Memo. Faculteitsraad

Transcriptie

1 Aan Faculteitsraad C.c. Van Faculteitsbestuur Datum 23 juni 2004 Telefoon Nummer Onderwerp Discussienotitie subsidieregelingen en organisatie buitenlandverblijf in bachelor- en masteropleidingen Inleiding De Faculteit der Letteren streeft ernaar dat iedere student in een opleiding vreemde talen en culturen een langere periode tijdens zijn studie in het land van de doeltaal heeft gestudeerd. Op deze manier kunnen studenten intensief en voor langere tijd kennis maken met land en regio en komen zij intensief in contact met de taal. Wanneer de Faculteit der Letteren besluit om een dergelijk verblijf verplicht te stellen, is een aantal maatregelen nodig om de studenten en opleidingen te faciliteren. Subsidie en internationale samenwerking zijn daarbij van cruciaal belang. Om te komen tot een weloverwogen besluit aangaande verplichting in zowel de bachelor- als masterfase of slechts in één van de twee is in deze notitie een analyse gemaakt van de mogelijkheden en de daarbij behorende kosten voor subsidie. Daarnaast is een overzicht gemaakt van de benodigde activiteiten om de maatregelen in te voeren. Bij de invoering is enige haast geboden, aangezien de eerste bachelorstudenten met plannen voor buitenlandverblijf zich al hebben aangediend. 1. Buitenlandverblijf in de bachelor Bachelorstudenten kunnen met ingang van het tweede semester van hun tweede studiejaar of in het derde jaar een periode in het buitenland studeren. Het uiteindelijke streven van de faculteit is dat iedere student in een talen en culturen opleiding voor een semester of één of meer aaneengesloten perioden naar het buitenland gaat. Er zijn twee vormen van studie in het buitenland te onderscheiden: 1. Curriculair onderwijs tijdens een semester van het Leids academisch jaar. Hieronder kan onderwijs vallen, ten behoeve van taalverwerving en cultureel contact, maar ook het schrijven van een werkstuk in combinatie met het volgen van onderwijs. 2. (Extra)curriculair onderwijs tijdens een zomer- of wintercursus ten behoeve van taalverwerving en cultureel contact. De student kan hiervan gebruik maken om zijn taal- en cultuurkennis verder te verbeteren. De examencommissie beslist of de behaalde studiepunten kunnen worden toegekend in hoofd- en/of bijvak. In bijlage 1 zijn voorbeelden opgenomen van mogelijke invulling van deze vormen van studie in het buitenland.

2 Blad 2 / 17 Waar mogelijk volgt de student een combinatie van taalverwervingsvakken en vakinhoudelijke vakken. In verband met de studeerbaarheid is het noodzakelijk dat studenten hun in het buitenland behaalde resultaten kunnen meenemen in het reguliere Leidse curriculum. In het bachelorkader staan reeds richtlijnen voor een buitenlandverblijf vermeld. Centraal hierin is het studieplan, dat de student van tevoren opstelt in overleg met de studiecoördinator en dat de examencommissie moet goedkeuren. Flexibiliteit van de examencommissie hierbij is noodzakelijk omdat vakken die in het buitenland gegeven worden nooit helemaal gelijk zijn aan equivalente vakken in Leiden. Afspraken met preferente partners kunnen de controle en goedkeuring van in het buitenland te volgen studieonderdelen vereenvoudigen. Zomer- en wintercursussen Zomer- en wintercursussen zijn vooral geschikt voor (extra) taalverwerving. Op deze manier verbeteren studenten hun taalkennis waarvan ze in de rest van hun studie profijt hebben en verliezen ze geen studietijd omdat de cursus buiten de collegeperiodes plaatsvindt. Er is een zeer groot aanbod van zomer - en wintercursussen. Nader onderzoek kan uitwijzen of deze van het juiste niveau zijn. Dit kunnen de desbetreffende opleidingen het beste zelf doen. Het is ook aan hen om te beslissen of er studiepunten kunnen worden toegekend aan een dergelijke cursus.opleidingen en Universiteit zouden deze mogelijkheid met nadruk onder de aandacht van studenten moeten brengen en ze stimuleren er gebruik van te maken. Opleidingen kunnen ook zelf een zomer- of wintercursus opzetten in het land van de doeltaal. De activiteiten voor het opzetten van een zomercursus in het buitenland zijn in grote lijnen dezelfde als bij de samenwerking met preferente partners (zie onder 5. voorbereidende activiteiten). De faculteit kan de opleidingen daarbij ondersteuning bieden. Er is ook ieder jaar een rijk aanbod aan zogenaamde summerschools waar inhoudelijk onderwijs gegeven wordt met een curriculaire status. Summerschools kunnen geheel georganiseerd zijn door een buitenlandse instelling of in samenwerking met Leidse opleidingen. 2 Buitenlandverblijf in de éénjarige masters De éénjarige masters bieden zeer weinig ruimte om structureel een buitenlandverblijf te kunnen organiseren. In enkele masters wordt een verblijf in het buitenland wel genoemd in het programma. Zo wordt in de masters Talen en culturen van Afrika de mogelijkheid geboden een veldonderzoek in Afrika te doen onder supervisie van de opleiding ter voorbereiding van de scriptie. De master Egyptologie heeft een verblijf van twee maanden in Cairo en VIET biedt de mogelijkheid taalonderwijs aan een zusterinstelling in Nederland of het buitenland te volgen voor zover de expertise aan de Universiteit Leiden voor deze taal ontbreekt. In geen van deze masters is een buitenlandverblijf echter verplicht. In de overige masters wordt geen rekening gehouden met een buitenlandverblijf. In de tweejarige masters Japans, Koreaans, Chinees volgen studenten gedurende het eerste jaar hun studie (gericht op taalverwerving) in het buitenland. 3. Buitenlandverblijf in de onderzoekmasters In de meeste onderzoekmasters is in het tweede jaar een verblijf in het buitenland ingepland voor onderzoek. De onderzoeksperiode duurt volgens de programma s ongeveer drie maanden. Het onderzoek vindt veelal plaats bij een partneruniversiteit in Europa of het land van de doeltaal en is individueel van aard.

