(2) Zie art.39 ordonnantie l.2december 2016 houdende het tweede deel van de fiscale hervorming, BS 29 december 201'6, ed.3.

Transcriptie

1 Europese Economische Ruimte. In de memorie van toelichting (1) wordt dezewijziging voorgesteld als een rechtzetting van een fout in de terminologie (slc). In het 3o worden de woorden "vó6r de leeftijd van eenentwintig jaar" geschrapt en wordt de termijn dat de geadopteerde ononderbroken met de adoptant moet samengewoond hebben en de nodige verzorging moet ontvangen hebben, verminderd tot drie jaar. Hier gaat het om een bewuste versoepeling van de voorwaarden. Deze versoepeling is trouwens ook zeer logisch als men de voorwaarden vergelijkt met deze opgelegd om de gelijkstelling van een nakomeling te bekomen als zorgkind. Het is zelfs verwonderlijk dat de termijnen (1) Zie Brussels Hoofdstedelijk Parlement, Gewone Zifttng , Parl.St., ontwerp van ordonnantie, nt. A-429 /1, p.3. in beide gevallen niet dezellde zijn. Lr ieder geval kan het adoptief kind dat bij het overlijden van de adoptant nog geen drie jaar ononderbroken de zorgen heeft gekregen van die adoptant, zich nog steeds beroepen op artikel S0, S 1, Br.W.Succ. als hij aan de daar de gestelde voorwaarden voldoet. IruwnnrIucTREDING De nieuwe bepalingen met betrekking tot de artikelen 48, 48/2, 50, 54, 55bis en 56 van het Br.WSucc. treden in werking op l januari 2017 en zljn van toepassing op nalatenschappen die openvallen vanaf dezelfde datum. (2) Jozef Decuyper Erehypotheekbewaarder (2) Zie art.39 ordonnantie l.2december 2016 houdende het tweede deel van de fiscale hervorming, BS 29 december 201'6, ed.3. Geldt de Duitse informatieplicht bij overlijden van een Duits riiksinwoner ook steeds voor rekeningen aangehouden bij buitenlandse bijkantoren? I Hvf 14 april 2016, rtt. C-522/1.4, Sparkasse Allgäu - Finanzamt Kempten In de zaak C-522/14 (3) werd het Hof van ]ustitie verzocht om een prejudiciële beslissing te nemen over de uitlegging van de vrijheid van vestiging (art. 49 VWEU) in een geding tussen Sparkasse Allgäu en Finanzamt Kempten (belastingkantoor voor erfbelasting te Kempten).Deze Duitse kredietinstelling weigerde om het belastingkantoor informatie te verstrekken over rekeningen die bij hun in Oostenrijk gevestigd onzelf- (3) HvJ 14april 2016, C-522/L4, Sparkasse Allgäu - Finanzamt Kempten. standig bijkantoor werden gehouden door personen die Duits fiscaal rijksinwoner waren op het moment van hun overlijden. DE CoNTEXT De feiten die aan de grondslag van het arrest lagen, waren als volgt: Sparkasse Allgäu is een rechtspersoon naar Duits recht en heeft haar maatschappelijke zetel in Duitsland. Het betreft een kredietinstelling die op grond van een door de Duitse autoriteiten verleende vergunning werkzaam is. Zij heeft onder meer een bijkantoor (bijgevolg zonder 214 Wolters Kluuter

