Isolatie meting. Veiligheid voor alles. De meting. Door Ruud Sikking, Emv.Ninja

Transcriptie

1 Isolatie meting Door Ruud Sikking, Emv.Ninja Veiligheid voor alles Disclaimer. Een ieder die werkt aan een elektrische installatie dient de geldende veiligheidsbepalingen in acht te nemen. Deze zijn te vinden in het document: Hierin staat dat een Voldoende Onderricht Persoon (VOP) na instructie van een Vakbekwaam Persoon (VP) elektrotechnische werkzaamheden van beperkte omvang mag uitvoeren. In de praktijk blijkt dat er zelfs bij zeer lage HF- en LF-veldsterktes personen toch last kunnen hebben van elektrogevoeligheid. Vaak blijkt dan dat de meetwaarden van vuile stroom erg hoog liggen. In dat geval is een nadere onderzoek naar problemen in de huisinstallatie nodig. Controles aan elektrische installaties horen in principe door een erkende installateur te worden uitgevoerd. Het is daarom geen onderdeel van het Vemes protocol. Helaas ontbreekt het hen vaak aan de benodigde tijd, kennis en/of meetapparatuur waardoor die metingen niet of slecht worden uitgevoerd. Ook richt een installateur zich op de veiligheid van de installatie en niet op de bestrijding van elektromagnetische straling. Dat is een reden voor de meetspecialist om de metingen zelf te kunnen uitvoeren. Erg ingewikkeld is dat niet, maar je moet wel goed weten wat je doet. Lees de handleiding van de meetapparatuur voor de veiligheid, maar ook ook om meetfouten te voorkomen. De meetspecialist blijft persoonlijk verantwoordelijk en aansprakelijk voor eventuele gevolgen. De meting Een meting aan een elektrische installatie bestaat uit een aardingsweerstandmeting en een isolatiemeting. Zie voor de aardingsweerstandmeting het document op Dit document gaat in op metingen met een isolatiemeter. De isolatieweerstand hoort overal 1 Megohm of meer te zijn, maar 100 Megohm of meer is wenselijk. Om dit goed te kunnen meten worden de leidingen onder een hoge spanning gezet, meestal 500 Volt gelijkspanning, maar vaak ook 1000 Volt o.a. bij een zeer hoge isolatieweerstand. Omdat gewerkt wordt met hoge spanningen is het erg belangrijk dat er veilig gewerkt wordt met veilige en onbeschadigde meetapparatuur en meetkabels en volgens de juiste procedures. Ook is het belangrijk om eerst mee te lopen met een meetspecialist die ruime ervaring heeft met dit soort metingen. Een belangrijke veiligheidsmaatregel is te meten met een hand in de zak, zodat er geen stroom kan lopen van hand naar hand door het hart. De weerstand van hand naar de vloer is vele malen groter en een schok is dan minder gevaarlijk. Ook rubberen of

2 kunststof handschoenen en schoenzolen helpen. Bij ordentelijk en verstandig werken hoeft er geen angst te bestaan voor elektrische schokken of ongelukken. Wie onzeker is kan beter de meterkast dicht laten en de werkzaamheden door een deskundig persoon laten uitvoeren. De aarde is gemeenschappelijk voor alle netgroepen. Een aardsluiting in een van de groepen kan alle geaarde apparaten in een woning onder spanning zetten. Begin daarom veiligheidshalve altijd met het uitschakelen van ALLE netgroepen. Het licht valt dan uit. Een hoofdlamp is dan handig en/of meet overdags. Uitschakeling van de elektriciteit kan een probleem zijn als men dat nodig heeft, b.v. in een werkplaats of kantoor. Voer in dat geval de meting in het weekend uit of schakel zo nodig een erkende installateur in. Meten leidingweerstanden De weerstand van de netleidingen moet zo laag mogelijk zijn, omdat er anders een groot spanningsverlies kan ontstaan. Omdat het hierbij gaat om laagohmige metingen dient deze met een stroomsterkte van minimaal 200 ma te worden uitgevoerd, anders is de meetspanning te laag voor een nauwkeurige meetwaarde. De navolgende meetprocedure geldt voor de VoltCraft ET-200. Bij de weerstandsmeting mag er niet meer zijn dan 2 Volt op de meetingang staan, anders is de meter geblokkeerd. Controleer de meetsnoeren. Kies met de draaischakelaar de stand Ω. Sluit de meetsnoeren kort en druk op de toets TEST totdat de meetwaarde verschijnt. Desgewenst kan de weerstand van de meetsnoeren bij volgende metingen gecorrigeerd worden door op de druktoets Zero/Comp te drukken, terwijl de druktoets TEST nog is ingedrukt. Dit kan belangrijk zijn bij lange meetsnoeren. De meting gaat het meest effectief als volgt:

