JAARVERSLAG. Intergemeentelijke Onroerend Erfgoeddienst. Werkingsjaar 2015

Transcriptie

1 JAARVERSLAG Intergemeentelijke Onroerend Erfgoeddienst Werkingsjaar 2015 Sofie Moeykens: stafmedewerker Bouwkundig Erfgoed Willem Hantson: stafmedewerker Archeologie

2 Inleiding De grote veranderingen die op til waren binnen het onroerenderfgoedveld hebben zich voortgezet. RADAR diende een aanvraag tot erkenning in als IOED, dewelke ze uiteindelijk ook kreeg, waarop de nodige subsidies voor de werking in 2016 konden worden aangevraagd en verkregen. Daarnaast zochten we in 2015 ook onze weg binnen het wetgevende kader van het nieuwe onroerenderfgoeddecreet dat grotendeels in werking trad. De taken en de functie van een IOED binnen de nieuwe regelgeving zijn licht gewijzigd en daar hebben wij onze werking aan aangepast, enerzijds door diverse toelichtingen bij te wonen, anderzijds door ons grondig in te werken in de materie. Het in 2014 opgestelde beleidsplan vormde in 2015 de basis van het actieplan voor de periode , evenals de uitwerking van een vernieuwde afsprakennota met de gemeenten. Daarmee waarborgen we blijvend de dienstverlening aan de zeven bij ons aangesloten gemeenten was ook het jaar van de start van de besparingen. Eind 2014 is er beslist dat de beide stafmedewerkers 4,5/5 de zouden gaan werken om zo de financiële balans in evenwicht te houden. Het takenpakket werd aangepast aan de nieuwe beschikbare tijd en middelen: 4/5 de van de tijd ging naar taken voor IOED RADAR, terwijl we 0,5/5 de van de tijd werkten voor erfgoedcel TERF. Projectvereniging BIE is het voorbije jaar uitgebreid met een intergemeentelijk archiefteam (IGA). Drie nieuwe collega s zullen de komende drie jaar langsgaan in een drietal gemeente- en OCMWarchieven om alles te inventariseren, te ordenen en op te schonen. Dit zal toekomstig opzoekingswerk in het archief veel efficiënter laten verlopen. Schematische weergave van RADAR binnen de structuur van Projectvereniging BIE (eind 2015) Jaarverslag RADAR

3 Het voorliggende jaarverslag wil de neerslag vormen van de gezamenlijke prestaties die het voorbije jaar hebben geleid tot een duurzaam behoud en beheer en een bredere bewustwording van het onroerend erfgoed in de gemeenten Hooglede, Ingelmunster, Izegem, Lichtervelde, Moorslede, Roeselare en Staden. Het actieplan voor het jaar 2015 uitgewerkt op basis van de resultaatsverbintenis tussen projectvereniging BIE en het agentschap Onroerend Erfgoed en in de vorm van een afsprakennota met de gemeenten goedgekeurd op de raad van bestuur diende als leidraad om deze doelen te concretiseren en te vertalen naar onze dagdagelijkse werking. Het jaarverslag is opgebouwd volgens de structuur van de resultaatsverbintenis met het agentschap Onroerend Erfgoed. Deze bestaat uit drie onderdelen: een generiek takenpakket dat geldt voor de RADAR in het algemeen, een specifiek takenpakket voor de stafmedewerker archeologie en een specifiek takenpakket voor de stafmedewerker bouwkundig erfgoed. De doelstellingen gaan telkens in een kader aan de invulling ervan vooraf: - Resultaatsverbintenis tussen RADAR en het agentschap Onroerend Erfgoed Afsprakennota tussen RADAR, het agentschap Onroerend Erfgoed en de gemeenten Dit jaarverslag werd ter goedkeuring voorgelegd aan de raad van bestuur van projectvereniging BIE en werd ter info meegegeven aan de stuurgroep van RADAR. Contactgegevens Projectvereniging BIE Zuidstraat Roeselare Tel. 051/ Sofie Moeykens Willem Hantson Stafmedewerker Bouwkundig Erfgoed Stafmedewerker Archeologie sofie@bieradar.be willem@bieradar.be GSM 0497/ GSM 0497/ Jaarverslag RADAR

4 Inhoudstafel Inleiding Contactgegevens Inhoudstafel Deel 1. De gemeenschappelijke werking van RADAR Afsprakencluster Beleid en beheer Afsprakencluster Ontsluiting en publieksgerichtheid Afsprakencluster Organisatie Deel 2. Specifieke taken m.b.t. archeologisch erfgoed Afsprakencluster Inventarisatie Afsprakencluster Advisering en opvolging Afsprakencluster Beheer en Beleid Afsprakencluster Veldwerk en deponering / archivering Afsprakencluster Deontologie en gedragscode Deel 3. Specifieke taken m.b.t. bouwkundig erfgoed Afsprakencluster Inventarisatie Afsprakencluster Advisering en opvolging Afsprakencluster Beheer en Beleid Bijlagen Bijlage 1. Actieplan Bijlage 2. Afsprakennota inzake advisering en opvolging Bijlage 3. Afsprakennota tussen RADAR en de gemeenten Jaarverslag RADAR

5 Deel 1. De gemeenschappelijke werking van RADAR 1.1. Afsprakencluster Beleid en beheer - De IOED maakt een meerjarenbeleidsplan op en een beheerplan voor het lopende jaar, dat past binnen het beleidsplan. Het beheerplan wordt getoetst aan het meerjarenbeleidsplan in het jaarverslag. In het kader van de erkenning als IOED binnen de nieuwe onroerenderfgoedregelgeving werd een meerjarenbeleidsplan opgemaakt. Aan het einde van het werkingsjaar wordt een jaarverslag opgesteld. Op 15 januari 2015 diende RADAR haar aanvraag tot erkenning als IOED in en eind april 2015 werd ze officieel erkend als IOED. Hiermee werd het beleidsplanningstraject succesvol afgesloten. Op basis van de in het beleidsplan opgenomen doelstellingen werd een actieplan voor (zie Bijlage 1) uitgeschreven. Ook de afsprakennota (zie Bijlage 2 en 3) met de gemeenten werd herwerkt, om de erkenning als IOED en de hiermee gepaard gaande nieuwe taken te kunnen implementeren. Zo voorzien we ondermeer ruimte voor toekomstige OE-gemeenten. Zowel het actieplan als de nieuwe afsprakennota werden voorgelegd aan en goedgekeurd door de stuurgroep RADAR, het dagelijks bestuur van BIE en de raad van bestuur van BIE. Beide documenten werden daarna goedgekeurd door de gemeenteraden van de deelnemende gemeenten (Hooglede, Ingelmunster, Izegem, Lichtervelde, Moorslede, Roeselare en Staden). - De IOED neemt initiatieven tot uitbreiding van zijn werkingsgebied, voor zover de draagkracht van de IOED en de logische samenhang van het gebied dat toelaten. Het is de bedoeling om het komende jaar de werking van RADAR te bestendigen binnen het huidige gebied, maar op termijn en als de draagkracht dit toelaat, staat RADAR open voor eventuele toetreding van andere naburige gemeenten. Net als de vorige jaren is er in 2015 voor gekozen om de werking verder uit te bouwen en gedurig te optimaliseren binnen het huidige werkgebied van de 7 gemeenten. Etra gemeenten zijn momenteel niet meteen aan de orde. - De IOED stemt de cultuurbeleidsplannen en het beleidsplan van een eventueel aanwezige erfgoedcel af met het onroerend erfgoedbeleid. Bij de opmaak van de jaarlijkse beheerplannen en het meerjarenbeleidsplan van RADAR en werd/wordt naar afstemming gezocht met de nieuwe cultureelerfgoed-convenant voor de periode De RADAR-medewerkers worden uitgenodigd op de Stuurgroep van Erfgoedcel TERF (en ad hoc werkgroepen) telkens er punten op de agenda staan met een raakvlak met het onroerend erfgoedbeleid in de regio. RADAR opereert samen met erfgoedcel TERF, BROERE (Bibliotheken Roeselaarse Regio), UiTinMidwest (afstemming cultuuraanbod en -communciatie) en het intergemeentelijk archiefteam Jaarverslag RADAR

6 IGA onder projectvereniging BIE (cf. supra). De afstemming van de werking van RADAR met erfgoedcel TERF en de andere poten van de werking is optimaal en biedt veel opportuniteiten op gebied van ondermeer publiekswerking en ontsluiting. In 2014 werd samen met TERF van enkele kerken in de BIE-regio een kerkinventaris opgemaakt. In 2015 was de wens op dit project verder te zetten. Daar er in 2015 geen middelen voorhanden waren om een professionele registrator aan te trekken, werd het idee geopperd om dit met vrijwilligers te proberen. Daarom werd er deelgenomen aan Openkerkendag op zondag 7 juni 2015 in de Sint- Bavokerk van Oostnieuwkerke (Staden), in samenwerking met de kerkfabriek en de gemeente. Aan de hand van verteltheater werd de geschiedenis van de kerk verteld en werden ook enkele belangrijke voorwerpen in de kijker gezet. Voor de kinderen was er animatie voorzien. Bedoeling was om alvast een tipje van de sluier op te lichten en zo mensen te overtuigen om samen een vrijwilligerspoule te vormen voor de inventarisatie van de kerk. Ondanks het feit dat we een 150-tal bezoekers mochten verwelkomen, heeft dit niet geleid tot inventarisatievrijwilligers. Gelijktijdig was er die dag een samenwerking met stad-land-schap t West-Vlaamse hart. Zij organiseerden op het kerkplein een pop-up picknick. De afstemming met het lokaal gemeentelijk cultuurbeleid loopt ondermeer via de stuurgroep TERF met de cultuurbeleidscoördinatoren van de zeven deelnemende steden en gemeenten, waarin ook naar de werking van RADAR wordt teruggekoppeld, evenals via de medewerker afstemming cultuuraanbod en -communicatie. De werking van RADAR wordt op deze manier mee uitgedragen en het aanbod van de verschillende poten is op elkaar afgestemd. RADAR werkt samen met erfgoedcel TERF aan de verdere ontwikkelling en invulling van de erfgoedbank Midwest die de inventarisatie en digitale ontsluiting van zowel cultureel als onroerend erfgoed voorop stelt. De bijdrage van RADAR ligt hoofdzakelijk in de uitwerking van een archeologisch luik (cf. infra). RADAR is lid van de deelraad Erfgoed van de stad Roeselare en woonde in 2015 de vergaderingen van de deelraad bij. Zo werd o.a. gedebatteerd over Open Monumentendag, Erfgoeddag, nieuwe straatnamen voor Roeselare en de bestemming van de historische stadscollectie van Roeselare. - De IOED bewaakt de integratie van het onroerend erfgoed in andere beleidsplannen zoals milieubeleidsplannen, natuurontwikkelingsplannen, bekkenbeheersplannen, toeristische plannen, RADAR streeft ernaar om via het verder uit te bouwen netwerk van contacten afstemming te bereiken met andere beleids- en beheersplannen. Bij de opmaak van het meerjarenbeleidsplan wordt maimaal afstemming gezocht met de strategische mee-jarenplannen/bbc van de gemeenten. RADAR ontwikkelt samen met de gemeenten een regionale beleidsvisie voor onroerend erfgoed en begeleidt de lokale vertaalslag hiervan. RADAR organiseert viermaal per jaar een stuurgroep voor de schepenen en ambtenaren stedenbouw en ruimtelijke ordening van de deelnemende gemeenten om beleidsvoorbereidend werk te verrichten. Er wordt verder afgestemd met de regionale overlegstructuur stad-land-schap t West-Vlaamse Hart. RADAR heeft in het kader van een aantal planningsprojecten, herzieningen van RUP s en de opmaak van MER s adviserende nota s opgesteld, al dan niet in een combinatie van archeologie (A) en bouwkundig erfgoed (B), en dit op vraag van een gemeente of een advies verlenende instantie: Jaarverslag RADAR

