de ontdekking van de hemel

Transcriptie

1 kiezel de ontdekking van de hemel een project rond kerkvernieuwing op de linkeroever van de Schelde te Antwerpen en nog veel meer PROJECTDEFINITIE & PROGRAMMA VAN EISEN PRIJSVRAAG VOOR ONTWERPEN i.s.m. VLAAMS BOUWMEESTER een project dat uitgaat van: Kerkfabriek Sint-Anna-ten-Drieën Gaston Burssenslaan Antwerpen - Linkeroever pagina 1

2 Dag beste lezer, Antwerpen, 12 juni 2007 Het document dat u in handen hebt is het resultaat van een traject dat ondertussen reeds meer dan een jaar jong is. Het gaat over de renovatie van de Sint-Anna-ten-Drieën-kerk te Antwerpen- Linkeroever. Tegelijkertijd gaat het over veel meer: naar aanleiding van de noodzakelijke werken die zich opdringen aan het kerkgebouw door ouderdom en slijtage, kozen we er voor om veel ruimer te gaan nadenken over het gebruik van onze kerk en uit te gaan van de volgende vragen: - Hoe kunnen we - de betrokkenheid verhogen van de mensen die we bereiken in onze gemeenschap? - een diverser publiek bereiken met meer kleur en met oog voor jong en oud? - eigentijds en gepast communiceren? - de kerk en ons aanbod warm en uitnodigend maken, zowel qua vorm als qua inhoud, voor alle mensen op Linkeroever? - tegelijkertijd onze eigenheid bewaren zodat mensen zich er thuis voelen? - Zou het niet fantastisch zijn als onze kerk - open en toegankelijk is? - een ontmoetingsplek is voor alle mensen? - aansluit bij het dagelijks leven op Linkeroever? - een dienende kerk is? - Zou het niet verschrikkelijk zijn als? - alles altijd bij de kerk vertrekt? - de essentie verloren gaat? Inderdaad, we willen een ruimer verhaal vertellen dan dat van - een wijk rond een in Vlaanderen berucht woonblok ( de Chicago-building ) - de overkant van de stad waar je prachtige foto s kan nemen van de Antwerpse rede - een kerk met een verouderde verwarmingsinstallatie die moet aangepast worden en over afbladderende verf. We willen het verhaal vertellen van een warme gemeenschap in wat de buitenwereld als een slaapstad bij de koekestad beschouwt. We willen - het échte verhaal vertellen van het leven van alledag op de Linkeroever van de Schelde bij Antwerpen - onze dromen realiseren i.v.m. een warme samenleving in een zogenaamde probleemwijk met mensen van allerlei culturen, achtergronden, religies, herkomst en kleuren - ons stappenplan uit de doeken doen om die dromen stap voor stap concreet gestalte te geven we wensen u heel veel leesplezier en. we hopen dat geïntrigeerd raakt en spoedig contact met ons opneemt om nog meer te vernemen over onze droom: de ontdekking van de hemel op Linkeroever Herman AUGUSTYNS Annemie VAN PASSEN Erik BALBAERT Pastoor Parochie Sint-Anna-ten-Drieën Plaatselijk contactpersoon Parochie Sint-Anna-ten-Drieën Voorzitter Kerkfabriek Sint-Anna-ten-Drieën pagina 2

3 Wat kan u waar terugvinden? 1. Projectdefintie De bouwheer De missie van de Bouwheer...4 Verantwoording van onze missie...4 Waarom een visie en een missie voor een parochie? De betekenis van de missie van de opdrachtgever voor de maatschappij, de locatie, de gebruiker en de burger De culturele ambities van de bouwheer de stedenbouwkundige betekenis en meerwaarde voor de omgeving de historische verbondenheid met en de historische duiding van het project de betekeniswaarde van het project voor de bouwheer ontsluiting van het gebouw door toevoeging van een culturele invulling bovenop het religieuze gebruik van de ruimte de betekeniswaarde voor de gebruiker bezoeker de symboolwaarde van het project de publieke toegankelijkheid en het openbaar domein duurzaamheid als een globale benadering De integrale visie op de gebruiksbeleving van het project grote kerkruimte De huidige weekkapel De overige ruimten De plaats van de gebruiker en de bezoeker in het project De rol die de kunstenaar kunst kan spelen in het proces Het proces, de weg die moet gevolgd worden van opdracht naar realisatie Programma van eisen samenvatting een opsomming van de huidige en toekomstige functies beschikbare oppervlakte een raming van de nodige oppervlakte de functionele relaties een opsomming van de gebruikers [personeel, bezoekers, leveranciers, cliënteel ] de circulatiepatronen, de ontsluiting en de toegankelijkheid op micro en macro schaal Het investeringsbedrag en de berekeningswijze De timing: De locatiegegevens: liggingsplan omgevingsplan inplantingplan opmetingsplan Bijzonderheden: Beschrijving: fotoreportage documenten De modelovereenkomst Uitgeleide Voor alle bijkomende informatie over dit project kan u contact nemen met: Kerkfabriek Sint-Anna-ten-Drieën ter attentie van Erik BALBAERT Voorzitter p/a Gaston Burssenslaan Antwerpen gsm: erik.balbaert@telenet.be Bankrekening : parochiesecretariaat: telefoon: telefax: p/a kristien.lust@pandora.be pagina 3

4 1. Projectdefintie 1.1. De bouwheer De bouwheer is de kerkfabriek Sint-Anna-ten-Drieën van de gelijknamige parochie met zetel in de Gaston Burssenslaan 17 te 2050 Antwerpen. De opdracht van de kerkfabriek is vervat in het decreet van 7 mei 2004 betreffende de materiële organisatie en werking van de erkende erediensten (B.S., 6 september 2004). Hieronder valt onder meer het beheer van de Sint-Anna-ten-Drieën-kerk wat gebeurt in nauw overleg met de parochie en de pastoor De missie van de Bouwheer Als parochie op Linkeroever dachten we na over de visie en de missie die we onszelf als parochie willen opleggen. De visie en de missie vormen ons uitgangspunt én onze toetssteen voor onze toekomstige werking op Linkeroever, zowel inhoudelijk (door de parochie), als materieel (in de kerk en haar omgeving zoals deze door de kerkfabriek wordt ter beschikking gesteld van de parochie). Onze visie, de kernachtige uitdrukking van de besmettelijke droom van ons project, verwoorden we als volgt: Wij geloven dat we op Linkeroever samen de hemel kunnen ontdekken. Onze missie is het antwoord op de vraag: wat is onze opdracht en waar gaan we voor in de komende tien jaar? Samengebald verwoorden we die als volgt: In onze kerkgemeenschap op Linkeroever zijn alle mensen van goede wil van harte welkom, ongeacht hun leeftijd, geslacht, herkomst of geloof, en nodigen we iedereen uit om, dag na dag, bij vreugde en bij pijn, en met een eigentijdse vorm en taal, samen het leven te vieren omdat we geloven dat we op die manier van het huis van God een warme thuis kunnen maken en een stukje dichter komen bij de ontdekking van de hemel. Verantwoording van onze missie Onze missie is niet zomaar uit de lucht komen vallen en evenmin willekeurig verwoord. We wensen ze dan ook beetje bij beetje toe te lichten en te verantwoorden. Op die manier wordt de ganse tekst heel wat concreter: In onze kerkgemeenschap op Linkeroever pagina 4

