Knorhaan 54 Nieuwsbrief Strandwerkgroep KNNV Regio Alkmaar-Den Helder

Transcriptie

1 Knorhaan 54 Nieuwsbrief Strandwerkgroep KNNV Regio Alkmaar-Den Helder Inhoud Excursieprogramma Verslag excursie Huisduinen, 11 december 2016 Verslag excursie Wijk aan Zee, Noordpier, 15 januari 2017 Verslag excursie Hargen aan Zee, 12 Strandvondsten Gejutte berichten Coördinator: Henk Witte, tel Foto's voor zover niet bij het artikel vermeld: Linda Keesman, Herman Walvis, Wilbert Kerkhof en Henk Witte. Excursieprogramma Tenzij anders vermeld: aanmelden bij Henk Witte en verzamelen bij station Alkmaar-Noord, ingang oostzijde. Zondag 12 maart Zandmotor, strandopgang Monster, Molenweg, uur. Vertrek Alkmaar 8.30 uur. Zondag 9 april Texel, tot uur. We nemen de boot van uur. Vertrek Alkmaar 9.15 uur. Zondag 14 mei Strand Tweede Maasvlakte, uur. Vertrek Alkmaar 9.30 uur. Zondag 11 juni Petten, uur. Verzamelen bij strandpaviljoen Zee en Zo. Aanmelden niet nodig. 1

2 Verslag excursie Huisduinen, 11 december 2016 Tijd: 9.30 tot uur Aantal deelnemers: 11 Weersomstandigheden: WNW4, 9º C Waarschijnlijk vanwege de westenwind deze keer geen lange en indrukwekkende soortenlijst. Leuk was de vondst van het zeedennetje, een kolonie van hydroidpoliepen. Ook zagen we weer eens een kleine zeenaald. Het topstuk van de weekdieren was een doublet van de tere dunschaal. Dit breekbare schelpje vonden wij o.a. levend in de Mokbaai op Texel. Op het Noordzeestrand zien we hem zelden. Tot slot één exemplaar van de bonte mantel en de grijze tapijtschelp. Deze eemfossielen waren hier na de voorlaatste zandsuppletie veel algemener. Bruinwieren Riemwier (Himanthalia elongata). Vrij algemeen. Knotswier (Ascophyllum nodosum). Algemeen Blaaswier (Fucus vesiculosus). Algemeen. Kleine zee-eik (Fucus spiralis). Vrij algemeen. Neteldieren hydroidpoliepen Zeerasp (Hydractinia echinata). Op grote tepelhoren. Zeedennetje (Abietinaria abietina).1x Geleedpotigen kreeftachtigen Noordzeekrab (Cancer pagurus). Enkele fragmenten. Gewone strandkrab (Carcinus maenas). Fragmenten algemeen. Gewone zwemkrab (Liocarcinus holsatus). Fragmenten algemeen. Weekdieren buikpotigen Gewone alikruik (Littorina littorea). Algemeen, ook levend. Ruwe alikruik-complex (Littorina saxatilis s.l.). 1x Grote tepelhoren (Euspira catena). 1x, met zeerasp. Glanzende tepelhoren (Euspira nitida). Enkele. Muiltje (Crepidula fornicata). 1x Wulk (Buccinum undatum). 3x 2

3 Gevlochten fuikhoren (Nassarius reticulatus). Enkele. tweekleppigen Gewone mossel (Mytilus edulis). Zeer algemeen, ook juveniel en levend. Bonte mantel (Mimachlamys varia). 1x Gewone oester (Ostrea edulis). Vrij algemeen. Gewone kokkel (Cerastoderma edule). Zeer algemeen. Brakwaterkokkel (Cerastoderma glaucum). Algemeen. Noorse hartschelp (Laevicardium crassum). Enkele. Halfgeknotte strandschelp (Spisula subtruncata). Zeer algemeen. Ovale strandschelp (Spisula elliptica). Zeer algemeen. Stevige strandschelp (Spisula solida). Algemeen. Grote strandschelp (Mactra stultorum). Enkele. Gewone otterschelp (Lutraria lutraria). Fragmenten algemeen. Amerikaanse zwaardschede (Ensis directus). Zeer algemeen, ook doubletten. Kleine zwaardschede (Ensis ensis). 1x, recent. Tere platschelp (Macomangulus tenuis). 1x fragment. Rechtsgestreepte platschelp (Fabulina fabula). Enkele. Nonnetje (Macoma balthica). Vrij algemeen. Zaagje (Donax vittatus). Algemeen. Platte slijkgaper (Scrobicularia plana). Enkele. Tere dunschaal (Abra tenuis). 1x doublet. Gewone Venusschelp (Chamelea striatula). Algemeen. Grijze tapijtschelp (Polititapes senescens). 1x Strandgaper (Mya arenaria). 1x juveniel. Afgeknotte gaper (Mya truncata). 1x fragment. Amerikaanse boormossel (Petricolaria pholadiformis). 2x Ruwe boormossel (Zirfaea crispata). 1x koppotigen Gewone zeekat (Sepia officinalis).fragmenten vrij algemeen. Stekelhuidigen Zeeklit (Echinicardium cordatum). Enkele juveniel. Zeeboontje (Echinocyamus pusillus). Vrij algemeen. Gewone zeester (Asterias rubens). 1x Vissen Stekelrog (Raja clavata). 3x eikapsel. Kleine zeenaald (Syngnathus rostellatus). 1x 3

