Commissie rechten van de vrouw en gendergelijkheid ONTWERPVERSLAG. over vrouwen in onzeker dienstverband (2010/2018(INI))

Transcriptie

1 EUROPEES PARLEMENT Commissie rechten van de vrouw en gendergelijkheid 2010/2018(INI) ONTWERPVERSLAG over vrouwen in onzeker dienstverband (2010/2018(INI)) Commissie rechten van de vrouw en gendergelijkheid Rapporteur voor advies: Britta Thomsen PR\ doc PE v01-00 In verscheidenheid verenigd

2 PR_INI INHOUD ONTWERPRESOLUTIE VAN HET EUROPEES PARLEMENT...3 TOELICHTING...9 Blz. PE v /12 PR\ doc

3 ONTWERPRESOLUTIE VAN HET EUROPEES PARLEMENT over vrouwen in onzeker dienstverband (2010/2018(INI)) Het Europees Parlement, gezien het verslag van 18 december 2009 van de Commissie over de gelijkheid van man en vrouw 2010 (COM(2009)0694), gezien de mededeling van 26 november 2003 van de Commissie : "De arbeidskwaliteit verbeteren: een overzicht van de recente vorderingen" (COM(2003)0728), gezien het verslag van 2004 van de Commissie : "Precarious Employment in Europe: A Comparative Study of Labour Market related Risks in Flexible Economies" (Onzekere werkgelegenheid in Europa : vergelijkende studie van arbeidsmarktgebonden risico s in flexibele staatshuishoudingen), gezien het voorstel voor een besluit van de Raad betreffende de richtsnoeren voor het werkgelegenheidsbeleid van de lidstaten - Deel II van de geïntegreerde richtsnoeren van Europa 2020 (COM(2010)0193/3), gezien de conclusies van 8 juni 2009 van de Raad over flexibele zekerheid in tijden van crisis, gezien Richtlijn 2008/104/EG van 19 november 2008 van het Europees Parlement en de Raad betreffende uitzendarbeid 1, gezien Richtlijn 2006/54/EG van 5 juli 2006 over de toepassing van het beginsel van gelijke kansen en gelijke behandeling van man en vrouw in arbeid en beroep (herschikking) 2, gezien Richtlijn 1999/70/EG van 28 juni 1999 van de Raad betreffende de raamovereenkomst van EVV, UNICE en CEEP inzake arbeidsovereenkomsten voor bepaalde tijd 3, gezien Richtlijn 1997/81/EG van 15 december 1997 van de Raad betreffende de raamovereenkomst van UNICE, CEEP en EVV inzake deeltijdarbeid 4, gezien de achtergrondnota van 2010 van de Europese stichting voor de verbetering van de levens- en arbeidsomstandigheden : Very atypical work (Zeer atypisch werk), gezien het verslag van 2008 van de Europese Stichting tot verbetering van de levens- en arbeidsomstandigheden : "Maatregelen ter bestrijding van zwartwerk in de Europese Unie", gezien het verslag van 2007 van de Europese Stichting tot verbetering van de levens- en arbeidsomstandigheden : "Arbeidsomstandigheden in de Europese Unie: het genderperspectief", 1 PB L 327 van , blz PB L 204 van , blz PB L 175 van , blz PB L 14 van , blz. 9. PR\ doc 3/12 PE v01-00

