Een Quick scan liet zien dat er zo n mensen te lang in een instelling verblijven en een tekort van vooral eenpersoons- woningen.

Transcriptie

1 Aan de Tweede Kamer der Staten Generaal t.a.v. de leden van de vaste Kamercommissie voor Binnenlandse Zaken Postbus EA Den Haag Datum Bijlage(n) 7 december Contactpersoon Doorkiesnummer Karen van Brunschot (06) Onderwerp Ons kenmerk FO b Wetgevingsoverleg Wonen en Ruimtelijke Ordening Op 11 december 2017 Geachte leden van de Tweede Kamer, Het -weer- zelfstandig wonen, blijft een belangrijk thema. De visie die de commissie Dannenberg neerlegde in het rapport 1 Van beschermd wonen naar beschermd thuis, wordt breed gedragen. In deze brief vragen wij u aandacht voor twee onderwerpen die direct gerelateerd zijn aan de uitstroomdoelstellingen uit maatschappelijke opvang en beschermd wonen. Het Actieprogramma Weer Thuis dat in 2016 geïnitieerd werd door Aedes, VNG, Federatie Opvang, RIBW Alliantie, GGZ Nederland en Leger des Heils. Aanleiding vormde de gebrekkige uitstroom uit instellingen ten gevolge van onder meer een tekort aan geschikte en betaalbare woningen. 2 Het Actieprogramma moet leiden tot regionale prestatieafspraken waarin de afspraken over wonen en de nodige randvoorwaarden worden vastgelegd. Dit programma ondersteunt regionale bestuurders van Corporaties, Gemeenten en Opvang- en zorginstellingen om te komen tot structurele afspraken om uitstroom uit Opvang, Beschermd Wonen en GGZ instellingen mogelijk te maken. Intermediaire verhuur, een onmisbaar instrument in de uitstroom en bovendien ook preventief inzetbaar. Dit instrument wordt vaak ingezet omdat cliënten niet rechtstreeks in aanmerking komen voor een huurcontract met een woningcorporatie (onder meer omdat deze cliënten vanwege schulden geen huurdersverklaring krijgen) Een Quick scan liet zien dat er zo n mensen te lang in een instelling verblijven en een tekort van vooral eenpersoons- woningen.

2 Het Actieprogramma Weer Thuis! Het programma is gestart met acht regio s. Het programma verbindt ambities van bestuurders van de verschillende regionale partijen; gemeenten, corporaties en zorg-, opvang- en BW-instellingen. Het programma bewijst haar meerwaarde. De praktijk leert dat het ter plaatse regionaal ondersteunen en het bijeen brengen van de juiste bestuurders, leidt tot het aanpakken van het vraagstuk als een gezamenlijke opgave. Het versnelt, leidt tot slimmer samenwerken en verstevigt de regionale / lokale aanpak. In meer dan de helft van de regio s worden de afspraken nu vastgelegd en uitgewerkt in prestatieafspraken. Ook leidt deze werkwijze tot het regionaal verbinden van grotere trajecten en bewegingen. Zo zijn de noodzakelijke regioplannen voor Beschermd Wonen niet los te zien van het uitstroom vraagstuk, evenals de extramuralisatie van de GGZ instellingen. Het Actieprogramma kan daarin, vanuit de invalshoek van het wonen, als vliegwiel fungeren. Zowel in de brief van Aedes (5 december (kenmerk BBPZ/MNor/RBos/17-135) als van de VNG wordt ook aandacht besteed aan dit belangrijke gezamenlijke programma. Het vragen om aandacht voor de stokkende uitstroom en het Actieprogramma bleven niet onopgemerkt. In de laatste motie met betrekking tot dit onderwerp, motie Ronnes d.d. 15 juni , werd de regering gevraagd in gesprek te gaan met het Actieprogramma en te komen tot ondersteuning. Inmiddels hebben twee gesprekken op ambtelijk niveau plaatsgevonden. Het Actieprogramma is gevraagd te komen met een uitwerking van de gevraagde ondersteuning aan de ministeries van Binnenlandse Zaken en Volkshuisvesting, Welzijn en Sport. Staatssecretaris Blokhuis van het ministerie van Volkshuisvesting, Welzijn en Sport heeft aangegeven in gesprek te willen met minister Ollongren van het ministerie van Binnenlandse Zaken over het Actieprogramma Weer Thuis!. Wilt u de minister van Binnenlandse Zaken/Wonen vragen om dit overleg met staatssecretaris Blokhuis te gaan voeren en om aan de Kamer te rapporteren over de gezamenlijke inzet en voortgang in de ondersteuning voor het Actieprogramma Weer Thuis? Verbreding en verdieping succesformule De initiatiefnemers van het Actieprogramma willen dit programma verbreden en verdiepen om deze aanpak te kunnen aanbieden aan de bestuurders in een groter aantal regio s. Idealiter zou dit een uitbreiding naar 20 regio s kunnen betekenen. 4 Ook is een verdieping aan de orde, hetgeen verdere uitbreiding in ondersteuning van de uitvoering van bestuurlijke afspraken inhoudt. Daarnaast wordt gedacht aan het aanbieden van betere analyses en modellen die de regionale opgave kunnen ondersteunen. 3 Uit MOTIE Nr. 444, VAN HET LID RONNES Overwegende dat de initiatiefnemers van het actieprogramma Weer Thuis extra (kleine) woningen nodig achten; verzoekt de regering, spoedig in overleg te treden met de initiatiefnemers van het actieprogramma Weer Thuis teneinde gezamenlijk een plan op te stellen opdat het tekort aan geschikte huurwoningen voor verwarde personen binnen afzienbare tijd weggewerkt is. 4 In de brief van Aedes wordt ook verwezen naar deze uitbreiding/verbreding.