3 Blad 3 / 17 De opleidingen die een buitenlandverblijf in het programma hebben opgenomen, hebben al de nodige contacten gelegd met mogelijke partneruniversiteiten. 4. Aanbevelingen Facilitering De faculteit kan een (verplicht) buitenlandverblijf voor studenten vreemde talen en culturen faciliteren door middel van financiële en administratieve ondersteuning van het buitenlandverblijf (bijvoorbeeld aanmelding bij gastinstelling en beurzen). De aanmelding voor een studieverblijf aan buitenlandse instellingen geschiedt centraal (facultair/universitair) evenals de aanvragen voor beurzen. De faculteit maakt, waar mogelijk gebruik van externe fondsen als de Erasmusbeurs en Lustra. Studenten die binnen Europa blijven, moeten kiezen uit Erasmuspartners. Het huidige aantal uitwisselingsplaatsen per partneruniversiteit moet zo nodig worden uitgebreid. Erasmusstudenten kunnen in aanmerking komen voor een Erasmusbeurs ( 110 per maand in 2003/2004). Met name voor de duurdere landen zou de faculteit kunnen bezien, afhankelijk van de hoogte van de Erasmusbeurs (voor 2003 was deze hoger) of een aanvullende beurs kan worden verstrekt, bijvoorbeeld als tegemoetkoming in de reiskosten. Om zoveel mogelijk gebruik te kunnen maken van de Erasmusbeurzen, streeft de faculteit ernaar alle Europese buitenlandverblijven in het kader van het Erasmusprogramma te regelen. Zie voor berekeningen van de subsidiekosten onder financiering. Bachelor Buitenlandverblijf geschiedt curriculair of als zomer- of wintercursus vanaf het tweede jaar. Het verdient de voorkeur dat opleidingen arrangementen overeenkomen met buitenlandse partneruniversiteiten in het land van de doeltaal. Deze arrangementen hebben betrekking op ofwel een combinatie van disciplinair en taalverwervingsonderwijs ofwel op enkel taalverwervingsonderwijs. Ook is het mogelijk om ten behoeve van de taalverwerving een of twee summerschools in de zomerperiode te organiseren bij of samen met universiteiten in het land van de doeltaal. De examencommissies stellen zich bij de erkenning van buitenlandse vakken flexibel op. Alle studenten die verplicht een periode in het buitenland studeren ontvangen een subsidie als tegemoetkoming in de reis- en verblijfskosten. Wanneer de faculteit besluit niet alle bachelorstudenten vreemde talen en culturen te verplichten een periode in het buitenland te studeren, kunnen bachelorstudenten op individuele basis een subsidie aanvragen. Éénjarige master In de meeste éénjarige masters is een buitenlandverblijf niet verplicht. Een structureel buitenlandverblijf is in één jaar studie ook moeilijk in te programmeren. Voor deze groep studenten vindt subsidieverstrekking plaats op basis van aanvraag, zoals dat nu bij het Letterenfonds gebeurt. Op grond van de relevantie voor de studie en de persoonlijke (financiële) omstandigheden kunnen studenten dan aanspraak maken op een subsidie. Tweejarige masters Japans, Chinees en Koreaans In de tweejarige masters is een buitenlandverblijf van één jaar ingeprogrammeerd. Voor het buitenlandverblijf in de doorstroommaster Chinees kan ook in de toekomst waarschijnlijk voor een groot deel een beroep gedaan worden op de kostendekkende beurzen uit de Culturele verdragen, maar niet voor alle studenten. Voor de buitenlandverblijven van de resterende studenten Chinees en voor de

