Advies. Ontwerpbesluit gespecialiseerde pluimveebedrijven. Brussel, 22 januari 2016

Transcriptie

1 Advies Ontwerpbesluit gespecialiseerde pluimveebedrijven Brussel, 22 januari 2016 Strategische Adviesraad voor Landbouw en Visserij Wetstraat 34-36, 1040 Brussel T info@salv.be

2 De Strategische Adviesraad voor Landbouw en Visserij adviseert de beleidsmakers, in hoofdzaak de Vlaamse Regering en het Vlaams Parlement, over landbouw en visserij in de brede zin van het woord. De adviezen, zoals vastgesteld door de belanghebbenden vertegenwoordigd in de adviesraad, passen in een gedragen politieke besluitvorming. Adviesvraag: Ontwerpbesluit van de Vlaamse Regering betreffende de gespecialiseerde pluimveebedrijven Adviesvrager: Joke Schauvliege - Vlaams minister van Omgeving, Natuur en Landbouw Ontvangst adviesvraag: 4 december 2015 Adviestermijn: 30 dagen Goedkeuring Raad: 18 januari 2016 Adviesnummer: Contactpersoon: Dirk Van Guyze, dvguyze@serv.be Foto cover: Departement Landbouw en Visserij 2

3 Inhoud Inhoud... 3 Inleiding... 4 Situering Wettelijk kader Gespecialiseerde pluimveebedrijven Voorwerp van advies: ontwerpbesluit Vlaamse Regering betreffende de gespecialiseerde pluimveebedrijven Reguleringsimpactanalyse (RIA) voor het ontwerpbesluit van de Vlaamse Regering... 9 Advies

4 Inleiding Op 27 november 2015 werd het voorontwerp van besluit van de Vlaamse Regering betreffende de gespecialiseerde pluimveebedrijven door de Vlaamse Regering principieel goedgekeurd. Op 4 december 2015 ontving de SALV het verzoek van Vlaams minister van Omgeving, Natuur en landbouw Joke Schauvliege om binnen een termijn van 30 dagen een advies neer te leggen. De SALV organiseerde op 4 december 2015 een hoorzitting waarbij Hanne Geenen (afdeling Visserijbeleid en Kwaliteit Dier van het departement LV) toelichting heeft verstrekt. Het advies werd voorbereid door een SALV ad-hoc werkcommissie. Het advies werd door de SALV op 22 januari 2016, met onthouding van Natuurpunt/BBL, goedgekeurd. Hendrik Vandamme Voorzitter SALV 4

5 Situering 1 Wettelijk kader De integrale GMO-verordening. In Verordening (EG) nr. 1234/2007 van 22 oktober 2007 houdende een gemeenschappelijke ordening van de landbouwmarkten en specifieke bepalingen voor een aantal landbouwproducten ( integrale GMO-Verordening ), worden in bijlage XIV, C handelsnormen vermeld voor de productie van en de handel in broedeieren en kuikens van pluimvee. Het gaat daarbij om normen wat betreft: het toepassingsgebied; het stempelen van broedeieren voor de productie van kuikens. Broedeieren voor de productie van kuikens moeten elk afzonderlijk gestempeld worden en vervoerd in onberispelijk schone verpakkingen die uitsluitend broedeieren van dezelfde soort, dezelfde categorie en hetzelfde type pluimvee bevatten, afkomstig uit één bedrijf; de verpakking van kuikens. Kuikens worden verpakt volgens soort, type en categorie pluimvee en de dozen bevatten uitsluitend kuikens van dezelfde broederij en dragen ten minste het registratienummer van de broederij. De Verordening werd opgeheven door Verordening (EG) nr. 1308/2013 tot vaststelling van een Gemeenschappelijke marktordening (GMO) voor landbouwproducten, met uitzondering van een aantal bepalingen, waaronder ook bijlage XIV, C die via gedelegeerde handelingen aan de Europese Commissie zijn overgedragen. De bevoegdheid wordt toegekend tot 20 december 2020 en kan stilzwijgend verlengd worden. De erkenning en de werking van gespecialiseerde pluimveebedrijven (broeierijen, selectiebedrijven en vermeerderingsbedrijven) in de pluimveesector op Europees niveau, wordt geregeld door Verordening (EG) nr. 617/2008 van de Europese Commissie 1. Overwegende (5) van deze verordening vermeldt De tenuitvoerlegging van die regels vereist dat uitvoeringsbepalingen worden opgesteld die er onder meer op gericht zijn te voorkomen dat uit de broedmachine gehaalde broedeieren in de handel kunnen worden gebracht zonder speciaal merkteken, vast te stellen welke aanduidingen op de eieren en op de verpakkingen die eieren en kuikens bevatten, moeten worden aangebracht, alsmede te bepalen dat de nodige mededelingen worden gedaan Overwegende (7) van deze verordening stelt Het bestaande stelsel voor verzameling van gegevens over de intracommunautaire handel in en de productie van kuikens en broedeieren moet strikt worden gehandhaafd om productievooruitzichten voor de korte termijn te kunnen opstellen. Elke lidstaat moet de bij overtreding toe te passen sancties vaststellen. De belangrijkste artikels uit deze verordening hebben betrekking op: 1 Verordening (EG) nr. 617/2008 van de Commissie van 27 juni 2008 houdende bepalingen ter uitvoering van Verordening (EG) nr. 1234/2007 van de Raad, wat betreft de handelsnormen voor broedeieren en pluimvee 5