4 gezien het verslag van 1998 van de Europese Stichting tot verbetering van de levens- en arbeidsomstandigheden : " Precarious Employment and Working Conditions in Europe (Onzekere werkgelegenheid en arbeidsomstandigheden in Europa), gezien het Eurobarometer-verslag van 2007 : " Undeclared Work in the European Union (Zwartwerk in de Europese Unie), gezien het verslag van 2009 van de deskundigengroep Gelijkheid van man en vrouw en Werkgelegenheid (EGGE) van de Europese Commissie : Gender segregation in the labour market (Seksebepaalde verschillen in behandeling op de arbeidsmarkt), gezien het verslag van 2006 van de deskundigengroep Gelijkheid van man en vrouw, Sociale integratie en Werkgelegenheid van de Europese Commissie : Gender inequalities in the risks of poverty and social exclusion for disadvantaged groups in thirty European countries (Ongelijk gevaar voor armoede en sociaal isolement naargelang van het geslacht bij achtergestelde groepen in 30 Europese landen), gezien het rapport van het Internationaal arbeidsbureau (IAO) : Decent work for domestic workers (Aanvaardbaar werk voor huispersoneel), opgesteld voor de 99ste zitting van de internationale arbeidsconferentie in juni van dit jaar, gezien het rapport van 2009 van het Internationaal arbeidsbureau (IAB ) : The Gender Dimension of Domestic Work in Western Europe (Geslachtsgebonden aspecten van huishoudelijk werk in West-Europa), onder verwijzing naar zijn resolutie van 6 mei 2009 over de actieve opname en betrokkenheid van personen die van de arbeidsmarkt uitgesloten zijn 1, onder verwijzing naar zijn resolutie van 18 november 2008 met aanbevelingen aan de Commissie over de toepassing van het beginsel van gelijke beloning voor man en vrouw 2, onder verwijzing naar zijn resolutie van 19 januari 2006 over de toekomst van de strategie van Lissabon vanuit genderperspectief 3, onder verwijzing naar zijn resolutie van 18 september 1998 over de rol van de coöperaties bij het bevorderen van werkgelegenheid voor vrouwen 4, onder verwijzing naar zijn resolutie van 17 februari 1998 over de eerbiediging van de mensenrechten in de Europese Unie (1996) 5, gezien het advies van 12 mei 2010 van de Afdeling werkgelegenheid, sociale zaken en burgerschap van het Europees Economisch en Sociaal Comité over de professionalisering van huishoudelijk werk (SOC/372 CESE 336/2010 fin), gezien de statistieken van Eurostat in Focus nr. 12/2000 : Labour markets in the EU-27 still in crisis (Arbeidsmarkten in de EU-27 nog altijd in crisistoestand ), 1 Aangenomen teksten, P6_TA(2009) PB C 16 E van , blz PB C 287 E van , blz PB C 313 van , blz PB C 80 van , blz. 43. PE v /12 PR\ doc

5 gelet op artikel 48 van zijn Reglement, gezien het verslag van de Commissie rechten van de vrouw en gendergelijkheid en het advies van de Commissie werkgelegenheid en sociale zaken (A7-0000/2010), A. overwegende dat de individualisering op de arbeidsmarkt met als gevolg dat er minder collectief onderhandeld wordt de werknemer in een kwetsbaarder positie plaatst die tot onzekere werkgelegenheid leidt, omdat ze het voor de werkgever gemakkelijker maakt om ongunstiger arbeidsvoorwaarden te bieden, B. overwegende dat vrouwen op de arbeidsmarkt in onzekere arbeidsverhoudingen oververtegenwoordigd zijn, terwijl bepaalde vormen van onzekere arbeid die door vrouwen verricht worden, zoals huishoudelijk werk tegen vergoeding en zorg voor andere personen, op de arbeidsmarkt onzichtbaar blijven, C. overwegende dat deeltijdse arbeid in de dienstensector veelvuldig voorkomt, vooral in hotels en restaurants, onderwijs, gezondheidszorg en sociaal werk, sociale en individuele zorgverlening, waar de meerderheid van de werknemers vrouwen zijn, D. overwegende dat de economische en financiële crisis een tweevoudige uitwerking op onzekere arbeidsomstandigheden heeft, aangezien de eerste reactie van het bedrijfsleven besparing op deeltijds werk geweest is, terwijl het ook te vrezen valt dat de meerderheid van de vaste arbeidsplaatsen die door de recessie verloren gaan, niet terugkomen maar door onregelmatige - of zelfs onzekere - vormen van arbeidsverband vervangen worden, E. overwegende dat met onzekere arbeid vormen van werkgelegenheid bedoeld worden die niet aan de algemene norm beantwoorden en één of meer van de volgende kenmerken vertonen : weinig of geen werkzekerheid door de niet permanente, dikwijls toevallige of eenmalige aard van het werk, met overeenkomsten op ongunstige voorwaarden of niet op schrift gesteld, bijv. tijdelijke of onvrijwillig deeltijdse contracten, onduidelijk vastgelegde werkuren, en veranderlijke opdrachten naar de willekeur van de werkgever, geringe beloning, eventueel ook niet vastgelegd of duidelijk omschreven, geen sociale verzekeringsrechten of arbeidsgebonden uitkeringen, geen bescherming tegen discriminatie, geen of geringe vooruitzichten op een betere positie op de arbeidsmarkt, geen collectieve vertegenwoordiging van werknemers arbeidsomstandigheden die niet aan de minimum regels voor veiligheid en gezondheid beantwoorden, F. overwegende dat onzekere arbeidsvormen, zoals ongeschreven overeenkomsten, onvrijwillig deeltijds werk en het aanhoudend loonverschil, op den duur invloed op de bescherming door sociale zekerheid en pensioen uitoefenen en dat de werknemer groter gevaar loopt om in armoede te belanden, G. overwegende dat zwartwerk door vrouwen toegenomen is, vooral in huishoudelijk werk, H. overwegende dat de meeste huisbedienden die taken als thuisverzorging, schoonmaak en keukenwerk uitvoeren, vrouwen zijn, dat huishoudelijk werk in de industrielanden 5 à 9 % van de volledige werkgelegenheid vertegenwoordigt en meestal in onzeker en informeel verband plaatsvindt en ondergewaardeerd wordt, en dat de kwetsbaarheid van PR\ doc 5/12 PE v01-00