2 rechtspersoonlijkheid waardoor dit bijkantoor onder het Duitse recht valt) in Oostenrijk, hetgeen door de Oostenrijkse wet op hetbankwezen (hierna BWG) toegelaten is indien onder meer $ 38 BWG nageleefd wordt. S 38 BWG voorziet in een bankgeheim, waarvan de schending strafrechtelijk wordt gesanctioneerd ($ 101 BWG). De verplichting tot eerbiediging van het bankgeheim bestaat niet indien de klant uitdrukkelijk en schriftelijk met de openbaarmaking van de vertrouwelijke informatie heeft ingestemd ($ 38, lid2,5) BWG). (1) De Duitse wet op de schenk- en erfbelasting (hiema ErbStG) voorziet in S 33, lid 1 dat "elke persoon die zich bedrijfsmatig bezighoudt met het in bewaring houden of beheren aan andermans aermogen verplicht [is] om bij het aoor de erjbelasting beaoegde belastingknntoor schriftelijk opgaae te doen aan de øctiva die hij onder zich heeft en uan de døørtegen gerichte aorderingen die op het moment aan oaerlijden aøn een erflater tot diensaermogenbehoren". (2) Op 25 september 2008 heeft het Finanzamt Kempten Sparkasse Allgäu verzocht om voor de periode aanaf 1 januarí 2001 de n $ 33 ErbStG bedoelde informatie mee te delen van de klanten van haar Oostenrijkse bijkantoor die Duits fiscaal rijksinrnoner waren op hetmomentvanhun overlijden. Het verzoek heeft dus betrekking op klanten van het Oostenrijkse bijkantoor die bij hun overlijden Duits ingezetene waren en op belastbare tijdperken vanaf l januari 200L. Op datum waarop het geding betrekking heeft, was er nog geen enkele (Europese) harmoniseringsmaatregel genomen. (3) Sparkassa Allgäu stelde bezwaar in tegen de beslissing van het Finanzamt Kempten. (1) (2) l{vl, C-522 / 1,4, w. 9-11,. F{vLC -522/1,4, nr 8, Nederlandse versie. Dit bezwaar werd afgewezen, evenals haar beroep bij de rechter in eerste aanleg. Sparkasse Allgäu stelde beroep in "Revision" in bij het Bundesfinanzhof. Het Bundesfinanzhof besliste om volgende prejudiciële vraag te stellen: "Staat de vrijheid van vestiging (art.49 VWEU, voorheen aft.43 EG) in de weg aan een regeling van een lidstaat op grond waarvan een kredietinstelling met zetel in die lidstaat verplicht is om bij overlijden van een binnenlands erflater het ter zake van de erfbelasting bevoegde belastingkantoor ook te informeren over de vermogensbestanddelen van de erflater die in bewaring of beheer zijnbij een onzelfstandig bijkantoor van deze kredietinstelling in een andere lidstaat, wanneer die lidstaat geen vergelijkbare informatieplicht kent en daarvoor kredietinstellingen een strafrechtelijk gesanctioneerd bankgeheim geldt? " ANervse van HET Hor veu Jusurrn Het Hof vanlustitie merktvooreerst op dat artikel49 VWEU de opheffing van de beperkingen aan de vrijheid van vestiging omvat waaronder eveneens de beperkingen zijn begrepen aangaande de oprichting van agentschappen, filialen of dochterondernemingen door onderdanen van een lidstaat die op het grondgebied van een andere lidstaat zijn gevestigd. (a) Op grond van de aanwijzingen van de verwijzende (3) F{vJ, C -522/1,4, nr. 28: overeenkomst tot uitwisseling van inlichtingen tussen de Bondsrepubliek Duitsland en de Republiek Oostenrijk is in werking getreden op 1 maart 2012 en is enkel van toepassing op belastbare tijdperken of belastingperiodes die dateren van nà 1 januari Richtlijn 20I7/76/EU van de Raad van 15 februari 2011 bet effende de administratieve samenwerking op het gebied van belastingen en tot intrekking van richtlijn 77/799/EEG zoals gewijzigd bij richtlijn 2014l107lEU was nog niet van toepassing. (4) F{vL C-522/14, n. 18 met verwijzing naar Commissie/Frankijk,270/83; Royal Bank of Scotland, C- 311, / 97 en CLFT-UFA, C-253 / 03. Wolters Kluzner 215

