11 december 2014 Geert Van Calster & Thomas de Römph

Transcriptie

1 Vergt duurzaam materialenbeheer een andere vorm van beleid maken? + Is de huidige wetgeving een steun of barrière voor duurzaam materialenbeheer? = Wijzigingen in de Europese afvalwetgeving: aangegrepen mogelijkheden en gemiste kansen 11 december 2014 Geert Van Calster & Thomas de Römph Inhoud 1. Ontwikkelingen wijzigingsvoorstel EU afvalwetgeving 1. Proces wijzigingsvoorstel 2. Commissie Juncker 2. Wijzigingsvoorstel uitleg 1. Gedelegeerde en uitvoeringshandelingen 2. Definities 3. Doelstellingen 3. Gemiste kansen voorbeelden 1. Systeemdenken: REACH Verordening 2. Vernieuwende concepten: Enhanced Landfill Mining 3. Update en vergroot toepassing leidraad: arresten 1. Koopovereenkomst: gevoegde zaken Shell 2. Vrije verkeer van goederen: Ragn Sells 3. Menging: Campaign for Real Recycling 4. Concluderende opmerkingen 1

2 1. Ontwikkelingen wijzigingsvoorstel EU afvalwetgeving 1.1 Proces wijzigingsvoorstel 1.2 Commissie Juncker 1.1 Proces wijzigingsvoorstel Follow ups beleidsinitiatieven Raw Materials Initiative november 2008 Implementatie recyclagewetgeving Europe 2020 Strategy maart 2010 Slimme, duurzame en inclusieve groei Gebruik van regelgeving Gebruik van Smart Regulation Flagship/Roadmap Resource efficient Europe september 2011 Implementatie en naleving afvalwetgeving Doelstellingen behalen Samenhang verbeteren afvalwetgeving in 2013/2014 Doelstellingen herzien in 2014 Seventh Environment Action Programme november 2013 Implementatie afvalwetgeving Verwijdering barriers voor recyclage Afvalwetgeving herzien Doelstellingen herzien Circular Economy Package juli 2014 Modernisering afvalbeleid Wijzigingsvoorstel afvalwetgeving 2

3 1.1 Proces wijzigingsvoorstel Wijzigingsvoorstel afvalwetgeving Wetgevingsprocedure Medebeslissingsprocedure (artikel 294 VWEU, per 1 november 2014): Commissie initiatief, beslissing Europees Parlement (EP, meerderheid) en Raad van de EU (Raad, gekwalificeerde meerderheid) REFIT + Smart Regulation Smart Regulation: februari september 2013 roadmaps, effectenbeoordeling, evaluatie, fitness checks (REFIT) en publieke consultatie REFIT: oktober 2013 en juni 2014 eenvoudiger, duidelijker, voorspelbaarder, en kostenen energiebesparend Verschillende onderzoeken: oa Targets Review Project juni september 2013 Wettelijke verplichtingen doelstellingen Kaderrichtlijn Afvalstoffen 31 december 2014 Stortrichtlijn 16 juli 2014 Verpakkingen in Commissie Juncker Europese Commissie Juncker 1 november 2014 Groot op grote dingen, klein op kleine dingen Ad hoc groepen, projectbasis, wisselende samenstelling, nieuw? Juncker Voorzitter Timmermans Eerste vice voorzitter o.a. Betere Regelgeving Vella Eurocommissaris Milieu Losse schroeven? Brief Juncker + Timmermans 7 november 2014 Ad hoc groepen Strategic Agenda Vella enkel in Energy Union: geen Circular Economy groep Wijzigingsvoorstel afvalwetgeving op short list for review!? Weerklank + tegengeluid Brandbrief Gerbrandy, parlementariër, Commissie milieu 11 november 2014 European Environmental Bureau 14 en 17 november 2014 FEAD, European Federation Waste Management 19 november 2014 Besluit Commissie Juncker schrappen/doorgaan 16 december 2014 Relevantie, subsidiariteits en proportionaliteitsbeginsel? Follow up beleidsinitatieven Wetgevingsprocedure, REFIT en Smart Regulation Wettelijke doelstellingen + gedelegeerde handelingen 40ste jubileum European Environmental Bureau: Vella 4 december