6 dienstpersoneel maakt dat het gemakkelijk op ongelijke of oneerlijke voorwaarden behandeld kan worden of dat er van zijn diensten misbruik gemaakt wordt, I. overwegende dat in onzekere arbeidsomstandigheden dekwalificatie van hoger geschoolde werknemers een veel voorkomend probleem is, vooral bij werknemers die ontslagen worden of migrerende werknemers die laag gekwalificeerde arbeid aannemen om zich op de arbeidsmarkt te handhaven, J. overwegende dat vrouwelijke migrerende werknemers die laag geschoold werk in de marge van de arbeidsmarkt aannemen of zich als huisbediende in dienst laten nemen, dubbel gediscrimineerd kunnen worden, omdat ze, behalve dat ze dikwijls onder onregelmatige of misschien zelfs onwettige omstandigheden werken, vaker mishandeld worden of gemakkelijker aan geweld of seksueel misbruik blootstaan, bovendien hun rechten niet kennen, weinig toegang tot de openbare diensten en geringe kennis van de plaatselijke taal hebben en zich niet in netwerken aaneen kunnen sluiten, terwijl degenen die onwettig aan het werk zijn, de overheidsdiensten niet durven aanspreken om bescherming te vragen omdat ze bang zijn om naar hun land van herkomst teruggestuurd te worden, K. overwegende dat de overeenkomst van 24 november 1969 van de Raad van Europa over au pair-werk achterhaald is en dus niet meer aan de problemen beantwoordt die zich tegenwoordig in veel lidstaten bij de aanstelling van au pairs voordoen, Onzekere werkgelegenheid seksebepaald 1. wijst erop dat onzekere werkgelegenheid seksebepaald is en stelt nogmaals de verschuiving van regelmatige naar onregelmatige en dikwijls onzekere vormen van werkgelegenheid op de arbeidsmarkt vast; 2. dringt er bij de Raad en de Europese Commissie op aan om in de richtsnoeren voor het werkgelegenheidsbeleid van de lidstaten en de nieuwe strategie voor de gelijkheid van man en vrouw de kenmerken van onzekere werkgelegenheid te omschrijven; 3. vraagt van de Europese Commissie en de lidstaten wetgevende maatregelen om een einde aan de overeenkomsten zonder uurregeling te maken, die gebruikelijk zijn voor plaatsen in huishoudelijk werk, verzorging en keukenwerk, die over het algemeen door vrouwen ingenomen worden; Sociale voorwaarden 4. spreekt zijn teleurstelling over het pakket arbeidswet van de Europese Unie en de richtlijnen op vaste uurregeling, deeltijds en tijdelijk uitzendwerk uit, die geen bruikbaar antwoord op werkgelegenheid in onzeker dienstverband bieden ; vraagt de Europese Commissie en de lidstaten dan ook om doelgericht verdere wetgevende maatregelen te treffen, zoals dwingende sociale minimum voorwaarden voor werknemers en gelijke toegang tot sociale diensten en voordelen voor alle werknemers, o.a. zwangerschapsverlof, gezondheidszorg en ouderdomspensioen, ongeacht de arbeidsvoorwaarden; 5. benadrukt dat vrouwen in onzeker dienstverband zich moeten kunnen verenigen, omdat bescherming van rechten als fatsoenlijke beloning, zwangerschapsverlof, eerlijke en regelmatige werkuren en arbeidsvoorwaarden zonder discriminatie, voor de betrokkenen van wezenlijk belang is ; vraagt de lidstaten om belemmeringen van de vakbondsvrijheid in het algemeen te bestraffen; 6. benadrukt dat er wetgevende maatregelen nodig zijn om de gelijkheid van man en vrouw te verzekeren en ongelijke behandeling volgens geslacht op de arbeidsmarkt te verminderen; herinnert daarom aan zijn resolutie van 18 november 2008, dringt er bij de Europese PE v /12 PR\ doc