7 Advies RUP H. Hartziekenhuis Roeselare (B-A) Advies RUP De Zilten Roeselare (B-A) Advies RUP Stationswijk (B) Deze vroege betrokkenheid en proactieve houding binnen trajecten ruimtelijke planning is epliciet opgenomen in de afsprakennota inzake advisering en opvolging (zie Bijlage 2). Het getuigt van de erkenning van het belang van de integratie van onroerend erfgoed, en wordt mee ingeschoven als onderdeel in de planning en visie. In 2015 is de stuurgroep RADAR tweemaal samengekomen: 12 mei en 28 oktober. Op overlegmoment zijn naast de medewerkers van RADAR ook de schepenen en ambtenaren stedenbouw en ruimtelijke planning, evenals de consulenten bouwkundig erfgoed en archeologie van het agentschap Onroerend Erfgoed welkom. Dit werd telkens aangegrepen om de samenwerking te bevorderen, visies op tafel te leggen, acties te bespreken en informatie uit te wisselen o.a. inzake wetgeving en beleid. Hiermee maakt RADAR zijn intermediaire rol waar. Volgende punten kwamen onder meer aan bod: Het jaarverslag van de werking in 2014 Erkenning RADAR als IOED: wat zijn de gevolgen? Het nieuwe onroerenderfgoeddecreet: wat verandert er voor de gemeenten? Beleidsvisietraject bouwkundig erfgoed: planning/timing en eerste ervaringen Intervisie over erfgoed-gerelateerde stedenbouwkundige dossiers Afsprakennota RADAR-gemeenten: naar een gedragen document Actieplan RADAR 2016(-2017): naar een gedragen document In de stuurgroep RADAR werd gedebatteerd over de mogelijkheden om een eigen gemeentelijke visie omtrent het bouwkundig erfgoed per gemeente te ontwikkelen. Verschillende voorbeelden uit andere gemeenten werden uitvoerig toegelicht en besproken. RADAR treedt op als moderator in deze gesprekken en begeleidt het traject van één gezamenlijke visie voor de BIE-gemeenten. Er werd een stappenplan met de te volgen procedure opgesteld met daarin o.m. de afbakening van categorieën en criteria. Dit stappenplan wil handvaten aanreiken aan de gemeente om zelf aan de slag te gaan. Elke gemeente kan eigen accenten leggen maar dus steeds vertrekkend vanuit een gezamenlijke regionale visie. Dit werd goedgekeurd door alle gemeenteraden van de betrokken gemeenten. De meerwaarde hiervan is dat de aanpak en doorlichting van de vastgestelde inventaris van het bouwkundig erfgoed in de regio op een uniforme manier kan gebeuren. Moorslede, Izegem en Hooglede namen in 2015 de handschoen alvast op. Op de stuurgroepen werden telkens ook enkele hoofdstukken van het nieuwe onroerenderfgoeddecreet toegelicht, waarbij de belangrijkste veranderingen en nieuwe accenten aan bod kwamen. Op deze manier werd de nodige informatie via de leden van de stuurgroep (schepenen en stedenbouwkundige ambtenaren) doorgegeven aan onze steden en gemeenten. - In functie van de inwerkingtreding van het onroerenderfgoeddecreet wordt in nauwe samenwerking met het agentschap Onroerend Erfgoed ingezet op het overgangstraject om te kunnen voldoen aan de erkenningsvoorwaarden. De aanvraag tot erkenning als intergemeentelijke onroerenderfgoeddienst (IOED) wordt ten laatste op 15 januari ingediend. De deelnemende gemeenten worden desgewenst begeleid in de aanvraag tot erkenning als onroerenderfgoedgemeente en daarna blijvend ondersteund bij de uitvoering van hun taken als onroerenderfgoedgemeente. Jaarverslag RADAR

8 RADAR diende een aanvraag tot erkenning in en deze werd goedgekeurd. Het takenpakket werd, met goedkeuring van het agentschap, uitgeschreven in het beleidsplan, actieplan en afsprakennota. Er waren in 2015 geen BIE-gemeenten die OE-gemeente wensten te worden, wel gaf Roeselare aan deze erkenning op termijn na te streven Afsprakencluster Ontsluiting en publieksgerichtheid - De IOED staat ervoor in dat de verworven kennis geregistreerd wordt en toegankelijk gesteld wordt voor derden. RADAR zorgt ervoor dat de ontwikkelde epertise en opgebouwde kennis doorstroomt naar de betrokkenen (beleid, partners, publiek, onderzoekers, ) via het verder uit te bouwen netwerk, RADAR-website, RADAR-folder, BIE-nieuwsbrief, BIE-facebook,. De website Versteende Getuigenissen bestaat sinds 2010 en heeft als doel het funerair erfgoed van de regio te ontsluiten en de kennis hierover te verspreiden. Op vraag kan hierover toelichting gegeven worden op workshops en studiedagen. We streven ernaar het aantal partners uit te breiden. Er worden acties ondernomen om de website breder bekend te maken binnen de regio n.a.v. de week van de begraafplaatsen. In het kader van concrete archeologische projecten worden de resultaten van dat onderzoek publiekelijk toegankelijk gemaakt via de RADAR-website, maar ook rondleidingen, lezingen, brochures, infopanelen en verspreiding in de gemeentelijke communicatiekanalen behoren tot de mogelijkheden. Het educatief pakket rond archeologie wordt actief gepromoot en gebruikt. RADAR begeleidt op vraag ook studenten bij hun regio-gebonden bachelor/ masterpaper. De informatiekanalen van projectvereniging BIE lenen zich uitstekend voor de nodige doorstroom en kennisspreiding naar betrokkenen en burgers toe. In de maandelijkse digitale BIE-nieuwsbrief en op Facebook werden ook RADAR-gerelateerde berichten opgenomen. Naar aanleiding van Openmonumentendag werden alle regio-activiteiten gebundeld in een breed verspreide folder. De infofolder van 2015 rond Open Monumentendag in de BIE-regio De website van RADAR ( werd veelvuldig gebruikt voor de aankondiging van activiteiten en onroerend erfgoed-gerelateerde onderwerpen. De RADAR-website wordt elke week geüpdatet. De link tussen de UiT-databank en onze kalender zorgt er bovendien voor dat een breed scala aan erfgoedevenementen een ruim publiek bereikt. De archeologische opgraving op het Jaarverslag RADAR

9 toekomstige bedrijventerrein Beveren Noord-Oost te Roeselare kon eveneens van nabij opgevolgd worden via de website. Het project Beveren Noord-Oost op de website van RADAR: Eén van de beleidsdoelstellingen bij de opstart van projectvereniging BIE was funerair erfgoed. RADAR heeft hier in 2015 verder op ingezet. Zo werd verder gewerkt aan de inventarisatie van de oude gemeentelijke begraafplaats van Hooglede. Samen met een vrijwilliger wordt wekelijks een dag voorbehouden om te inventariseren op de begraafplaats. Vanuit RADAR werd ook deelgenomen aan de Roeselaarse werkgroep die de omvorming van de oude stedelijke begraafplaats naar een parkbegraafplaats opvolgt. Naast de screening van verwijderingslijsten is er ook de opmaak van lijsten van POI op de oude stedelijke begraafplaats om nadien gepast te kunnen ontsluiten. Men wil wandelingen organiseren waarbij verschillende funeraire thema s behandeld worden zoals bijv. iconografie, steenhouwersambacht, materiaalgebruik,. In 2015 werd er verder gewerkt aan de doelstelling om alle begraafplaatsen en kerkhoven van het samenwerkingsverband te inventariseren en publiek toegankelijk te maken via de website van Versteende Getuigenissen. De drie begraafplaatsen van de gemeente Moorslede (Moorslede, Slypskapelle en Dadizele) werden in samen met de heemkundige kring en de gemeente eerst gescreend op zoek naar waardevolle graven. Samen met een vrijwilliger werden de weerhouden graven dan geïnventariseerd, goed voor 189 ingevulde fiches. Elk graf werd ook van de nodige foto s voorzien. Om deze inventarisatiecampagne en de website beter bekend te maken bij het grote publiek is er in 2015 deelgenomen aan de week van de begraafplaatsen. In de week van 1 t.e.m. 7 juni 2015 is er op de begraafplaats van Moorslede een kunstroute geïnstalleerd. Tussen de graven werden een 10-tal kunstwerken van lokale kunstenaars opgesteld. Zo waren er beelden in keramiek, foto s en gedichten. Aan de hand van een brochure konden de mensen het verhaal achter de kunstwerken leren kennen. Maar ook enkele markante graven, opgenomen op werden nader toegelicht. We mochten een 100-tal bezoekers verwelkomen. In samenwerking met het dienstencentrum Patria in Moorslede werd op vrijdag 5 juni 2015 een gratis lezing georganiseerd rond het thema koffietafels. Spreker Rob Belemans nam de aanwezigen mee op sleeptouw doorheen de boeiende geschiedenis van dit typische Vlaamse gebruik. Na afloop konden alle deelnemers genieten van, hoe kan het ook anders, een lekker kopje koffie. Jaarverslag RADAR

10 Persmoment opening Week van de Begraafplaatsen te Moorslede Het in 2013 ontwikkelde educatief pakket Archeo-logisch toch! werd in de loop van 2015 regelmatig uitgeleend aan verschillende scholen doorheen de BIE-regio. Men ging vooral met de archeologiekoffer aan de slag als voorbereiding op de klasbezoeken aan het archeologisch proefsleuvenonderzoek op de site Beveren Noord-Oost. Op donderdag 19 november mochten we de making of van het educatief pakket voorstellen op het tweede Herita-congres in de New Zebra te Gent. Het educatief pakket Archeo-logisch toch! Op vrijdag 3 juli werd het heraangelegde dorpsplein van Moorslede feestelijk geopend. De archeologische vondsten die tijdens de opvolging van de werken aan de dorpskern waren aangetroffen, werden er tentoongesteld. Later verhuisden ze naar de inkomsthal van het gemeentehuis, waar ze van 6 augustus tot 23 oktober met de nodige toelichting werden opgesteld. Tussendoor werden de nodige stukken aaneen geplakt. Jaarverslag RADAR

11 Tentoonstelling Dorpskern Moorslede in het gemeentehuis - De IOED blijft op de hoogte van de meest recente ontwikkelingen op het vlak van onroerend erfgoedzorg en -onderzoek (deelname aan studiedagen, onderzoek naar subsidiemogelijkheden, ) en zet die inzichten om in de praktijk. De stafmedewerkers van RADAR doen onderzoek en scholen zich bij met het oog op de optimalisering van de werking van de IOED en dit voor zover de planning dit toelaat. Op het stuurgroepoverleg met de schepenen en ambtenaren stedenbouw en ruimtelijke ordening van de deelnemende gemeenten worden nieuwe ontwikkelingen binnen het onroerend erfgoedveld viermaal per jaar toegelicht en besproken. De stafmedewerkers namen in 2015 deel aan diverse studiedagen en infomomenten: Sofie Moeykens stafmedewerker bouwkundig erfgoed 12/03-17/03/2015 Toegankelijke infrastructuur 23/04/2015 Zorgen voor morgen? Beheer religieus erfgoed 19/11/2015 Herita Open Monumentencongres 18/11/2015 Dorpenbeleid praktisch bekeken 24/11/2015 Kloostererfgoed in Vlaanderen Willem Hantson stafmedewerker archeologie 09/febr/ /maart/15 19/nov/15 24/nov/15 11/dec/15 Studiedag Behoud van aardewerk, steen en glas BNA-contactdagen Herita-congres WinVorm 15 jaar Conflict in Contact III Jaarverslag RADAR

