Transportrisico s uitschakelen

Transcriptie

1 uitschakelen TRANSPORTRISICO S Of het nu aanvallen van piraten of het verlies van lading op de E40 betreft, dagelijks horen we informatie over ongevallen waarbij goederen op weg van de verkoper naar de klant werden beschadigd. Wie betaalt deze schade? Betaalt de transporteur alles terug? Hoe kan men de transportrisico s en -verzekeringen beheren? Deze fiche plaatst het beheer van het risico van goederenschade tijdens het transport in de kijker. De moderne logistiek doet omwille van het milieu en het toenemende fileprobleem steeds meer een beroep op verschillende transportmodi. Dat betekent eveneens dat goederen meer moeten worden overgeladen, dat er meer scheepvaart- of spoorwegrisico s enz. zijn. Meestal verloopt het transport zonder problemen, maar soms gaat het verkeerd. Op de weg kan de transporteur het slachtoffer zijn van een ongeval of diefstal. Op zee kan schade worden veroorzaakt door storm, maar ook door de goederenbehandeling en vocht, of doordat er diverse verliezen worden geleden. Uiteindelijk is het mogelijk dat de koper van de goederen zijn levering niet ontvangt. Voor een goed begrip van de transportrisico s is het eveneens belangrijk dat men weet dat de transporteur op grond van het toepasselijke transportrecht een beperkte aansprakelijkheid heeft. 1

2 Het transportrecht wordt geregeld door dwingende, internationaal erkende verdragen. Dat betekent dat men niet bij overeenkomst mag afwijken van de voorschriften van deze verdragen. Men kan een aansprakelijke transporteur in gebreke stellen voor de schade aan of het verlies van de goederen, maar volgens deze verdragen kan de transporteur een aantal ontheffingsgronden inroepen. Zo is de transporteur niet aansprakelijk voor de gevaren die zich op zee voordoen, zoals fouten van de kapitein of brand. Bij het wegvervoer is de transporteur bijvoorbeeld niet aansprakelijk voor overmacht, een inherent gebrek in de goederen, schade ten gevolge van een slechte verpakking, schade of verliezen ten gevolge van de aard zelf van de goederen (breuk, roest, intern en spontaan bederf, uitdroging, lekkage, normale slijtage of aanwezigheid van ongedierte en knaagdieren). Bovendien bepalen de transportverdragen dat, zelfs wanneer de transporteur aansprakelijk is, de aansprakelijkheid is beperkt tot de volgende bedragen: Maritiem transport: ongeveer 2,5 per kg Wegtransport: ongeveer 10 per kg Luchttransport: ongeveer 23 per kg Spoortransport: ongeveer 20 per kg RISICOBEHEERSING Er bestaan verschillende technieken om de risico s het hoofd te bieden: Het risico behouden = het risico nemen Risico s vermijden = niets doen Het risico beperken: door preventie, vermindering van het risico, bescherming Voorbeelden: inbraakpreventie, sproeisysteem, betere verpakking. rookdetectors, Bijvoorbeeld via vrijwaringsclausules en exoneratie clausules (disclaimers) die tot gevolg hebben dat de normale verplichting om schadevergoeding te betalen wegens een fout in welbepaalde omstandig heden wordt uitgesloten of beperkt. Een verzekering afsluiten De betaling van een premie beschermt de verzekerde tegen risico s. Contractuele risico s overdragen 2