4 Verslag excursie Wijk aan Zee, Noordpier, 15 januari 2017 Tijd: tot uur Aantal deelnemers: 6 Weersomstandigheden: NW2, 4º C Er leken deze keer geen paardenanemonen op de pier te leven. Toen het water voldoende was gezakt hebben we er toch nog drie ontdekt. De meest bijzondere schelpen die vonden waren 1x noordkromp, 2x gedoornde hartschelp en 1x geknobbelde hartschelp. Veel schelpen zijn met de harde wind van 11 januari losgewoeld en op het strand terecht gekomen. Van een aantal soorten vonden we nog levende schelpen of schelpen met vleesresten: gewone mossel, halfgeknotte strandschelp, stevige strandschelp (2x), grote strandschelp (2x), gewone otterschelp, amerikaanse zwaardschede, nonnetje en zaagje. Neteldieren bloemdieren Paardenanemoon (Actinia equina). 3x hydroidpoliepen Zeerasp (Hydractinia echinata). Op enkele gewone tepelhorens. Ringwormen borstelwormen Schelpkokerworm (Lanice conchilega). Weinig. Goudkammetje (Lagis koreni). 3x 4

5 Geleedpotigen kreeftachtigen Noordzeekrab (Cancer pagurus). Enkele fragmenten. Gewone strandkrab (Carcinus maenas). ± 15 fragmenten. Gewone zwemkrab (Liocarcinus holsatus). 1x fragment. Gewone heremietkreeft (Pagurus bernhardus). 2x in grote tepelhoren en 1x los. Strandvlo (Talitrus saltator). 2x in gruis, 3mm Weekdieren buikpotigen Gewone schaalhoren (Patella vulgata). 1x Gewone alikruik (Littorina littorea). Enkele. Wadslakje (Peringia ulvae). 23x Grote tepelhoren (Euspira catena). Vrij algemeen. Glanzende tepelhoren (Euspira nitida). 1x Muiltje (Crepidula fornicata). Enkele. Wulk (Buccinum undatum). Vrij algemeen. Gevlochten fuikhoren (Nassarius reticulatus). Vrij algemeen. tweekleppigen Gewone mossel (Mytilus edulis). Zeer algemeen, vaak als doublet met of zonder vleesresten. Gewone oester (Ostrea edulis). Algemeen. Japanse oester (Crassostrea gigas). Vrij algemeen. Tweetandschelpje (Kurtiella bidentata). 2x Noordkromp (Arctica islandica). 1x Gewone kokkel (Cerastoderma edule). Zeer algemeen. Brakwaterkokkel (Cerastoderma glaucum). Vrij algemeen. Gedoornde hartschelp (Acanthocardia echinata). 2x Geknobbelde hartschelp (Acanthocardia tuberculata). 1x Noorse hartschelp (Laevicardium crassum). Niet algemeen. Halfgeknotte strandschelp (Spisula subtruncata). Zeer algemeen, vaak als doublet met vleesresten. Ovale strandschelp (Spisula elliptica). Enkele. Stevige strandschelp (Spisula solida). 2x doublet met vleesresten. Grote strandschelp (Mactra stultorum). Algemeen, 2x doublet met vleesresten. Gewone otterschelp (Lutraria lutraria). Zeer algemeen, vaak nog met dier. Amerikaanse zwaardschede (Ensis directus). Zeer algemeen, vaak nog levend. Tere platschelp (Macomangulus tenuis). 1x doublet. Rechtsgestreepte platschelp (Fabulina fabula). Enkele, 3x doublet. Nonnetje (Macoma balthica). Vrij algemeen, vaak als doublet met vleesresten. Zaagje (Donax vittatus). Algemeen, vaak als doublet met vleesresten. 5