4 Blad 4 / 17 buitenlandverblijven van studenten Japans en Koreaans moeten fondsen gevonden worden in overleg met het CvB. Onderzoekmaster Buitenlandverblijf in de onderzoekmasters is, op een enkele uitzondering na, in alle programma s verplicht. De meeste verblijven zijn gericht op het doen van een onderzoek van circa drie maanden. Om dit voor de studenten beheersbaar te houden, geeft de faculteit een financiële ondersteuning in de vorm van een tegemoetkoming in de reis- en verblijfskosten. Het bedrag is afhankelijk van de bestemming en de duur van het verblijf. Ook hier wordt zoveel mogelijk gebruik gemaakt van externe fondsen. 5 Voorbereidende activiteiten De volgende activiteiten zijn nodig: Informele verkenning op opleidingsniveau naar aard en inhoud van samenwerking. Het verdient aanbeveling hierbij zoveel mogelijk gebruik te maken van reeds bestaande vormen van samenwerking als het Socratesprogramma, de LERU en EUROPAEUM. Wederzijdse bezoeken voor nadere precisering. Indien nodig en mogelijk overeenkomsten tussen de partnerinstellingen opstellen en tekenen met daarin afspraken over erkenning van (onderdelen van) het studieprogramma uit de bachelorfase. Vaststelling van de bijkomende kosten voor studenten en docenten en het realiseren van structurele dekking hiervoor. Ook hierbij kan voor zover het uitwisselingen binnen Europa betreft, veel gebruik gemaakt worden van het Socratesprogramma. Dit programma biedt beurzen voor studenten en subsidies voor docenten. Inrichting van contactpunten op opleidings- en universitair niveau die zorgdragen voor een juiste uitvoering van de afspraken. Hierbij kan in ieder geval voor Europa gebruik gemaakt worden van het proceduresysteem van Socrates. In dit programma bestaat in de huidige situatie één contactpersoon voor de Letterenfaculteit naar het International Office toe en de buitenlandse instellingen. De contactpersoon draagt zorg voor voorlichting, voordracht en afhandeling van overeenkomsten en uitwisselingen. Daarnaast heeft het International Office voor alle soorten uitwisselingen universitaire contactpersonen. 1 Preferente partners Iedere opleiding heeft wel een bepaalde vorm van internationale samenwerking, die ook betrekking heeft op het onderwijs. Het is onmogelijk en ook ongewenst om met al deze contacten gedetailleerde afspraken te maken over onderwijsprogramma s en deze te controleren. Daarom is het noodzakelijk om uit 1 Afstemming van facultaire op universitaire structuren, zoals beschreven in de universitaire nota Internationalisering dient nog te geschieden.

5 Blad 5 / 17 de veelheid van contacten per opleiding één of enkele "preferente partners" te selecteren. 2 Voorwaarden Waar mogelijk vindt samenwerking plaats met de preferente partners in zowel de bachelor- als de masterfase. Iedere opleiding heeft ten minste één partnerinstelling in het land van de doeltaal of de regio van de studie. De onderwijsprogramma's van de Leidse opleiding en die van de partnerinstelling(en) worden op elkaar afgestemd. Er zijn twee mogelijkheden: - Vergelijken van elkaars programma en onderdelen aanwijzen die geschikt zijn voor studenten om te volgen en die plaatsvervangend zijn voor het equivalente onderdeel in Leiden. De student stelt samen met de studiecoördinator een onderwijsprogramma samen uit de lijst met geschikte onderdelen. - Er wordt een kant-en-klaar programma opgesteld dat de student gedurende het semester in het buitenland volgt. Er worden afspraken gemaakt over periode van verblijf, toekenning van studiepunten, niveau van het onderwijs en toetsing. Studenten in de bacheloropleiding moeten de garantie hebben dat ze de in het buitenland gevolgde onderdelen in Leiden gehonoreerd krijgen binnen hoofd- en of bijvak. 3 Er worden afspraken gemaakt over onderzoeksperiode en begeleiding binnen de masterfase. Voor de masteropleidingen van de unica binnen het sectorplan is al een begin gemaakt met bovenstaande activiteiten. In de onderzoekmasters hebben de opleidingen al diverse instellingen aangegeven als partners. Ook voor de overige opleidingen is een spoedige uitvoering van het plan van aanpak noodzakelijk aangezien de bacheloropleidingen al twee jaar geleden van start zijn gegaan en de masteropleidingen in september 2005 van start gaan. 6 Financiering De bekostiging voor de organisatie is onder te verdelen in volgende punten: 6.1 Preferente partners Reis- en verblijfskosten verkennende fase. Aangezien het gaat om studenten die naar het buitenland gaan, betreft het hier voornamelijk de reis- en verblijfskosten van opleidingsmedewerkers en buitenlandcoördinatoren die naar beoogde partners gaan. Voor Europese partners kan hierbij voor een groot deel een beroep worden gedaan op Socratesgelden. Op het moment zijn subsidies beschikbaar, onder strikte voorwaarden. De subsidies zijn over het algemeen circa 25% van de gemaakte kosten met een maximum van 550 per week. Voor reizen buiten Europa zal een aanspraak moeten worden gemaakt op het facultaire budget. 2 De faculteit hecht veel waarde aan de bestaande diversiteit aan contacten. Het is zeker niet de bedoeling om goedlopende contacten te verbreken en alleen verder te gaan met de preferente partners. Ook bestaande Socratesovereenkomsten kunnen blijven bestaan. 3 Driehoeksovereenkomsten behoren tot de mogelijkheden en dienen zorgvuldig onderzocht te worden. Bijvoorbeeld Italiaans Leiden, Italiaans Pavia en Dutch Studies Leiden