6 de registratie van bedrijven: elk bedrijf wordt op verzoek ingeschreven en krijgt een registratienummer; het merken van broedeieren en verpakkingen daarvan. Broedeieren voor de productie van kuikens worden afzonderlijk gemerkt. De letters worden met onuitwisbare inkt aangebracht en hebben een bepaalde grootte; het merken van verpakkingen die kuikens bevatten. De kuikens worden volgens soort, type en categorie verpakt. Ook kuikens uit derde landen moeten volgens bepaalde voorwaarden worden verpakt; registratie van een aantal gegevens per broederij 2 ; het feit dat elke broederij de bevoegde instantie elke maand informeert over het aantal ingelegde broedeieren en het aantal uitgekomen kuikens per soort, categorie en type. De lidstaten zenden deze gegevens elke maand door aan de Europese Commissie; het feit dat de door lidstaten aangewezen controle-instanties toezien op de naleving van de verordening. Op Vlaams niveau is de erkenning en werking van de gespecialiseerde pluimveebedrijven geregeld via het koninklijk besluit van 2 juni 1998 betreffende de zoötechnische en genealogische voorschriften voor de verbetering en de instandhouding van de pluimvee- en konijnenrassen. Een aantal hoofdstukken uit dit KB over stamboekfokkerij zijn opgenomen in het Fokkerijbesluit van 19 maart Gespecialiseerde pluimveebedrijven Volgens artikel 1 van Verordening (EG) nr. 617/2008 worden volgende bedrijven aanzien als een gespecialiseerd pluimveebedrijf. Selectiebedrijf: bedrijf dat zich toelegt op de productie van broedeieren voor de productie van fokkuikens, vermeerderingskuikens of gebruikskuikens. Vermeerderingsbedrijf: bedrijf dat zich toelegt op de productie van broedeieren, bestemd voor de productie van gebruikskuikens. Broederij: bedrijf dat zich toelegt op het inleggen en uitbroeden van broedeieren en het leveren van kuikens. Het selecteren van de beste dieren voor een selectiebedrijf gebeurt volgens het departement LV door gespecialiseerde privéfirma s die de selectiebedrijven voorzien van grootouderdieren om de productiekolom op te starten. Het gaat om bedrijven 3 die intensief kruisingen doorvoeren op zoek naar een kip die bijvoorbeeld een betere voederconversie heeft of die meer eieren legt. Deze firma s selecteren dieren met een bepaalde genetische waarde en bevoorraden daarmee de selectiebedrijven die op hun beurt dan de vermeerderingsbedrijven bevoorraden. Op hun beurt bevoorraden deze dan ofwel legkippenbedrijven ofwel braadkippenbedrijven. Telkens met broeierij (en eventueel opfokbedrijf) als tussenstap. Opfokbedrijven zijn bedrijven waar eendagskuikens aankomen na het uitbroeden van eieren in de broeierij, tot ongeveer de leeftijd van 18 weken. Dan zijn deze hennen bijna legrijp en 2 3 Broeierij (Vlaanderen)=broederij (Nederland). In de Europese regelgeving wordt gesproken van broederij Bijvoorbeeld: ISA poultry, met de lijn Isa Brown 6