6 Platte slijkgaper (Scrobicularia plana). Enkele. Witte dunschaal (Abra alba). Niet algemeen, 2x doublet. Gewone Venusschelp (Chamelea striatula). Niet algemeen, 2x doublet. Gewone tapijtschelp (Venerupis senegalensis). Vrij algemeen, ook doubletten. Strandgaper (Mya arenaria). Vrij algemeen. Afgeknotte gaper (Mya truncata). Vrij algemeen. Amerikaanse boormossel (Petricolaria pholadiformis). Vrij algemeen, 1x doublet. Witte boormossel (Barnea candida). Niet algemeen. Ruwe boormossel (Zirfaea crispata). Niet algemeen. koppotigen Gewone zeekat (Sepia officinalis). Rugschilden vrij algemeen, Stekelhuidigen Zeeklit (Echinicardium cordatum). Plaatselijk veel fragmenten. Zeeboontje (Echinocyamus pusillus). Enkele. Gewone zeester (Asterias rubens). Vrij algemeen. Gewone slangster (Ophiura ophiura). Niet algemeen. Vissen Hondshaai (Scyliorhinus canicula). 2x eikapsel. Stekelrog (Raja clavata). 1x eikapsel. 6

7 Verslag excursie 12, Hargen aan Zee Tijd: tot uur Aantal deelnemers: 5 Weersomstandigheden: O 4, -1º C, sneeuw op het strand. Op deze koude dag had de langdurige oostenwind gelukkig gezorgd voor een mooie schelpenlijst. Te vermelden zijn 3x melkwit traliedrijfhorentje, 4x vliezig drijfhorentje, 44x muizenkeuteltje, 3x fragment gewone penhoren, 1½ x gewone wenteltrap, 3x gekielde cirkelslak, 2x gewone trapgevel, 5x fragment stomp traliehorentje, 2x fragment priemhorentje sp., 2x oubliehoren, 1x schepje, 2x fragment en een hele wijde mantel, 2x fragment bonte mantel, 1x scheve hartschelp, 3x fragment sabelschede, enkele grote fragmenten en een gave klep kleine zwaardschede, 17x kleine platschelp, 1x prismatische dunschaal, 1x zandschelp, 14x fragment en 2x gave papierschelp. Tenslotte is er nog een kleine zeenaald gevonden. Groenwieren Zeesla (Ulva spec.). Aanwezig. Bruinwieren Knotswier (Ascophyllum nodosum). Aanwezig. Blaaswier (Fucus vesiculosus). Aanwezig. Neteldieren hydroidpoliepen Zeerasp (Hydractinia echinata). Op alikruik. Geleedpotigen kreeftachtigen Breedpootkrab (Portumnus latipes). Aanwezig. 7

8 zandschelp Weekdieren buikpotige Gewone alikruik (Littorina littorea). Enkele. Ruwe alikruik-complex (Littorina saxatilis s.l.). Vrij algemeen. Wadslakje (Peringia ulvae). Veel. Melkwit traliedrijfhorentje (Alvania lactea). 3x Vliezig drijfhorentje (Rissoa membranacea).4x Muizenkeuteltje (Bittium reticulatum). 44x Gewone penhoren (Turritella communis). 3x fragment. Gewone wenteltrap (Epitonium clathrus). 1½ x Gekielde cirkelslak (Tornus subcarinatus). 3x Grote tepelhoren (Euspira catena). Aanwezig. Glanzende tepelhoren (Euspira nitida). Algemeen. Muiltje (Crepidula fornicata). 1x Wulk (Buccinum undatum). Enkele fragmenten, 1x in gruis. Gevlochten fuikhoren (Nassarius reticulatus). Vrij algemeen. Grof geribde fuikhoren (Nassarius nitidus). Aanwezig. Gewone trapgevel (Propebela turricula). 2x Stomp traliehorentje (Chrysallida sarsi). 5x fragment. Priemhorentje (Turbonilla sp.) 2x fragment. Oubliehoren (Retusa obtusa). 2x Schepje (Philine quadripartita). 1x tweekleppigen Wijde mantel (Aequipecten opercularis). 2x fragment, 1x heel. Bonte mantel (Mimachlamys varia). 2x fragment. Gewone oester (Ostrea edulis). Aanwezig. 8