3 Schakel om te beginnen ALLE groepen uit. Nogmaals, het is belangrijk dat alle netgroepen worden uitgeschakeld, omdat anders per ongeluk een kortsluiting kan worden gemaakt op een stopcontact van een andere onder spanning staande netgroep. Neem maatregelen om te voorkomen dat iemand die niet weet dat er metingen gaande zijn per ongeluk weer netgroepen inschakelt. Hang b.v. een papier met een waarschuwing over de zekeringen. Haal de faseleiding los van de zekering, idem de nul. Het kan echter ook zijn, zoals bij smeltveiligheden, dat de nul verbonden is met een aansluitstrip. Verbind de losgenomen fase- en nulleiding met de aardleiding. Ga nu de stopcontacten en eventueel de lampfittingen van de betreffende netgroep langs om daar de weerstand te meten tussen de aarde en de fase, de aarde en de nul en de fase en nul. A is de weerstand van de aardleiding, F die van de fase en N die van de nul. AF is de gemeten weerstand tussen aarde en fase, AN die tussen aarden en nul, FN die tussen fase en nul. Met deze 3-metingen methode kan van iedere leiding afzonderlijk de weerstand worden bepaald. Het gaat namelijk om de navolgende 3 vergelijkingen met 3 onbekenden: A + F = AF, A + N= AN, F + N= FN Gebruiken we de substitutiemethode dan is: A = AF F A = AF (FN N) A = AF (FN (AN A)) A = AF FN + AN A A + A = AF FN + AN A = (AF + AN FN) / 2 Met andere woorden, tel de meetwaarden van aarde t.o.v. de fase en van de aarde t.o.v. de nul bij elkaar op, trek daar de meetwaarde tussen de fase en de nul vanaf en deel dit door 2. Bv. de meetwaarde aarde + fase = 6 Ohm, de meetwaarde aarde + nul = 7 Ohm en de meetwaarde fase + nul = 5 Ohm. Dan is de weerstand van de aardleiding (6 +7-5) / 2 = 4 Ohm. De rest is nog eenvoudiger. De weerstand van aarde + fase = 6 Ohm en die van de

4 fase dus 6-4 = 2 Ohm. Zo ook is weerstand van aarde + nul = 7 Ohm en die van de nul dus 7-4 = 3 Ohm. Noteer de plaats van de meting en de meetwaarden in een tabel. Reken de weerstandswaarden later uit. Een probleempje is dat niet bekend is of de fase links of rechts in een stopcontact zit. In Frankrijk zit de fase verplicht rechts t.o.v. de bovenliggende aardpen. In Nederland is het enkel een goed gebruik dat de fase rechts zit. Noteer de meetwaarde links en rechts. Zijn er grote verschillen dan is het nodig om te bepalen waar de fase en nul zitten. Doe dit na afloop van de alle metingen als er weer spanning is met de meterstand V~ van de isolatiemeter, een spanningzoeker o.i.d. Meten isolatieweerstand Deze meting gebruikt een hoge meetspanning. Waarschuw iedereen dat ze geen elektrische apparaten aanraken. Bij deze meting mag er niet meer zijn dan 25 Volt op de meetingang staan. De meting van de isolatieweerstand kan uitgevoerd worden tussen de aarde en/of de fase en/of nul. Stel dat er een sluiting is tussen de nul en de aarde en er wordt een hoge meetspanning op de fase gezet, dan kan er iets fout gaan in de aangesloten apparatuur. Dat betekent dat alle apparatuur losgekoppeld moet worden, maar ook alle lampen tot zelfs het neonlampje in de trekschakelaar van de wasmachine. Dat is een hachelijke zaak, want misschien wordt een buitenlamp, homeplug op zolder o.i.d. over het hoofd gezien. Het kan makkelijker en veiliger. Verbind de faseleiding met de nulleiding, dan is de spanning op alle apparatuur nul volt en kan niets kapot gaan. Zet schakelaars aan dan wordt gelijk ook de isolatieweerstand van alle aangesloten apparatuur in de meting meegenomen. Let er goed op dat de faseleiding wordt losgekoppeld van de zekering en daarna verbonden wordt met de nulleiding of nulstrip. Het loskoppelen van de nul en verbinden aan de fase terwijl die nog vast aan de zekering zit is gevaarlijk, want als de verbinding wordt vergeten en de netgroep wordt ingeschakeld, dan staan zowel de fase als nul beide onder spanning. Meet de isolatieweerstand tussen de samengeknoopte leidingen fase/nul en de aardleiding. Dit is de meetwaarde die wij als meetspecialisten van Vemes willen weten, omdat lekstromen vuile stroom op de aardleidingen en alle geaarde

5 oppervlakten veroorzaken. Vooral als ook de aardingsweerstand hoog is kunnen de lekstromen slecht naar aarde worden afgevoerd. De meetspanning is gewoonlijk 2,5 x de netspanning. Bij 230 V~ is dat 575 V en is 500 V als meetspanning een goede keuze. Desgewenst kan met de VoltCraft DT-200 de meetspanning nauwkeuriger worden ingesteld. De meetwaarde hoort minimaal 1 Megohm te zijn. Wenselijk is meer dan 100 Megohm. Bij een nieuwe installatie kan het meer dan 200 Megohm zijn. Bij oudere installaties kan de weerstand afnemen door vocht en vuil. In het ergste geval is er overslag. Als de isolatieweerstand te laag is moet de oorzaak opgezocht worden. Doe dit door apparaten afzonderlijk te testen. Bij ernstige defecten en gebreken in de elektrische installatie dient een erkende installateur te worden ingeschakeld. Isolatiemeting wasmachine idem waterkoker