3 Successierechten 20L7 rechter, neemt het Hof aan dat Sparkasse Allgäu een publiekrechtelijke rechtspersoon (art.54, tweede alinea VWEU) is waarop artikel 49 VWEU van toepassing is. Vervolgens stelt het Hof vast dat de informatieplicht van $ 33, lid 1 ErbStG in algemene bewoordingen is neergeschreven. De plaats waar de door $ 33, lid 1 ErbStG beoogde activiteiten worden uitgeoefend is niet relevant voor deze wetsbepaling. Als Duitse kredietinstelling is Sparkasse Algäu bijgevolg verplicht om te voldoen aan de informatieplicht niet enkel voor de rekeningen die worden gehouden in haar verschillende agentschappen en bijkantoren in Duitsland, maar ook voor de rekeningen die zijngeopend bij haar onzelfstandig Oostenrijkse bijkantoor. (1) Dat impliceert dat een Oostenrijks bijkantoor (in tegenstelling tot een dochteronderneming in Oostenrijk (2)) enerzijds dient te voldoen aan de informatieplicht opgenomen in S 33, lid 1 Duits ErbStG en anderzijds gebonden is door het principiële bankgeheim opgenomen in S 38 Oostenrijks BWG. Het Hof neemt kennis van het standpunt van de verwijzende rechter dat de enige mogelijkheid voor Sparkasse Altgäu om deze twee verplichtingen na te leven, erin bestaat om (vooraf) haar klanten toestemming te vragen zodat het bankgeheim opgeheven wordt (S 38, lid 2, 5 BWG) (3). Aangezien Oostenrijkse banken of dochterondememingen van Duitse banken niet gehouden zijn door deze Duitse informatieplicht, zou deze vraag tot toestemming er toe kunnen leiden dat klanten zich (1) Hvl, C-522/1,4, rv. 23. (2) Zie Conclusie Advocaat-Generaal M. Spunzar van 26 november 2015, ru.33. (3) Zie Conclusie Advocaat-Generaal M. Spunzar van 26 november 2015, nr. 17 die van mening is dat de eis tot voorafgaande toestemming er toe zou leiden dat de bepalingen van het Oostenrijkse bankgeheim zonder voorwerp zouden raken. tot deze instellingen wenden in plaats van tot een bijkantoor van een Duitse bank. (4) Hiermee rekening houdend sluit het Hof niet uit dat Duitse kredietinstellingen inderdaad ontmoedigd kururen worden om in Oostenrijk een bijkantoor te openen aangezien de positie van het bijkantoor - gelet op de in S 33,lid 1 ErbStG opgenomen informatieplicht - nadeliger is dan in Oostenrijk gevestigde kredietinstellingen. Hieruit kan volgens het Hof - anders dan de Advocaat-Generaal (5) - evenwel niet geconcludeerd worden dat de informatieplicht een beperking inhoudt van de vrijheid van vestiging in de zin van artikel49 VWEU. Het Hof vervolgt dat de nadelige gevolgen die de informatieplicht kan veroorzaken voortvloeien uit de parallelle uitoefening van twee lidstaten van hun bevoegdheid inzake enerzijds de reglementering van de verplichting van banken en andere kredietinstellingen ten aanzien van hun klanten wat betreft de eerbiediging van het bankgeheim en anderzijds de fiscale controles. Naar Duits recht kan de eerbiediging van het bankgeheim geen voorrang hebben op het vereiste om doeltreffende fiscale controles te verzekeren, terwijl - in tegenstellirg - naar Oostenrijks recht het bankgeheim in beginsel ten aanzien van iedereen geëerbiedigd dient te worden, ook ten aanzien van de fiscale autoriteiten. (6) (4) HvJ, C-522/1.4,nt.23. (5) Zie Conclusie Advocaat-Generaal M. Spunzar van 26 november 2015, nr.54: gelet op een en ander kom ik tot de conclusie dat $ 33 ErbStG voortvloeiende informatieplicht, voor zovet deze ook geldt voor bijkantoren van Duitse kredietinsteliingen die in andere lidstaten zijn opgericht, dient te worden beschouwd als een beperking van de vrijheid van vestiging die in beginsel verboden is krachtens artikel49 V\ IEU. Vervolgens komt de Advocaat-Gene aal in n.72 lot de conclusie dat $ 33 ErbStG evenredig is aan het nagestreefde doel zodat de uit deze bepaling voortvloeiende beperking van de vrijheid van vestiging als gerechtvaardigd kan worden beschouwd. (6) HvJ,C522-1,4,rvs Wolters Kluwer