9 kleine zwaardschede Japanse oester (Crassostrea gigas). 1x Ovaal zeeklitschelpje (Tellimya ferruginosa). ca 50x Tweetandschelpje (Kurtiella bidentata). ca 70x Gewone kokkel (Cerastoderma edule). Aanwezig. Brakwaterkokkel (Cerastoderma glaucum). Aanwezig. Scheve hartschelp (Parvicardium exiguum). 1x Noorse hartschelp (Laevicardium crassum). Algemeen. Halfgeknotte strandschelp (Spisula subtruncata). Algemeen. Ovale strandschelp (Spisula elliptica). Aanwezig. Stevige strandschelp (Spisula solida). Algemeen. Grote strandschelp (Mactra stultorum). Enkele. Gewone otterschelp (Lutraria lutraria). Enkele, ook doubletten. Sabelschede (Phaxas pellucidus). 3x vrij groot fragment. Amerikaanse zwaardschede (Ensis directus). Aanwezig. Kleine zwaardschede (Ensis ensis). Enkele grote fragmenten, één gave klep. Tere platschelp (Macomangulus tenuis). Enkele. Rechtsgestreepte platschelp (Fabulina fabula). Algemeen. Kleine platschelp (Moerella pygmaea).17x Nonnetje (Macoma balthica). Enkele. Zaagje (Donax vittatus). Algemeen. Platte slijkgaper (Scrobicularia plana). Aanwezig. Witte dunschaal (Abra alba). Enkele. 9 brakwatermossel

10 Primatische dunschaal (Abra prismatica). 1x Gewone Venusschelp (Chamelea striatula). Algemeen. Grijze tapijtschelp (Polititapes senescens). Aanwezig. Amerikaanse boormossel (Petricolaria pholadiformis). 1x Zandschelp (Mysia undata). 1x Witte boormossel (Barnea candida). 4x fragment. Ruwe boormossel (Zirfaea crispata). Enkele. Papierschelp (Thracia phaseolina).14x fragment, 2x heel. koppotigen Gewone zeekat (Sepia officinalis). Rugschilden aanwezig. Stekelhuidigen Zeeklit (Echinicardium cordatum). Aanwezig, veel gruis. Zeeboontje (Echinocyamus pusillus). Zeer veel, witte hoogwaterlijn. platte slijkgaper Vissen Hondshaai (Scyliorhinus canicula). 1 eikapsel. Stekelrog (Raja clavata). 1 eikapsel. Kleine zeenaald. (Syngnathus rostellatus), 1x Strandvondsten Henk Witte, 20 december, Bergen aan Zee. Op 20 december lag er tussen Bergen aan Zee en De Kerf wat fijn gruis. Behalve een porseleinkrabbetje kwam ik o.a. het volgende tegen: 10

11 1x parelmoerneut sp. (fragment), 1x wijde mantel (juv.), veel tweetandschelp (ook vrij veel doubletten), 9x ovale zeeklitschelp, 9x fragment sabelschede,1x kleine platschelp, veel rechtsgestreepte platschelp (6x juv. doublet), veel nonnetje (7x juv. doublet), 3x papierschelp (juv., 1x gaaf), 42x vliezig drijfhorentje, 1x gekielde cirkelslak, 1x gewone wenteltrap, 1x trapgevel (fragment), 2x muizenkeutel, vrij algemeen gevlochten fuikhoren (4x juv.), 1x grofgeribte fuikhoren (oud), 1x spoelhoren en 1x oubliehoren. Linda Keesman, 2 januari, Petten. Na de berichten over de gestrande zeesterren ben ik ook maar even gaan kijken. Er lagen nog steeds veel gewone zeesterren, sommige nog levend, ook een paar slangsterren. Verder natuurlijk de gebruikelijke grijze tapijtschelpen en noorse hartschelpen, veel jonge levende otterschelpen, een gewone tapijtschelp, twee topjes van een messchede, twee eikapsels van een hondshaai en misschien een fluwelen zwemkrab zonder schild. Henk Witte, 21 januari, Bergen aan Zee. Vrij veel gruis tussen Bergen aan Zee en De Kerf. Het resultaat van de uitzoekerij: 29x tweetandschelp (waarvan 4x doublet), 10x ovale zeeklitschelp, 5x fragment parelmoerneut sp., 3x slotfragment sabelschede, 1x kleine platschelp, 2x wijde mantel juveniel, 1x juveniel doublet Amerikaanse boormossel, 28x vliezige drijfhoren, 6x gevlochten fuikhoren juveniel, 4x melkwit traliedrijfhorentje, 3x gekielde cirkelslak, 2x muizenkeutel, 2x wulk juveniel, 1x trapgevel en 2x spoelhoren. 11