5 Onze basis is niet alleen Linkeroever en de mensen die daar wonen maar wel onze gemeenschap van gelovige mensen die samen komt in en/of zich verbonden voelt met de kerk op Linkeroever. zijn alle mensen van goede wil van harte welkom, ongeacht hun leeftijd, geslacht, herkomst of geloof, We willen de deuren van onze kerkgemeenschap open gooien. We kiezen voor een positieve boodschap en heten alle mensen van harte welkom, mits die mensen van goede wil zijn. Daarmee vragen we een zekere betrokkenheid en/of een bereidheid om ook iets van zichzelf, zij het (heel) minimaal, te investeren in de gemeenschap op Linkeroever. We vinden het daarbij niet belangrijk wat de leeftijd, het geslacht, de herkomst of zelfs het geloof is van die andere mens en we zullen hem/haar daar allerminst voor uitsluiten of anders behandelen. en nodigen we iedereen uit om, dag na dag, bij vreugde en bij pijn, en met een eigentijdse vorm en taal, samen het leven te vieren, Onze gemeenschap nodigt iedereen uit waarbij het de mensen vrij staat om er al dan niet op in te gaan. We doen een oproep om het leven te vieren, op momenten dat het goed gaat en er vreugde is, op gewone dagen, wanneer het allemaal gewoontjes is, en op dagen dat er pijn en verdriet is. Vieren doen we samen en dat versterkt het gevoel dat op het moment van de viering zal heersen, maar vooral zal het ons allen doen inzien dat we gedragen worden door heel veel anderen in onze gemeenschap. Dag na dag kunnen vieren betekent ook dat we streven naar kerken die elke dag open staan en mensen toelaten om in stilte hun leven te vieren door zich te bezinnen, tot rust te komen, een stukje muziek te beluisteren of iets te lezen. Door elke dag opnieuw samen te vieren beklemtonen we dat ons geloof en onze aanwezigheid voor elkaar niet voorbehouden is voor de hoogtepunten van ons leven maar dat het tot de essentie behoort van het leven van alledag. Als we samen komen om te vieren willen we dat op een hedendaagse manier doen: in een hedendaagse taal en met hedendaagse vormen die mensen van de 21 ste eeuw herkennen en aanspreken. Dit kan ingetogen zijn of juist heel uitbundig. omdat we geloven dat we op die manier van het huis van God een warme thuis kunnen maken Vieren doen we als gemeenschap vanuit ons geloof in God. We vieren in het huis van God, in een kerkgebouw, of er buiten, ergens in Gods schepping. Maar als we vieren maken we van die plaats een warme thuis waar iedereen die mee viert, veel of weinig mensen, met een goed gevoel van weggaat en met nog meer goesting om er de volgende keer naar terug te keren. Uiteraard betekent dit ook dat we de omstandigheden in ons huis van God zo moeten organiseren dat mensen het als een warme plek ervaren: een lichte kerk in een groene omgeving met een warme uitstraling die leesbaar is voor haar bezoekers en waar ze zich met een goed gevoel kunnen nestelen wanneer ze daar zin in hebben. en een stukje dichter komen bij de ontdekking van de hemel. De hemel is een beeld, ons ideaalbeeld, niet onmiddellijk bereikbaar maar een droom die we nastreven in ons leven: we willen de hemel op aarde maken voor elkaar en geloven dat dit kan vanuit de verhalen die Jezus ons vertelde. We willen warmte bieden aan elkaar om op weg te gaan in de richting die Jezus ons gewezen heeft. Het is ons geloof en onze overtuiging dat wanneer we, beetje bij beetje en hoe klein ook, stukjes van dat ideaal realiseren, we een beetje dichter komen bij de essentie van het verhaal van Jezus en op die manier Zijn en onze droom ontdekken en beleven. pagina 5

6 Waarom een visie en een missie voor een parochie? Is geloven geen aflopende zaak? Is geloven geen zaak van oudere mensen die vasthangen in het verleden? Is geloven geen kwestie van nog enkele jaren alvorens we de kerkdeuren definitief kunnen sluiten? Is denken over geloven niet heel negatief en cynisch? Nee want Wij geloven Wij geloven met velen Wij geloven met velen in een warme toekomst Wij geloven met velen in een warme toekomst voor onze parochie op Linkeroever. Maar we geloven ook dat de tijden zijn veranderd dat de mensen met andere behoeften zitten en misschien wel anders geloven dan vroeger. Wij geloven echter dat mensen meer dan ooit op zoek zijn naar stilte, naar zingeving, naar God Wij geloven dat we in een eigentijdse taal, met vormen, beelden, kunst en hedendaagse technische ondersteuning een antwoord kunnen bieden aan de zoekende mens en tegelijkertijd een hoopvol signaal kunnen zijn dat de Kerk in de 21 ste eeuw springlevend is! De doelgroep van ons project vormen: - de parochiegemeenschap van Antwerpen-Linkeroever en alle mensen uit omliggende gemeenten die ervoor kiezen hun geloof in deze lokale gemeenschap te beleven, - de brede niet-kerkelijke groep van alle mensen die op zoek zijn naar kunst, verdieping en zingeving, - jongeren (individueel of in groep, school of jeugdbeweging) die op zoek zijn en opportuniteiten tot verdieping willen bieden, - de buurtbewoners, stadsbewoners, toevallige voorbijgangers, toeristen die Antwerpen bezoeken, - de Vlaamse kerkprovincie voor wie het project inspirerend hoopt te zijn. Met ons project willen we een brug vormen tussen: - de mensen die traditioneel gelovig zijn en de mensen die bewust willen geloven - de mensen van de Katholieke Kerk in Vlaanderen en de mensen van andere godsdiensten - alle mensen van goede wil omdat we een hoopvol verhaal brengen van mensen - die open staan voor elkaar - die elkaar willen begrijpen - die de dialoog met elkaar willen aangaan, ongeacht geloof, achtergrond, ras, huidskleur, geslacht, enz Daartoe willen we - ons open stellen voor die anderen - onze kerk letterlijk een open huis laten zijn waar je ook overdag of in het weekend of s avonds kan binnen lopen. pagina 6