4 Het Hof concludeert dan ook dat (in de destijds geldende stand van het Unierecht) het de lidstaten vrijstond om een informatieplicht op te leggen aan nationale kredietinstellingen voor wat betreft hun buitenlandse bijkantoren, op voorwaarde dat de in die bijkantoren uitgevoerde verrichtingen niet op discriminerende wijze worden behandeld in vergelijking met de door hun nationale bijkantoren uitgevoerde verrichtingen, hetgeen in casu - gelet op de algemene bewoordingen van S 33, lid 1 ErbStG - niet het geval is. (1) Het loutere feit dat een dergelijke informatieplicht niet is opgenomen in de Oostenrijkse wetgeving belet dus niet dat Duitsland een dergelijke verplichting kan instellen. Volgens vaste rechtspraak van het Hof blijkt immers dat de vrijheid van vestiging niet begrepen kan worden dat een lidstaat verplicht is om een informatieplicht af te stemmen op die van een andere lidstaat om zo te waarborgen dat in alle situaties ieder verschil dat voortvloeit uit de nationale regelingen verdwijnt. (2) Het antwoord van het Hof op de prejudiciële vraag luidt aldus negatief. BnooRosrrNc De vraag die voorgelegd werd aan het Hof had betrekkirg op feiten van voor enige harmonisatiemaatregel en dus eveneens vóór het huidige "Europees Fatca" tijdperk en de (nieuwe) bijstandsrichtlijn. (3) (1) Hvl, C , ms.29, met verwijzing naar arrest Columbus Container Services C-298/05 en beschikking KBC Bank en Beleggery Risicokapitaal, Be}:teet C-493/ 07 enc-499/07. (2) HvJ, C 522-1,4, n s. 29, met verwijzing naar arrest Columbus Container Services C-298/05 en National Grid Indus, C-371l10. (3) Richtlijn 20L4/707/EU (vervanging van de bestaande bijstandrichtlijn 2011 / 1,6 / EU. Opmerkelijk in deze zaak is dat het Hof van Justitie Advocaat-Generaal Szpunar niet helemaal gevolgd heeft. De Advocaat- Generaal kwam immers tot de conclusie dat $ 33, lid 1 ErbStG wèl een schending van het vrij verkeer van vestiging inhoudt, die weliswaar gerechtvaardigd is. Het Hof ziet echter geen schending van de vrijheid van vestiging door S 33, lid 1 ErbStG. Heeft dit arrest implicaties voor de Belgische bankpraktijk? De artikelen 96 e.v. Wetboek Successierechten houden eveneens onder meer informatieplichten door derden in aan de Algemene Administratie voor Patrimoniumdocumentatie. De artikelen 96 tot 1032 W.Succ., met uitzondering van artikel l00 W.Succ. dat werd opgenomen in de VCÐ zijn van overeenkomstige toepassing in het Vlaamse Gewest (artikel VCF) Deze informatieverplichting geldt voor " de besturen en de openbare instellíngen, de stichtingen aan openbaar nut en de priaate stichtingen, niie aerenigingen of aennootschappen die in België hun z)oornaamste instelling, eenbijhuis of een om't eaen welke zetel aan aerrichtingen hebben [...]" (art. 96 W.Succ.). Door deze ruime definitie worden