3 Invullen randvoorwaarden essentieel Helder is, dat wonen zonder randvoorwaarden als bijvoorbeeld begeleiding en schuldhulpverlening, voor deze kwetsbare groepen geen optie is. Begeleiding is vaak een knelpunt. Zo wordt de begeleidingstermijn soms gemaximeerd op een te beperkte periode. Ook is het nodig flexibel te kunnen werken en te intensiveren of juist af te bouwen waar nodig en mogelijk. De basis-infrastructuur aan zorg en begeleiding in wijken is hier ook aan de orde. Met het in toenemende mate zelfstandig wonen van kwetsbare burgers moet er een stevige infrastructuur in hulp en begeleiding worden gebouwd om ook leefbaarheid en sociale inclusie te realiseren in de wijken. Graag zouden wij zien dat de Tweede Kamer met de minister hierover bevraagt. Kan de minister een impuls bieden om nieuwe woonvormen te ontwikkelen voor zeer kwetsbare groepen, ook bijvoorbeeld voor mensen met een veiligheidsrisico? Kan de minister van Binnenlandse Zaken in gesprek gaan met de staatssecretaris van Volkshuisvesting, Welzijn en Sport, bij wie de coördinatie van deze opgave ligt, op welke wijze het Rijk de betrokken partijen kan faciliteren bij het verstevigen van de infrastructuur in de wijken waar kwetsbare burgers (gaan) wonen en dit mededelen aan de Kamer? Intermediaire verhuur en door-uitstroom Om de uitstroom te realiseren wordt vaak een extra rol vervuld door instellingen, omdat er barrières zijn voor een huurcontract met corporaties. Idealiter zou in lijn met de scheiding van wonen en zorg rechtstreekse huur bij een corporatie mogelijk moeten zijn. De praktijk is echter anders door het huidige systeem. Schulden, waardoor men geen huurdersverklaring krijgt, vormen bijvoorbeeld een belangrijk probleem dat hiervoor al werd genoemd. Het direct uitstromen en als zelfstandig huurder optreden, is dan ook vaak niet mogelijk voor cliënten. Instellingen fungeren daarom, vaak op behoorlijke schaal, als huurder en stellen de woning beschikbaar aan cliënten. Na verloop van tijd kan zo n contract op naam van de bewoner gezet worden. Soms wordt een gebruiksovereenkomst gesloten, vaak echter een gemengde zorghuurovereenkomst, omdat cliënten hierdoor een stap maken naar zelfstandig huren. Een dergelijk huurcontract onderscheidt zich van een regulier huurcontract, doordat het onlosmakelijk met begeleiding is verbonden. Accepteert een cliënt de nodige begeleiding niet, dan kan deze huurovereenkomst niet gesloten worden of tussentijds ontbonden. Intermediaire verhuur biedt zo een veiligheidsklep in het systeem, zowel voor de bewoner als voor de corporatie of verhuurder. De intermediaire verhuur brengt echter grote administratieve lasten met zich mee voor instellingen. Corporaties dienen verantwoording af te leggen, onder meer waar het gaat om passend toewijzen. Dit is slecht werkbaar voor instellingen die nu gedwongen zijn een verhuuradministratie op te zetten conform de regels voor woningcorporaties. Ook Aedes wijst in de brief van 5 december (kenmerk BBPZ/MNor/RBos/17-135) op dit probleem.