7 1.3. De betekenis van de missie van de opdrachtgever voor de maatschappij, de locatie, de gebruiker en de burger Linkeroever dat is - een woonkern in de oksel van de Schelde tegenover de oude stadskern van Antwerpen - een klein deeltje van het district Antwerpen 1 met inwoners op 1 januari een slaapstad met weinig leven op straat, weinig winkels, weinig uitgaansmogelijkheden en niet veel cafés (behalve op de beroemde plage van Sint-Anneke ) - een wijk met veel hoogbouw en sociale woningen - een stadswijk zonder cultureel centrum en zonder jeugdcentrum - een oude buurt: 27,79 % is in 2006 ouder dan 65 jaar tegen gemiddeld 19,3% voor de stad Antwerpen - een buurt met minder kinderen en jongeren dan elders in Antwerpen: 16,9% is jonger dan 17 jaar tegen een gemiddelde van 20,1% voor de stad Antwerpen - een multiculturele buurt met veel migranten van buiten de Europese Unie: 10,76% van de inwoners is afkomstig van buiten de Europese Unie tegen een gemiddelde van 8,0% voor de stad Antwerpen Althans, dat zijn enkele nuchtere gegevens. Over datzelfde Linkeroever kunnen we ook andere dingen vertellen, het is: - een buurt met een bizar en uitdagend uitzicht: o heel bijzonder licht op zonnige dagen dat doet dromen van de zee o enorme lanen met platanen en een geweldig ruimtegevoel o een fantastisch uitzicht over de Schelde en de rede van Antwerpen gedomineerd door de Onze-Lieve-Vrouwe-kathedraal o eindeloze rust in de onmiddellijke nabijheid van de grootstad - een hotte buurt : steeds meer mensen die er kennis mee maken willen er ook wonen - een buurt in beweging: zie o.m. de aanleg van een nieuwe wijk Borgerweert voor mensen, met volgende uitgangspunten: o de beleving van het landschap rond het Galgenweel staat centraal o nieuwe bebouwing wordt gebundeld tussen Blancefloerlaan en Galgenweelpark o er komen verbindingen tussen de middenvijver en het Galgenweel o langs de Blancefloerlaan wordt 'een stedelijke wand' ontwikkeld o Op de Borgerweertsite op Linkeroever komt een nieuwe, bruisende woonwijk tussen de Blancefloerlaan, het Galgenweel en het aansluitingscomplex met de E17. - een nieuwe wijk die kunstmatig op opgespoten grond tot stand kwam en van oudsher een wijk van inwijkelingen is, of ze nu Belg zijn of allochtoon - een buurt waar wel veel te beleven is en waar vele verenigingen actief zijn waaronder nogal wat verenigingen met een link met onze parochie. Een opsomming van A tot Z: ACV, De bron van alle aangehaalde cijfermateriaal is: Dit is de Databank Sociale Planning Antwerpen van de Stad Antwerpen pagina 7

8 ACW, Babysitdienst Gezinsbond, Biljartclub, Bloemschikclub, CM, Club 2000, Doopselcatechese, Fotoclub Scaldis, Genootschap Anneke Mossel, Gespreksgroep Verder dan je Neus, Huwelijkspastoraal, Kaartclub, KAV, KBG, Kinderdagverblijf La Primavera, Kind & Preventie, koor Klankjorum, Koninklijke Antwerpse Turnkring, Sint-Anna-koor, KWB, Ouderen Gezelschapsdienst, Opvangcentrum Rode Kruis, Parochieraad, Parochiale Werken, Pleplo (chiro), Postzegelclub, Rouwverwerking, Schaakkring, Scouts 21 ste, Speelpleinwerking, Ter Schelde Promotors, Toneelstudio Gloriant, Vormselcatechese, VVKB Scheldemeeuwen, Wereldwijd, Wereldwinkel, Zeescouts, Ziekenzorg, - een wijk met een parochie met veel plaatsen om bijeen te komen: SAC (Sint-Anneke- Centrum), OC Ter Schelde, t Spieken, t Klokske, Lucaszaal, - een buurt met één parochie: de parochie Sint-Anna en Joachim die op 27 april 2006 met ministerieel besluit officieel werd omgedoopt tot Sint-Anna-ten-Drieën, een gevolg én sluitstuk van de fusie van de voormalige drie parochies (Sint-Anna en Joachim, Sint-Lucas en Onze-Lieve-Vrouw-ter-Schelde) tot één parochie (Sint-Anna-ten-Drieën) - een buurt met twee kerken: de Sint-Anna-ten-Drieën-kerk en de Lucas-kerk en één kapel, het restant van de uitgebrande kerk van Onze-Lieve-Vrouw-ter-Schelde. - een parochie met nogal wat vieringen in het weekend: o op zaterdag om uur in de Sint-Lucas-kerk o op zondag: om uur in de Sint-Lucaskerk om uur in de Sint-Anna-ten-Drieën-kerk om uur in de Sint-Anna-ten-Drieën-kerk Uit tellingen met kerstmis 2006 bleken deze vieringen bijgewoond te worden door in totaal mensen. - Enkele cijfergegevens i.v.m. het kerkelijke leven in 2006 (op een totale bevolking van mensen): o Doopsels :...53 o Eerste communicanten:...50 o Vormelingen:...29 o Kerkelijke huwelijken:... 3 o Relatieinzegeningen:... 3 o Kerkelijke uitvaartdiensten:...77 o Vrijwilligers in de parochie: Als we dit omrekenen naar het aantal bezoekers per jaar, louter alleen in relatie tot het kerkelijke leven geeft dit een totaal aantal bezoekers van mensen, uit te splitsen als volgt: bezoekers: doopsels eerste communiecanten vormelingen huwelijken en relatieinzege kerkelijke uitvaartdiensten hoogdagen: zondagen Bij deze bezoekersaantallen zullen we in de toekomst dan nog de bezoekersaantallen bijtellen van concerten, tentoonstellingen, enz - Ter informatie: in 2006 vonden in totaal 7 concerten plaats (Sint-Anna-koor, Klankjorum, benefiet tvv Katarinahof, Vocamuze, Muziekkapel van de Antwerpse politie, ) waarop pagina 8

9 telkens 550 toehoorders aanwezig waren en de koren en orkesten steeds minimaal uit 60 mensen bestonden, hetgeen betekent dat op de concerten in totaal zo n mensen aanwezig waren. Sommigen noemen onze parochie een buitenbeentje waar veel kan en waar al eens buiten de lijntjes kan gekleurd worden. De eigenheid van onze parochie kunnen we als volgt trachten samen te vatten: - we gaan buiten de platgetreden paden - we gooien de ballast overboord en kiezen voor het authentieke, het pure, het echte, de eenvoud, het persoonlijke - we kiezen voor tijdloze eenvoud (vernieuwing is niet tijdelijk of tijdsgebonden) - we staan open voor het onverwachte - we moedigen ontmoeting in warme verbondenheid aan - we zijn solidair met de wereld rondom ons - we durven twijfelen, discussiëren - we worstelen met ons geloof - we blijven niet zitten, we gaan op weg en trekken erop uit - we zijn doeners, we geloven dat inzicht onderweg komt, soms met onverwacht resultaat - het kan Kortom, we geloven dat hét kan bij ons. pagina 9