wellicht alle rechtspersonen van publiek of privaat recht gedekt. Vereist is wel dat de instellingen hun hoofdzetel, een bijhuis of om het even welke zetel van verrichtingen in België hebben. De informatieplicht dient tevens te worden nageleefd in alle nalatenschappen, zowel in deze van rijksinwoners als in deze van niet-rijksinwoners. (4) Zowel Belgische kredietinstellingen als in België gevestigde bijkantoren zijn bljgevolg onderworpen aan de Belgische informatieplicht. Net als de Duitse wettekst (4) R. DEBLAUWE,lnleiding tot de erfbelasting, Knops Publishing, Herentals, 2015, rvs en1877. Wolters Kluzner 217

5 Successierechten 2077 voorziet de Belgische wetgeving in een informatieplicht in algemene bewoordingen. In een (mogelijks niet gepubliceerde) oude administratieve beslissing blijkt de Administratie evenwel aanvaard te hebben dat de in het buitenland gevestigde bijkantoren van Belgische vennootschappen en verenigingen de rekeningen aangehouden door Belgische rijksinwoners niet dienen te melden. (1) Ingevolge deze administratieve beslissing zijn Belgische vennootschappen en verenigingen er dus enkel toe gehouden informatie te verstrekken over in België aangehouden rekeningen. Zonder deze administratieve beslissing blijkt echter dat noch (1) J. DECUYPER en f. RUYSSEVELDT, Successierechten 2015, Mechelen, Wolters Kluwer, nr met verwijzing naar DONNAY n Rép. Not. n , zonder verdere verwijzing. het nationaal recht noch het Unierecht een bescherming zou bieden aan (de buitenlandse bijkantoren) van Belgische banken voor een niet-melding, ook niet indien in het land waar het bijkantoor zich bevindt een strafrechtelijk gesanctioneerd bankgeheim geldt. In het tegenovergestelde geval zou ook een buitenlandse (per hypothese niet-eer) bank zich niet van de Belgische informatieplicht kunnen onttrekken door te wijzen op het nationaal geldend en strafrechtelijk gesanctioneerd bankgeheim. Of hoe ook de wereld van de erfbelasting transparanter en transparanter wordt. Murielle Gijbels Senior Associate Tiberghien Advocaten (BP/2083-Nr ) Hoofdredacteur: J. Decuyper (Erehypotheekbewaarder) Kernredactie: H. Casier (Advocaat Greenille by Laga, prof UGent), R. Deblauwe (Wetenschappelijk adviseur Tiberghien), M. Delboo (Delboo Advocaten), N. Labeeuw (Advocaat Cazimir), A. Maelfait (Advocaat Rilus, vrij ra'etenschappelijk medewerker Instituut voor familiaal vermogensrecht Klll-euven), A. Ni-js (Advocaat Greenille by Laga), J. Ruysseveldt (Profl Fiscale Hogeschool - Advocaat) Coördinatie: I.DeVos, ilse.devos@wolterskluwer.com ISSN Deze publicatie vormt de permanente actualisatie van het vastbladige werk Szcc essierechten dat om de twee jaar wordt uitgegeven. De teksten uit deze nieuwsbriefworden ook online gepubliceerd op Jura, Jura Notariaat en Jurisquare. Verantwoordelijke uitgever: Hans Suijkerbuijk, Ragheno Business Park, Motstraat 30, B-2800 Mechelen Klantenservice Wolters Kluwer Ragheno Business Park Motstraat 30 B-2800 Mechelen Tel.: (0800) Fax: (0800) l klant.be@wolterskluwer.com O \Volters Kluwer Belgium nv Behoudens de uitdrukkelijk bij Wet bepaalde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, ofopenbaar gemaakt, op welke wijze ook, zonder de uitdrukkelijke voorafgaande en schriftelijke toestemming van de uitgever. 218 Wolters Kluzaer