12 In 2015 is de stuurgroep RADAR tweemaal samengekomen (cf. supra). Vooral het toelichten van het nieuwe onroerenderfgoeddecreet, de erkenning van RADAR als IOED, het uittekenen van een gezamenlijke beleidsvisie omtrent de omgang met het bouwkundig erfgoed en het opstellen van een vernieuwde afsprakennota met de deelnemende gemeenten kwamen aan bod. - De IOED fungeert als aanspreekpunt voor de regio en zorgt voor afstemming tussen de verschillende partners in de regio. RADAR bouwt een netwerk voor de onroerend erfgoedwerking in de regio op en zorgt voor afstemming tussen de partners, ondermeer op de verschillende stuurgroepen. Bij de opmaak en uitwerking van het meerjarenbeleidsplan van RADAR in het kader van de erkenningsaanvraag en een regionale beleidsvisie voor onroerend erfgoed wordt maimaal afstemming gezocht met de gemeenten. De stafmedewerkers van RADAR zijn hét aanspreekpunt voor het lokale beleid en de burger voor alles wat onroerend erfgoed in de regio aangaat. RADAR fungeert als aanspreekpunt voor de regio via de loketfunctie. De loketfunctie van RADAR werd ook in 2015 gecommuniceerd via de RADAR-website, Facebook en de BIE-nieuwsbrief. De RADAR-medewerkers namen deel aan de diverse stuurgroepen binnen projectvereniging BIE indien er onroerend erfgoed-gerelateerde punten waren. Ook nam RADAR deel aan de jaarlijkse adviesgroep van projectvereniging BIE. Op die manier kan de werking van RADAR worden afgestemd op de initiatieven rond roerend erfgoed (vanuit cultuur), archieven en bibliotheken in de BIEgemeenten (cf. supra). Viermaal per jaar wordt door de RADAR-medewerkers een stuurgroep met de schepenen en ambtenaren stedenbouw en ruimtelijke planning van de deelnemende gemeenten georganiseerd. Hierin wordt de werking van RADAR afgetoetst en worden actuele kwesties en vragen rond onroerend erfgoed besproken (cf. supra). Het opstellen van een kader voor de uitwerking van een beleidsvisie rond bouwkundig erfgoed op gemeentelijk niveau was één van de speerpunten. In 2015 werd met dit traject verdergegaan. Zodoende is men gekomen tot 3 categorieën, alsook afwegingscriteria die in de BIE-regio op gelijkaardige manier zullen toegepast worden. Dit kader kan dan verder lokaal ingevuld worden tot een bruikbaar instrument voor het gemeentelijk beleid. - De IOED neemt initiatieven ter verbreding van het maatschappelijk draagvlak en sensibiliseert zowel het brede publiek als specifieke doelgroepen zoals bouwheren, promotoren en architecten. - Indien deze initiatieven betrekking hebben op beschermingsdossiers, neemt de IOED voorafgaand aan elke communicatie contact op met Onroerend Erfgoed. RADAR zorgt voor de voortdurende actualisatie van de gegevens op de website die zich zowel op het brede publiek als op specifieke doelgroepen richt. Diverse spelers in het onroerend erfgoedveld zullen gesensibiliseerd worden omtrent het nieuwe decreet. Op de jaarlijkse ontmoetingsdag van projectvereniging BIE worden de resultaten van 2014 en de planning van RADAR voor 2015 voorgesteld aan een ruim en sectorgebonden publiek. RADAR werkt nauw samen met de erfgoedconsulenten van de provinciale afdelingen van Onroerend Erfgoed en met de centrale administratie van Onroerend Erfgoed. Voor dossiers die betrekking hebben op beschermd erfgoed neemt RADAR voorafgaand aan elke communicatie contact op met de gemeente en met Onroerend Erfgoed. Jaarverslag RADAR

13 RADAR sensibiliseert het brede publiek en specifieke doelgroepen via de RADAR-website. Naast algemeen kaderende teksten, worden activiteiten aangekondigd en wordt er dieper ingegaan op de projecten van bouwkundig erfgoed enerzijds en de archeologische onderzoeksprojecten anderzijds. Door te werken met nieuwsberichten kan direct op de actualiteit worden ingespeeld. Dit jaar werden ook RADAR-gerelateerde berichten op de Facebook-pagina van projectvereniging BIE geplaatst. Open Monumentendag (zondag 13 september 2015) vormde de aanleiding voor de opmaak en uitgave van een themabrochure met het regionale programma van OMD. In dit nummer werd uitvoering het programma van OMD in de BIE-regio toegelicht, zowel naar activiteiten als naar locatie, tijdstip en omschrijving toe. Er werd ook advertentieruimte aangekocht in de krant van West- Vlaanderen. De stafmedewerker bouwkundig erfgoed zorgde voor ondersteuning van de lokale organisatoren in de regio. De stafmedewerker archeologie heeft zich bezig gehouden met draagvlak verbredende publieksactiviteiten bij één archeologisch project in de regio: De grootschalige archeologische opgraving op het toekomstige industrieterrein Beveren Noord-Oost aan de Krommebeekstraat en Vloedstraat te Roeselare (cf. infra) vormde een uitstekend decor om het publiek met archeologie in contact te brengen. Een publiciteitscampagne werd opgestart en men ging hier gretig op in. Klasbezoeken vonden plaats in de week van mei, op 28 en 29 mei, 18 en 23 juni. In totaal bezochten circa 440 leerlingen uit 21 klassen de site. Verschillende klassen maakten als voorbereiding gebruik van het educatief pakket Archeo-logisch toch! (cf. supra). Ook het publiek vond massaal de weg naar de archeologische site, want bij 7 rondleidingen van 19 tot 21 mei en op 15 juni konden we in totaal circa 140 bezoekers ontvangen. Geleide bezoeken aan Beveren Noord-Oost te Roeselare Er wordt van elke gelegenheid gebruik gemaakt om het onroerend erfgoed in de regio, RADAR en haar werking onder de aandacht te brengen. Zo zijn er tal van landelijke initiatieven zoals Week van de Begraafplaatsen, Openkerkendag, Open Monumentendag, Erfgoeddag, enz. Ook bij tal van kleinschalige lokale initiatieven is RADAR aanwezig. Op de jaarlijkse ontmoetingsavond (woensdag 21 januari 2015) werden de verwezenlijkingen van 2014 en de plannen voor 2015 voorgesteld aan de massaal opgekomen regionale erfgoedsector. Jaarverslag RADAR

14 - De IOED heeft aandacht voor vrijwilligerswerking en erfgoedverenigingen, en voor het ontwikkelen en ondersteunen van lokale betrokkenheid. RADAR kan een beroep doen op het netwerk van vrijwilligers en erfgoedverenigingen dat werd opgebouwd door Erfgoedcel TERF. RADAR streeft ernaar zelf dit netwerk verder uit te breiden voor wat betreft de onroerend erfgoedmaterie. Er wordt verder gewerkt - samen met vrijwilligers - aan het project Funerair Erfgoed/ Versteende Getuigenissen om het funerair erfgoed van de regio te ontsluiten. De Vereniging voor Oudheidkundig Bodemonderzoek West-Vlaanderen (V.O.B.o.W.), de Werkgroep Archeologie Roeselare (WAR) en de verschillende heemkundige kringen worden door RADAR op de hoogte gehouden van archeologisch onderzoek binnen hun werkingsgebied en betrokken waar mogelijk en/of opportuun. Vrijwilligers zullen betrokken worden bij de invulling van het archeologie-luik op de in samenwerking met Erfgoedcel TERF ontwikkelde Erfgoedbank Midwest. RADAR ondersteunt de ontwikkeling door de Vrije Universiteit Brussel van een digitaal platform (MEDEA-project) voor de registratie van metaaldetectievondsten en sensibiliseert de metaaldetectoristen om het te gebruiken. De stafmedewerker bouwkundig erfgoed heeft in het kader van het project Versteende Getuigenissen samen met de gemeente Hooglede een vrijwilligersoproep gelanceerd voor de inventarisatie en ontsluiting van het funerair erfgoed in de gemeente. Dit leverde één nieuwe vrijwilliger op. Met de reeds aanwezige twee vrijwilligers werd hier aan de inventarisatie verder gewerkt. De stafmedewerker heeft actief meegewerkt aan de inventarisatie van de oude gemeentelijke begraafplaats. De vrijwilligers konden bij vragen steeds beroep doen op de stafmedewerker bouwkundig erfgoed. Na een controle van de ingevoerde gegevens werden de fiches van de betreffende begraafplaats geactiveerd en zodoende zichtbaar voor elke bezoeker van de website. De Vereniging voor Oudheidkundig Bodemonderzoek West-Vlaanderen (V.O.B.o.W.), de Werkgroep Archeologie Roeselare (WAR) en de verschillende heemkundige kringen werden waar mogelijk actief of passief betrokken bij de verschillende archeologische projecten die in de regio plaatsvonden: De archeologische tentoonstelling Vondsten Sterrebos Rumbeke met diverse vondsten uit het Kasteeldomein het Sterrebos te Rumbeke, door Jozef Goderis (V.O.B.o.W. WAR) bij de Dienst Cultuur van Roeselare opgesteld, werd ruim bekend gemaakt via de RADARinformatiekanalen en de door RADAR aangemaakte en verspreide folder. Er werden twee artikels opgenomen in de West-Vlaamse Archeokrant (WAK 85, febr. 2015: en 23-25) van V.O.B.o.W. vzw over recente opgravingsresultaten in de BIE-regio en een verslag van de werkdag dakpannenoven van 20 december Van juni tot november 2015 voerde V.O.B.o.W. vzw een archeologische werfbegeleiding uit bij nutswerken op het Domein Sterrebos te Rumbeke (Roeselare). RADAR verleende hiervoor assistentie en voorzag wetenschappelijke begeleiding (cf. infra). Samen met V.O.B.o.W. vzw, FORTVNA en de UGent werden de nodige voorbereidingen getroffen voor de tentoonstelling en publicatie Harken in Roeselaarse bodem. Dit project focust op de recente studie van de Romeinse vondsten die eind 80 begin 90 gedaan werden in het uitbreidingsgebied van de Roeselaarse haven. Het project wordt gerealiseerd tegen februari 2016, maar het schrijven van bijdrages en het regelen van locatie, verzekering, promo-materiaal, subsidies, enz. diende in 2015 reeds te gebeuren. Jaarverslag RADAR