4 Met een Bestuurverklaring zijn de administratieve lasten voor opvangsituaties beperkt 5. Op zich is dit zeer positief. Echter, omdat juist vaak gemengde huurovereenkomsten worden gebruikt, betekent dit dat de bestuurverklaring voor het overgrote deel van de intermediaire verhuur voor cliënten uit opvang en beschermd wonen niet bruikbaar is. Kan de minister laten onderzoeken in hoeverre een ontheffing van een volledige (ver)huuradministratie voor instellingen binnen onze branches mogelijk is? Tenslotte willen we nog wijzen op het belang van de intermediaire verhuur in preventieve zin. Daar waar mensen door schulden of andere problemen niet meer in staat zijn om als zelfstandig huurder naar behoren te functioneren, is het raadzaam de constructie van intermediaire verhuur ook aan te bieden. Instellingen kunnen, met verplichte begeleiding, het huurcontract tijdelijk overnemen. Dit biedt de kans om een kostbare en traumatische huisuitzetting te voorkomen en om met begeleiding woontalent te ontwikkelen. Ook overlast blijkt vaak een gevolg van gebrek aan woonvaardigheden. Vooral daar waar kinderen in het spel zijn, zou alles op alles gezet moeten worden om zo n traject tijdig in gang te zetten en huisuitzettingen te voorkomen. Naast de menselijke drama s, blijkt uit onderzoek, dat de maatschappelijke kosten voor een uithuiszetting op ongeveer ,- liggen. Dit gaat om kosten voor maatschappelijke opvang, uitkering en het opnieuw moeten aanschaffen van spullen. 6 Kan de minister in overleg treden met de collega-bewindspersonen om te onderzoeken hoe huisuitzetting van gezinnen kan worden tegengegaan, bijvoorbeeld door verplichte inzet van schuldhulp en begeleiding voorafgaande aan het vonnis tot ontruiming? Vanzelfsprekend gaan wij graag met u in gesprek om actief mee te denken om de opgave waar we voor staan, mee uit te voeren. Binnen het Actieprogramma Weer Thuis, wordt door alle partners intensief samengewerkt om een impuls aan de uitstroom te geven, verbindingen te leggen waar mogelijk en mede verantwoordelijkheid te nemen om de situatie te verbeteren. In de komende regeringsperiode zullen wij daar met grote inzet aan blijven werken. 5. In overleg met BZK is door Aedes, Federatie Opvang mede namens RIBW Alliantie en GGZ Nederland-, Leger des Heils, en de Amsterdamse Federatie van Corporaties, overeengekomen, dat daar waar geen sprake is van huurovereenkomsten een aparte verklaring (Bestuur-verklaring) kan worden aangeleverd door de betreffende instelling. Hiermee kunnen in één keer alle woningen met gebruiksovereenkomsten worden verantwoord, omdat hier sprake is van Opvang en niet van huur. 6 Onderzoek Xpertisezorg 2016

5 Wij zijn graag bereid deze brief verder toe te lichten indien dat gewenst wordt. U kunt hiervoor contact opnemen met mevrouw Karen van Brunschot, senior beleidsadviseur, (06) of k.vanbrunschot@opvang.nl Met vriendelijke groet, A.P.B.M. van Tuijn voorzitter RIBW Alliantie drs. J.P. Laurier voorzitter Federatie Opvang mevrouw drs. V.J.W.C. Esman-Peeters directeur GGZ Nederland