3 GOEDERENVERZEKERINGSPOLIS VAN ANTWERPEN VAN Algemeenheden De transportverzekering kan worden onderverdeeld in twee grote categorieën: verzekering die de transportmiddelen dekt (Hull); verzekering die de vervoerde goederen dekt (cargo). De goederenverzekeringen worden op hun beurt onderverdeeld in de verzekering van de goederen zelf en de verzekering van de aansprakelijkheid van de transporteurs (in ruime zin). De transportverzekering kan worden afgesloten door een verzekeringnemer ten gunste van de personen die de schade van het verlies of het bederf van de verzekerde goederen zullen lijden, zonder dat de identiteit van deze begunstigden bekend moet zijn op het ogenblik waarop de verzekeringsovereenkomst wordt gesloten. De verzekering zal in het voordeel zijn van diegene die na een schadegeval een belang blijkt te hebben bij het behoud van de zaak. Het betreft een verzekering voor rekening van wie het behoort. De transportverzekering kan worden afgeleverd aan order of aan toonder. Een polis aan order of aan toonder is gekenmerkt door een eenvoudige en snelle overdraagbaarheid van de verzekering. Voor een polis aan order wordt de polis overgedragen via endossering en voor een polis aan toonder door de eenvoudige overdracht van de documenten. Dit kenmerk van verhandelbaarheid maakt van de polis een waardepapier, wat niet betekent dat de titularis van de polis automatisch een verzekerbaar belang heeft. Zoals voor de verzekering op naam, moet het verzekerbaar belang worden aangetoond. Voor de bepaling van de premies werken de landverzekeringen met waarschijnlijkheidstabellen terwijl maritieme verzekeraars zich meer baseren op de ervaring en de praktijk. De bepaling van de premies is moeilijker geworden door de grote verscheidenheid aan factoren: reiswegen; havens; de aard van de producten, verpakking; transportmiddelen (leeftijd, bouw); de keuze van de transportovereenkomst en Incoterms; de voorgeschiedenis en de reputatie van de verzekerde. De Belgische verzekeraars verzekeren de transportrisico s gewoonlijk op basis van de GOEDERENVERZE- KERINGSPOLIS VAN ANTWERPEN. Waar en wanneer is er dekking? De GOEDERENVERZEKERINGSPOLIS VAN ANTWER- PEN is van toepassing op goederen en zaken tijdens hun transport en tussentijds verblijf. Traditioneel gebruikt men de tijd, plaats en verzekeringsvoorwaarden om de omvang van de dekking te bepalen. Naast de oorzaak van de schade die onder het toepassingsgebied van de dekking moet vallen, bepaalt de polis van Antwerpen eveneens als dekkingsvoorwaarde dat de schade of het verlies zich moet hebben voorgedaan binnen een door de polis bepaalde termijn en dat de verzekerde goederen zich bevinden op een plaats die in de polis is bepaald. De tijd De dekking gaat in op het ogenblik waarop de verzekerde goederen en zaken de overeengekomen plaats van verzending verlaten. De dekking eindigt bij aankomst van de verzekerde goederen en zaken in het magazijn van de bestemmeling of in elk(e) ander(e) eindmagazijn of eindplaats op de aangeduide bestemming. Dit stemt overeen met een dekking van magazijn tot magazijn. De plaats De plaats van de dekking is een ruimtelijk begrip. Het bepaalt de plaats waar de goederen zich moeten bevinden op het ogenblik van het verlies of van de schade om door de verzekering in aanmerking te kunnen worden genomen. Het uitgangspunt is het voorziene transport. De wijzigingen waarover de verzekerde geen controle heeft, blijven gedekt zonder aanpassing van de premie. De dekking blijft eveneens verworven mits overeen te komen aanpassing van de premie, indien een hierboven vermelde wijziging ontstaat door toedoen van de verzekerde. Verzekeringsvoorwaarden: vrij van particuliere averij of alle risico s De goederen en zaken kunnen als volgt worden verzekerd: Een beperkte dekking: vrij van particuliere averij. Dekt enkel het totale verlies, belangrijke gebeurtenissen, zoals schipbreuk, brand enz. of karakteristieke ongevallen met betrekking tot het transportmiddel. Alle risico s: deze optie dekt alle materiële schade en/of verliezen ongeacht de oorzaak ervan. 3