10 1.4. De culturele ambities van de bouwheer de stedenbouwkundige betekenis en meerwaarde voor de omgeving De Sint-Anna-ten-Drieën-kerk is dé kerk op Linkeroever (dicht bij de toekomstige en nog te ontwikkelen Prestibel-site waar duizenden mensen zullen komen wonen in de wijk Borgerweert, zie hierboven). Onze kerk is echter moeilijk terug te vinden voor bezoekers op Linkeroever: de kerk ligt niet aan een grote straat, is niet aangeduid, er is geen centrum op Linkeroever waar de kerk te vinden is, enz Wij menen echter dat er mogelijkheden zijn om: - de kerk visueel te verbinden met de Blancefloerlaan door een zgn. kerkwegel op de middenberm en bepaalde visuele ingrepen + aanduidingen opdat de kerk makkelijker te vinden is. - de groene ruimte rond de kerk te vergroten door de enorme asfaltwoestijn rondom de kerk in te krimpen en te vervangen door een parkje waarin de kerk te vinden is en waarin er plaats is om een zitbank op te zoeken om buiten tot rust te komen. - de groene ruimte rond de kerk te laten aansluiten op het interieur van de kerk - de groene ruimte rond de kerk ook te gebruiken als ruimte voor openluchtvieringen Voor dit onderdeel is een samenwerking tussen de kerkfabriek en de stad en het district Antwerpen noodzakelijk. We wensen de open oproep te gebruiken om hierover een visie te laten ontwikkelen door de ontwerper en deze ter realisatie aan te bieden aan het district Antwerpen en de stad Antwerpen de historische verbondenheid met en de historische duiding van het project Antwerpen-Linkeroever is ontstaan op het Vlaams Hoofd (= aanlegplaats met steiger ). Zo noemde men in de middeleeuwen de natuurlijke scheiding tussen het Graafschap Vlaanderen en het Hertogdom Brabant aan de overzijde van de Schelde. In dit gehuchtje aan het Scheldeveer bestond een levendige godsvrucht tot de Heilige Anna zodat men ook sprak van Sint-Anna ten veere, later afgekort tot Sint-Anneke. Reeds in 1330 was de kapel van Sint-Anna een populair bedevaartsoord. De Sint-Annakapel vormt de rode draad doorheen meer dan vijf woelige eeuwen op het Vlaams Hoofd tot In 1894 een nieuwe tijdelijke parochiekerk werd ingezegend die na vijf jaar echter reeds te klein bleek te zijn! In 1903 vindt dan de eerste steenlegging plaats van de nieuwe Sint-Annakerk. Deze kerk werd vijftig jaar bekend als de kerk in de put doordat ze letterlijk in een put was komen te staan door de zandopspuitingen op Linkeroever. Uiteindelijk diende deze kerk afgebroken te worden en vervangen door een moderne stadskerk waarvoor de plannen vorm kregen in De Sint-Anna-en-Joachim-kerk is een ontwerp van de architect Jos Ritzen, architect op Linkeroever en nog steeds woonachtig recht over de betrokken kerk. In het kader van de voorbereiding van het bouwproject bezocht de architect samen met de toenmalige pastoor, de E.H. Janssens, tientallen kerken in binnen- en buitenland. Een kerk die daarbij een grote invloed had was de moderne Brüder Klaus kirche in Basel (Zwitserland). De Sint-Anna-kerk was van in het begin opgevat als een polyvalente ruimte (zonder dat dit woord destijds mocht gebruikt worden voor een kerkgebouw) waarbij onder meer een lichtkoepel was voorzien die de gebogen wand van het hoogkoor en de kerk dienden te verlichten doch bij de keuring van de plannen door een Bisschoppelijke commissie werd deze koepel gesupprimeerd Het kerkgebouw werd ingewijd op 28 november De bevolking van Antwerpen-Linkeroever is in de vorige eeuw heel sterk gegroeid waardoor één kerk en één parochie niet voldoende bleek te zijn. Daarom werd in 1954 een nieuw voorlopig kerkje gebouwd: het kerkje van Onze-Lieve-Vrouw-ter-Schelde. In 1974 werd een derde kerk en parochie opgericht, deze van Sint-Lucas temidden de gekende hoogbouw van Linkeroever. Op Aswoensdag, 9 maart 2000, brandde de kerk van O.-L.-Vrouw-ter-Schelde volledig uit, de parochie bleef echter bestaan en vond onderdak in de Sint-Lucaskerk. pagina 10

11 De laatste jaren kwam tussen de drie parochies op Linkeroever een steeds grotere samenwerking tot stand en daarom werd in 2003 beslist tot een fusie van de drie parochies. Deze operatie werd afgerond door de officiële en ministeriële beslissing van 12 oktober 2005 tot fusie van de drie parochies op Linkeroever tot één parochie Sint-Anna en Joachim met als hoofdkerk de Sint-Annaen-Joachimkerk en de Lucas-kerk als een annexekerk. In 2006 werd de parochie, kerk en kerkfabriek hernoemd tot Sint-Anna-ten-Drieën. Het in de huidige kerk nog steeds aanwezige beeld van Sint-Anna-ten-Drieën met peer uit lindehout dateert van 1667 en is een mooie en tastbare herinnering aan de middeleeuwse periode van de Sint-Anna-kapel! De parochie van Sint-Anna-ten-Drieën is dus een piepjonge parochie met een eeuwenoude geschiedenis die gehuisvest is in een kerkgebouw van 36 jaar oud en dat thans aan vernieuwing en herinrichting toe is! Kenmerkend is voor onze kerk is dat de binnenruimte de vorm heeft van een Sint-Jakobsschelp en niet één zichtbrekend element heeft: het is één grote open ruimte zonder pilaren. Het diepe kerkkoor met verplaatsbare altaartafel bevordert de visuele creativiteit bij liturgische vieringen en het polyvalent gebruik van de kerk: de amfitheatervormige ruimte loopt zachtjes af en leent zich door haar goede zichtbaarheid en akoestiek ook heel sterk tot het organiseren van concerten. Heel opmerkelijk zijn de ramen in glasbeton van de bekende Franse kunstenaar Gabriël LOIRE ( )(zie: ) die ook het betonglas verwezenlijkte in de kerk van OLV ter Duinen in Koksijde en op 800 andere plaatsen wereldwijd. Zijn kleurenpalet in de Sint-Anna-ten-Drieën-kerk is ingegeven door de glasramen van de kathedraal van Chartres waar de kunstenaar zijn woonplaats had. Jammer genoeg zorgen deze glasramen niet voor een heldere belichting van deze grote ruimte (45 meter breed achteraan en 31 meter diep). Naast de kerk is een weekkapel aangebouwd met op kelderniveau een polyvalente zaal. Diverse kleinere lokalen (bloemenlokaal, sacristie, lokaal voor kindernevendiensten) zijn via een lange boogvormige gang verbonden de weekkapel. Op de ondergrondse verdieping is dit eveneens het geval voor diverse bergingsruimtes waar de gang uitgeeft op de Joachimzaal. Al deze ruimtes worden gebruikt door verschillende verenigingen op Linkeroever. De kerk is uitgerust met een 500-tal zitplaatsen, verdeeld over 167 banken, uitgevoerd in donker wengéhout. Het altaar, ambo en het grote opgehangen kruis zijn van dezelfde houtsoort. De kerk kan, mits het bijplaatsen van losse stoelen, gemakkelijk 700 mensen een zitplaats geven. De kerk bezit een pijporgel van de firma AERTS & CASTREL uit Duffel met 20 registers, pijpen waarvan de hoogste pijp 3.80 en de kleinste 1.5 cm de betekeniswaarde van het project voor de bouwheer In de kerk willen we: - liturgische vieringen houden o doordeweekse vieringen o gebedsdiensten o begrafenissen o huwelijken o vormsel en eerste communie o - het parochieonthaal huisvesten - concerten geven - tentoonstellingen houden - allerlei initiatieven welkom heten voor hun activiteiten en/of voorbereidingen in religieus en/of cultureel verband (zie ) - pagina 11