15 Harken in Roeselaarse bodem Registratie archeologische stadscollectie Roeselare Van januari tot maart is RADAR samen met vrijwilliger en amateurfotograaf Dieter Bostyn verder gegaan met het fotograferen van de archeologische stadscollectie van Roeselare, dit in het kader van Erfgoedbank Midwest (cf. infra). De fotostudio van projectvereniging BIE werd hiervoor gebruikt. In functie van de opmaak van het online MEDEA-platform voor de registratie van metaaldetectievondsten in Vlaanderen dit naar analogie met het Britse Portable Antiquities Scheme was RADAR aanwezig op de Focusgroep van 20 januari 2016 en op de eerste Advisory Board Meeting (11 maart 2016) aan de VUB te Brussel. De krijtlijnen werden uitgezet over hoe het platform vorm moet gaan krijgen en welke functies voorzien moeten worden in het kader van de doelstellingen. - De IOED ondersteunt open monumentendag en andere sensibiliserende activiteiten (bvb. rond lopende beschermingen, beheerswerken). RADAR zorgt via het organiseren van overleg voor inhoudelijke ondersteuning en regionale afstemming van de initiatieven van de lokale organisatoren. RADAR stimuleert en ondersteunt de gemeenten om deel te nemen aan de Europese week van de begraafplaatsen en openkerkendagen. RADAR heeft actief deelgenomen aan de voorbereiding en organisatie van OMD 2015 in de BIE-regio. De stafmedewerker bouwkundig erfgoed heeft het traject van de totstandkoming van het programma van OMD in de regio opgevolgd. Gemeenten en lokale comités konden beroep doen op de stafmedewerker bij de uitwerking van hun lokaal programma en de praktische organisatie ervan. Zo werd voor de gemeente Hooglede een oplijsting gemaakt van alle kapellen op het grondgebied voor de voorbereiding van een fietstocht. RADAR heeft zelf het initiatief genomen om bovenlokale activiteit uit te werken voor de BIE-regio. Voor 2015 was dit een paardenzegening aan het station van Lichtervelde. De heemkundige kring organiseerde in de lokettenzaal van het station een tentoonstelling over de geschiedenis van het station en in het bijzonder van de paardenmarkt in Lichtervelde. Op een verkeersvrij Stationsplein werd er die dag ook een gelegenheidscafé geïnstalleerd. De mensen konden een miniatuurversie van het station van Lichtervelde in lego bewonderen. De sportieve bezoekers konden deelnemen aan een zoektocht met als thema 19 de -eeuwse industriële bedrijvigheid in Lichtervelde waarbij tal van industriële locaties bezocht kon worden. RADAR nam in de namiddag de permanentie waar in de oude vlasroterij die uitzonderlijk open was. Jaarverslag RADAR

16 OMD 2015 Paardenwandeling en -zegening te Lichtervelde Sinds februari 2015 is het station van Lichtervelde een beschermd monument. Tijdens WOI gebruikten de Duitsers het station als verzamelpunt voor de opgeëiste paarden uit de regio. De dieren werden hier op transport richting front gezet. Om beide feiten in de kijker te plaatsen werd een paardenwandeling en aansluitende -zegening georganiseerd. Met de opkomst van een 35-tal ruiters werd dit een geslaagd event. Een 200-tal mensen bezochten de tentoonstelling. Doordat net over de middag de hemelsluizen ongenadig opengingen, waren er slechts een 30-tal deelnemers voor de wandeltocht. Vanuit RADAR werden de BIE-gemeenten gestimuleerd om deel te nemen aan de Week van de Begraafplaatsen en Openkerkendag. Voor de inhoudelijke invulling van beide activiteiten kon een beroep gedaan worden op de hulp van de stafmedewerker. Zelf heeft RADAR deelgenomen aan de Week van de Begraafplaatsen op de begraafplaats van Moorslede met een kunsttentoonstelling en een lezing over de koffietafel. Naar aanleiding van Openkerkendag werd in de Sint-Bavokerk van Oostnieuwkerke (Staden) een verteltheater georganiseerd over de geschiedenis en de belangrijkste voorwerpen in de kerk. - De IOED ontwikkelt eigen initiatieven ter ondersteuning van de (lokale) erfgoedzorg (bvb. eigen premieregelingen voor niet-beschermd erfgoed, erfgoedprijzen, ). RADAR informeert - in het kader van de ontwikkeling van een regionale beleidsvisie op onroerend erfgoed - lokale besturen over de mogelijkheden van gemeentelijke subsidiereglementen voor waardevol niet beschermd erfgoed. In de stuurgroep RADAR werd gedebatteerd over de mogelijkheden een eigen gemeentelijke visie omtrent het bouwkundig erfgoed in de gemeente te ontwikkelen. Er werd na rijp beraad één gezamenlijke visie voor de BIE-gemeenten goedgekeurd. De werkwijze, de criteria en de categorieën zullen in alle BIE-gemeenten gelijk gehanteerd worden. De gemeenten Moorslede en Izegem zijn, met hulp van de stafmedewerker bouwkundig erfgoed, gestart met de opmaak van hun eigen lokaal beheersplan volgens de structuur afgesproken en goedgekeurd door de stuurgroep. Jaarverslag RADAR

17 - De IOED volgt projecten op die gebeuren in samenwerking met andere instanties en die gericht zijn op de ontsluiting van erfgoed. RADAR participeert in volgende projecten in samenwerking met andere instanties: - omtrent funerair erfgoed o Het project Funerair Erfgoed/ Versteende Getuigenissen wordt verdergezet. Doelstelling is de ontsluiting van het funerair erfgoed van de regio. Er wordt naar gestreefd om het gebruik van de website zo ruim mogelijk te verspreiden in Vlaanderen i.f.v. beheer van funerair erfgoed. Er wordt een éénmalige promocampagne opgezet in de week van de begraafplaatsen om de website breder bekend te maken. Er wordt verder gewerkt om de ontbrekende begraafplaatsen en kerkhoven van de regio te inventariseren. Er werden verschillende initiatieven genomen om het project Versteende Getuigenissen, een databank die is gericht op de ontsluiting van funerair erfgoed, meer bekend te maken in Vlaanderen en nieuwe partners te doen aansluiten: Er werd gestart met de inventarisatie van de oude gemeentelijke begraafplaats van Hooglede. Op vraag van de gemeente Staden werden de vier begraafplaatsen op het grondgebied (Staden, Oostnieuwkerke, Westrozebeke en Vijfwegen) bezocht voor een herinventarisatie. Per begraafplaats werden slechts enkele graven toegevoegd. Ontbrekende foto s werden aangevuld en fouten in bijv. epigrafie werden gecorrigeerd. RADAR leverde input voor de opmaak van een status quaestionis van het beleid rond funerair erfgoed in Vlaanderen, op vraag van de verantwoordelijke erfgoedconsulent bij het Agentschap Onroerend Erfgoed. De stafmedewerker bouwkundig erfgoed wordt door de begraafplaatsbeheerder van de stad Roeselare telkens geconsulteerd wanneer graven met niet verlengde concessie worden weggenomen. De stad Roeselare heeft in 2015 verder gewerkt aan haar plannen om de oude stedelijke begraafplaats om te vormen tot begraafpark. Hiervoor zijn bijkomend een 100-tal graven en bomen weggenomen, die allemaal gecheckt zijn geweest op hun erfgoedwaarde. Bijkomend werden POI opgelijst waarrond erfgoedwandelingen op de begraafplaats kunnen georganiseerd worden. - omtrent WOI-erfgoed o RADAR is een partner binnen de brede samenwerking in de regio rond Concreet zal RADAR instaan voor onder meer het in kaart brengen van de bunkers uit WOI. Indien gewenst zal RADAR haar epertise aanbieden in concrete dossiers. Op vlak van WOI-erfgoed was het in 2015 vrij stil: im Westen nichts Neues. - omtrent industrieel-economisch erfgoed o RADAR volgt project omtrent industrieel-economisch erfgoed op In 2015 heeft RADAR de herbestemming van de oude brouwzaal van de brouwerij Rodenbach mee opgevolgd. Samen met RESOC Midden-West-Vlaanderen zijn er verschillende overlegmomenten geweest met diverse partners. - omtrent klein erfgoed o RADAR volgt ad hoc deze dossiers op. In 2015 zijn er verschillende dossiers opgevolgd i.v.m. wegkruisen en kapellen. Jaarverslag RADAR

18 - omtrent religieus erfgoed o o RADAR volgt de herbestemming van religieuze gebouwen op (vb. Sint-Amandskerk Roeselare). Radar volgt het inventarisatieproject voor de opmaak van kerkinventarissen in de regio verder op. RADAR werd op vraag van de dienst gebouwen betrokken om een waarde-inschatting te maken van de overgebleven stukken van de ontwijde en leeggehaalde Sint-Amandskerk. De meeste stukken hadden geen erfgoedwaarde en zullen afgestoten worden. Een collectie kazuifels zal via de vraag- en aanboddatabank van het CRKC worden aangeboden. Het kerkregistratieproject van vorig jaar werd tijdens verschillende overlegmomenten met de depotconsulent van de provincie geëvalueerd. Samen werd gekeken hoe o.a. het project een vervolg kon hebben en hoe de resultaten konden geïmplementeerd worden in erfgoedinzicht.be. RADAR maakte hiervoor een brief op voor de betrokken kerkfabrieken. RADAR was namens erfgoedcel TERF aanwezig op het intervisiemoment religieus erfgoed van FARO en het CRKC op 23 april te Brugge. RADAR was aanwezig op het overlegmoment met de ontwerper en de gemeente in Moorslede, waarbij men in de kerk een memoriaal voor Pater Lievens wil inrichten. Op vraag van een burger werd er gezocht naar processiestukken die bij de opkuis van het klooster van Rumbeke op een afvalcontainer beland waren. Na wat speurwerk werd de container getraceerd op het depot van de opruimfirma. Uit de container zijn volgende zaken gerecupeerd: houten staffen, houten kruisen, mantels, houten borden met opschriften en houten zwaarden. - omtrent archeologie: o RADAR coördineert de invulling van het archeologie-luik van de in samenwerking met Erfgoedcel TERF ontwikkelde Erfgoedbank Midwest. Van januari tot maart heeft RADAR samen met vrijwilliger en amateurfotograaf Dieter Bostyn het fotograferen van de archeologische stadscollectie van Roeselare verder gezet. In hetzelfde kader werd ook gestart met de inventarisatie en herverpakking van het materiaal uit deze collectie, met de bedoeling alles in de loop van 2016 in te voeren op Erfgoedbank Midwest. - op het vlak van educatie: o RADAR werkt mee aan de promotie en invulling van het omgevingsboek voor het lager onderwijs in samenwerking met stad-land-schap t West-Vlaamse Hart en Erfgoedcel TERF. o RADAR werkt samen met het VTI Roeselare verder aan het educatief project om de geschiedenis van de site in kaart te brengen. Het project Omgevingsboek in samenwerking met erfgoedcel TERF, stad-land-schap t West- Vlaamse Hart en KATHO Tielt werd in 2013 concreet uitgewerkt tot een website, waarmee kinderen uit het lager onderwijs hun eigen omgeving kunnen verkennen. Leerkrachten kunnen aan de hand van de website snuffelmee.be aan omgevingsonderwijs doen. Leerlingen beschikken over hun eigen leerlingenhoekje waar ze zelf hun eigen omgevingsboek kunnen aanmaken. De lancering van de website en de bekendmaking aan het grote publiek en de scholen gebeurde in mei 2015, met bijhorende infosessies in november en december 2015 voor leerkrachten. Jaarverslag RADAR

19 1.3. Afsprakencluster Organisatie - De IOED opereert als een zelfstandige speler t.a.v. de participerende gemeentebesturen en/of overkoepelende organisaties. RADAR opereert als een onafhankelijke speler t.a.v. de participerende gemeentebesturen en/of overkoepelende organisaties. De organisatiestructuur van projectvereniging BIE werd het voorbije jaar bestendigd. Elk onderdeel waarvan RADAR er één is heeft een stuurgroep, bestaande uit de bevoegde schepenen en ambtenaren voor RADAR deze van ruimtelijke ordening van de deelnemende gemeenten, die viermaal per jaar samenkomt (februari-april-augustus-oktober). De voorzitter van elke stuurgroep voor RADAR is dit Rob Kindt, schepen ruimtelijke ordening van Ingelmunster neemt het beleidsvoorbereidende werk van de stuurgroep mee naar het dagelijks bestuur, die op haar beurt de agenda van de raad van bestuur voorbereidt. Deze raad van bestuur komt eveneens viermaal per jaar samen (maart-mei-september-november) om de nodige beslissingen te nemen. Tweemaal per jaar komt een adviesgroep bestaande uit de verschillende actoren van het erfgoedveld samen om adviezen te verlenen aan de raad van bestuur. Schematische weergave van de overlegstructuur binnen projectvereniging BIE Jaarverslag RADAR