7 kunnen ze naar bedrijven gaan om eieren te leggen (legbedrijf voor consumptie-eieren, vermeerderingsbedrijf voor broedeieren, idem voor selectiebedrijven). Er is geen opfoktussenstap bij braadkippenbedrijven omdat de kuikens daar als eendagskuiken toekomen en na 6 weken slachtrijp zijn. Momenteel zijn er 2 selectiebedrijven, 25 broeierijen en 117 vermeerderingsbedrijven erkend. Figuur 1: van selectiebedrijf tot leg- of braadkippenbedrijf - schematisch overzicht (Bron: departement LV) selectiebedrijf = grootouderdieren ei broeierij eendagskuiken tussenstap = opfok vermeerderingsbedrijf = ouderdieren ei broeierij eendagskuiken tussenstap = opfok eendagskuiken legbedrijven braadkippenbedrijven consumptie-eieren vlees 7

8 3 Voorwerp van advies: ontwerpbesluit Vlaamse Regering betreffende de gespecialiseerde pluimveebedrijven Het ontwerp besluit van de Vlaamse Regering is opgebouwd uit 5 hoofdstukken. Hoofdstuk 1 is een hoofdstuk Algemene bepalingen (artikels 1-3). In dit hoofdstuk worden een aantal begrippen gedefinieerd, heeft het hoofd van de bevoegde entiteit de mogelijk om een aantal aangelegenheden te subdelegeren en er wordt aangegeven dat ook het KB betreffende de veterinairrechtelijke voorschriften voor het intracommunautaire handelsverkeer en de invoer uit derde landen van pluimvee en broedeieren van toepassing is. Hoofdstuk 2 Erkenning van gespecialiseerde pluimveebedrijven (artikel 4-11) geeft de voorwaarden weer waaraan een broeierij, selectie- of vermeerderingsbedrijf moet voldoen alvorens een erkenning van het departement LV te krijgen. Hoofdstuk 3 gaat over de Controle van gespecialiseerde pluimveebedrijven (artikel 12-22). De minister wijst erkende onafhankelijke controle-instanties (OCI s) aan als instanties voor de controle van gespecialiseerde pluimveebedrijven. Het gespecialiseerde pluimveebedrijf betaalt een bijdrage in de controlekosten van de OCI die zijn bedrijf controleert. Minstens 1 maal per jaar wordt het gespecialiseerd pluimveebedrijf gecontroleerd. Hiervan wordt een controleverslag opgesteld met een overzicht van de resultaten van de gecontroleerde voorwaarden, de eventueel vastgestelde overtredingen en eventuele opgelegde maatregelen. Jaarlijks wordt door de OCI een activiteitenverslag opgesteld van het voorbije kalenderjaar met een synthese van de verkregen controleresultaten. Als er een inbreuk door een OCI wordt vastgesteld (op basis van bijlage 1 bij het ontwerp besluit van de Vlaamse Regering), dan kan als maatregel: ofwel een opmerking worden gemaakt waarbij wordt aangegeven welke verbetering wordt verwacht tegen het volgende controle bezoek; ofwel worden aangegeven dat een verbetering verwacht wordt binnen een bepaalde termijn. Indien de overtreding nog steeds bestaat nadat de termijn voor het verzoek tot verbetering is afgelopen, verwittigt de OCI het departement LV. Het gespecialiseerd pluimveebedrijf kan in beroep gaan tegen een maatregel van de OCI. In hoofdstuk 4 wordt de Erkenning van een OCI uitgewerkt (artikel 23-27). De minister verleent een erkenning aan een OCI als deze aan bepaalde voorwaarden voldoet zoals: het voorleggen van een aanvraag; het bieden van garanties voor objectiviteit en onpartijdigheid tegenover elk gespecialiseerd pluimveebedrijf dat aan een controle onderworpen wordt; over de nodige deskundigen en middelen beschikt om controles uit te oefenen op de handelsnormen voor broedeieren en kuikens van pluimvee in gespecialiseerde pluimveebedrijven. Onder bepaalde voorwaarden kan de erkenning door de minister worden opgeheven. 8