12 ontsluiting van het gebouw door toevoeging van een culturele invulling bovenop het religieuze gebruik van de ruimte Voor de ontsluiting van het kerkgebouw zal een vzw instaan. Deze vzw is thans in oprichting. Deze vereniging heeft volgend maatschappelijk doel: - Enerzijds bij te dragen tot de instandhouding, het beheer en de ontsluiting van de Sint- Anna-ten-Drieën-kerk dewelke eigendom is van de Kerkfabriek Sint-Anna-ten-Drieën waarbij de kerk en haar ruimten ter beschikking wordt gesteld van de vereniging met het oog op de realisatie van het maatschappelijk doel van de vereniging. De instandhouding, het beheer en de ontsluiting geschiedt in overeenstemming met de bepalingen van een openmonumentenvereniging zoals omschreven in het Besluit van de Vlaamse regering van 14 december 2001 houdende vaststelling van het premiestelsel voor restauratiewerkzaamheden aan beschermde monumenten, gewijzigd bij besluit van 20 september Anderzijds het organiseren van culturele en niet-commerciële activiteiten waardoor de Sint-Anna-ten-Drieën-kerk een bezienswaardigheid wordt door enerzijds de georganiseerde activiteiten en anderzijds door de cultuurgoederen, inzonderheid de bijhorende uitrusting en decoratieve elementen die er integrerend deel van uitmaken. De vereniging respecteert daarbij steeds de hoofdbestemming van de Sint-Anna-ten-Drieën-kerk als een sacrale ruimte die in hoofdzaak bestemd is voor de katholieke eredienst. De vereniging zal er echter naar streven een meerwaarde te geven aan het gebouw en haar liturgische functie door middel van de door de vereniging georganiseerde activiteiten. Dit vanuit de overtuiging dat de huidige architectuur van het gebouw deze uitbreiding (van liturgisch naar sacraal en in die zin gemeenschapsvormend) nu al intrinsiek en in de kiem in zich draagt. De vereniging zal daartoe een aantal niet-commerciële activiteiten mogen ontplooien dewelke tot doel hebben: - de intrinsieke architecturale, monumentale, religieuze, sociale, culturele betekenis van de Sint-Anna-ten-Drieën-kerk te promoten - de hedendaagse geloofsbeleving in deze kerk te verrijken - de kloof tussen kerk en kunst te overbruggen door het leven te beleven als een speelruimte voor het beeld en als een plek waar we het experiment niet schuwen Dit zal gebeuren door het organiseren van: - tentoonstellingen van kunst op bescheiden wijze en op monumentale wijze doch steeds met de ambitie om kwalitatief het beste te bieden en dit zonder beperking van vorm, inhoud en aard van deze tentoonstellingen (schilderkunst, beeldhouwwerken, (video)projectie, enz (niet-limitatieve opsomming)) en zonder beperking tot de louter sacrale, religieuze en/of christelijke kunst - al dan niet historische tentoonstellingen rond mens, maatschappij en spiritualiteit - concerten van klassieke en hedendaagse muziek van orgel of koren of orkesten of een samenspel van dit alles - podiumkunsten zoals dans, toneel, acteer- en bewegingskunst, mime, ballet, enz (nietlimitatieve opsomming) - voordrachten en lezingen over alle mogelijke onderwerpen die aansluiten bij bovenstaande doelstellingen - publicaties in de ruime zin en ongeacht de drager (boeken, publicaties, cd s, cd-rom s, internet, enz (niet-limitatieve opsomming)) over alle mogelijke onderwerpen die aansluiten bij bovenstaande doelstellingen - gespreksavonden over alle mogelijke onderwerpen die aansluiten bij bovenstaande doelstellingen - adviesverlening in het algemeen over alle mogelijke onderwerpen die aansluiten bij bovenstaande doelstellingen en in het bijzonder aan de kerkfabriek bij de herinrichting van de Sint-Anna-ten-Drieën-kerk en aan de parochiale werking. De vzw zal optreden als gesprekspartner van het geselecteerde ontwerpteam voor de culturele invalshoeken van dit project. pagina 12

13 Deze activiteiten kunnen gebracht worden door professionele en door amateur-kunstenaars. Het is de vzw toegelaten met alle mogelijke andere organisaties, verenigingen, overheden en instanties samen te werken met het oog op de realisatie van het maatschappelijk doel. De vereniging engageert zich ertoe om gedurende minimaal 10 jaar in te staan voor de ontsluiting van de eigenlijke kerkruimte en de weekkapel, zijnde minstens drie vierde van de binnenruimte van het gebouw door middel van het organiseren van culturele en niet-commerciële activiteiten. De vereniging maakt deze ruimten voor het publiek toegankelijk op een klantvriendelijke en educatief verantwoorde wijze en dit gedurende tien jaar, minimaal vijftig dagen of driehonderd uur per jaar. De vereniging verzekert de toegankelijkheid voor het publiek op minimaal tien weekeinddagen per jaar en dit voor individuele bezoekers, met inbegrip van personen met een handicap, inzonderheid rolstoelgebruikers en blinden en slechtzienden. De vereniging mag op bijkomstige wijze commerciële activiteiten uitoefenen op voorwaarde dat de opbrengst daarvan uitsluitend wordt besteed aan de realisatie van het hoofddoel. De commerciële activiteiten die de vereniging zal organiseren hebben tot doel de intrinsieke architecturale, monumentale, religieuze, sociale, culturele betekenis van de Sint-Anna-ten-Drieënkerk te promoten en de hedendaagse geloofsbeleving te verrijken door de verkoop van gadgets, boeken, publicaties, cd s, cd-rom s, (niet-limitatieve opsomming) de betekeniswaarde voor de gebruiker bezoeker Het is de bedoeling om de huidige weekkapel te herbestemmen als: - onthaalruimte voor bezoekers wanneer de kerk open is - informatieruimte met het oog op de parochiale actualiteit, begrafenissen, e.d.m. - tentoonstellingsruimte voor kleine maar langlopende thematentoonstellingen van uiteenlopende kunstvormen (van de klassieke schilder- en beeldhouwkunst tot video-art) die op een of andere manier aansluiten bij de functie van het kerkgebouw of daartoe worden gecreëerd, Op bepaalde momenten van het jaar, bijvoorbeeld in de zomermaanden, wanneer het kerkbezoek lichtjes terugloopt omdat de parochianen dan met vakantie gaan, willen we de vrijgekomen ruimte in de eigenlijke kerk gebruiken voor tijdelijke tentoonstellingen van monumentale kunst en de kerk doorlopend openstellen op week- en weekenddagen opdat deze tentoonstellingen ruim toegankelijk zijn en kunnen opgenomen worden in de toeristische agenda van Antwerpen. Hiertoe kan gedacht worden aan exposities die bestaan uit tijdelijke bruiklenen van musea, speciale creaties, e.d.m. Dit ganse tentoonstellingsconcept zal verder uitgewerkt worden onder de begeesterende leiding van de heer Eric Antonis die meewerkt aan de oprichting van de hoger vermelde vzw die zich zal bezig houden met de ontsluiting van de kerk voor culturele evenementen en die bevolkt wordt met mensen uit de kunstwereld. Specifiek voor dit project zal deze vzw, in samenspraak met de bouwheer, als klankbord voor de ontwerper dienen i.v.m.: - de integratie van de kunst in de kerk - de noodzakelijke infrastructuur voor het houden van concerten en tentoonstellingen: o monumentale kunst via tijdelijke tentoonstellingen op bepaalde momenten van het jaar, bijvoorbeeld in de zomermaanden o en doorlopende thematentoonstellingen het ganse jaar door in de huidige weekkapel - de scenografische mogelijkheden van de kerk als polyvalente ruimte Gezien de uniciteit van dit project en het ontbreken van expertise op dit vlak in Vlaanderen wordt inspiratie gezocht in buitenlandse voorbeelden en worden internationale experts aangeschreven om pagina 13