20 Deel 2. Specifieke taken m.b.t. archeologisch erfgoed De ruimtelijke ontwikkeling in de BIE-regio staat niet stil. Verschillende grote projecten staan op stapel in de periferie van de huidige kernen, maar ook in het binnengebied worden steeds vaker oudere, etensieve woonvormen vervangen door meergezinswoningbouw aangepast aan de huidige eisen op vlak van energie en comfort. Terreinen die voorheen ontoegankelijk waren, komen zo in het vizier van de archeologie, wat heel wat kansen schept voor de kennis van het lokale bodemarchief. RADAR is hiervoor alert en grijpt deze opportuniteiten aan om bewustzijn te creëren, zowel bij de uitvoerende bouwheren als de geïnteresseerde medemens. Archeologisch onderzoek wekt immers telkens weer een nieuwsgierigheid op die we graag helpen bevredigen Afsprakencluster Inventarisatie - De IOED werkt aan een overzicht van het gekende archeologische erfgoed in de regio, zowel met betrekking tot sites als objecten/vondsten. In het kader van het nieuwe Onroerend Erfgoeddecreet bakent RADAR archeologische zones (AZ) af waar op basis van de huidige kennis met redelijke zekerheid kan gesteld worden dat ze archeologische waarde hebben. In samenwerking met Erfgoedcel TERF werd Erfgoedbank Midwest ontwikkeld waaraan een archeologie-luik gekoppeld is. Dit luik wordt verder uitgewerkt en moet de komende jaren invulling krijgen uit verschillende hoeken onder de coördinatie van RADAR. Gezien de overgangsperiode naar erkende IOED, werd beslist het afbakenen van archeologische zones (AZ) verder te zetten vanaf Het archeologie-luik van Erfgoedbank Midwest krijgt stilaan invulling. Van januari tot maart is RADAR samen met vrijwilliger en amateurfotograaf Dieter Bostyn verder gegaan met het fotograferen van de stadsarcheologische collecties van Roeselare. Het betreft ondermeer het vondstmateriaal van de opgravingen van de middeleeuwse stadshalle in de jaren 41 en 79, een educatieve collectie uit Jodoigne en een uitgebreide collectie muur-, vloer- en haardtegels. Aanvankelijk bewaard op de zolder van het WieMu is dit materiaal tijdelijk ondergebracht in het Roeselaarse stadsarchief, vanwaar het eind 2016 wordt overgebracht naar een gespecialiseerde opslaglocatie in Nederland. Naast het fotograferen is dit jaar ook een aanvang genomen met het herverpakken en inventariseren van de objecten, zodat in de loop van 2016 alles kan ingevoerd worden in Erfgoedbank Midwest. Fotografische inventaris van de archeologische stadscollectie van Roeselare Jaarverslag RADAR

21 - Met betrekking tot nieuwe vondsten zijn de werknemers van de IOED er toe gehouden de vondstmeldingsplicht zoals bepaald in artikel 8 van het decreet houdende bescherming van het archeologisch patrimonium na te leven, voor zover zij zelf de vinder zijn, of wijzen zij de vinder op de decretale plichten daaromtrent. De RADAR-medewerkers houden zich zelf aan de vondstmeldingsplicht en wijzen andere vinders op de decretale plichten daaromtrent. Het voorbije jaar kwamen volgende toevalsvondsten hiervoor in aanmerking: Dorpskernvernieuwing (Moorslede) In het kader van de dorpskernvernieuwing in het centrum van Moorslede werden het Kerkplein, de Marktplaats en de omliggende straten van nieuwe nutsleidingen en een nieuwe wegverharding voorzien. Voor dit project werd destijds door RO Vlaanderen aangegeven dat voorafgaand archeologisch onderzoek of werfbegeleiding hier niet nodig was. Toch werden de werken zijdelings in de gaten gehouden door RADAR, gezien de mogelijkheid vrij groot was dat er archeologisch interessante gegevens aan het licht zouden komen. Zo werden bij werken op de Marktplaats verschillende concentraties aardewerk van de late middeleeuwen tot de nieuwste tijd aangetroffen, evenals een gracht- of poelstructuur met een organische band onderaan. In de Zesde Jagersstraat werd dan weer de bakstenen buitenmuur van de walgracht van de voormalige pastorij aangesneden, evenals houten beschoeiing. Deze vondsten werden niet gemeld als toevalsvondst omdat het om louter vaststellingen gaat, maar eens het rapport voorhanden is, zal dit ter beschikking gesteld worden voor opname in de CAI. Archeologische vondsten tijdens de dorpskernvernieuwing op de Marktplaats van Moorslede Via Jozef Goderis (V.O.B.o.W. - WAR) komt de stafmedewerker archeologie van RADAR sporadisch in contact met amateurs die over beperkte aantallen prospectievondsten beschikken. Zij worden aangespoord hun vondsten te melden, evenals dit materiaal ter beschikking te stellen voor opname op Erfgoedbank Midwest. Jaarverslag RADAR

22 - De IOED actualiseert de Centraal Archeologische Inventaris binnen zijn werkingsgebied. De aanwezige gegevens in de CAI worden door RADAR als vertrekpunt genomen en worden geactualiseerd en aangevuld op basis van lopende projecten, toevalsvondsten, gerichte prospecties, de afbakening van archeologische zones (AZ) en de inventarisatiegegevens bekomen via de invulling van het archeologie-luik van Erfgoedbank Midwest. Dit jaar werden geen activiteiten ondernomen om de CAI verder te actualiseren. - De IOED brengt binnen zijn werkingsgebied de huidige en de toekomstige ruimtelijke ontwikkeling, en de zones die reeds ontwikkeld zijn en/of waar het bodemarchief reeds grotendeels verdwenen is, in kaart. RADAR werkt aan het in kaart brengen van de gekende archeologische vindplaatsen en van de zones waar het bodemarchief grotendeels is verdwenen. Risicogebieden werden enkel in kaart gebracht in het kader van adviesvragen voor stedenbouwkundige vergunningen en trajecten ruimtelijke planning. Archeologie-gevoelige gebieden kregen hierbij etra aandacht. - De IOED werkt mee aan de opmaak van de kaart van gebieden waar geen archeologisch erfgoed te verwachten is. In het kader van het nieuwe Onroerend Erfgoeddecreet bakent RADAR zones af waar op basis van de huidige kennis met redelijke zekerheid kan gesteld worden dat ze geen archeologische waarde (meer) hebben. Gezien de overgangsperiode naar erkende IOED, werd beslist het afbakenen van zones waar geen archeologie te verwachten valt van start te laten gaan vanaf De IOED voert niet-vergunningsplichtige prospecties uit, of laat deze uitvoeren, met het oog op de detectie van nieuwe vindplaatsen. Deze toetst hij aan de inventaris van het lokale erfgoed. Op die manier kunnen risicogebieden (dit zijn de gebieden waar de ruimtelijke druk hoog is) in kaart gebracht of minstens ingeschat worden. Door gerichte prospecties in het kader van stedenbouwkundige ontwikkelingen, planning en advisering worden de risicogebieden in kaart gebracht. Risicogebieden werden enkel in kaart gebracht in het kader van adviesvragen voor stedenbouwkundige vergunningen en trajecten ruimtelijke planning. Archeologie-gevoelige gebieden kregen hierbij etra aandacht. Jaarverslag RADAR

23 2.2. Afsprakencluster Advisering en opvolging De archeologische en bouwkundige advisering van stedenbouwkundige vergunningsaanvragen en trajecten ruimtelijke planning staan in de resultaatsverbintenis als één van de kerntaken aangegeven. In 2011 reeds werd in samenspraak met de verschillende betrokkenen (gemeenten, ambtenaren, Onroerend Erfgoed, enz.) een afsprakennota opgesteld waarin werd uitgetekend hoe de advisering en opvolging van bouwkundige en archeologische dossiers en trajecten ruimtelijke planning dient te verlopen (zie Bijlage 2 voor de afsprakennota inzake advisering en opvolging ). Deze afsprakennota was geldig binnen het vorig wetgevend kader. Nu het nieuwe Onroerenderfgoeddecreet geïmplementeerd wordt, dienden deze afspraken herzien te worden. In samenspraak met de bevoegde ambtenaren en schepenen van de verschillende gemeente en op basis van de beleidsdoelstellingen werd binnen de Stuurgroep van RADAR een nieuwe afsprakennota opgesteld (zie Bijlage 3) en goedgekeurd door de Raad van Bestuur van Projectvereniging BIE en het College van Burgemeester en Schepenen van de verschillende deelnemende gemeenten. Deze afsprakennota vervangt de vorige vanaf 1 januari Met bovenstaande instrumentaria bewaakt de IOED de integratie - op termijn - van het archeologisch beleid in de structuurplanning en de stedenbouw. De IOED geeft advies bij belangrijke en/of grotere ruimtelijke planningsprocessen. RADAR handelt volgens de opgestelde afsprakennota inzake advisering en opvolging (zie bijlage). Deze afsprakennota zal - in overleg met de betrokken partijen - gewijzigd worden in functie van de nieuwe onroerenderfgoedregelgeving. In 2015 werd nog gewerkt volgens de Afsprakennota inzake advisering en opvolging (zie Bijlage 2). Tegelijkertijd werd een nieuwe afsprakennota (zie Bijlage 3) opgesteld, aangepast aan het nieuwe onroerenderfgoeddecreet en de gewijzigde functie als erkende IOED. In 2015 werden de volgende ruimtelijke planningsprocessen opgevolgd: RUP H. Hartziekenhuis (Roeselare) RUP-advies RUP De Zilten (Roeselare) RUP-advies - De IOED geeft advies bij stedenbouwkundige vergunningsaanvragen, op verzoek van het agentschap Onroerend Erfgoed of op verzoek van de gemeenten in gevallen waarbij het agentschap geen adviesbevoegdheid heeft. RADAR handelt volgens de opgestelde afsprakennota inzake advisering en opvolging (zie bijlage). Deze afsprakennota zal - in overleg met de betrokken partijen - gewijzigd worden in functie van de nieuwe onroerenderfgoedregelgeving. In 2015 werd nog gewerkt volgens de Afsprakennota inzake advisering en opvolging (zie Bijlage 2). Tegelijkertijd werd een nieuwe afsprakennota (zie Bijlage 3) opgesteld, aangepast aan het nieuwe onroerenderfgoeddecreet en de gewijzigde functie als erkende IOED. Zie tabellen 1 & 2 hieronder. Jaarverslag RADAR

24 - De IOED houdt een register bij van alle uitgebrachte adviezen en van alle verrichte terreinwerkzaamheden. Uit dit register blijkt welke maatregelen getroffen werden om het bodemarchief te bewaren, in situ of e situ. RADAR houdt een register bij van alle uitgebrachte formele adviezen, pre-adviezen en van alle verrichte terreinwerkzaamheden in een standaard database die werd opgesteld in overleg met alle IAD/IOED s. Zie tabellen 1, 2 & 3 hieronder: Overzicht van het werkvolume aan nota s en (pre-)adviezen per gemeente in 2015: heel weinig adviesvragen en vaak ook kleinere (invul)gebieden, waardoor er relatief weinig voorwaarden werden opgegeven. Archeologische (pre-)adviezen aan Onroerend Erfgoed en de BIE-gemeenten in 2015: dit jaar zijn er opmerkelijk minder adviesaanvragen geweest dan de voorgaande jaren. Het is onzeker in hoeverre de economische teruggang mee aan de basis ligt hiervan. Register van de terreinwerkzaamheden in 2015: veel proefsleuvenonderzoeken, maar ook een omvangrijke vlakdekkende opgraving in Beveren Noord-Oost (8ha) en een intensieve begeleiding van het archeologisch onderzoek op het Fluys-tracé. RADAR Advisering Archeologie 2015 Gemeente Nota (Pre-)advies Gunstig Onder voorwaarden Totaal Hooglede Ingelmunster Izegem Lichtervelde Moorslede Roeselare Staden Totaal Tabel 1. Overzicht van het werkvolume aan nota s en (pre-)adviezen per gemeente in 2015 Jaarverslag RADAR