4 2. Wijzigingsvoorstel uitleg 2.1 Gedelegeerde en uitvoeringshandelingen 2.2 Definities 2.3 Doelstellingen 2.1 Gedelegeerde en uitvoeringshandelingen Artikelen 291 en 290 VWEU Uitvoeringshandeling (onderzoeksprocedure) uniforme uitvoering nodig EU, goedkeuringsrol comité Gedelegeerde handeling Commissie werkt uit, grenzen vastgelegd, géén comité Technische zaken, specialistische kennis: niet essentiële onderdelen, niet politiek Controlerende rol EP en Raad: recht tot herroeping en tot bezwaar om elke reden Per Lissabon, maar wetgeving móet worden aangepast ( ), case by case Wijzigingsvoorstel Kaderrichtlijn Afvalstoffen: artikel 1, leden 2,3,5,7,8,13,14,16,18,20 en21 Gedelegeerde: criteria bijproducten specifieke stof, Einde afvalcriteria en omschrijving afvalstoffen, update Afvallijst, veel Bijlagen, Uitvoerende: comité wetenschappelijke + technische vooruitgang Verpakkingenrichtlijn: artikel 2, leden 2,5,6,8 en 9 Stortrichtlijn: artikel 3, leden 6 en 7 Besluit Afvallijst: artikel 4 WEEE Richtlijn: artikel 6, lid 1 Gevolgen Nog erg onduidelijk Commissie meer macht en/of effectiever? Gedelegeerde passend overleg plegen, oa met deskundigen, overweging 31? Juncker Commissie? 4

5 2.2 Definities Kaderrichtlijn Afvalstoffen Stedelijk afval Bijlage VI (nieuw) opsomming, huishoudelijk en vergelijkbaar afval, nr 20 Bijlage Afvallijst Besluit, onder afvalstof Bouw en sloopafval nr 17 Bijlage Afvallijst Besluit, minus oa gevaarlijk afval, onder bioafval Nuttige toepassingen van materiaal ( materiaalterugwinning ) elke nuttige toepassing, monus energieterugwinning of brandstofmateriaal, onder nuttige toepassing, geen nuttige toepassingen voor energie Uitgebreide producentenverantwoordelijkheid definitie en minimumvoorschriften in Bijlage VII (nieuw), niet onder definities, houdt op na afvalfase? de operationele en/of financiële verantwoordelijkheid van de producent voor een product, uitgebreid tot de staat van het product na de consumptiefase, 2.2 Definities Verpakkingenrichtlijn Verwijzingen naar Kaderrichtlijn Stortrichtlijn Verwijzingen naar Kaderrichtlijn O.a. niet bij nieuwe definitie restafval afval dat ontstaat bij een nuttige toepassing, oa bij een recyclingbehandeling, en waarvoor geen verdere nuttige toepassing is en dat als gevolg daarvan moeten worden verwijderd Waarom niet in Kaderrichtlijn, afval dat ontstaat bij een nuttige toepassing maar waarvoor geen verdere nuttige toepassing is voldoet 5

6 2.3 Doelstellingen Kaderrichtlijn Afvalstoffen Levensmiddelenafval preventie productie afval 30% vermindering januari 2017 januari 2026 Voorbereiding voor hergebruik en recyclage van stedelijk afval 50 gewichts% in 2020, 70 gewichts% in 2030 Zelfde doel bouw en sloopafval: 70 gewichts% in 2020 Nieuwe simpelere algemene berekenmethode + alle doelstellingen op elkaar aan laten sluiten (ipv 4 methodes, die ook nog eens overlappen) Invoering vroegtijdige waarschuwingssysteem alle doelstellingen verslagen verwezenlijking doelen elke lidstaat + conformiteitsplan + mogelijke maatregelen in Bijlage VIII Bio afval gescheiden inzameling in Doelstellingen Verpakkingenrichtlijn Voorbereiding voor hergebruik en recyclage verpakkingsafval 60 gewichts% in 2020, 70% in 2025, 80% in 2030 Stapsgewijs specifieke doelen specifieke materialen: 1) kunststof 60 % en papier en karton 90% in 2025; en 2) hout 80%, ferrometalen 90%, aluminium 90% en glas 90% in 2030 Stortrichtlijn Stortverbod niet gevaarlijk recycleerbaar afval in 2025 Vanaf 2025 mag hoeveelheid niet gevaarlijk stedelijk afval niet meer dan 25% bedragen berekend op geproduceerde stedelijk afval jaar ervoor Uitsluitend storten niet gevaarlijk restafval in 2030 Komt neer op 5% hoeveelheid stedelijk afval spannen zich in... 6