14 te adviseren. (in casu: Sankt-Peterskirche mit Kunststation, Keulen-Duitsland o.l.v. P. Friedhelm Mennekes sj, zie: ) de symboolwaarde van het project Het kerkgebouw en/of de kerktoren is een baken op Linkeroever, zichtbaar vanaf de Blancefloerlaan, vanaf de Beatrijslaan ter hoogte van het Galgenweel én vanaf de rechteroever van de Schelde. Onder andere daardoor, maar niet uitsluitend, zal de kerk in de toekomst makkelijk terug te vinden voor allen die ze willen bezoeken. We zouden immers graag een visuele verbinding gerealiseerd zien tussen de kerk en de Blancefloerlaan (zie ) de publieke toegankelijkheid en het openbaar domein We wensen de kerk open te stellen voor het publiek op ruimere uren dan deze van de erediensten. Nochtans is het niet de ambitie om zomaar een cultureel centrum te worden. Cruciaal in het geheel is dat het kerkgebouw opgevat wordt als sacrale ruimte. Sacraal in de meest ruime zin van het woord. Niet enkel een ruimte voor gebed, bezinning en meditatie, maar ook een ontmoetingsplek, een ruimte die de vorming van gemeenschap kan en zal bevorderen en met een architectuur die de diversiteit van de activiteiten die dit met zich meebrengt ten allen tijde garandeert. Op weekdagen willen we de kerk open stellen om mensen tezelfdertijd toe te laten: - de kerk als gebouw te bezoeken. - zich te bezinnen, te mediteren, te bidden, - de tentoonstelling(en) in de kerk te bezoeken. - of informatie te verkrijgen via het onthaal in de kerk. De publieksdoelgroepen bij de ontsluiting van het kerkgebouw zijn: - de parochiegemeenschap van Antwerpen-Linkeroever en alle mensen uit omliggende gemeenten die ervoor kiezen hun geloof in deze lokale gemeenschap te beleven, - de brede niet-kerkelijke groep van alle mensen die op zoek zijn naar kunst, verdieping en zingeving, - jongeren (individueel of in groep, school of jeugdbeweging) die op zoek zijn en opportuniteiten tot verdieping willen bieden, - de buurtbewoners, stadsbewoners, toevallige voorbijgangers, toeristen die Antwerpen bezoeken, - de Vlaamse kerkprovincie voor wie het project inspirerend hoopt te zijn. De groene omgeving van de kerk wensen we te ontsluiten als: - doorgangsweg voor passerende voetgangers - rustpunt (letterlijk o.m. door de plaatsing van zitbanken e.d.m.) - ontmoetingsruimte - ruimte voor vieringen in openlucht in de zomermaanden Toegankelijkheid: - het gelijkvloerse niveau van de kerk willen we overal toegankelijk maken voor mensen die slecht te been zijn en voor rolstoelgebruikers (inclusief hoogkoor) - de hoofdingang van de kerk moet bereikbaar zijn met wagens (lijkwagens, ceremoniewagens, leveringen materiaal, ) - de groene buitenomgeving willen we blijven open stellen als lokaal wandelpad en buurtweg duurzaamheid als een globale benadering De bestaande vloerverwarming op elektriciteit dient grondig nagekeken én geoptimaliseerd te worden met het oog op: pagina 14

15 - zo laag mogelijke kostprijs: verwarming op nachttarief in geval van systeem op elektriciteit of omschakeling naar aardgas of andere systemen (warmtepomp, zonne-energie, ) - zo eenvoudig mogelijke bediening: aan de hand van geautomatiseerd systeem dat rekening houdt met vaste uren voor de misvieringen in het weekend, buiten- en binnentemperatuur - zo duurzaam mogelijk: onderzoek van de haalbaarheid en de raming van de kostprijs en terugverdientijd voor het installeren van zonnepanelen op het dak en dit met het oog op het reduceren van de verbruikskosten en de eventuele levering aan het elektriciteitsnet (met gratis verwarming tot gevolg). De verlichting en belichting wensen we zo veel mogelijk via natuurlijke verlichting/belichting te bereiken. Waar nodig dient kunstlicht gehanteerd te worden dat zo zuinig mogelijk met elektriciteit omspringt zonder in te boeten op sfeer en comfort. Alternatieve en innovatieve oplossingen moeten daarbij eveneens aan een kosten/baten-afweging onderworpen worden (bijvoorbeeld: lichtstraten aanbrengen, gebruik van solatubes 3, enz ). De huidige wand van glasramen moet hier echter bij behouden blijven en wordt beschouwd als onlosmakelijk verbonden met het karakter en de eigenheid van de kerk De integrale visie op de gebruiksbeleving van het project grote kerkruimte We willen in de kerk een zo groot mogelijke flexibiliteit inbouwen om de grote kerkruimte tegelijkertijd/opeenvolgend diverse functies te laten vervullen die we hierna bespreken (één ruimte kan plaats bieden voor verschillende functies): 1. eucharistievieringen: o gewone zondagse vieringen o vieringen op feestdagen en speciale gelegenheden (internationale viering, eerste communieviering, vormselviering, jubilea, vieringen van scholen, bedrijven, organisaties, ) o doopvieringen o begrafenissen o huwelijken We willen voor deze vieringen een onderscheid maken tussen: - vieringen met minder dan 100 mensen. - vieringen met meer dan 100 mensen. Daarbij willen we een zo flexibel mogelijke opstelling van het liturgisch meubilair dat steeds kan aangepast worden aan een hedendaagse vormen van de liturgie en het vieren. Zo lijkt het ons bijvoorbeeld niet ondenkbaar dat er ook architecturaal een opsplitsing kan gemaakt worden tussen de woorddienst en de tafeldienst (als twee essentiële componenten van de liturgie) De inrichting (met vlot verplaatsbaar meubilair) willen we daarop ingesteld zien, met - in het ene brandpunt de ambo (de lezenaar), de tafel van het Woord, - en in het andere het altaar, de tafel van brood en wijn, bijvoorbeeld op het hoogkoor In bepaalde vieringen bijvoorbeeld, scharen de mensen zich rond deze beide brandpunten: - zittend rond de tafel van het Woord - rechtstaand rond en dicht bij de tafel van brood en wijn (met banken tegen de gebogen muur voor diegenen die niet mee te best te been zijn)(iedereen(!) komt rond het altaar staan zoals de kinderen dat nu al doen). In andere vieringen kan de opstelling klassiek blijven zoals thans het geval is. De huidige banken willen we vervangen door individuele stoelen die aan heel wat criteria moeten beantwoorden: makkelijk verplaatsbaar, comfortabel, passen in de ruimte, compact stapelbaar, 3 buizen in het dak met een ring van prisma s en reflectoren die het zonlicht opvangen, buigen en in de te verlichten ruimte reflecteren. Zie ook: pagina 15