6 Blad 6 / Inhoudelijke voorbereiding De vergelijking van onderwijsprogramma s kan voor een deel door de studiecoördinator/docent en buitenlandcoördinator worden gedaan. Voor het opzetten van een volledig onderwijsprogramma in het buitenland is de inzet van docenten nodig Ondersteuning en coördinatie Om te komen tot een uniforme organisatie ligt de coördinatie voor invoering bij de facultaire buitenlandcoördinator. Deze verleent ondersteuning aan de opleidingen om te komen tot duidelijke afspraken. Voor een deel zal dit mogelijk zijn in het kader van het Europese Socratesprogramma. De bedragen zijn dezelfde als die vermeld staan onder het kopje "Reis- en verblijfskosten verkennende fase". 6.2 Buitenlandverblijf studenten Het is erg moeilijk te voorspellen hoeveel de faculteit zal moeten investeren in subsidies voor buitenlandverblijven. De onderstaande berekeningen zijn gemaakt op basis van huidige aantallen en voorspellingen. Bij de berekening van de kosten wordt ervan uitgegaan dat betaling van collegegeld aan de gastinstelling is geregeld in een (uitwisselings)overeenkomst. De student betaalt alleen collegegeld aan de Universiteit Leiden. Verder wordt ervan uitgegaan dat een student studiefinanciering ontvangt en ook zelf een bijdrage doet. Zie voor nadere berekeningen bijlage Aantallen Bachelors Studenten (Kunst)geschiedenis, Nederlands, Nederlandkunde en GLTC worden niet in de berekeningen meegenomen. In eerste instantie gaat het om studenten vreemde talen en culturen. Uitgegaan is van cijfers van Vanwege de grote verschillen in kosten, is een onderscheid gemaakt tussen Europa en Niet-Europa.

7 Blad 7 / 17 Uitgaande van het cohort 2001, zullen ruim 300 studenten vreemde talen en culturen een periode in het buitenland doorbrengen: Postpropedeuse studenten (62% van de instroom) Instroom Bachelor Waarvan Europese talen Waarvan niet-europese talen Waarvan Japans/Koreaans* Waarvan Chinees* * vanwege langer verblijf en bijzondere kosten apart vermeld Masters De éénjarige masters zijn hier, vanwege de beperkte ruimte in de programma s voor een buitenlandverblijf, voor de subsidieberekening buiten beschouwing gelaten. Aanvragen kunnen per geval worden behandeld. De verwachting is dat dit om zeer kleine aantallen gaat. In de programmavoorstellen voor de onderzoekmasters wordt uitgegaan van een intake van gemiddeld 10 studenten. Wanneer ervan uitgegaan wordt dat zij allemaal naar het buitenland gaan, gaat het uiteindelijk om 80 studenten voor 8 masters per jaar. De faculteit hoopt uiteindelijk een instroom te bereiken van gemiddeld 20 studenten per master, waardoor de kosten zullen verdubbelen. In de hieronder staande berekeningen, wordt deze groei meegenomen. 6.3 Subsidiekosten Buitenlandverblijf (op basis van reis- en verblijfskosten) Begroting subsidiekosten per jaar In onderstaande tabel wordt een berekening gemaakt van subsidiekosten bij de hierboven geschatte aantallen. De subsidie is een tegemoetkoming in de kosten, van de student wordt verwacht dat hij ook een aanzienlijke bijdrage levert. (zie bijlage 2) BA binnen Europa (5 maanden) Totaal subsidie Aantal Subsidiebedrag* Totaal subsidie studenten per jaar * studenten ontvangen nu een subsidie van gemiddeld 550 binnen Europa. Van dit bedrag wordt hier voor het gemak van uit gegaan. BA buiten Europa Aantal Subsidiebedrag* Totaal subsidie studenten

8 Blad 8 / 17 (5 maanden) Éénjarig verblijf China Japan/Korea Masters ** ** Totaal subsidie per jaar ** * studenten ontvangen nu een subsidie van gemiddeld 550 binnen Europa en 1000 buiten Europa. Van deze bedragen wordt hier voor het gemak van uit gegaan. ** Bij een groei van onderzoeksmasterstudenten naar 20 per master Financiering subsidie buitenlandverblijf bachelors en masters Voor buitenlandverblijven van studenten bestaat een groot aantal fondsen (overheid, universiteit, faculteit en particulier). Voor de financiering van buitenlandverblijven van bachelor- en masterstudenten zal zoveel mogelijk gebruik gemaakt worden van bestaande fondsen. 6.4 Huidige situatie Voor buitenlandverblijven binnen Europa is het Socratesprogramma van de EU, qua aantallen beurzen, de grootste beursverstrekker. Studenten die naar een universiteit gaan waar Leiden een uitwisselingsovereenkomst mee gesloten heeft, komen in aanmerking voor een dergelijke beurs. In was de hoogte van deze beurs 110 per maand. Er lopen nu ruim 80 Letterenovereenkomsten met universiteiten binnen heel Europa. Studenten krijgen naast deze beurs geen andere subsidie vanuit de faculteit/universiteit. Er zijn de afgelopen twee jaar gemiddeld 25 studenten per jaar met een Socrates/Erasmusuitwisseling naar het buitenland gegaan. Zij hebben allen een beurs ontvangen. Voor buitenlandverblijven buiten Europa komen alle (letteren)studenten in ieder geval in aanmerking voor het Letterenfonds en de Lustrabeurs. Het Letterenfonds is nu bedoeld voor gevorderde studenten (3 e /4 e jaars doctoraalstudie) en heeft een budget van De Lustrabeurs is een universitaire beurs voor verblijven buiten Europa van minimaal drie maanden. Het bedrag is vastgesteld op 454 in totaal. Op dit moment heeft Letteren 10 Lustrabeurzen per jaar ter beschikking als aanvulling op het Letterenfonds. Studenten kunnen ook individueel een aanvraag doen voor een Lustrabeurs. Daarnaast zijn in de afgelopen twee jaar Lustrabeurzen toegekend aan groepsverblijven die via de opleiding zijn geregeld. Gemiddeld ging dat om 10 beurzen. Studenten Chinees komen veelal in aanmerking voor beurzen uit het Cultureel Verdrag met China. In waren dat maximaal 20 kostendekkende beurzen van voor één jaar. Hiervan gaan er gemiddeld 10 per jaar naar Leiden. Beschikbaar huidige budgetten; Letterenfonds Lustra facultair (10 x 454) 4540 Lustra Groepsverblijven (10 x 454) 4540 Totaal beschikbaar Daarnaast krijgt in principe iedere student die via een Socrates/Erasmusuitwisseling naar het buitenland gaat een beurs van 110 per maand. Deze studenten krijgen geen andere subsidie.