9 In hoofdstuk 5 Slotbepalingen (artikel 28-31) worden een aantal regelingen opgeheven. Het besluit treedt in werking op 1 september Reguleringsimpactanalyse (RIA) voor het ontwerpbesluit van de Vlaamse Regering De reguleringsimpactanalyse of RIA is een geheel van noodzakelijke en logische stappen bij de voorbereiding van een beleidsmaatregel. De RIA is een gestructureerd proces dat de positieve en de negatieve effecten van beleidsopties afweegt. Het eindresultaat is een document dat inzicht geeft in de voor- en nadelen van deze beleidsopties 4. De RIA gaat uit van vier verschillende opties. Optie 1. De nuloptie In deze optie wordt het Koninklijk besluit van 2 juni 1998 behouden. Volgens de nota aan de Vlaamse Regering heeft dit onder andere als nadeel dat de Vlaamse overheid de controles op bedrijven moet uitvoeren en dat er geen accurate statistieken zijn. Optie 2. Nieuwe beleidsmaatregelen (gekozen optie in het ontwerpbesluit van de Vlaamse Regering). Deze optie omvat enkele wijzigingen aan het opvragen van de maandelijkse statistieken en het uitbesteden van de verplichte controles aan de OCI, maar leidt wel tot betalende controles. De RIA stelt Het belangrijkste voordeel van de geselecteerde optie is de mogelijkheid voor het gespecialiseerde pluimveebedrijf om gecombineerde controles te laten uitvoeren en zo enerzijds te besparen op de extra controlekost en anderzijds de administratieve lasten sterk te verlagen. De meerderheid van de bedrijven is namelijk aangesloten bij één of meerdere lastenboeken in de pluimveesector en moet zich hiervoor laten controleren door onafhankelijke controle-instellingen. Deze controles kunnen in de geselecteerde optie gecombineerd worden met de controle in het kader van het ontwerpbesluit van de Vlaamse Regering. Daarnaast is er ook het positief effect voor de Vlaamse overheid omdat de controlelast voor de overheid verlaagd wordt en er bovendien accurate statistieken voor het beleid verzameld kunnen worden. Optie 3. Nieuwe beleidsmaatregelen Deze optie omvat volgens de nota aan de Vlaamse regering enkele wijzigingen aan het opvragen van de maandelijkse statistieken. De controles worden uitgevoerd door het departement Landbouw en Visserij, zoals in de huidige situatie. Deze optie verbetert dus wel de accuraatheid van de statistieken, maar laat geen gecombineerde controles toe, en de Vlaamse overheid zal de controles op de bedrijven moeten uitvoeren. Optie 4. Nieuwe beleidsmaatregelen Deze optie omvat enkele wijzigingen aan het opvragen van de maandelijkse statistieken. De controles op bedrijven met kippen worden uitgevoerd door OCI s, terwijl controles op bedrijven met andere pluimveesoorten worden uitgevoerd door de Vlaamse overheid. Deze optie heeft 4 9

10 een aantal nadelen, waaronder de betalende controles en het feit dat de Vlaamse overheid toch nog controles zal moeten uitvoeren op enkele bedrijven. 10