25 Hoofdgemeente Ons kenmerk Ontvangst Retour Aanvrager Ligging Betreft Advies Toelichting Advies OE Ingelmunster In/2015/1/1/PA 3/02/ /02/2015 Naert-Defreyne bvba Weststraat Pre-advies nieuwbouw Gunstig Bouw van appartement & garages na sloop Gunstig Ingelmunster In/2015/2/2/PA 17/03/ /04/2015 Dumoulin Jos bvba Handelstraat-Kanaalstraat Pre-advies verkaveling Gunstig onder voorwaarden Verkaveling van 52 loten & 5 meergezinswoningen Gunstig onder voorwaarden Roeselare R/2015/1/3/PA 20/05/2015 4/06/2015 LBED SA (OE) Sint-Blasiusstraat Pre-advies nieuwbouw Gunstig 6 meergezinswoningen met OP in 2 fasen Gunstig Roeselare R/2015/2/4/PA 28/05/2015 geannuleerd Vanheede Landfill Solutions Moorseelsesteenweg Pre-advies ontginning Gunstig onder voorwaarden Uitbreiding kleiontginning & aanleg bufferbekken Gunstig onder voorwaarden Roeselare R/2015/1/1/No 15/06/ /06/2015 Stad Roeselare Westlaan-Meensesteenweg Nota RUP Gunstig onder voorwaarden RUP site Heilig-Hartziekenhuis 0 Hooglede H/2015/1/5/PA 15/06/2015 (23/06/2015) OCMW Hooglede Hogestraat 5-11 Pre-advies nieuwbouw Gunstig (onder voorwaarden) Bouw van aantal sociale huurwoningen Gunstig Izegem Iz/2015/1/6/PA 18/06/2015 6/07/2015 VMSW (OE) Prinsessestraat-Kouterweg Pre-advies verkaveling Gunstig Verkaveling van sociale woningen Gunstig Moorslede M/2015/1/7/PA 18/06/ /06/2015 Gemeente Moorslede (OE) t Torreke Pre-advies nieuwbouw Gunstig Onthaalpaviljoen op binnenkoer 't Torreke Gunstig Roeselare R/2015/3/8/PA 15/07/ /08/2015 Euro Immo Star nv (OE) Stationsdreef Pre-advies nieuwbouw Gunstig (onder voorwaarden) Bouw van meergezinswoningen met OP Gunstig Ingelmunster In/2015/3/9/PA 22/07/ /08/2015 Beke Industrial Investments bvba Oostrozebekestsraat-Bollewerpstraat Pre-advies nieuwbouw Gunstig onder voorwaarden Bouw van woningen & bedrijf na sloop Gunstig onder voorwaarden Roeselare R/2015/4/10/PA 27/08/2015 9/09/2015 Nemadeco (OE) Beversesteenweg Pre-advies verkaveling Gunstig Verkaveling van 25 loten & 4 meergezinswoningen Gunstig Roeselare R/2015/5/11/PA 27/08/2015 7/09/2015 Hectaar (OE) Beversesteenweg Pre-advies verkaveling Gunstig Verkaveling van 8 loten Gunstig Ingelmunster In/2015/4/12/PA 29/10/2015 4/11/2015 (OE) Veldstraat Pre-advies bufferbekken Gunstig Aanleg waterbekken Gunstig Roeselare R/2015/6/13/PA 8/12/ /12/2015 AZ Delta vzw Brugsesteenweg 90 Pre-advies nieuwbouw Gunstig onder voorwaarden Bouw nieuwe vleugel met OP Gunstig Izegem Iz/2015/2/14/PA 16/12/ /12/2015 (OE) Abelestraat Pre-advies verkaveling Gunstig Verkaveling van 11 loten Gunstig Tabel 2. Archeologische (pre-)adviezen aan Onroerend Erfgoed en de BIE-gemeenten in 2015 Project Adres Periode Type Opdrachtgever Uitvoerder Archeologen Vergunning Vervolg? Prinsessestraat (1) Prinsessestraat 101, 8870 Emelgem-Izegem 9/01/2015 Proefsleuvenonderzoek Solidum Terra nv Ruben Willaert bvba Team o.l.v. Dieter Demey 2014/532 ja Fluys (3) Hooglede-Lichtervelde-Staden maart-mei 2015 Werfbegeleiding Fluys THV MRG & BAAC Team o.l.v. Pieter Laloo & Tina Dyselinck uitwerking Noord-Oost (2) Krommebeekstraat-Vloedstraat, 8800 Roeselare 7/04-17/07/2015 Opgraving WVI BAAC Vlaanderen bvba Team o.l.v. Miriam Mostert 2015/106 neen Korenbloemstraat Korenbloemstraat, 8770 Ingelmunster 7-9/04/2015 Proefsleuvenonderzoek Familie Neirynck BAAC Vlaanderen bvba Team o.l.v. Jeroen Vanden Borre 2015/109 neen Glastuinbouw (1) Groenestraat, 8800 Roeselare 1-3/06/2015 Proefsleuvenonderzoek WVI GATE bvba Team o.l.v. Pieter Laloo 2015/209 neen Sterrebos Moorseelsesteenweg, 8800 Rumbeke-Roeselare juni-oktober 2015 Werfopvolging/opgraving Provincie West-Vlaanderen VOBoW-WAR Team o.l.v. Jozef Goderis uitwerking Onledegoed (1a) Onledegoedstraat, 8800 Beveren-Roeselare 09/11-26/11/2015 Proefsleuvenonderzoek WVI GATE bvba Team o.l.v. Jasper Deconynck 2015/407 ja Onledegoed (1b) Onledegoedstraat, 8800 Beveren-Roeselare 16/11-04/12/2015 Proefsleuvenonderzoek Global Estate Ruben Willaert bvba Team o.l.v. Wouter Van Goidsenhoven 2015/490 ja Stegelstraat (1) Stegelstraat, 8810 Lichtervelde 18/11-27/11/2015 Proefsleuvenonderzoek Jos Dumoulin bvba BAAC Vlaanderen bvba Team o.l.v. David Demoen 2015/486 ja Izegaard Izegemseaardeweg, 8800 Roeselare 07/12-10/12/2015 Proefsleuvenonderzoek Matei Group nv BAAC Vlaanderen bvba Team o.l.v. David Demoen 2015/516 neen Tabel 3. Register van de terreinwerkzaamheden in 2015 Jaarverslag RADAR

26 - De advisering van dossiers die op basis van de Vlaamse Code Ruimtelijke Ordening (bijzondere en reguliere procedure) ter advies voorgelegd worden aan het agentschap Onroerend Erfgoed, blijft de autonome bevoegdheid van dit agentschap. De IOED voorziet de erfgoedconsulent van het agentschap indien mogelijk van een preadvies. RADAR handelt volgens de opgestelde afsprakennota inzake advisering en opvolging (zie bijlage). Deze afsprakennota zal - in overleg met de betrokken partijen - gewijzigd worden in functie van de nieuwe onroerenderfgoedregelgeving. In 2015 werd nog gewerkt volgens de Afsprakennota inzake advisering en opvolging (zie Bijlage 2). Tegelijkertijd werd een nieuwe afsprakennota (zie Bijlage 3) opgesteld, aangepast aan het nieuwe onroerenderfgoeddecreet en de gewijzigde functie als erkende IOED. Zie tabellen 1 & 2 hierboven: van de 16 uitgebrachte (pre-)adviezen waren er 8 op vraag van het Agentschap Onroerend Erfgoed (OE). - In geval van dossiers waarop het agentschap Onroerend Erfgoed geen wettelijke adviesvereiste heeft, en waar de IOED op verzoek van de gemeenten of op vraag van derden advies geeft, staat de IOED in voor de begeleiding van de dossiers, vanaf het moment van het advies tot en met de onderhandelingen, het opmaken van bestekken en planning, de uitvoering, de rapportage en de deponering van de vondsten en het opgravingsarchief. RADAR handelt volgens de opgestelde afsprakennota inzake advisering en opvolging (zie bijlage). Deze afsprakennota zal - in overleg met de betrokken partijen - gewijzigd worden in functie van de nieuwe onroerenderfgoedregelgeving. Zo n 8 dossiers werden in eerste instantie louter door RADAR van een advies voorzien (cf. supra), waar Onroerend Erfgoed (nog) geen adviesvereiste had. Veel stedenbouwkundige aanvragen worden tegenwoordig immers steeds vlugger doorgestuurd naar RADAR, waardoor ons advies meestal al voorhanden is eens het dossier bij Onroerend Erfgoed in Brugge belandt. Over het algemeen wordt het advies van RADAR daar ook overgenomen, waardoor het een goede graadmeter vormt voor gemeentebesturen en bouwheren. De dorpskernvernieuwing in Moorslede (cf. supra) werd verder ook enkel door RADAR opgevolgd, omdat destijds voor de aanvang van de IOED hier op vlak van archeologie een onvoorwaardelijk advies werd gegeven door RO Vlaanderen. Daarmee gaven ze dit project uit handen. Op lokaal niveau waren er echter wel relevante archeologische gegevens te halen uit deze werkzaamheden, waardoor enige monitoring gerechtvaardigd was. Jaarverslag RADAR

27 2.3. Afsprakencluster Beheer en Beleid - De IOED staat in voor ondersteuning en advisering van derden. RADAR bouwt zijn werking verder uit als aanspreekpunt voor communicatie van en uitleg over het bestaande instrumentarium naar derden. Deze functie als aanspreekpunt wordt zo ruim mogelijk gecommuniceerd via o.m. de RADAR-website, het BIE-infoblad en een folder die ook wordt verspreid via de gemeentelijke diensten. De loketfunctie van RADAR wordt bekend gemaakt via website en nieuwsbrief. Er is geen vast spreekuur, maar men kan de stafmedewerker archeologie ten allen tijde contacteren of een afspraak maken. - De IOED communiceert over het bestaande instrumentarium en de wetgeving over onroerend erfgoed. RADAR communiceert deze informatie actief naar alle betrokkenen via het opgebouwde netwerk. Het nieuwe onroerenderfgoeddecreet werd actief gecommuniceerd naar de verschillende gemeenten via de Stuurgroep van RADAR. Telkens kwamen enkele hoofdstukken uit de regelgeving aan bod, waarbij er specifiek werd gefocust op die zaken waar de gemeenten in hun dagdagelijkse praktijk mee te maken krijgen Afsprakencluster Veldwerk en deponering / archivering - De IOED en zijn werknemers houden zich als uitvoerders strikt aan de vergunningsplicht voor het uitvoeren van een prospectie met ingreep in de bodem of een archeologische opgraving. De IOED heeft hier een voorbeeldfunctie in. RADAR houdt zich strikt aan de vergunningsplicht en vervult zijn voorbeeldfunctie op dat vlak. Er werden geen vergunningsplichtige ingrepen uitgevoerd door de RADAR. Wel werd assistentie verleend aan en wetenschappelijke begeleiding voorzien bij de vergunde archeologische begeleiding o.l.v. Jozef Goderis (V.O.B.o.W. vzw) van de nutswerken op het Domein Sterrebos te Rumbeke (Roeselare). Daar werden immers walgrachten leeggepompt en uitgebaggerd, terwijl instandhoudingswerken plaatsgrepen en enkele nutsleidingen, waterciternes en een vetafscheider werden ingegraven. Dit leverde oude funderingen en huishoudelijk afval uit de laatste 500 jaar op, evenals een beter inzicht in de ontwikkelingen en veranderingen van de indeling van het kasteeldomein sinds de renaissance. Deze begeleiding vond plaats van juni tot november Jaarverslag RADAR