7 3. Gemiste kansen voorbeelden 3.1 Systeemdenken: REACH Verordening 3.2 Afvalhiërarchie: Enhanced Landfill Mining 3.3 Update en vergroot bereik leidraad: arresten 3.1 Systeemdenken: REACH Verordening Wijzigingsvoorstel: systeemdenken Nóg meer inzetten op recyclage YES! Nieuwe definities, meer samenhang Ambitieuze doelstellingen en eenduidige berekenmethode Stortverbod recycleerbaar afval Nadruk op afvalhiërarchie Recyclage artikel 3(17) Kaderrichtlijn Afvalstoffen Elke nuttige toepassing waardoor afvalstoffen opnieuw worden verwerkt tot producten, materialen of stoffen, voor het oorspronkelijke doel of voor een ander doel Afsluiting van oude en begin van nieuwe cyclus Systeemdenken introductie term materialenrecht Afvalwetgeving onderdeel van materialenrecht: oa materialen ipv afvalhiërarchie Geen enkele verwijzing naar andere levenscyclusfasewetgeving in wijzigingsvoorstel Voorbeeld Ecodesign Richtlijn Ecodesign Working Plan 3 ( ), in overwegingen en uitgebreide producentenverantwoordelijkheid artikel 8(2) Kaderrichtlijn Voorbeeld REACH verordening productie van en handel in chemische stoffen 7

8 Levenscyclus plastic 3.1 Systeemdenken: REACH Verordening 3.1 Systeemdenken: REACH Verordening REACH en afvalwetgeving Recyclageproces (afvalwetgeving) = manufacturing (REACH) Review vanaf fitness check. REFIT + Smart Regulation REACH no data, no market Registratie van stoffen Reportage veilig gebruik doorheen de levenscyclus (ook afvalfase), o.a. Safety Data Sheets Beperkingen en autorisatieverplichtingen Gedelegeerde en uitvoeringshandelingen 8

9 3.1 Systeemdenken: REACH Verordening Barrières (JRC technical report oktober 2014) Afvalstof of niet? rechtszekerheid + afzetmarkt, nu nog Art. 3(1) Kaderrichtlijn Realisatie Einde afval criteria? Ontwikkelingen (oa JRC Technical report oktober 2014) Registreren of niet? Art. 2(7)(d) REACH (eerste keer, zelfde, veilig gebruik) Vooral bij vast stedelijk afval geen informatie beschikbaar! Risicovol of niet? beperkingen (gevaarlijk) en autorisatie (SVHC) BATs = duur Inputmateriaal = geen informatie, zoals Safety Data Sheets, dus eigen onderzoek Kwaliteit gerecycleerd materiaal! = te strikt deurbeleid betekent minder recyclage + autorisatieprocedure duurt lang en is erg duur + tijdsbestek autorisatiebeslissing zorgt niet voor rechts en productiezekerheid + steeds meer uitgefaseerde additieven + uitvoer plastic afvalstoffen die terugkomen zonder autorisatie Wijzigingsvoorstel Overweging 21 + aanvulling art. 35 Kaderrichtlijn elektronische registers gevaarlijke afvalstoffen per lidstaat + streven uitbreiding andere afvalstromen! Voldoende? Kaderrichtlijn/voorstel recycling en REACH kwaliteit keten: tegenstrijdig of aanvullend? Concrete verwijzingen mogelijk? In overwegingen en hergebruik & recycling artikel 11 Kaderrichtlijn of (beter) in Ende afval plastic Verordening 3.2 Vernieuwende concepten: Enhanced Landfill Mining Wijzigingsvoorstel: materialenhiërarchie Nóg meer inzetten op recyclage YES! Nieuwe definities Ambitieuze doelstellingen en eenduidige berekenmethode Nadruk op afvalhiërarchie (= materialenhiërarchie) Stortverbod recycleerbaar afval, doelend op afschaffing storten niet gevaarlijk afval Materialenhiërarchie aanpassingen gewenst? Heilig verklaarde hiërarchie, met als speerpunt recycling vóór energieterugwinning en verwijdering, oa storten Maar: opmars alternatieven voor storten die de hiërarchie doen veranderen?! Vlaanderen: Enhanced Landfill Mining als voorbeeld, zoz 9