16 degelijk, aaneen te schakelen in cirkelvorm. De idee leeft om slechts een beperkt aantal stoelen te plaatsen en de mensen stoelen te laten bijnemen indien nodig. Op die manier zijn er nooit lege plaatsen in de kerk en kan de ruimte beter spreken, zeker indien de overtollige stoelen na afloop worden weggezet. Wanneer in de kerk een eucharistie- of andere viering plaats vindt, dient de grote inkom van de kerk als inkom gebruikt te worden. 2. modulaire ruimte De kerk is momenteel heel duidelijk onderverdeeld in een hoogkoor en een schip. Het is wenselijk dat het hoogkoor modulair inzetbaar wordt en op die manier zowel afzonderlijk als samen met de rest van de grote kerkruimte te gebruiken is. - Bijvoorbeeld samen met de kerk te gebruiken voor: o Tafeldienst tijdens eucharistievieringen met meer dan 100 mensen o Eucharistievieringen met klassieke opstelling o Als koorruimte bij speciale vieringen o Als podium voor bij concerten - Bijvoorbeeld afzonderlijk te gebruiken voor: o Eucharistievieringen (woorddienst én tafeldienst), huwelijken en begrafenissen met minder dan 100 mensen o gebedsdiensten o doopvieringen (individueel of groepsdopen van maximum 3 dopelingen tegelijkertijd) o repetitieruimte voor het koor Bijzondere aandachtspunten: toegankelijkheid (hoogteverschil) voor rolstoelgebruikers en vaste zitmogelijkheden voor een 40-tal mensen Bij kleine vieringen zagen we het hoogkoord graag afgeschermd van de rest van de kerk opdat het hoogkoor een stemmige besloten ruimte wordt. 3. meditatieve ruimte - bezinningsruimte: De bezinningsruimte binnen de kerk is een nog te creëren bijzondere en afzonderlijke ruimte met een bijzondere (architecturale) uitstraling waaruit de intense aanwezigheid van God blijkt (en waar bijvoorbeeld ook het tabernakel een plaats heeft). Deze afgescheiden ruimte staat in de grote kerkruimte en in verbinding met die kerkruimte. We wensen ze ten allen tijde open te kunnen stellen voor individuele bezoekers en groepjes (scholen, jeugdverenigingen en andere groepen) als een rustgevende, ingetogen ruimte om te komen tot bezinning en gebed (zelfs wanneer bijvoorbeeld het materiaal voor een concert wordt opgesteld). 4. onthaal- en informatiepunt in de huidige weekkapel waar de mensen tijdens de week terecht kunnen via: o direct persoonlijk contact (m.a.w.: echt onthaal met plaats voor een warmmenselijk gesprek) o telefonisch of elektronisch contact o uithangen van berichten in de kerk zelf 5. concertruimte o zowel voor massale concerten met 500 tot 700 toehoorders (kerk voor toehoorders en hoogkoor voor uitvoerders) o als kleine kamerconcerten tot 100 toehoorders (enkel hoogkoor) waarbij we aan de ontwerper vragen om oog te hebben voor een goede akoestiek in de kerk én op het hoogkoor én de plaats van het orgel. 6. tentoonstellingsruimte o zowel semi-permanente tentoonstellingen in de huidige weekkapel o als tijdelijke tentoonstellingen van monumentale kunst op bepaalde momenten in de kerk zelf pagina 16

17 7. (film)projectie o zowel in eucharistievieringen (projectie van foto s, teksten, sfeerbeelden, filmfragmenten) o als tijdens concerten o als film als afzonderlijk medium De huidige weekkapel De weekkapel gaan we niet meer gebruiken voor eucharistievieringen maar wel herbestemmen, bij voorkeur als: - onthaalruimte wanneer de kerk open is - waar informatie te vinden is over de parochiale actualiteit, begrafenissen, dopen e.d.m. - tentoonstellingsruimte - als doorgang naar de eigenlijke kerk (wanneer er geen eucharistievieringen plaats vinden) De overige ruimten Deze zullen een ondersteunende functie hebben ten behoeve van de grote kerkruimte en de huidige weekkapel. (zie tabel eisenprogramma in 2.1.) 1.6. De plaats van de gebruiker en de bezoeker in het project We willen een gebouw - op mensenmaat en hem tegelijkertijd duidelijk maakt dat het een kerk is: een plaats voor bezinning en contact tussen God en mens - dat helder en transparant leesbaar is voor de bezoeker, - dat intrigeert - dat warm (niet alleen klimatologisch) is - dat rust uitstraalt en mensen op hun gemak stelt (niet imponeert) - dat uitnodigend is om dingen te ontdekken en stil te staan - dat een plek is om tot jezelf te komen Daartoe willen we: - transparante inkomruimtes (kerk en huidige weekkapel) die passen bij de kerk en de verbinding maakt tussen binnen en buiten, die de nieuwsgierigheid opwekken - licht / transparantie - blikvanger of een andere monumentale ingreep in de kerk die de verticaliteit in het gebouw brengt en toch perfect aansluit bij de functie van het gebouw, het leesbaar maakt en eden vertolking is van de visie en de missie van de parochie. - meer kleur - beweging / parkoers / (ontdekkings-)tocht (onder meer rond de grote momenten van het leven: geboorte-doopsel, communie, vormsel, huwelijk, dood-begrafenis) - aandacht voor de richting (horizontaal / verticaal) - een kerk als een goede plaats voor zowel geluid, (achtergrond)muziek als stilte - polyvalentie i.v.m. gebruik van de ruimte, het meubilair, interactie (bijv. stoel zelf pakken en zetten en terugzetten) en i.v.m. gebruik van licht en geluid pagina 17