28 Archeologische begeleiding van de nuts- en inrichtingswerken op het Domein Sterrebos - De IOED zorgt voor de opvolging van vergunde opgravingen in de regio die uitgaan van andere archeologen of instanties. RADAR zorgt voor de opvolging van vergunde opgravingen in de regio die uitgaan van andere archeologen of instanties. De vergunde opgravingen in de regio werden alle opgevolgd en wetenschappelijk begeleid door de stafmedewerker archeologie en bij één project hing er nog een luik publiekswerking (cf. supra) aan vast. Hieronder een overzicht (zie ook tabel 3): Izegem Prinsessestraat (1) * Wat? Proefsleuvenonderzoek * Waar? Prinsessestraat 101, 8870 Emelgem-Izegem * Wanneer? 09/01/2015 * Opdrachtgever? Group LN * Wie? Ruben Willaert bvba o.l.v. Dieter Demey * Taak IOED? Opvolging en wetenschappelijke begeleiding * Resultaat? Middeleeuwse greppels, beschoeiing alluviale vallei * Vervolg? Archeologisch begeleide uitgraving werkput Fluys Alveringem-Maldegem (3) * Wat? Archeologische begeleiding aanleg leiding * Waar? Tracé Alveringem-Maldegem, o.a. Staden, Hooglede en Lichtervelde * Wanneer? maart-mei 2015 * Opdrachtgever? Fluys * Wie? THV MRG o.l.v. Pieter Laloo en Tina Dysselinck * Taak IOED? Opvolging en wetenschappelijke begeleiding * Resultaat? Sporen, vondsten en structuren uit de prehistorie, de Romeinse periode en de ME * Vervolg? Verwerking en rapportage Mesolithische dolk Fluys-tracé Hooglede Houtskoolmeiler Fluys-tracé Hooglede Jaarverslag RADAR

29 Roeselare Beveren Noord-Oost (2) * Wat? Archeologische opgraving * Waar? Krommebeekstraat-Vloedstraat, 8800 Beveren-Roeselare * Wanneer? 07/04/ /07/2015 * Opdrachtgever? WVI * Wie? BAAC Vlaanderen bvba o.l.v. Miriam Mostert * Taak IOED? Opvolging en wetenschappelijke begeleiding * Resultaat? (Bewonings-)sporen en vondsten uit de ijzertijd, de Romeinse periode, de middeleeuwen en de nieuwe/nieuwst tijd * Vervolg? Verwerking en rapportage * Publiekswerking: - Klasbezoeken op 18-22/05/2015, 28-29/05/2015, 18/06/2015 & 23/06/ Rondleidingen op 19-21/05/2015 & 15/06/2015 Opgraving Beveren Noord-Oost Roeselare Radstempels Beveren Noord-Oost Roeselare Roeselare Korenbloemstraat * Wat? Proefsleuvenonderzoek * Waar? Korenbloemstraat, 8770 Ingelmunster * Wanneer? 07/04/ /04/2015 * Opdrachtgever? Familie Neirynck * Wie? BAAC Vlaanderen bvba o.l.v. Jeroen Vanden Borre * Taak IOED? Opvolging en wetenschappelijke begeleiding * Resultaat? Sporen en vondsten uit de middeleeuwen en de nieuwe tijd * Vervolg? Verwerking en rapportage Proefsleuven Korenbloem Ingelmunster Proefsleuven Glastuinbouw Roeselare Jaarverslag RADAR

30 Roeselare Glastuinbouw * Wat? Proefsleuvenonderzoek * Waar? Groenestraat, 8800 Roeselare * Wanneer? 01/06/ /06/2015 * Opdrachtgever? WVI * Wie? GATE bvba o.l.v. Pieter Laloo * Taak IOED? Opvolging en wetenschappelijke begeleiding * Resultaat? Romeinse houtskoolmeiler, sporen uit de nieuw(st)e tijd en WOIbomkraters * Vervolg? Verwerking en rapportage Roeselare Onledegoed (1a) * Wat? Proefsleuvenonderzoek * Waar? Onledegoedstraat, 8800 Beveren-Roeselare * Wanneer? 09/11/ /11/2015 * Opdrachtgever? WVI * Wie? GATE bvba o.l.v. Jasper Deconynck * Taak IOED? Opvolging en wetenschappelijke begeleiding * Resultaat? Sporen en vondsten uit de Romeinse periode en de middeleeuwen * Vervolg? Archeologische opgraving Proefsleuven Onledegoed (1a) Roeselare Proefsleuven Onledegoed (1b) Roeselare Roeselare Onledegoed (1b) * Wat? Proefsleuvenonderzoek * Waar? Onledegoedstraat, 8800 Beveren-Roeselare * Wanneer? 16/11/ /12/2015 * Opdrachtgever? Global Estate * Wie? Ruben Willaert bvba o.l.v. Wouter Van Goidsenhoven * Taak IOED? Opvolging en wetenschappelijke begeleiding * Resultaat? Sporen en vondsten uit de metaaltijden, de Romeinse periode en de middeleeuwen * Vervolg? Archeologische opgraving Jaarverslag RADAR

31 Lichtervelde Stegelstraat * Wat? Proefsleuvenonderzoek * Waar? Stegelstraat, 8810 Lichtervelde * Wanneer? 18/11/ /11/2015 * Opdrachtgever? Jos Dumoulin bvba * Wie? BAAC Vlaanderen bvba o.l.v. David Demoen * Taak IOED? Opvolging en wetenschappelijke begeleiding * Resultaat? Sporen uit de middeleeuwen en de nieuw(st)e tijd * Vervolg? Archeologische opgraving Proefsleuven Stegelstraat Lichtervelde Proefsleuven Izegaard Roeselare Roeselare Izegaard * Wat? Proefsleuvenonderzoek * Waar? Izegemseaardeweg, 8800 Roeselare * Wanneer? 07/12/ /12/2015 * Opdrachtgever? Matei Group nv * Wie? BAAC Vlaanderen o.l.v. David Demoen * Taak IOED? Opvolging en wetenschappelijke begeleiding * Resultaat? Romeinse houtskoolmeilers en sporen uit de nieuw(st)e tijd * Vervolg? Verwerking en rapportage - De bijzondere voorwaarden gekoppeld aan de vergunningen voor het uitvoeren van archeologische opgravingen of prospecties met ingreep in de bodem worden beoordeeld door het agentschap Onroerend Erfgoed. Hiervoor kan beroep gedaan worden op of advies gevraagd worden aan de IOED, maar de uiteindelijke beslissing hierover berust bij het agentschap Onroerend Erfgoed. RADAR geeft desgewenst advies aan Onroerend Erfgoed en handelt hierbij volgens de opgestelde afsprakennota inzake advisering en opvolging (zie bijlage). Deze afsprakennota zal - in overleg met de betrokken partijen - gewijzigd worden in functie van de nieuwe onroerenderfgoedregelgeving. RADAR heeft waar nodig of mogelijk Onroerend Erfgoed geholpen met het opstellen van bijzondere voorschriften voor archeologische projecten. Jaarverslag RADAR

32 - De keuze van de uitvoerder van opgravingen of prospectie met ingreep in de bodem berust bij de opdrachtgever. De IOED beslist zelf in welke gevallen hij zijn diensten aanbiedt aan de bouwheer, en in welke niet, rekening houdende met de geldende regelgeving en het gelijkheidsbeginsel. RADAR zal desovereenkomstig handelen. RADAR heeft desovereenkomstig gehandeld. - De IOED die het beheer heeft over bodemvondsten, bewaart de mobiele archeologica en de stalen voor natuurwetenschappelijk onderzoek in zulke omstandigheden dat ze gevrijwaard worden van verder verval. De IOED werkt mee aan een goed depotbeheer, binnen de budgettaire en praktische mogelijkheden van zijn dienst. RADAR werkt constructief mee in het zoeken naar oplossingen voor het beheer van het aanwezige archeologische erfgoed in de regio, met de nodige aandacht voor de depotproblematiek van archeologische collecties. De provinciale intenties omtrent depotwerking worden opgevolgd. RADAR wordt ondermeer betrokken bij de initiatieven in Kortrijk daaromtrent en ondersteunt gemeentelijke initiatieven hiertoe. In het kader van de invulling van het archeologie-luik van Erfgoedbank Midwest wordt een beeld verkregen van de toestand en de noden van de archeologische collecties in de regio. Onder voorbehoud van dossier-goedkeuring start in 2015 een depotconsulent om problematieken in kaart te brengen en actief naar oplossingen te zoeken. RADAR hield het voorbije jaar de vinger aan de pols en werkte waar mogelijk constructief mee aan de ontwikkeling van regionale erfgoeddepots. Deze moeten het mogelijk maken de bodemvondsten uit de regio op een verantwoorde wijze te bewaren en te beheren, wat momenteel om praktische en budgettaire redenen niet mogelijk is binnen de reguliere werking van RADAR. Sinds eind 2015 beschikt de regio Midwest over een volledig uitgeruste Intergemeentelijke Archiefdienst (IGA). Zij ondersteunen Hooglede, Izegem en Moorslede in de uitbouw van hun archief. Voor Izegem is het archief ook de locatie waar de archeologische vondsten bewaard worden die op het grondgebied van de stad gevonden zijn. - De IOED streeft er naar archieven en vondsten van opgravingen die door derden worden uitgevoerd in het gebied van de IOED in geval van aanbieding in depot te nemen en op dezelfde wijze te bewaren als hierboven omschreven. De IOED gaat over tot een actieve lokalisering en indien mogelijk tot actieve verwerving van eterne ensembles en archieven. RADAR doet zelf niet aan actieve verwerving van archieven en vondsten van derden. De provinciale intenties omtrent depotwerking worden wel van nabij opgevolgd en ondersteund (cfr. supra). Eterne ensembles en archieven worden wel gelokaliseerd in het kader van de invulling van het archeologie-luik van Erfgoedbank Midwest. Onder voorbehoud van dossier-goedkeuring start in 2015 een depotconsulent om deze problematieken in kaart te brengen en actief naar oplossingen te zoeken. De invulling van het archeologie-luik van Erfgoedbank Midwest is in de loop van 2015 verder gezet met het fotograferen, registreren en herverpakken van de archeologische stadscollectie van Roeselare (cf. supra). Dit is een eerste stap om de archeologische collecties in de BIE-regio te inventariseren. Vanuit deze inventaris kunnen deze eterne ensembles eenvoudiger beheerd en hun toestand gecontroleerd en eventueel gestabiliseerd worden. Zo zullen de geïnventariseerde collecties indien nodig ook meteen herverpakt worden volgens de huidige standaarden. Jaarverslag RADAR

