? Het lijken er wel tien. En niemand is in staat om Over die muur bij mij te komen. Ik laat je niet toe, Want dan zou je zien Hoe kwetsbaar ik ben. Maar

Nadere informatie

Samenvattingen Geloof ABC

Samenvattingen Geloof ABC Samenvattingen Geloof ABC Info 1ABC: Wat is geloof? Het gaat in dit project om de belangrijkste wereldgodsdiensten: jodendom, christendom, islam, hindoeïsme en boeddhisme. Deze godsdiensten geven antwoorden

Nadere informatie

Toespraak tijdens afsluitende bijeenkomst over 400 jaar handelsbetrekkingen Turkije-Nederland, 19 april in Arnhem

Toespraak tijdens afsluitende bijeenkomst over 400 jaar handelsbetrekkingen Turkije-Nederland, 19 april in Arnhem Toespraak tijdens afsluitende bijeenkomst over 400 jaar handelsbetrekkingen Turkije-Nederland, 19 april in Arnhem Dames en heren, Er wordt tegenwoordig veel gefeest in Nederland. We vieren 100 jaar Vredespaleis,

Nadere informatie

Ik ben Steenkool. Nooit meer oorlog groep 7-8. De Steenkool, een beetje Limburg is hem niet vreemd. En hij is niet zo goed in Engels.

Ik ben Steenkool. Nooit meer oorlog groep 7-8. De Steenkool, een beetje Limburg is hem niet vreemd. En hij is niet zo goed in Engels. De Steenkool, een beetje Limburg is hem niet vreemd. En hij is niet zo goed in Engels. Hi! I am de steenkool. De cole of de stone. I am black, zwart. And I kan fire geven. Jongens, dat is wat die Europese

Nadere informatie

Lieve mensen van de Hofkerk, gasten, gemeente van Jezus Christus

Lieve mensen van de Hofkerk, gasten, gemeente van Jezus Christus Zondag 27 september Markus 9, 30-37 Overdenking Lieve mensen van de Hofkerk, gasten, gemeente van Jezus Christus 1) Ongemakkelijk gevoel Ik kreeg een beetje een ongemakkelijk gevoel toen ik dat gedeelte

Nadere informatie

Ongeveer 17 jaar geleden startte een eerste pilootproject van de. bosgroepen in de Kempense Heuvelrug in de provincie Antwerpen,

Ongeveer 17 jaar geleden startte een eerste pilootproject van de. bosgroepen in de Kempense Heuvelrug in de provincie Antwerpen, Zaterdag 17 september 2011 Toespraak van JOKE SCHAUVLIEGE VLAAMS MINISTER VAN LEEFMILIEU, NATUUR EN CULTUUR Toespraak Bosgroepen Oost-Vlaanderen - Wachtebeke Dames en heren, Beste gedeputeerde(n), Beste

Nadere informatie

Inhoud. Het leven van Escher. Weiland wordt vogel. Kringloop metamorfose. De wereld op z n kop.

Inhoud. Het leven van Escher. Weiland wordt vogel. Kringloop metamorfose. De wereld op z n kop. Inhoud. Blz. 1. Blz. 2. Blz. 3. Blz. 4. Blz. 5. Blz. 6. Blz. 7. Blz. 8. Blz. 9. Blz. 10. Blz. 11. Kaft Inhoud Het leven van Escher. Moeilijke jaren. Weiland wordt vogel. Kringloop metamorfose. De wereld

Nadere informatie

Er was eens een heel groot bos. Met bomen en bloemen. En heel veel verschillende dieren. Aan de rand van dat bos woonde, in een grot, een draakje. Dat draakje had de mooiste grot van iedereen. Lekker vochtig

Nadere informatie

Op weg met Jezus. eerste communieproject. Hoofdstuk 5 Bidden. H. Theobaldusparochie, Overloon

Op weg met Jezus. eerste communieproject. Hoofdstuk 5 Bidden. H. Theobaldusparochie, Overloon Op weg met Jezus eerste communieproject H. Theobaldusparochie, Overloon Hoofdstuk 5 Bidden Eerste communieproject "Op weg met Jezus" hoofdstuk 5 blz. 1 Joris is vader aan het helpen in de tuin. Ze zijn