4 Gevallen van uitsluiting De polis bevat eveneens een aantal uitsluitingen die kunnen worden opgenomen, waarvan sommige absoluut zijn en andere gelden tegen een bijpremie. De vertraging bij de levering kan een standaarduitsluiting zijn in de polis.. Voorbeeld: Het feit dat kerstballen na Nieuwjaar aankomen, vormt een economische schade, aangezien TIPS EN TRUCS OM VERDER TE GAAN de producten niet meer kunnen worden verkocht. Het betreft geen transportschade omdat de goederen als dusdanig niet beschadigd of verloren zijn. De schade ten gevolge van de vertraging is op zich gedekt. De volgende gevallen kunnen optioneel worden verzekerd: - oorlog, staking, muiterij, daden van terrorisme - opruimings-, vernietigings- en opslagkosten Voorwaarden VERZEKERDE WAARDE De verzekerde waarde is het totaalbedrag van het verlies dat de verzekerde lijdt als de goederen verloren gaan tijdens het transport. Ze omvat met name de factuurwaarde, de transportprijs, de verzekeringsprijs en andere kosten in verband met het transport (invoer, behandelingskosten in de t erminal, beveiligings kosten, weegkosten, gezondheids inspectie enz.). Ze kan ook verwachte winst o mvatten. AVERIJ-GROSSE GENERAL AVERAGE In tegenstelling tot particuliere averij, die betrekking heeft op de goederen, is averij-grosse het resultaat van een beslissing. Er is sprake van averij-grosse wanneer het verlies of de kosten opzettelijk zijn gemaakt om zowel het schip als de lading te redden. Averij-grosse bestaat in een opzettelijke en buitengewone opoffering of uitgave waarmee wordt ingestemd om de gemeenschappelijke belangen op zee, namelijk het schip en de lading, te beschermen. Een buitengewonde opoffering Het moet een abnormaal verlies of een abnormale uitgave zijn die in normale omstandigheden niet gepland was. Opzettelijk De kapitein neemt een beslissing of stelt een vrijwillige daad om de gemeenschappelijke belangen te redden. De uitgaven of opofferingen worden toegestaan voor het behoud van het schip en de lading. De opoffering of de opzettelijke schade worden toegestaan met het doel het schip EN de lading te redden, niet het ene of het andere. Om een gevaar te vermijden Een gevaar is een situatie waarin het risico bestaat dat het schip en zijn lading verloren gaan als de daad van averij-grosse niet wordt gesteld. Deze situatie van gevaar moet zich voordoen, dit wil zeggen dat het schip en zijn lading verloren zouden gaan zonder dat deze buitengewone opofferingen of uitgaven vrijwillig worden gedaan. Met een gunstig resultaat voor de lading en het schip 4

5 Voorbeelden Werping Om het schip en een deel van de lading te redden beslist de kapitein een deel van de lading overboord te werpen. Werping is het klassieke voorbeeld van averij-grosse. Brand Schade veroorzaakt door brand is niet vrijwillig en wordt behandeld als particuliere averij. Daarentegen is schade ten gevolge van het bestrijden van de brand toegestaan in averij-grosse, aangezien ze het rechtstreekse gevolg is van een opzettelijke handeling met het oog op het redden van het schip en de lading. Gedwongen aandoen van een noodhaven De extra kosten (havenkosten, loodskosten, verlenging van de reis, lonen enz.) in verband met het binnenvaren in een noodhaven worden aanvaard als averij-grosse. Stranding Stranding zal worden aanvaard als averij-grosse als het schip opzettelijk op het strand is gevaren om ergere gevolgen te vermijden. Regels van York en Antwerpen Om misbruiken te vermijden zijn de regels met betrekking tot de omstandigheden die kunnen worden aanvaard als averij-grosse (de regels A tot en met G) en de wijze waarop de kosten tussen de partijen worden verdeeld (de regels I tot en met XXIII) opgenomen in internationaal erkende regels. Deze regels zijn sinds 1890 bekend onder de benaming Regels van York en Antwerpen (laatste versie van 2016). De Regels York-Antwerpen over averij-grosse zijn ruim aanvaard. In de meeste bepalingen van de transportovereenkomsten wordt naar deze regels verwezen. Wie moet de averij-grosse betalen? Averij-grosse wordt betaald door de verschillende geredde belangen. De kosten van de opoffering (de waarde bijvoorbeeld van de overboord geworpen goederen) of de bijzondere uitgaven (bijvoorbeeld de sleepkosten om een schip opnieuw te laten varen) worden verdeeld tussen het schip en de lading. Voor het schip wordt de reële nettowaarde op het einde van de reis in aanmerking genomen. De waarde van de ladingen wordt bepaald op basis van de commerciële factuur. De waarde van het verschuldigde bedrag omvat de verzekerings- en de vrachtkosten (CIF-waarde). De praktische regeling Proces-verbaal De kapitein is verplicht om zodra hij dit kan, een proces-verbaal op te stellen van de werping van de goederen of van de andere opofferingen. In het proces-verbaal worden de redenen vermeld waarom de zaken zijn opgeofferd, achtergelaten, overboord geworpen of beschadigd. De kapitein moet in de eerste haven waar het schip aankomt, binnen 24 uur na zijn aankomst, de in het verslag vermelde feiten bevestigen. Schade-expert Op verzoek van de kapitein wordt de staat van het verlies en de schade vastgesteld door de schadeexpert op de plaats waar het schip wordt gelost. Averij-grossegarantie De kapitein heeft een voorrecht op de goederen of de prijs ervan voor het bedrag van de bijdrage in de averij-grosse. In de praktijk heeft dit tot gevolg dat de kapitein weigert de goederen aan de begunstigden te leveren in de loshaven vooraleer deze hun bijdrage in de averij-grosse hebben betaald. Dat is in feite niet mogelijk want op dat ogenblik is de berekening van de verdeling nog niet gemaakt (de regeling van de averij-grosse duurt gemiddeld 7 jaar). De kapitein zal in ruil voor de levering van de goederen eisen dat de begunstigde een averij-grossegarantie ondertekent (General Average Bond). De averij-grossegarantie is de verklaring van de ladingbelanghebbenden aan de dispacheur met betrekking tot de waarde van de vervoerde goederen en de verbintenis om de verschuldigde bedragen te betalen. Er wordt aanbevolen een dergelijke garantie slechts te ondertekenen met het volgende voorbehoud: without prejudice and under all rights of appeal. Valuation Form Met dit formulier kan de dispacheur van averij-grosse gedetailleerde informatie verkrijgen over de lading, de facturatiewaarde en de waarde ervan op het ogenblik van het transport. Als deze lading voor dit transport verzekerd was, moeten bepaalde gegevens worden ingevuld, zoals de gegevens van de verzekeringspolis, de identiteit van de verzekeraars en het verzekerde bedrag. 5