12 Henk Witte, 24 januari, Bergen aan Zee. Nog maar eens rondgekeken tussen Bergen aan Zee en De Kerf en op een veelbelovend plekje een beetje gruis meegenomen: 4x tweetandschelp, 2x ovale zeeklitschelp, 1x Amerikaanse boormossel juveniel, zeer veel glanzende tepelhoren, veel wadslakje, 17x vliezig drijfhorentje, 10x gekielde cirkelslak, 6x melkwit traliedrijfhorentje, 9x gevlochten fuikhoren juveniel, 1x oubliehoren, 1x wulk juveniel, 2x trapgevel en 1x spoelhoren. 12

13 Gejutte berichten Veel mosselbanken in Waddenzee In de Waddenzee zijn op dit moment spectaculair veel mosselbanken. Dat heeft alles te maken met de goede zaadval van begin dit jaar. Dat blijkt uit een extra monitoringsactie die is uitgevoerd door de Waddenunit en Wageningen Marine Research (het voormalige Imares). De exacte aantallen moeten nog berekend worden maar mogelijk gaat het om meer dan hectare Lees verder Dodemansduim gedijt goed in de Oosterschelde Hoe mooi is het om 2017 meteen met goed nieuws uit onze zilte wateren te beginnen. Dodemansduim, onze enige koudwaterkoraalsoort, werd na 1994 steeds minder in de Oosterschelde waargenomen. In de zomer van 2011 leek het zelfs eventjes geheel verdwenen te zijn. Vanaf het najaar van 2011 kwam het koraal spontaan weer terug. Nu worden kolonies Dodemansduim waargenomen van bijna ongekende afmetingen Lees verder Goudkammetje herstelt zich nog niet Kokertjes van het Goudkammetje spoelen van oudsher veel aan op onze Noordzeestranden. Deze in een zandkokertje wonende borstelworm leeft vlak onder de kust. Uit gegevens van het Strandaanspoelsel Monitoring Project bleek dat tussen 1991 en 2008 steeds minder kokertjes aanspoelden. Tot en met 2015 was nog geen sprake van herstel Lees verder

14 GROTE EIKAPSELJACHT VROEGE VOGELS, VRIJDAG 6 JANUARI 2017 Eikapsels De Dutch Shark Society doet mede onderzoek (i.s.m. WNF, Sportvisserij Nederland, Blue Linked en Stichting de Noordzee) naar eikapsels van haaien en roggen die over vrijwel de hele Nederlandse kust op het strand worden aangetroffen. In de Nederlandse wateren komen ongeveer 15 haaien- en roggensoorten voor. Een aantal daarvan plant zich voor door het leggen van taaie, leerachtige eikapsels die soms ook wel 'zeemeermintasjes' worden genoemd. Qua vorm lijken ze op een handtas alleen groeit binnenin een embryo uit tot een mini rog of haai. De eikapsels zijn langs de hele gehele kust aan te treffen langs de vloedlijn. Vaak zijn ze dan al leeg. Onderzoek De verspreiding van verschillende soorten haaien en roggen verandert, en sommige populaties zijn in aantal afgenomen. Door deelname aan de Grote Eikapseljacht help je de Dutch Shark Society en andere organisaties bij het opsporen van gebieden waar vaak eikapsels aanspoelen. Eikapsels kunnen een indicatie zijn dat er vlakbij paaigebieden zijn en het vinden van deze gebieden kan bijdragen aan de bescherming van haaien en roggen. Hier is 14

15 een determinatiekaart van de eikapsels te downloaden die kan helpen bij de zoektocht zowel onderwater als bovenwater. De Dutch Shark Society doet naast dit habitatonderzoek ook onderzoek naar de predatoren van eikapsels. De aangevreten eikapsels worden opgestuurd en onderzocht in Utrecht. Hiermee willen ze bepalen of het zin heeft om roggen te gaan kweken en uitzetten in zee in de nabije toekomst. Registreer je gevonden eikapsel hier. EIKAPSELS VAN DE STEKELROG VOLGENS DE DETERMINATIEKAART. FOTO: PETER VERHOOG 15