Nadere informatie

Schrijver: KAT Coverontwerp: MTH ISBN: 9 789402 123678 <Katelyne>

Schrijver: KAT Coverontwerp: MTH ISBN: 9 789402 123678 <Katelyne> Schrijver: KAT Coverontwerp: MTH ISBN: 9 789402 123678 Inleiding Timo is een ander mens geworden door zijn grote vriend Tommy. Toch was het niet altijd zo geweest, Timo had Tommy gekregen voor

Nadere informatie

F r a n c i s c u s. v a n. Leven met aandacht. w e g D e. Erfgoed Congregatie Zusters Franciscanessen van Oirschot

F r a n c i s c u s. v a n. Leven met aandacht. w e g D e. Erfgoed Congregatie Zusters Franciscanessen van Oirschot Leven met aandacht Erfgoed Congregatie Zusters Franciscanessen van Oirschot w e g D e v a n F r a n c i s c u s 2 Leven met aandacht Inhoud 1 De weg van Franciscus 9 2 De oprichting van de congregatie

Nadere informatie

Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen van God,

Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen van God, Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen van God, We zijn vandaag bij elkaar om onze doden te herdenken. Vier namen zullen worden genoemd, vier mensen uit onze gemeente, die in het afgelopen

Nadere informatie

DE RIJKE MAN, DE ARME MAN

DE RIJKE MAN, DE ARME MAN Bijbel voor Kinderen presenteert DE RIJKE MAN, DE ARME MAN Geschreven door: Edward Hughes Illustraties door: M. Maillot en Lazarus Aangepast door: M. Maillot en Sarah S. Vertaald door: Arnold Krul Geproduceerd

Nadere informatie

Genieten van het echte leven

Genieten van het echte leven Genesis 3: 19 Tot de dag van je dood zul je zwetend het land bewerken om te kunnen leven. 1 De Hamvraag Mag ik genieten en wat is dan eigenlijk genieten? Het leven is toch vooral lol maken! X Het moet

Nadere informatie

Bijlage VMBO-KB. geschiedenis en staatsinrichting CSE KB. tijdvak 1. Bronnenboekje. KB-0125-a-14-1-b

Bijlage VMBO-KB. geschiedenis en staatsinrichting CSE KB. tijdvak 1. Bronnenboekje. KB-0125-a-14-1-b Bijlage VMBO-KB 2014 tijdvak 1 geschiedenis en staatsinrichting CSE KB Bronnenboekje KB-0125-a-14-1-b Staatsinrichting van Nederland bron 1 Een politieke prent over een biddende fabrikant (1907): Onderschrift

Nadere informatie

Artikel uit het Verenigingsblad 39 januari 2009

Artikel uit het Verenigingsblad 39 januari 2009 Artikel uit het Verenigingsblad 39 januari 2009 Verkade albums Marjan Pelle- van Ooijen Bij ons in een kast liggen enkele Verkade albums. De boeken zien er oud uit en ook aan de binnenkant is te zien dat

Nadere informatie

Johanna Kruit. Gedichten, geïnspireerd door bomen. Geheimen

Johanna Kruit. Gedichten, geïnspireerd door bomen. Geheimen 1 Gedichten, geïnspireerd door bomen Geheimen In het donker huizen bomen die overdag gewoner zijn. Wij slaan de bochten van een pad mee om en gaan, ontkomen aan het licht af op geheimen.kleine geluiden

Nadere informatie

www.bennyvreden.nl - BVP 1740 - Hint Music 2010 - De trein

www.bennyvreden.nl - BVP 1740 - Hint Music 2010 - De trein Lied :..! (cd track / ) Voor de lol of voor je werk. Naar een feest of naar de kerk. Naar Parijs of Almelo. Met de trein ben je er zo. Reizen naar een verre stad. Met je koffer en je kat. Stap maar in

Nadere informatie

Inhoud. Woord vooraf 7. Het allereerste begin 9. Oervaders 19. Israël als moeder 57. Wijsheid voor ouders en kinderen 83. Koninklijke vaders 113

Inhoud. Woord vooraf 7. Het allereerste begin 9. Oervaders 19. Israël als moeder 57. Wijsheid voor ouders en kinderen 83. Koninklijke vaders 113 Inhoud Woord vooraf 7 Het allereerste begin 9 Oervaders 19 Israël als moeder 57 Wijsheid voor ouders en kinderen 83 Koninklijke vaders 113 Profetische opvoedkunde 145 Kinderen in zijn koninkrijk 177 Leerling

Nadere informatie

Een van de agenten komt naar hem toe. Nou, het is me het dagje wel, zegt hij. Nu zijn er toch rellen in de stad.