9 Blad 9 / 17 Het programma loopt in ieder geval nog tot Toekomstige financiering Uitgaande van de huidige situatie, kunnen de meeste Europese buitenlandverblijven worden gefinancierd met Socrates/Erasmusgelden. Studenten zullen meer gestimuleerd moeten worden uit de universiteiten te kiezen waar een overeenkomst mee bestaat. Het is moeilijk te voorspellen hoeveel studenten gebruik gaan maken van deze overeenkomst bij een verplicht buitenlandverblijf. Idealiter zullen alle studenten hier gebruik van maken, maar dat zal niet altijd kunnen. Wanneer het streven wordt gehaald om alle Europese buitenlandverblijven binnen het Socrates/Erasmusprogramma te laten plaatsvinden, hoeft hier geen apart budget voor gemaakt te worden. Het is op dit moment nog niet te overzien of alle studenten binnen Europa op deze manier geplaatst kunnen worden, in ieder geval zal dat nog niet per lukken. Derhalve moeten in en voor een deel de Europaverblijven uit andere middelen worden gefinancierd. Bij de berekeningen is ervan uitgegaan dat de helft via Erasmus naar het buitenland kan. Wat de studenten Chinees betreft, blijven de cultureel verdrag beurzen bestaan. Er zijn gemiddeld echter meer studenten Chinees dan beurzen (gemiddeld krijgt Leiden 10 beurzen). Keuze subsidiëring bachelor en/of onderzoekmaster Het faculteitsbestuur moet een prioritering aanbrengen in het belang van een buitenlandverblijf in de master en/of de bachelor. Mede afhankelijk daarvan moet hij vervolgens volgende keuze maken: 1. Verplicht buitenlandverblijf in alle bacheloropleidingen vreemde talen en culturen én (onderzoeks)masters; 2. Verplicht buitenlandverblijf in de (onderzoeks)master en buitenlandverblijf in alle bacheloropleidingen vreemde talen en culturen stimuleren. Overigens moet bij de invulling van een buitenlandverblijf in de vorm van een zomercursus er rekening mee gehouden worden dat hiervoor weinig beurzen beschikbaar zijn, mede vanwege de veelal korte duur van dergelijke cursussen (voor bijna alle beurzen is een minimum verblijf van drie maanden een voorwaarde). Idealiter ontvangt iedere student die in het kader van een verplicht buitenlandverblijf naar het buitenland vertrekt een subsidie om de kosten beheersbaar te houden. Het besluit tot een verplichting, dan wel stimulering zal hier mede door bepaald worden. Voor subsidie heeft de faculteit de volgende mogelijkheden: 1. Subsidie in de vorm van reis- en verblijfskosten voor alle bachelor en masterstudenten vreemde talen en culturen 2. Subsidie in de vorm van reiskosten voor alle bachelor en masterstudenten vreemde talen en culturen 3. subsidie in de vorm van reis- en verblijfskosten voor alle (onderzoeks)masterstudenten 4. geen subsidie. Hieronder volgen per subsidiemogelijkheid de berekeningen.

10 Blad 10 / 17 Ad 1. Subsidie in de vorm van reis- en verblijfskosten voor alle bachelor en masterstudenten vreemde talen en culturen De berekening bestaat uit de totale te verwachten kosten van subsidie waar de huidige budgetten voor beurzen en subsidie vanaf getrokken worden. Het vetgedrukte bedrag is het bedrag dat nog extra gefinancierd moet worden. Buiten Europa Totaal subsidie buiten Europa/masters waarvan letterenfonds waarvan Lustra Waarvan beurzen China (10) * ** Extra te financieren * Binnen Europa Totaal subsidie Europa waarvan Erasmus * Bij een groei van masterstudenten naar 20 per master ** Dit is niet het daadwerkelijke bedrag voor 10 beurzen, maar het uitgespaarde bedrag voor subsidie. Extra te financieren Wanneer het faculteitsbestuur kiest voor subsidie voor alle bachelors vreemde talen en culturen en onderzoeksmasterstudenten moet in totaal = extra gefinancierd worden Na een groei van de masters wordt dat extra. Ad 2. Subsidie in de vorm van reiskosten voor alle bachelor en masterstudenten vreemde talen en culturen Reiskosten vormen vaak de grootste kostenpost bij een verblijf in het buitenland. Over het geheel zullen de kosten dan ook niet veel lager uitvallen doordat ook in de subsidie onder 1. de reiskosten het grootste deel vormen. Reiskosten binnen Europa: tegemoetkoming van gemiddeld 300 per student 212 studenten x 300 = Ervan uitgaande dat de helft een Erasmusbeurs kan krijgen wordt dat 106 studenten x 300 = extra te financieren Reiskosten buiten Europa/masters: tegemoetkoming van gemiddeld 900 per student.