7 Commissie op aan om een voorstel van toepassing van het beginsel van gelijke beloning van man en vrouw in te dienen, en herinnert de lidstaten aan hun verplichting om richtlijn 2006/54/EG 1 onverwijld in nationaal recht om te zetten; 7. benadrukt dat ongelijke behandeling op de arbeidsmarkt door bewustmaking en onderwijs van in de jongste jaren afgebouwd moet worden, bvb door arbeidsvormen die gewoonlijk met vrouwelijke vaardigheden in verband gebracht worden, bij de mannelijke bevolking te stimuleren; 8. vraagt de lidstaten om zwartwerk te bestrijden door het met preventieve maatregelen in regelmatige werkgelegenheid om te zetten, zoals bvb werknemers die hun onregelmatig arbeidsverband aangeven, ontslag van rechtsvervolging te verlenen, en ontradende maatregelen tegenover werkgevers ; vraagt de Europese Commissie en de lidstaten bovendien om meer gegevens over zwartwerk te verzamelen en de verbeteringen in de toestand in het oog te houden; 9. benadrukt dat sociale bescherming een wezenlijk bestanddeel van flexibele zekerheid is en herinnert de lidstaten en de sociale partners aan de conclusies van 8 juni 2009 van de Raad, over flexibele zekerheid in tijden van crisis, vooral dan de integratie van de gelijkheid van man en vrouw in de uitvoering van de princiepen van flexibele zekerheid; 10. wijst erop dat uit studiewerk blijkt dat onzekere werkgelegenheid gelijkstaat met hogere percentages ongevallen en grotere blootstelling aan ziekte en andere gevaren; vraagt de Europese Commissie en de lidstaten dan ook om hun toezicht op de minimum gezondheidsen veiligheidsvoorschriften op de arbeidsplaats te verbeteren, met bijzondere aandacht voor de specifieke gevaren die vrouwelijke werknemers bedreigen; Huispersoneel 11. vraagt de Europese Commissie om de lidstaten ertoe aan te zetten om de beste werkwijzen onderling uit te wisselen en volledig gebruik van de medefinancieringsmogelijkheden van de structuurfondsen te maken om ruimere toegang tot betaalbare en kwaliteitsvolle opvangvoorzieningen voor kinderen en ouderen te bieden, zodat werkgelegenheid in de thuiszorg in fatsoenlijke en blijvende werkgelegenheid in de openbare sector omgezet wordt, en om te voorkomen dat vrouwen tegen hun wil in deeltijds dienstverband gedrongen worden; 12. vraagt de Europese Commissie om een nieuwe Europese overeenkomst op au pair-werk voor te stellen, de leeftijdsgrens van 30 jaar omlaag te brengen zodat volwassen broodwinners van achteraan in de 20 niet meer als au pair geplaatst kunnen worden, en te benadrukken dat au pairs jonge mensen in culturele uitwisselingsregelingen zijn, die gewone dagelijkse gezinstaken helpen vervullen, waar ze niet meer dan 5 uur per dag aan mogen besteden; Migrerende werknemers 13. vraagt de Europese Commissie om in haar nieuwe strategie voor gelijkheid van man en vrouw haar inzet voor de gelijkheid van man en vrouw in het migratie- en integratiebeleid uit te breiden, vooral om volledig gebruik van de werkgelegenheidsmogelijkheden voor geïmmigreerde vrouwen te maken; 1 Richtlijn 2006/54/EG van 5 juli 2006 over de toepassing van het beginsel van gelijke kansen en gelijke behandeling van man en vrouw in arbeid en beroep (herschikking) (PB L 204 van 26 juli 2006 blz. 23). PR\ doc 7/12 PE v01-00