Een van de agenten komt naar hem toe. Nou, het is me het dagje wel, zegt hij. Nu zijn er toch rellen in de stad. Een dode De voetbalwedstrijd is afgelopen. Het stadion is bijna leeg. Het is koud, de zon schijnt bleek. Munck staat op de tribune van vak H en staart naar de dode man op de bank. Wat vreselijk, denkt

Nadere informatie

Jongknapen. Liefste, beste, stoerste, grappigste, zotste, slimste, vriendelijkste, enthousiastste, onnozelste jongknapen,

Jongknapen. Liefste, beste, stoerste, grappigste, zotste, slimste, vriendelijkste, enthousiastste, onnozelste jongknapen, Jongknapen Liefste, beste, stoerste, grappigste, zotste, slimste, vriendelijkste, enthousiastste, onnozelste jongknapen, We zijn alweer toe aan het tweede boekje van dit jaar. Wat gaat de tijd toch snel

Nadere informatie

Villa Reynaert DE HAND VAN PIETER PORTERS IN TEKST: ANNEMIE WILLEMSE - FOTOGRAFIE: CLAUDE SMEKENS 56 TIJDLOOS

Villa Reynaert DE HAND VAN PIETER PORTERS IN TEKST: ANNEMIE WILLEMSE - FOTOGRAFIE: CLAUDE SMEKENS 56 TIJDLOOS Villa Reynaert DE HAND VAN PIETER PORTERS IN TEKST: ANNEMIE WILLEMSE - FOTOGRAFIE: CLAUDE SMEKENS 56 TIJDLOOS Of je nu tot rust wilt komen tussen zakelijke beslommeringen door of je wilt met je geliefde

Nadere informatie

Lei en griffel: Kinderen schreven met een griffel op een lei. Soms leerden ze lezen met een ABC-boekje.

Lei en griffel: Kinderen schreven met een griffel op een lei. Soms leerden ze lezen met een ABC-boekje. Onderwijs Schooltje Lhee in het Openluchtmuseum Het schoolgebouwtje dat in het Openluchtmuseum staat, is een dorpsschooltje uit Lhee (Drenthe). De inwoners van Lhee hadden die speciaal gebouwd in de 18e

Nadere informatie

22/12/12$ Strikvragenronde. ! Doe-opdrachten! ANWTOORD: Je naam natuurlijk! ANTWOORD: Het plonst. ANTWOORD: In een woordenboek. !

22/12/12$ Strikvragenronde. ! Doe-opdrachten! ANWTOORD: Je naam natuurlijk! ANTWOORD: Het plonst. ANTWOORD: In een woordenboek. ! ! Strikvragenronde! Muziekronde! Film- en fotoronde! De Saaie Ronde! Leidersronde! Doe-opdrachten!! 1) Het is van jou, maar andere mensen gebruiken het meer dan jijzelf. Strikvragenronde ANWTOORD: Je naam

Nadere informatie

Eerste nummer. Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie. Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik.

Eerste nummer. Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie. Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik. juni 2014 Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie Eerste nummer Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik. INHOUD juni 2014 Eten als een kind Op kamers

Nadere informatie

OOGGETUIGE. Johannes 20:30-31

OOGGETUIGE. Johannes 20:30-31 1 januari OOGGETUIGE Johannes 20:30-31 Een nieuw jaar ligt voor ons. Wat er gaat komen, weten we niet. Al heb je waarschijnlijk mooie plannen gemaakt. Misschien heb je goede voornemens. Om elke dag uit

Nadere informatie

De gelijkenis van de barmhartige Samaritaan.

De gelijkenis van de barmhartige Samaritaan. De gelijkenis van de barmhartige Samaritaan. Eerst lezen. Daarna volgen er vragen en opdrachten. Gelijkenissen Toen de Heere Jezus op aarde was, heeft Hij gelijkenissen verteld om de mensen veel dingen

Nadere informatie

Bijbel voor Kinderen. presenteert DE VERLOREN ZOON

Bijbel voor Kinderen. presenteert DE VERLOREN ZOON Bijbel voor Kinderen presenteert DE VERLOREN ZOON Geschreven door: Edward Hughes Illustraties door: Lazarus Aangepast door: Ruth Klassen en Sarah S. Vertaald door: Arnold Krul Geproduceerd door: Bible