6 Bovendien voorziet het formulier Valuation Form in de mogelijkheid voor de rechthebbenden om de aard en de omvang van eventuele ladingschade die in de loshaven is vastgesteld, te vermelden. General Average Guarantee Naast de averij-grossegarantie zal de dispacheur ook meestal voldoende financiële garanties vragen van de rechthebbenden om ervoor te zorgen dat de latere bijdragen ook effectief worden ontvangen. Een van de middelen om dit te doen is een deposito in contanten. Dat zal bijna steeds het geval zijn wanneer de lading niet verzekerd is of de door de verzekeraars voorgestelde garantie door de dispacheur ontoereikend wordt geacht. Een ander geval waarin een deposito in contanten kan worden gevraagd, doet zich voor wanneer de reder al grote bedragen in contanten heeft betaald en bijna financiële problemen krijgt. Een andere wijze: een bankgarantie van een solvabele bank. Als de goederen verzekerd zijn, zullen de verzekeringsmaatschappijen (elke maatschappij voor haar eigen deel) een General Average Guarantee ondertekenen waarin ze zich borgstellen voor de terugbetaling van de bijdragen in de averij-grosse. VERPAKKING OP PALLETS : 26 REGEL Voor de stevigheid van de primaire verpakking bieden de Europese richtlijnen voor beste praktijken over het zekeren van lading voor wegtransport een eenvoudig criterium. Een pallet kan worden beschouwd als een stabiele transporteenheid als de geladen pallet in staat is om weerstand te bieden aan een kantelhoek van ten minste 26 zonder enige merkbare vervorming. Een dergelijke test kan gemakkelijk worden uitgevoerd en geeft een eenvoudig antwoord op de vraag of een bepaalde pallet al dan niet geschikt is voor het transport. Nuttige links 26 De meest gebruikte voorwaarden en clausules op de website van de Koninklijke Belgische Vereniging van Transportverzekeraars: Op heeft de Koninklijke Belgische Vereniging van Transportverzekeraars een nieuwe versie van de polis gepubliceerd; de verworvenheden van de vroegere teksten zijn behouden en de volledige polis werd gemoderniseerd en leesbaarder gemaakt. Jan Haentjens General Secretary Deze «Export Toolbox» wordt u aangeboden door de Kamer van Koophandel Brussel met de steun van Brussels Invest & Export en Enterprise Europe Network 6