8 14. wijst erop dat de sociale integratie van geïmmigreerde vrouwen nog moeilijker als die van hun mannelijke lotgenoten is en spoort de werkgevers daarom tot speciale maatregelen aan om de sociale integratie van vrouwelijke geïmmigreerde werknemers te vergemakkelijken; Onderzoek 15. vestigt de aandacht in het bijzonder op het gebrek aan onderzoek over onzekere arbeidssituaties; vraagt de Europese Commissie en de Europese stichting voor de verbetering van de levens- en arbeidsomstandigheden (Eurofound) om doelgericht onderzoek aan te vatten, o.a. om de kosten van dekwalificatie en welzijnstekort als gevolg van onzekere werkgelegenheid te kunnen schatten, met inachtneming van de gelijkheid van man en vrouw; benadrukt dat Europese onderzoeksprogramma s zich in de toekomst meer op sociale problemen moeten richten, zoals onzekere arbeidsomstandigheden; 16. verheugt zich over de algemene doelstellingen van het pilootproject, om onzeker werk in regelmatige arbeid met de overeenkomstige rechten om te zetten, en onderlijnt dat bij de uitvoering van het project de seksebepaalde aard van onzekere arbeidsomstandigheden bijzondere aandacht verdient; 17. verzoekt zijn Voorzitter om deze resolutie te doen toekomen aan de Raad, de Commissie en de regeringen van de lidstaten. PE v /12 PR\ doc

9 TOELICHTING 1. Inleiding Onzekere werkomstandigheden zijn al lang een belangrijk aandachtspunt in de beleidsvoering, maar bij de economische en financiële crisis van vandaag wordt scherpstelling op het onderwerp, en vooral de vrouw in onzekere arbeidsverhoudingen, een zeer dringende aangelegenheid. De crisis heeft op onzekere arbeidsverhoudingen een tweevoudige weerslag. Ten eerste zijn ondernemingen die door de crisis getroffen worden, ertoe overgegaan om tijdelijke werkgelegenheid af te bouwen, zoals die van werknemers met een contract van bepaalde duur, loonarbeiders, of personeelsleden in andere vormen van niet permanent dienstverband. De tweede weerslag van de crisis, die misschien op langere termijn blijft aanhouden, kan zijn dat veel van de vaste arbeidsplaatsen die door de recessie verloren gaan, niet meer terugkomen maar door onregelmatige arbeidsregelingen vervangen worden, zodat de werkgevers het werkgelegenheidsrisico op de werknemers kunnen afschuiven om de winst en flexibiliteit van de onderneming zo groot mogelijk te houden. Vrouwen zijn in onzekere vormen van dienstverband oververtegenwoordigd; de negatieve aspecten hebben dan ook een onevenredig zware weerslag op de situatie van vrouwelijke werknemers in onzeker dienstverband. Onzekere werkgelegenheid is niet alleen één van de grote oorzaken van de loonkloof tussen man en vrouw, maar ook een hindernis in de perspectieven op beter werk en ontwikkeling in loopbaan en beroep. Onzekere werkgelegenheid komt in meerdere resoluties van het Europees parlement ter sprake, en in verschillende vormen van samenhang, maar de toestand van de vrouwelijke werknemer in onzekere arbeidsrelaties is nog niet in zijn volledige reikwijdte behandeld. 2. Onzekere werkgelegenheid: definitie Onzekere werkgelegenheid is werkgelegenheid die niet aan de gangbare normen voldoet, en vooral de volgende kenmerken vertoont: weinig of geen werkzekerheid door de niet permanente, dikwijls toevallige of eenmalige aard van het werk, met overeenkomsten op ongunstige voorwaarden of niet op schrift gesteld, bijv. tijdelijke of onvrijwillig deeltijdse contracten, onduidelijk vastgelegde werkuren, en veranderlijke opdrachten naar de willekeur van de werkgever, geringe beloning, eventueel ook niet vastgelegd of duidelijk omschreven, geen sociale verzekeringsrechten of arbeidsgebonden uitkeringen, geen bescherming tegen discriminatie, geen of geringe vooruitzichten op een betere positie op de arbeidsmarkt, geen collectieve vertegenwoordiging van werknemers, arbeidsomstandigheden die niet aan de minimum regels voor veiligheid en gezondheid PR\ doc 9/12 PE v01-00