11 Blad 11 / studenten x 900 = x 900 = waarvan letterenfonds waarvan letterenfonds waarvan lustra 9000 waarvan lustra 9000 totaal extra totaal extra Wanneer het faculteitsbestuur kiest voor subsidie in de vorm van reiskosten voor alle bachelors vreemde talen en culturen en onderzoeksmasterstudenten moet in totaal = extra gefinancierd worden Na een groei van de masters wordt dat extra. Ad 3 subsidie in de vorm van reis- en verblijfskosten voor alle (onderzoeks)masterstudenten Wanneer de faculteit der Letteren niet over de benodigde middelen kan beschikken, zal zij een keuze moeten maken tussen een verplichting van een buitenlandverblijf in de bachelorfase of in de masterfase. Gezien het profiel van Universiteit Leiden lijkt de keuze voor een verplicht buitenlandverblijf in de masterfase voor de hand liggend. Wanneer het faculteitsbestuur besluit alleen buitenlandverblijf in de onderzoekmaster structureel te subsidiëren is de berekening als volgt. Aantal Subsidiebedrag Totaal subsidie studenten (5 maanden) Masters * Bachelors Variabel variabel Totale kosten * subsidie per jaar Waarvan Letterenfonds Waarvan Lustra 9000 Nog te financieren * * Bij een groei van masterstudenten naar 20 per master Om ook bachelorstudenten de mogelijkheid te bieden om, facultatief en op eigen initiatief, een periode naar het land van de doeltaal te studeren, kan in dat geval volstaan worden met een kleiner budget waar studenten een aanvraag uit kunnen doen voor subsidie. Uit datzelfde budget kunnen dan ook de verplichte buitenlandverblijven gesubsidieerd worden. In dat geval kan volstaan worden met een budget van Bij deze keuze moet de faculteit nog tot per jaar extra financieren. Wanneer het faculteitsbestuur kiest voor subsidie voor alleen alle onderzoeksmasterstudenten moet in totaal extra gefinancierd worden Na een groei van de masters wordt dat extra. Ad 4. Geen subsidie Een laatste mogelijkheid is een buitenlandverblijf wel te verplichten maar hiervoor geen facultaire subsidie te verstrekken. Buiten de vraag of dit wenselijk is moet worden uitgezocht of dit juridisch mogelijk is. De studenten moeten dan wel voor zij aan de studie beginnen op de hoogte zijn van de kosten die zo n buitenlandverblijf met zich meebrengt en in de gelegenheid zijn geweest om

12 Blad 12 / 17 hiervoor te sparen. Verder moeten ze ruim geïnformeerd worden over de bestaande Fondsen en beurzen. Voor studenten die, aantoonbaar, een buitenlandverblijf niet zelf kunnen bekostigen, moet een fonds beschikbaar worden gesteld. Hiervoor voldoet het huidige Letterenfonds. De faculteit hoeft in dat geval niet extra te financieren. Wanneer het faculteitsbestuur kiest voor geen subsidie hoeft niets extra gefinancierd te worden. Voor minder gefortuneerde studenten kan een subsidie verleend worden uit het budget van het huidige Letterenfonds. Conclusie De bedragen die gemoeid gaan met subsidie voor een buitenlandverblijf zijn aanzienlijk en verschillen per subsidiemogelijkheid. Het faculteitsbestuur zal daarom eerst een beslissing moeten nemen of een buitenlandverblijf voor alle opleidingen vreemde talen en culturen verplicht is of alleen in de onderzoeksmasters. Wanneer een verplicht buitenlandverblijf voor alle studenten financieel niet haalbaar is, zal het bestuur moeten bepalen aan welke studiefase hij prioriteit geeft. Deze beslissingen zullen mede bepaald worden door de beschikbare middelen. Aan de andere kant moet het bestuur op basis van deze beslissingen een keuze maken voor subsidieregelingen. Op het eerste oog is van de hierboven vermelde opties, de optie om geen facultaire subsidie te geven, de meest aantrekkelijke, omdat deze optie niets extra's kost. Afhankelijk van de vraag of dit juridisch te verantwoorden is, is het de vraag of deze optie wenselijk is met het oog op de werving van nieuwe studenten. Worden deze niet te veel afgeschrikt door de hoge kosten die ze in dat geval moeten maken? Los van een eventuele facultaire subsidie staan de reeds bestaande beurzen en fondsen. Hiervan kan ook in de komende jaren gebruik gemaakt worden. Ook als de faculteit ervoor kiest het buitenlandverblijf niet te verplichten. De faculteit moet deze fondsen zo optimaal mogelijk benutten. Voor de verblijven binnen Europa moet zoveel mogelijk gebruik gemaakt worden van Erasmusgelden. De beschikbare uitwisselingsplaatsen moeten zo mogelijk worden uitgebreid. Ook voor buitenlandverblijven buiten Europa moet zoveel mogelijk gebruik worden gemaakt van externe middelen. Het College van Bestuur kan gevraagd worden om in het kader van de internationalisering een bedrag te reserveren voor buitenlandverblijven van letterenstudenten. De ingeprogrammeerde buitenlandverblijven voor de tweejarige masters Chinees, Japans en Koreaans vormen een apart probleem. De bestaande beurzen voor Chinees zijn niet voldoende voor alle studenten die er gebruik van willen maken. Voor deze groep moet naar een aparte vorm van financiering worden gezocht. Daarbij kan de faculteit ook kijken naar sponsoring door het bedrijfsleven. De éénjarige masters bieden weinig ruimte voor een buitenlandverblijf. Een verplicht en gesubsidieerd verblijf in het buitenland is dan ook niet voor de hand liggend in deze opleidingen. Studenten kunnen een aanvraag indienen voor een individuele subsidie. Toekenning geschiedt dan op basis van relevantie voor de studie en financiële situatie van de student. Het budget moet in 2007 worden geëvalueerd, wanneer alle programma s minstens eenmaal volledig hebben gedraaid.