11 Advies [1] De Raad is van mening dat een actualisering van de huidige wetgeving noodzakelijk is. De Raad stelt vast dat het koninklijk besluit van 1998 wordt gehanteerd voor een bevoegdheid die sinds de bijzondere wet van 13 juli 2001 geregionaliseerd is en waarvan de inhoud reeds voor een groot deel werd overgeheveld naar het Fokkerijbesluit van 19 maart De Raad stelt ook vast dat een aantal jaar geleden op Europees niveau nieuwe verordeningen werden gepubliceerd die betrekking hebben op handelsnormen van broedeieren (via de unieke GMO-verordening uit 2007) en de erkenning en werking van gespecialiseerde pluimveebedrijven uit Het is volgens de Raad noodzakelijk dat de wetgeving die in Vlaanderen van toepassing is, afgestemd is met de vereisten uit de Europese regelgeving. Tenslotte verwijst de Raad ook naar de Reguleringsimpactanalyse voor het ontwerp besluit van de Vlaamse Regering waar is aangegeven Naast de verouderde en moeilijk leesbare wetgeving, is het opvragen van statistische gegevens die maandelijks naar de Europese Commissie moeten gezonden worden, niet voldoende gereguleerd. Een aantal bedrijven die gegevens moeten doorgeven, zijn hiertoe niet wettelijk verplicht door het KB van 2 juni 1998 waardoor de verzameling van statistieken bij deze bedrijven op vrijwillige basis gebeurt. Indien het opvragen van de gegevens niet duidelijker geregeld wordt, is de kans groot dat onvolledige gegevens verzameld worden en worden doorgegeven aan de Europese Commissie. [2] De Raad stelt vast dat de Vlaamse overheid de wetgeving nu strikter interpreteert. Sinds de overheveling van de bevoegdheid betreffende de controle van gespecialiseerde pluimveebedrijven naar Vlaanderen, worden controles op een meer incidentele wijze (via risico analyse) uitgevoerd. Daardoor is de administratieve lastenverlaging met dit ontwerp besluit van de Vlaamse Regering volgens de Raad eerder bescheiden. In het voorliggende ontwerp besluit (artikel 15) staat vermeld dat de OCI 5 minstens eenmaal per jaar controleert of de erkende gespecialiseerde pluimveebedrijven voldoen aan de in het ontwerp en Verordening 617/2008 gestelde voorwaarden. Dit leidt tot meer controles. [3] Overheveling van controles naar de OCI brengt bijkomende kosten voor de sector met zich mee. De Raad stelt tevens vast dat een gespecialiseerd pluimveebedrijf dat broedeieren of kuikens verhandelt of vervoert, alsook broedeieren inlegt, een OCI aanwijst die zijn bedrijf controleert (artikel 13) en dat het gespecialiseerd pluimveebedrijf een bijdrage betaalt in de controlekosten van de OCI. Door controles uit te laten voeren door de OCI s moeten deze niet meer worden uitbesteed via een overheidsopdracht of door de ambtenraren van het departement LV worden uitgevoerd. Een gespecialiseerd pluimveebedrijf zou controles in het kader van het ontwerp besluit van de Vlaamse Regering gespecialiseerde pluimveebedrijven kunnen laten uitvoeren met OCIcontroles die nu reeds worden uitgevoerd in het kader van bijvoorbeeld het Belplumelastenboek. Dit zorgt volgens de Raad enerzijds voor een verlaging van de administratieve lasten en een tijdwinst voor de bedrijven omdat verschillende controles in één controlebezoek 5 Onafhankelijke controle-instantie 11

12 gecombineerd kunnen worden. Alle vermeerderingsbedrijven worden immers jaarlijks gecontroleerd door Belplume 6. Anderzijds betekent het overhevelen van de controles van de overheid naar de OCI s ook een extra kost voor de bedrijven. Volgens de SALV bedraagt de extra kost bij een aparte controle minstens 250 (excl. BTW) per bedrijf. Mits gezamenlijke controles met Belplume zal dit naar schatting dalen met (excl. BTW). Dit betekent voor de sector een meerkost van tot Het grootste deel (88 %) van de vermeerderingsbedrijven neemt vrijwillig deel aan het lastenboek Belplume. Die bedrijven zouden kunnen kiezen voor een gecombineerde controle. [4] De Raad vraagt mogelijkheden te onderzoeken om tegemoet te komen in de extra kosten. De Raad neemt kennis van het feit dat de controles niet meer door de overheid worden uitgevoerd of via een overheidsopdracht worden uitbesteed. De SALV betreurt dat daarbij de extra kosten die door OCI s worden aangerekend voor de controle op de handelsnormen, op de bedrijven worden afgeschoven. [5] De SALV stelt vast dat de optie 3 die in de RIA wordt vermeld, in de voorbereidende vergaderingen met de sector nooit ter sprake is gekomen. 6 7 Belplume vzw is een door Vlaanderen erkend integraal kwaliteitsbeheersysteem. Opgericht op 19 maart 2002 door de braadkippenkolom. Sinds 2009 kunnen zich ook opfok- en leghennenbedrijven en legvermeerderingsbedrijven hierbij aansluiten 200 bedrijven gerekend aan 250 extra kost/bedrijf of aan 100 extra kost bij een gecombineerde controle 12