10 beantwoorden. Onzekerheid betekent dat er een aantal elementen samen aanwezig zijn die de gevaren en de onzekerheid zelf vergroten, zoals geringe kwalificatie, perioden van werkloosheid, geen beroepsopleiding, gezondheidsproblemen, zorgplichten. Als de werknemer bovendien met contracten op zeer korte termijn of deeltijdse contracten of voor zeer korte perioden werkt, loopt hij/zij gevaar om weinig aanspraak op sociale verzekeringsrechten te kunnen maken, niet door een vakbond of collectieve onderhandelingen beschermd te worden, en op de arbeidsplaats geen sociaal contact en ondersteuning te krijgen. Het gevaar bestaat dat hij/zij in omstandigheden moet werken die te wensen overlaten of zwartwerk te verrichten krijgt, met alle negatieve gevolgen van dien voor sociale verzekerings- en pensioenrechten. 3. Onzekere werkgelegenheid seksebepaald De economische activiteiten waarvoor bedrijven het meest beroep op deeltijds werk doen, liggen allemaal in de dienstensector : het gaat vooral om hotels en restaurants, onderwijs, gezondheidszorg en sociaal werk, en andere vormen van maatschappelijke, sociale of persoonlijke dienstverlening, of m.a.w. werkzaamheden met het grootste aandeel aan vrouwen onder de werknemers. Zoals uit vroegere studies blijkt, komt deeltijds werk in een groot aantal bedrijven uitsluitend voor vrouwen voor, en wel 55 % van de bedrijven die de werkzaamheden in kwestie verrichten, hebben in hun bestand aan deeltijdse werknemers niet één enkele man. Volgens de laatste beschikbare gegevens werken 31,5 % van de vrouwen er deeltijds (30 uur of minder per week), tegen maar 8,3 % van de mannelijke werknemers 1. In de landbouw zijn vrouwen in de deeltijdse werkgelegenheid nog sterker oververtegenwoordigd: 86 % van de vrouwelijke werknemers werkt er deeltijds 2. Afgezien van de negatieve financiële consequenties voor inkomen en pensioen krijgen deeltijdse werknemers niet even veel steun en sociale bijstand als voltijdse en worden ze minder bij groepsarbeid betrokken. Ze komen ook moeilijker in toeziende posities terecht. 36 % van de mannelijke werknemers met hogere opleiding (middelbare school of hoger) werken in leidende functies, tegen maar 15 % van de hoger opgeleide vrouwen. Het 4de Europees onderzoek naar de arbeidsvoorwaarden toont aan dat vrouwelijke werknemers minder goed inzetbaar zijn. Uit de bevindingen die het verschil in inzetbaarheid helpen verklaren, blijkt dat hun formele opleiding over het algemeen weliswaar uitgebreider is, maar dat de twee andere factoren, namelijk praktijkervaring en mobiliteit in de opdrachten, voor vrouwen veel lager liggen. Het verwondert niet dat arbeidsplaatsen met hoge onzekerheid ook moeilijker te bezetten zijn en vooral aan vrouwen en jongere werknemers toevallen. 4. Contractueel vastgelegd werk 1 age=nl. 2 PE v /12 PR\ doc