Nadere informatie

zondag 13 maart 2016 in het Kruispunt

zondag 13 maart 2016 in het Kruispunt zondag 13 maart 2016 in het Kruispunt lezing oude testament (lector) Jesaja 58, 1-10 lied Liedboek 537, 1. 2. Zo spreekt de Heer die ons... lezing nieuwe testament (lector) Lukas 20, 9-19 lied Liedboek

Nadere informatie

Mijnheer de Voorzitter,

Mijnheer de Voorzitter, Toespraak van de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten- Generaal, Frans W. Weisglas, tijdens de Bijzondere Verenigde Vergadering van de Staten-Generaal ter herdenking van Z.K.H. Prins Claus der Nederlanden,

Nadere informatie

Eerste druk, september 2009 2009 Tiny Rutten

Eerste druk, september 2009 2009 Tiny Rutten Doortje Eerste druk, september 2009 2009 Tiny Rutten isbn: 978-90-484-0769-9 nur: 344 Uitgever: Free Musketeers, Zoetermeer www.freemusketeers.nl Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgenomen

Nadere informatie

Naam: VAN WILLIBRORD tot Statenbijbel

Naam: VAN WILLIBRORD tot Statenbijbel Naam: VAN WILLIBRORD tot Statenbijbel Willibrord Willibrord werd geboren als zoon van pas bekeerde ouders en werd als zevenjarige jongen door zijn vader Wilgis toevertrouwd aan het klooster van Ripon nabij

Nadere informatie

Het is mij telkens een groot genoegen naar een plek te komen waar. mensen, instellingen of organisaties door samenwerking bewijzen dat

Het is mij telkens een groot genoegen naar een plek te komen waar. mensen, instellingen of organisaties door samenwerking bewijzen dat Dinsdag 20 september 2011 Toespraak van JOKE SCHAUVLIEGE VLAAMS MINISTER VAN LEEFMILIEU, NATUUR EN CULTUUR Studiedag 10 jaar Duurzaam Kustbeheer - Fort Napoleon Oostende Geachte gedeputeerde, Geachte Minister

Nadere informatie

Moeder Theresa 8 Click

Moeder Theresa 8 Click Moeder Theresa 8 Click Moeder Theresa Met haar eigen woorden Wacht niet op leiders; begin er zelf aan. Moeder Theresa leert ons hoe zij het evangelie tot leven brengt. Ik denk dat de wereld op zijn kop

Nadere informatie

Portret van H. Gerealiseerd door H. en Linde Stael In samenwerking met het SIHO

Portret van H. Gerealiseerd door H. en Linde Stael In samenwerking met het SIHO Portret van H. Gerealiseerd door H. en Linde Stael In samenwerking met het SIHO Dit portret gaat over H., een vrouw die met een evoluerende spierziekte nog lang voor de klas heeft gestaan in het lager

Nadere informatie

Verslag van een ervaringsdeskundige. Nu GAP-deskundige.

Verslag van een ervaringsdeskundige. Nu GAP-deskundige. Burn out Verslag van een ervaringsdeskundige. Nu GAP-deskundige. Ik was al een tijd druk met mijn werk en mijn gezin. Het viel mij zwaar, maar ik moest dit van mezelf doen om aan de omgeving te laten zien

Nadere informatie

Nieuwsbrief SHIB september 2013

Nieuwsbrief SHIB september 2013 Nieuwsbrief SHIB september 2013 www.shib.nl info@shib.nl Postbus 250, 3770 AG Barneveld Bankrekening 1526.55.018 t.n.v. SHIB SHIB 10 jaar en meer Al eerder lieten we weten: SHIB bestaat dit jaar 10 jaar!

Nadere informatie

Presentatie Tranzo Zorgsalon 29 november 2012 Christine Kliphuis

Presentatie Tranzo Zorgsalon 29 november 2012 Christine Kliphuis Presentatie Tranzo Zorgsalon 29 november 2012 Christine Kliphuis Geachte dames en heren, Zelfredzaamheid is een mooi en positief begrip. Immers, elk kind wil dingen zelf leren doen, jezelf kunnen redden

Nadere informatie

Scholen herdenken vermoorde leraar

Scholen herdenken vermoorde leraar ANALYSE MAATSCHAPPELIJK VRAAGSTUK: ZINLOOS GEWELD tekst 26 NOS-nieuws van 16 januari 2004: Scholen herdenken vermoorde leraar Scholen in het hele land hebben om 11.00 uur één minuut stilte in acht genomen

Nadere informatie

Dagboek Nederland onder water?! Komt Nederland onder water te staan? En wat kunnen jij en de politiek doen om dit te voorkomen?