13 Blad 13 / 17 Bijlage 1 Voorbeeld mogelijke invulling verplicht buitenlandverblijf in bacheloropleidingen: Curriculair: Ruslandkunde/Slavische talen en culturen Verplicht verblijf van drie maanden aan de staatsuniversiteit in Sint Petersburg in het tweede semester van het tweede jaar. Het hoofdvakprogramma is zo ingericht, dat studenten onderdelen voor de taalverwerving in het buitenland kunnen volgen. Na terugkomst in Leiden leggen de studenten nog een mondelinge toets af. Het "bijvakprobleem" hebben de opleidingen opgelost met de keuze voor een intern bijvak voor Slavisten en Ruslandkundigen. Slavisten volgen ruslandkundige vakken en ruslandkundigen volgen vakken uit het programma van slavistiek. Studenten kunnen ook bij de partnerinstelling een bijvak kiezen en verlengen daarbij hun verblijf met één of twee maanden. Een derde optie is het samenstellen van een "passend" maatwerkbijvak. De opleidingen hebben voor hardheidsgevallen een thuisblijfprogramma samengesteld, dat zoveel mogelijk onderwijsextensief is en bestaat uit een uitbreiding van het taalvaardigheidsonderdeel dat in het eerste semester is gegeven. Zomercursus (curriculaire) Talen en culturen van Zuidoost-Azië en Oceanië Taalonderwijs van ongeveer 6 weken in juni/juli aan het PURI instituut in Yokyakarta, Java, Indonesië. Studenten kunnen op deze manier zonder problemen de bijvakken van hun keuze volgen.

14 Blad 14 / 17 Bijlage 2 Onkosten en fondsen buitenlandverblijf Onkosten In de tabel hieronder staan gemiddelde kosten voor een verblijf in het buitenland voor een student. Hierbij gaat het zuiver om reis- en verblijfskosten, studiemateriaal is niet meegerekend. Voor het gemak wordt ervan uitgegaan dat al deze studenten een periode naar het buitenland gaan van gemiddeld vijf maanden. Van een student wordt verwacht dat hij ook zelf een bijdrage levert aan het buitenlandverblijf. Met deze eigen bijdrage moet de student het gat vullen dat overblijft na ontvangst van studiefinanciering en subsidies. Bij de subsidies is uitgegaan van wat een student nu gemiddeld ontvangt voor een verblijf in het buitenland. In de (onderzoek)masters hoeven studenten niet per se naar het land van de doeltaal. Daardoor is het niet mogelijk een duidelijk onderscheid te maken tussen Europa en niet-europa. Op basis van huidige gemiddelden is het ruim genomen gemiddelde subsidiebedrag per student gesteld op Gemiddelde kosten buitenlandverblijf Binnen Buiten Europa Europa Gemiddelde verblijfskosten (5 maanden) Gemiddelde reiskosten Totale kosten Gemiddelde inkomsten bij verblijf buitenland Binnen Europa Buiten Europa Studiefinanciering en restitutie OV (5 x 290) Subsidie** Totale inkomsten ** studenten ontvangen nu een subsidie van gemiddeld 550 binnen Europa en 1000 buiten Europa. Van deze aantallen wordt hier voor het gemak ook nu van uit gegaan. Studiefinanciering in het buitenland Over het algemeen kan de studiefinanciering blijven doorlopen tijdens de studie in het buitenland. Een studiebeurs bedraagt voor uitwonenden in per maand voor 4 jaar. Afhankelijk van het ouderlijk inkomen kan een student daarnaast een aanvullende beurs krijgen van maximaal 215 en hij kan een lening aanvragen van maximaal 470. Darnaast kunnen studenten hun OV-kaart inleveren. Daarvoor krijgen zij ongeveer 70 per maand retour.