11 Onder hoogst onzekere arbeidsvormen vallen ongeschreven contracten, contracten over minder dan 10 werkuren per week, en contracten van bepaalde duur over zeer korte perioden - 6 maanden of minder. Uit vroeger onderzoek van de stichting voor de levens- en arbeidsvoorwaarden blijkt dat niet permanente en onvrijwillig tijdelijke arbeidscontracten oververtegenwoordigd zijn bij repetitief werk, dat gekenmerkt wordt door gebrek aan zelfstandigheid, onmogelijkheid om de arbeidsvoorwaarden of de organisatie van het werk in het algemeen te bespreken, en dat over het algemeen geen hoge eisen aan de werknemer stelt - het soort werk dat doorgaans door ongeschoolde handarbeiders zonder bijzondere kwalificaties verricht wordt en het hoogste aandeel aan vrouwen in de jongste (onder 25 jaar) en oudste (55+) leeftijdsgroepen te zien geeft. Uit gelijkheidsoogpunt is het aandeel van de mannen en vrouwen van 15 tot 29 jaar die met onregelmatig contract of onregelmatige arbeidsregeling werken, ongeveer hetzelfde (resp. 22 en 21 %). Maar het verschil tussen man en vrouw in onregelmatige arbeidsvormen is veel ruimer in de hogere leeftijdsgroepen, ten nadele van de vrouw. 5. Inkomen: loondiscriminatie De loonkloof in Europa bedraagt momenteel ongeveer 18 % (Eurostat-cijfer van 2008), zodat het uurloon van een vrouw gemiddeld bijna 1/5 lager als dat van een man ligt. Het cijfer houdt wel geen rekening met verschillende aantallen werkuren, verschillende soorten contracten, enz. Het seksebepaald verschil is in ruime mate door het feit te verklaren dat vrouwen vaker deeltijds werk verrichten (cfr. supra), meer en langere loopbaanonderbrekingen wegens gezinsverplichtingen nemen zodat ze in totaal minder praktijkervaring opdoen en in lager betaalde functies en lage loonsectoren met minder collectieve vertegenwoordiging en onderhandelingsmacht werken. Geslachtsbepaalde rollen in de kinderverzorging bieden volgens het onderzoek een verklaring voor andere onderdelen van de loonkloof. 6. Huispersoneel Om de last van huishoudelijk en verzorgingswerk te verlichten en het spanningsveld tussen arbeid, privé en gezinsverantwoordelijkheden te beperken, laten werkende vrouwen het huishoudelijk werk dikwijls door huisbedienden uitvoeren, waarvan de meesten ook vrouwen zijn. Het voornaamste kenmerk van het werk dat door huispersoneel verricht wordt - afgezien van de onzekere arbeidsverhouding - is dat het ondergewaardeerd wordt. Het gevolg is dat huisbedienden dikwijls ongelijk of oneerlijk behandeld of misbruikt worden. 7. Geïmmigreerde vrouwen Vrouwen uit minder ontwikkelde landen laten dikwijls hun kinderen en gezin achter om in een ander land ongeschoold werk te gaan verrichten, in onregelmatige omstandigheden, of zelfs illegaal werk. Ze kennen dikwijls hun rechten niet en hebben een beperkte kennis van de plaatselijke taal, zodat hun kwetsbare toestand er alleen maar erger op wordt. Ze worden dikwijls het slachtoffer van misbruik, mishandeling, geweld, seksueel misbruik, of worden voor hun werk helemaal niet betaald. Degenen die illegaal werken, durven zich dikwijls niet tot de autoriteiten wenden om aangifte te doen, omdat ze dan meteen naar hun land van herkomst teruggestuurd worden. 8. Gebrek aan onderzoek PR\ doc 11/12 PE v01-00

12 Er is momenteel een zeer ernstig gebrek aan onderzoek naar onzekere arbeidsomstandigheden, en vooral de plaats van de vrouw in onzekere arbeidsomstandigheden. Eén van de voornaamste opdrachten voor de toekomst is dan ook om in onderzoek naar onzekere arbeidsvormen en hun seksebepaalde aspecten te investeren en het onderzoek daadwerkelijk op gang te brengen. PE v /12 PR\ doc