Dagboek Nederland onder water?! Komt Nederland onder water te staan? En wat kunnen jij en de politiek doen om dit te voorkomen? Dagboek Dagboek Nederland onder water?! Komt Nederland onder water te staan? En wat kunnen jij en de politiek doen om dit te voorkomen? Dat het klimaat verandert is een feit. Je hoort het overal om je

Nadere informatie

Wat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen.

Wat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Wat is PDD-nos? 4 PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Eigenlijk vind ik stoornis een heel naar woord. Want zo lijkt het net of er iets niet goed aan me

Nadere informatie

Spreekbeurten.info Spreekbeurten en Werkstukken http://spreekbeurten.info

Spreekbeurten.info Spreekbeurten en Werkstukken http://spreekbeurten.info Unicef Hoofdstuk 1: Geschiedenis van Unicef Unicef is de Kinderrechtenorganisatie van de Verenigde Naties (VN). De Verenigde Naties zijn een verbond van (bijna) alle landen van de wereld. Deze landen hebben

Nadere informatie

Bijbel voor Kinderen. presenteert JACOB DE BEDRIEGER

Bijbel voor Kinderen. presenteert JACOB DE BEDRIEGER Bijbel voor Kinderen presenteert JACOB DE BEDRIEGER Geschreven door: E. Duncan Hughes Illustraties door: M. Maillot en Lazarus Aangepast door: M. Kerr en Sarah S. Vertaald door: Arnold Krul Geproduceerd

Nadere informatie

14 God ging steeds voor hen uit, overdag in een wolk, s nachts in licht en vuur.

14 God ging steeds voor hen uit, overdag in een wolk, s nachts in licht en vuur. Psalmen Psalm 78 1 Een lied van Asaf. De lessen van het verleden Luister allemaal naar mijn woorden. Luister goed, want ik wil jullie iets leren. 2 Wijze woorden wil ik spreken, wijze woorden over het

Nadere informatie

Dier op dier. Het grote avontuur

Dier op dier. Het grote avontuur Dier op dier Het grote avontuur Een spannend stapelspel voor 2 4 spelers van 5 99 jaar. Spelidee: Illustraties: Speelduur: Klaus Miltenberger Michael Bayer ca. 20 minuten Verbaasd en een beetje angstig

Nadere informatie

Verteld door Schulp en Tuffer

Verteld door Schulp en Tuffer Verteld door Schulp en Tuffer Het allereerste kerstfeest Het allereerste kerstfeest Verteld door Schulp en Tuffer Vertaald en bewerkt door Maria en Koos Stenger Getekend door Etienne Morel en Doug Calder

Nadere informatie

Inhoud. Inleiding blz. 3. Wat is een fossiel? blz. 4. Hoe fossielen ontstaan blz. 5. Fossielen van zacht weefsel blz. 6. Zeedieren blz.

Inhoud. Inleiding blz. 3. Wat is een fossiel? blz. 4. Hoe fossielen ontstaan blz. 5. Fossielen van zacht weefsel blz. 6. Zeedieren blz. Door: Oscar Zuethoff Groep 6b - Meneer Jos & Ingrid Februari 2008 Inhoud Inleiding blz. 3 Wat is een fossiel? blz. 4 Hoe fossielen ontstaan blz. 5 Fossielen van zacht weefsel blz. 6 Zeedieren blz. 7 De

Nadere informatie

We zijn niet tégen de A102, maar het moet hier groen blijven

We zijn niet tégen de A102, maar het moet hier groen blijven We zijn niet tégen de A102, maar het moet hier groen blijven Vandaag om 06:00 door karin vanheusden Het rondpunt van Wommelgem, waar de A102 moet aansluiten op de E34.Foto: Gregory Van Gansen Antwerpen

Nadere informatie

sarie, mijn vriend kaspar en ik

sarie, mijn vriend kaspar en ik sarie, mijn vriend kaspar en ik Leen Verheyen sarie, mijn vriend kaspar en ik is een theatertekst voor kinderen vanaf 4 jaar en ging in première op 12 september 2009 bij HETPALEIS in Antwerpen 1 ik: het

Nadere informatie