15 Blad 15 / 17 De universiteit stimuleert de studenten zoveel mogelijk hun kamer in onderhuur te doen, indien dit mogelijk is. Daarmee hoeven studenten geen dubbele huur te betalen en kunnen buitenlandse studenten die hier tijdelijk studeren gebruik maken van deze kamers. Levensonderhoud buitenland In het levensonderhoud zitten grote verschillen afhankelijk van de bestemming. Studenten die binnen Europa blijven, zijn vaak aanzienlijk minder geld kwijt aan reiskosten, maar meer aan verblijfskosten. Buiten Europa is dit veelal andersom, belangrijke uitzonderingen daarop zijn de VS, Canada, Australië en Japan. Europa Volgens de NUFFIC is een student binnen Europa gemiddeld 500 per maand kwijt aan levensonderhoud, exclusief reiskosten. De kosten voor Groot-Brittannië en Scandinavische landen ligt hoger, zo rond de 750 per maand. Niet Europa De kosten voor een verblijf buiten Europa zijn zeer uiteenlopend. Japan is verreweg het duurst uit: zo'n 1300 per maand exclusief reiskosten (ook al gauw 1000) Voor Latijns Amerika liggen de reiskosten rond de 1000, maar de verblijfskosten zijn aanzienlijk lager, zo'n 500 per maand. China Bachelorstudenten Sinologie krijgen overheidssubsidie wanneer zij een deel van hun studie volgen aan de universiteiten van Peking, Sichuan of Nankai volgens een overeenkomst tussen UL en Peking, UL en Sichuan en UL en Nankai. Landelijk zijn er jaarlijks 22 beurzen vanuit een Cultureel Verdrag, daarnaast is subsidie mogelijk vanuit het DELTA programma van OCW. Studenten laten zich over het algemeen een jaar uitschrijven zodat ze in Leiden geen collegegeld hoeven te betalen. Dit is echter niet helemaal conform de regels voor uitwisselingen en studie in het buitenland. Japan Volgens een opgave van de opleiding gingen jaarlijks zo n 20 studenten naar HtB. Huis ten Bosch is echter failliet. De opleiding heeft naar alternatieven gezocht aan Japanse universiteiten. De kosten worden geraamd op 1000 reiskosten 4420 collegegeld Japan 1473 per maand Dit bedrag komt bovenop het collegegeld voor UL en maandelijkse kosten voor de student indien geen onderhuur mogelijk is.

16 Blad 16 / 17 Fondsen Hieronder worden de meest gangbare fondsen genoemd. Op de website: staat een compleet overzicht met fondsen en de voorwaarden daarvoor. Daar komt niet iedere student voor in aanmerking, voor de hier genoemde fondsen wel. Fondsen binnen Europa Het grootste fonds voor buitenlandverblijven (uitwisselingen) binnen Europa is Socrates/Erasmus. In principe ontvangt iedere student die naar een partneruniversiteit gaat voor zijn studie een beurs. Het bedrag wordt jaarlijks vastgesteld. In het collegejaar was het beursbedrag 110 per maand. Fondsen buiten Europa LUSTRA Voor de studenten, die naar landen buiten Europa moeten, kan voor een deel gebruik gemaakt worden van de universitaire Lustrabeurzen. De LUSTRA-beurs bedraagt 454 in totaal. Nu krijgt de faculteit Letteren zo'n 10 beurzen per jaar tot haar beschikking. Veel vanuit de opleiding georganiseerde taalcursussen (St.- Petersburg, Caïro, Tanzania, Yokyakarta) kunnen ook een beroep doen op de LUSTRA beurzen. In de afgelopen twee jaar hebben studenten die met een dergelijk groepsverblijf naar het buitenland zijn geweest ook een lustrabeurs ontvangen. Dat zijn er gemiddeld nog eens 10. LUF/Lisf Leids Universitair Fonds, Leids International Study Fund. Dit universitair fonds biedt subsidies aan individuele studenten op basis van goede studieresultaten en een "origineel" studieplan. Het toegekende bedrag bestaat gedeeltelijk uit een beurs/gift en gedeeltelijk uit een lening. Een subsidie uit het Letterenfonds en LUF is afhankelijk van de bestemming en verblijfsduur. Het LUF selecteert individuele studenten op basis van hun studieplan en komt niet in aanmerking voor reguliere buitenlandverblijven. DELTA DELTA, (Dutch Education: learning on top level abroad) Het DELTA-programma van OCW biedt beperkte mogelijkheden voor buitenlandverblijven in China, Taiwan, Zuid-Afrika en Indonesië. Het programma is primair bedoeld om buitenlandse studenten uit China, Taiwan en Zuid-Afrika te werven, maar ongeveer 20% van het budget mag besteed worden aan uitgaande studenten. Het beschikbare budget wisselt jaarlijks en is afhankelijk van het aantal inkomende studenten uit deze landen. In was de voorlopige toekenning k 15. Het programma is bedoeld om samenwerking te stimuleren met China, Taiwan, Zuid-Afrika en Indonesië. Het gaat hierbij met name om inkomende studenten, maar Leiden mag een klein deel van het budget gebruiken voor eigen studenten die naar een van deze landen gaan (20%). Het budget wordt jaarlijks aangepast. Letterenfonds Het Letterenfonds is bedoeld voor gevorderde letterenstudenten die niet in aanmerking komen voor een beurs. Het fonds is voor verblijven binnen en buiten Europa. Het budget van het letterenfonds is momenteel De gemiddelde subsidie uit het Letterenfonds is 1000 per student.

17 Blad 17 / 17 MUNDUS Dit programma van de Europese Unie is begin 2004 van start gegaan. Het is met name bedoeld voor (reeds bestaande) masters met als doel de Europese universiteiten aantrekkelijker te maken voor buitenlandse studenten uit bijvoorbeeld de VS en Japan. Het programma heeft grote potenties voor de masteropleidingen maar er is nog onvoldoende bekend over de mogelijkheden en voorwaarden om hier te kunnen vermelden. Memo