18 1.7. De rol die de kunstenaar kunst kan spelen in het proces Gezien het om veel meer gaat dan een renovatie en herbestemmingsdossier van de kerk lijkt een complementaire samenwerking tussen kunstenaar en architect essentieel in dit verhaal. De architect ontwerpt ruimtes, terwijl de kunstenaar kan zorgen voor het complexe perspectief, voor de aanwezigheid van het ontastbare of het andere perspectief. We willen: - de kerk als kunstwerk op zich. Een synergie met de architect dringt zich bijgevolg op. De kerk als sacrale ruimte in de meest ruime zin en als kunstwerk dat zich ook ontvankelijk kan opstellen voor tijdelijke artistieke ingrepen. Ook hier willen we ons laten inspireren door buitenlandse voorbeelden. Denk bijvoorbeeld aan : o ofhet cisterciënzerklooster in Tsjechië van Jan Soukup en John Pawson, zie: ). o het werk van Ettore Spalletti, Guido Santi et Bernard Ngodjo ( Salle des Départs à l Hôpital Raymond Poincaré, Garches, zie: - een subtiele toevoeging/weglating van elementen om klemtonen te leggen d.m.v. het toevoegen van kunst, hoe minimalistisch ook, die uitnodigt om op verkenning te gaan en te ontdekken en waarbij gaandeweg de sfeer en de sereniteit van het gebouw doordringen - veel aandacht voor licht(in)val als kunstwerk op zich (met natuurlijk of kunstlicht) want we vinden dat onze kerk toch zo donker is. Uiteraard opnieuw in synergie met de architect. - in de kerk zelf een door een kunstenaar ontworpen en uitgevoerd en volledig geïntegreerd (maar niet fysiek verankerd) liturgisch meubilair. (altaar, tabernakel, ambo (spreekgestoelte), doopvont, ) - een manier om de momenten van het leven te tonen (de levensweg rond geboorte-doopsel, communie, vormsel, huwelijk, dood-begrafenis) - wat we zeker willen behouden en een passende plaats willen geven in ons kerkgebouw: o de bestaande glasramen van Gabriël Loire o het grote kruis in wengé-hout o het orgel o het oude beeld van Sint-Anna-ten-Drieën o het oude Sint-Rochusbeeld o het Mariabeeld o de ronde glasramen uit de vroegere kerk o de restanten van het meubilair uit de vroegere kerk - hoewel geïntegreerd in de buitengevel van verglaasde siersteen moet het ingewerkt kruisenmotief rechts naast de hoofdingang niet per se behouden blijven Het proces, de weg die moet gevolgd worden van opdracht naar realisatie. Al deze facetten kunnen in de projectdefinitie door de bouwheer als verwachtingen omschreven worden toegepast op het specifiek karakter van elk project. De projectdefinitie wordt aangevuld met de opsomming door de bouwheer van de specifieke regel- en wetgeving met betrekking tot de opdracht en het programma van eisen. Het is erg belangrijk om pas vanuit de projectdefinitie het programma van eisen te verifiëren want anders bestaat het risico dat het programma van eisen (functies) haaks staat op de projectdefinitie (ambities) als dusdanig. pagina 18

19 1.8.1.Toepasselijke wetgeving - het decreet van 7 mei 2004 betreffende de materiële organisatie en werking van de erkende erediensten (B.S., 6 september 2004). - de overheidsopdrachtenreglementering: de wet van 24 december 1993 en de uitvoeringsbesluiten - de diverse subsidiereglementen bij Vlaams Gewest, provincie, stad Antwerpen, e.a. - de reglementering op de tijdelijke en mobiele bouwplaatsen: K.B. van Stappenplan op maat van de subsidies voor financiering van grote onderhouds- en herstellingswerken aan het interieur van een niet als monument erkend kerkgebouw 4 Voor een overzicht van de planning verwijzen we naar punt 4 van onderhavig document. Subsidiëringsmogelijkheden als vertrekbasis van het stappenplan: Het K.B. van regelt subsidiëring van werken aan niet beschermde gebouwen door Vlaams Gewest. Subsidiepercentage Vlaams Gewest bedraagt 30% van de werken, verhoogd met 7% van de goedgekeurde kostenraming voor - honoraria ontwerper - honoraria veiligheidscoördinator - eventuele proeven Met de stad Antwerpen en de provincie wordt nog nagegaan welke subsidiemogelijkheden bestaan voor de uitvoering van de werken. Principefase Eerste overleg vond reeds in 2006 plaats met - Eric Antonis als sponsor van het project - bisdom (vicariaat-generaal kerkfabrieken) - stad Antwerpen - Stadsbouwmeester - Vlaams Gewest: verifiëren van de procedure i.v.m. investeringssubsidies - Vlaams Bouwmeester (aanstelling ontwerper) De Kerkraad moet vervolgens een gemotiveerde principebeslissing nemen met: - omschrijving van de uit te voeren werken - de vraag aan het stadsbestuur om tussen te komen in de kosten Vanaf zijn de werken opgenomen in het meerjarenplan van de kerkfabriek dat in de eerste helft van 2007 wordt goedgekeurd door de voogdijoverheden en waardoor de financiële enveloppe voor deze werken gereserveerd is. Aanstellen van een ontwerper en een veiligheidscoördinator - ontwerper: deze zal worden aangesteld via een procedure via de Vlaamse Bouwmeester met toepassing van overheidsopdrachtenwetgeving - veiligheidscoördinator: voor ontwerpfase en voor de uitvoeringsfase (cfr. K.B. van ) 4 Bron: Vademecuum kerkfabrieken 2005 pagina 19

20 Opstellen ontwerp Aanvraag subsidie Het dossier wordt - overgemaakt aan de provinciegouverneur - onderzocht door de provinciale diensten van het Vlaams Gewest - ter advies voorgelegd aan o het Bisdom o de Provinciale Dienst Monumentenzorg en Cultuurpatrimonium Het dossier bevat (in drievoud): - bestek, plannen, raming, offerteformulier - afschrift beslissing KR houdende goedkeuring ontwerp en raming - wijze van gunning van de opdracht - aanvraag van de nodig bevonden toelage vanwege gemeente en hogere overheid - tot : beslissing gemeenteraad houdende advisering van de beslissing van de KR Na onderzoek wordt het dossier overgemaakt aan het ministerie van de Vlaamse Gemeenschap voor een principiële belofte van subsidie of premie De Vlaamse minister beslist over de principiële belofte van subsidie, geeft richtlijnen voor het samenstellen van het gunningsdossier en licht Kerkfabriek in met kopie aan: - de provinciegouverneur - het Bisdom - de stad De principiële belofte houdt in dat het krediet wordt vastgelegd bij het Vlaams gewest. gunning - aanbesteding / offerteaanvraag - gunningsvoorstel +dossier met offertes wordt overgemaakt aan provinciegouverneur binnen de 365 dagen na betekening van de principiële belofte van de subsidie aan de Kerkfabriek - gunningsvoorstel wordt onderzocht door provinciale dienst van de gebouwen - provincie stuurt het dossier door naar ministerie Vlaamse gemeenschap voor definitieve beslissing over de subsidie - Vlaams minister beslist binnen de 115 kalenderdagen na versturen van gunningsbundel door Kerkfabriek en brengt Kerkfabriek op de hoogte, geeft richtlijnen voor de uitvoeringsfase, met kopie aan: o provinciegouverneur o stad - KF gaat over tot gunning van de opdracht - KF geeft bevel tot aanvang van de werken uitbetaling subsidies Subsidies Vlaams Gewest: - 75% van de subsidie wordt uitbetaald na het indienen van de 1 ste vorderingstaat - saldo van de subsidie wordt uitbetaald op zicht van de eindafrekening Omdat het uitbetalen op zich kan laten wachten kan de Kerkfabriek haar toezegging van subsidies laten verdisconteren bij een bank, dwz: de bank is bereid om het bedrag van de subsidie op voorhand ter beschikking te stellen van de Kerkfabriek op voorwaarde dat de Kerkfabriek de verbintenis aangaat om de subsidies en toelagen door de subsidiërende overheid rechtstreeks te laten betalen aan de gekozen financiële instelling. Verdiscontering kan slechts - na betekening van de officiële toezegging van de toelage of subsidie - mits terugbetaling binnen de drie jaar pagina 20