33 In het kader van opgravingen binnen de regio gaat RADAR mee op zoek naar een duurzame bestemming voor archeologische vondsten: Site Hondekensmolenstraat (Izegem) Op 21 augustus werd het opgravingsarchief van het proefsleuvenonderzoek en de opgraving die in 2011 langs de Hondekensmolenstraat werden uitgevoerd, in aanwezigheid van Burgemeester Bert Maertens, Schepen van Cultuur Kurt Himpe en de pers officieel overgedragen aan de stad Izegem, waar het een plaats zal krijgen in het stadsarchief. Vóór de overdracht werden de bulkstalen van enkele mogelijke Romeinse brandrestengraven uitgezeefd (maaswijdtes 8 en 2 mm) en gedroogd, zodat latere analyses mogelijk zijn. Site Bietstraat (Roeselare) Het opgravingsarchief van het proefsleuvenonderzoek en de opgraving die in 2012 en 2013 langs de Bietstraat werden uitgevoerd, zijn ondergebracht in het Stadsarchief van Roeselare. In het najaar van 2016 wordt dit archief overgebracht naar een gespecialiseerde opslaglocatie in Nederland, in afwachting van een nieuwe locatie voor het Roeselaars archief. Site Diksmuidsesteenweg (Roeselare) De enorme hoeveelheid aangepunte, eikenhouten balken die eind 2013 langs de Dikmuidsesteenweg werden aangetroffen, zijn in het voorjaar van 2015 verder geïnventariseerd. Ook werden een 25-tal schijven uitgezaagd voor dendrochronologisch onderzoek. In de loop van mei en juni werd een oproep gelanceerd onder de noemer Balk zkt bestemming, waarbij we op zoek gingen naar mensen die één of meerdere balken een creatieve nieuwe bestemming wilden geven. Uiteindelijk werden de 125 balken over meer dan 30 geïnteresseerden verdeeld. In de loop van 2016 zullen de resultaten van de creatieve invulling het onderwerp vormen van het Balken revisited -project. Balk zkt bestemming op de TRAX-site in Roeselare Sites Patria en Dorpskern (Moorslede) Sinds het najaar van 2015 beschikt de Heemkundige Kring van Moorslede over enkele eigen lokalen binnen een recent gerenoveerd pand van de gemeente. Eens de inrichting van deze lokalen afgewerkt is, zullen de opgravingsarchieven van de archeologische sites Patria en Dorpskern hiernaar overgebracht worden. Eind 2015 werden de voorbereidingen reeds gestart om deze opgravingsarchieven klaar te maken voor deponering. Naar aanleiding van het project Harken in Roeselaarse bodem (cf. supra) werden de meest kwetsbare vondsten van de site Roeselare-Haven volgens de meest recente inzichten herverpakt, zodat ze ook voor de toekomstige generaties bewaard blijven. Jaarverslag RADAR

34 Herverpakking vondsten Roeselare-Haven (Clerbaut e.a. 2016: p ) 2.5. Afsprakencluster Deontologie en gedragscode - De intergemeentelijke archeoloog onderschrijft de deontologische code van de archeoloog. De stafmedewerker archeologie van RADAR onderschrijft de deontologische code van de archeoloog. De stafmedewerker archeologie heeft reeds in 2011 toegang tot de CAI-databank verworven en ondertekende daarbij de deontologische code van de archeoloog. Jaarverslag RADAR

35 Deel 3. Specifieke taken m.b.t. bouwkundig erfgoed De inventaris van het bouwkundig erfgoed werd een eerste keer vastgesteld in Toch merken we dat er nog steeds grote onduidelijkheid bestaat over die inventaris en de opname van een pand (en de hieraan gekoppelde rechtsgevolgen). Ook is er bij de burger nog steeds verwarring met beschermde monumenten. De stafmedewerker bouwkundig erfgoed heeft hier een verduidelijkende rol te spelen. RADAR zet dan ook volop in op deze loketfunctie (o.a. via website). Dit is dan ook direct de grote meerwaarde van een IOED: burgers kunnen hier terecht met al hun vragen over bouwkundig erfgoed. RADAR streeft ernaar op een klantvriendelijke manier mensen in te lichten over hun rechten en plichten bij verbouwingen en sloop. Pre-adviezen en plaatsbezoeken spelen hierbij een grote rol. RADAR vervult naast een sensibiliserende rol ook duidelijk een informatieverstrekkende rol. Daarom is het ook zo belangrijk dat de inventaris zo actueel mogelijk gehouden wordt Afsprakencluster Inventarisatie - De IOED maakt een lokale inventaris op van bouwkundig erfgoed. RADAR begeleidt de gemeenten in de opmaak van een eigen lokale inventaris en bijhorend beoordelingssysteem. De vastgestelde inventarissen bouwkundig erfgoed worden blijvend geactualiseerd. De actualisatie van de gegevens in de inventaris van het bouwkundig erfgoed voor Lichtervelde werd aangevat. Alle inventarisitems werden bezocht: straatnaam en huisnummer werden gecontroleerd. Ook de status werd gecontroleerd: sloop en/of zware verbouwingen werden doorgegeven aan de beheerder van de online databank. Bovendien zijn voor de inventaris van Lichtervelde nog geen foto s beschikbaar. Deze werden tijdens het plaatsbezoek gemaakt en nieuwe informatie werd overgemaakt aan het agentschap. RADAR heeft in 2015 ook verschillende ad hoc meldingen van sloop en/of verbouwingen doorgegeven aan de beheerder van de inventaris. In de stuurgroep RADAR werd gedebatteerd over de mogelijkheden om een eigen gemeentelijke visie omtrent het bouwkundig erfgoed in de gemeente te ontwikkelen. Verschillende voorbeelden uit andere gemeenten werden uitvoerig toegelicht en besproken. RADAR treedt op als moderator in deze gesprekken en begeleidt het traject van één gezamenlijke visie voor de BIE-gemeenten. Er werd een stappenplan met de te volgen procedure opgesteld met daarin o.m. de afbakening van categorieën en criteria. Dit stappenplan wil handvaten aanreiken aan de gemeente om zelf aan de slag te gaan. Dit werd goedgekeurd door alle gemeenteraden van de betrokken gemeenten. De meerwaarde hiervan is dat de aanpak en doorlichting van de vastgestelde inventaris van het bouwkundig erfgoed in de regio op een uniforme manier kan gebeuren. Jaarverslag RADAR

36 De gemeenten Moorslede en Izegem namen in 2015 de handschoen op en startten met hun traject: In Moorslede werd samen met de stedenbouwkundige ambtenaar alle vastgestelde inventarisitems in één van de drie categorieën geplaatst. Dit document werd naar het college doorgegeven zodat ook zij hierover hun mening kunnen geven. Dit proces loopt door in In Izegem werd hiervoor een nieuwe werkgroep opgericht met hierin de stafmedewerker bouwkundig erfgoed van RADAR, de stedenbouwkundige ambtenaar, de ruimtelijke planner en enkele leden van de GECORO en de cultuurraad. Dit proces loopt door in In de gemeente Hooglede wenst men voor de deelgemeente Gits een ruimtelijk kwaliteitsplan op te stellen waarbij bijzondere aandacht uitgaat naar gabaritbeheersing en erfgoed. Samen met de WVI zal RADAR dit project inhoudelijk opvolgen Afsprakencluster Advisering en opvolging Voor de totstandkoming van de oude en de nieuwe afsprakennota verwijzen we naar het stukje 2.2 Afsprakencluster advisering en opvolging bij het deel archeologisch erfgoed (cf. supra). - De IOED bewaakt de integratie - op termijn - van het onroerend erfgoedbeleid in de structuurplanning en de stedenbouw. De IOED geeft advies bij belangrijke en/of grotere ruimtelijke planningsprocessen en compleere projecten in uitvoeringsfase, en kan voorstellen formuleren van richtlijnen voor kwaliteit in openbare domeinen. RADAR handelt volgens de opgestelde afsprakennota inzake advisering en opvolging (zie bijlage). Deze afsprakennota zal - in overleg met de betrokken partijen - gewijzigd worden in functie van de nieuwe onroerenderfgoedregelgeving. De rol van RADAR in de trajecten ruimtelijke planning werd als afzonderlijk punt opgenomen in de afsprakennota die werd overeengekomen met de BIE-gemeenten (zie Bijlage 2). De stafmedewerker bouwkundig erfgoed heeft op vraag van de dienst ruimtelijke planning van de stad Roeselare 2 adviezen gegeven i.v.m. de herziening van een RUP/ MER-screening. Samen met de stafmedewerker archeologie werd 1 gemeenschappelijke advies afgeleverd aan de stad Roeselare. - De IOED neemt een actieve rol op o.m. inzake advisering van compleere projecten, specifiek voor het bouwkundig erfgoed (bv. de herbestemming van monumenten). De IOED brengt betrokken partijen samen om probleemmonumenten aan te pakken. RADAR handelt volgens de opgestelde afsprakennota inzake advisering en opvolging (zie bijlage). Deze afsprakennota zal - in overleg met de betrokken partijen - gewijzigd worden in functie van de nieuwe onroerenderfgoedregelgeving. Indien gewenst stelt RADAR haar epertise ter beschikking bij herbestemmingsdossiers. RADAR zette zich mee in voor het dossier van de oude brouwzaal van de voormalige brouwerij Rodenbach. Deze beschermde brouwzaal staat al geruime tijd leeg en de eigenaar is op zoek naar een gepaste herbestemming. Samen met RESOC Midden-West-Vlaanderen zijn er verschillende overlegmomenten geweest met diverse partners. Jaarverslag RADAR

37 RADAR heeft in naam van de stad Roeselare deelgenomen aan verschillende overlegmomenten omtrent de oprichting van een stedennetwerk rond UNESCO-erfgoed. De stad Roeselare is in 2015 gestart met een project rond groepsaankoop voorgevelisolatie. Eén straat werd uitgekozen als proefproject. De stafmedewerker bouwkundig erfgoed is hierbij betrokken om te kijken hoe men binnen dit energievraagstuk erfgoed een plaats kan geven, daar verschillende panden in de straat zijn opgenomen op de vastgestelde inventaris van het bouwkundig erfgoed. - De IOED volgt vergunde werken aan bouwkundig erfgoed op i.s.m. de bevoegde administraties. RADAR handelt volgens de opgestelde afsprakennota inzake advisering en opvolging (zie bijlage). Deze afsprakennota zal - in overleg met de betrokken partijen - gewijzigd worden in functie van de nieuwe onroerenderfgoedregelgeving. In 2015 werd de sloop van een bunker in Oostnieuwkerke (Staden) mee opgevolgd. RADAR was aanwezig op het overlegmoment tussen gemeente, eigenaar en agentschap, om samen tot een compromis te komen i.v.m. de niet-vergunde sloop van de bunker. Verschillende stadia van de Duitse bunker in de Vyvestraat te Oostnieuwkerke (Staden) - De IOED adviseert werken aan het bouwkundig erfgoed die eigendom zijn van de betrokken gemeenten. De IOED geeft ondersteuning en/of advies bij het opstellen van onderhouds- en restauratieplanningen voor het gemeentelijk patrimonium. RADAR handelt volgens de opgestelde afsprakennota inzake advisering en opvolging (zie bijlage). Deze afsprakennota zal - in overleg met de betrokken partijen - gewijzigd worden in functie van de nieuwe onroerenderfgoedregelgeving. Met betrekking tot het funerair erfgoed wordt dit aspect van het takenpakket verder uitgebouwd via het reeds bestaande project Funerair Erfgoed/Versteende Getuigenissen. In het kader van een geïntegreerde aanpak van erfgoed volgt RADAR de opmaak van kerkinventarissen verder op. RADAR adviseerde stad Roeselare met betrekking tot het verwijderen van graven met een vervallen concessie en de erfgoedwaarde van deze graven op de verschillende stedelijke begraafplaatsen. - De IOED geeft advies bij stedenbouwkundige vergunningsaanvragen, op verzoek van het agentschap Onroerend Erfgoed of op verzoek van de gemeentes in gevallen waarbij het agentschap geen adviesbevoegdheid heeft. RADAR handelt volgens de opgestelde afsprakennota inzake advisering en opvolging (zie bijlage). Deze afsprakennota zal - in overleg met de betrokken partijen - gewijzigd worden in functie van de nieuwe onroerenderfgoedregelgeving. Jaarverslag RADAR