10 3.2 Vernieuwende concepten: Enhanced Landfill Mining Enhanced Landfill Mining Vlaams consortium 2008, Europees EURELCO 2014 ELFM the safe conditioning, excavation and integrated valorization of (historic and/or future) landfilled waste streams as both materials (Waste to Materials, WtM) and energy (Waste to Energy, WtE), using innovative transformation technologies and respecting the most stringent social and ecological criteria geen verwijdering meer maar terugwinning! Systeemdenken: broeikasgassen, grond & water, land & natuurterugwinning, jobsgroei, winst, materiaal & energieterugwinning transformatie stortplaatsen Opgedeeld in drie fasen: Fase 1 in situ activiteiten: tijdelijke opslag; veilig conditioneren, categorizeren, transformatietechnologieën (verwijdering schadelijke stoffen, methaanextractie, etc) Faciliteren ex situ activiteiten Fase 2 ex situ activiteiten: opgraving, veilig conditionering, gespecificeerde, scheiding, tailored separation; transformatietechnologieën (verwijdering schadelijke stoffen, drogen, wassen, mixen, etc) Fase 3 ex situ activiteiten: co terugwinning, recyclage en energieterugwinning 3.2 Vernieuwende concepten: Enhanced Landfill Mining Barrières Fase 1 tijdelijke opslag Soorten opslag : 1) vóór collectie, 2) tijdens collectie, 3) vóór terugwinning, na 3 jaar = storten Verwerking: nuttige toepassing of verwijdering, met inbegrip van aan toepassing of verwijdering voorafgaande voorbereidende handelingen semi derde optie! Fase 2 opgraving tot terugwinning Verwerking semi derde optie, want resultaat is afval en lijkt op gegeven voorbeelden Fase 3 recyclage en energieterugwinning Beide doelen, keuze afhankelijk van afvalstroom ( enhanced ) Levenscyclusdenken als structurele stap in de materialenhiërarchie Wijzgingsvoorstel Ondanks niet meegenomen, ELFM past in het voorstel! Niet storten recycleerbaar afval vóór ELFM, dus zoveel mogelijk recycleren Storten is totaal uitgebannen (want alles is nuttige toepassing) Doelstellingen behalen aanpassen? Systeemdenken ná direct recycleren nog een veelvoud aan mogelijkheden! 10

11 3.2 Vernieuwende concepten: Enhanced Landfill Mining. 3.2 Vernieuwende concepten: Enhanced Landfill Mining. 11

12 3.3 Update en vergroot toepassing leidraad: arresten Voorbeelden: Koopovereenkomst: gevoegde zaken Shell Vrije verkeer van goederen: Ragn Sells Menging: Campaign for Real Recycling Concluderende opmerkingen Nieuwe (manieren van) wetgeving( sprocedures) Handelswijze nieuwe Commissie? REFIT en Smart Regulation Gedelegeerde en uitvoeringshandelingen Commissie in afvalwetgeving Wijzigingsvoorstel afvalwetgeving Leidraad afvalwetgeving Kansen duurzaam materialenbeheer Doelstellingen en definities ambitieus en samenhangend Mogelijkheid nieuwe concepten en systeemdenken incorporeren! Nieuwe, uitgebreide(re) leidraad uitbrengen Wijziging EU afvalwetgeving, definities afvalstoffen, Verordening overbrenging van afvalstoffen, vrije verkeer van goederen, Aansluiting op andere beleidsterreinen en wetgevingen (materialenrecht) 12