Inventarisatie van hok (Goudse poort) in het jaar 2013 volgens de klassieke methode.

Transcriptie

1 Inventarisatie van hok (Goudse poort) in het jaar 2013 volgens de klassieke methode. Gouwe. Het hok ligt grotendeels in de gemeente Gouda en bestaat uit de Goudse Poort, een industie- en bedrijventerrein op de linker (noordelijke) oever en het recreatieterrein Wilhelminakade op de rechter (zuidelijke) oever. Daar tussen ligt de Gouwe. De Gouwe was bij de dageraad van de geschiedenis in Holland een bochtige veenrivier, die tussen Boskoop en Alphen aan den Rijn in een destijds hoger liggend deel van het thans grotendeels verdwenen veen ontsprong; de naam van de Hogeveense weg ten westen van Boskoop herinnert daar nog aan. De rivier liep eerst een stukje naar het oosten, boog vervolgens daar waar nu de gegraven verbinding tussen Gouwe en Aar begint naar het zuiden en mondde, na veel bochten, tenslotte bij Gouda in de IJssel uit. Tijdens de ontginning van het centrale veengebied sinds de hoge Middeleeuwen is de Gouwe vèrgaand vergraven. Er zijn bochten afgesneden en door rechte, gegraven verbindingen tussen delen van Gouwe, Aar, Drecht en Amstel is een veel gebruikte vaarverbinding tussen Rotterdam en Amsterdam geschapen. In Waddinxveen is een wijkje dat eerst op de rechter oever van de Gouwe lag, door omlegging van de Gouwe op de linker oever komen te liggen. In Gouda is een grote bypass aangelegd. Rivier. Het water van de Gouwe is donker en onhelder en ziet er niet florissant uit; de hoofdstroom is zo dood als een pier en planten groeien er niet in. De oever van een oude meander is ten dele door woonschepen bezet en langs de rest is een brede, geheel met Fluitenkruid begroeide strook afgesloten en door de provincie Zuid-Holland gereserveerd voor een opleghaven, hetgeen al aangeeft waar de interesse van de bestuurders ligt. In feite liggen er op het ogenblik een paar (verwaarloosde) scheepjes waarop beslag is gelegd. De meest nabije vaste verbinding tussen de hokdelen aan weerszijden van de Gouwe is de Coenecoopbrug, gelegen in het hok dat in het westen grenst aan het onderzochte hok. Voorkennis. De plantenwerkgroep van KNNV Gouda heeft in 1999 het hele hok geïnventariseerd. In het het archief van RO is een lijst soorten bewaard gebleven, die alle in 1999 gevonden soorten plus de in 1992 in het Weegje gevonden soorten bevat: in totaal 344 soorten. Daar zitten weliswaar 18 niet meetellende soorten bij (categorie 9), maar ook dan is het aantal voor de regio erg hoog. Opvallende soorten waren destijds (abundanties tussen haakjes): Bosanemoon (2), Beekpunge (2), Bosbies (2), Zwenkdravik, Moerasdroogbloem, Fraai duizendguldenkruid (3), Liggende ganzerik, Goudhaver (9), Heelblaadjes (4), Gevleugeld hertshooi (2), Holpijp, Kale jonker, Basterd-, Liggende en Kleine klaver, Kaal knopkruid, Kleine leeuwentand, Zacht loogkruid, Groot moerasscherm, Moerasspirea (2), Kransmunt, Bermooievaarsbek, Brede wespenorchis (2), Hongaarse raket (komt in de regio wel vaker voor; is ook een keer in Gouda op het station naast de rails gevonden), Greppel-, Padde-, Platte en Zeegroene rus, Fijn schapengras, Schijnraket, Gewone steenraket, Slangenwortel, Hoog struisgras, Knikkend tandzaad, Ringelwikke, Witte winterpostelein, Zegge (Hoge

2 cyper-, Moeras-, Oever-, Pluim-, Ruige, Scherpe, Tweerijige, Valse vos- en Zwarte zegge; samen 9 soorten), Amsinckia, Gewone dotterbloem (2) en Rietorchis (2). Gevonden is ook E. litorale, een bastaard van Heermoes en Holpijp, een taxon dat hier in de buurt regelmatig gezien wordt. De Nederlandse naam, Bastaardpaardenstaart, komt in de laatste druk (de 23 ste ) van de Flora van Heukels niet meer voor. De naam staat evenmin op de Nederlandse streeplijst van 2011, maar nog wel op die van Typische soorten. De districtscoördinatrice van Zuid-Holland zuid, heeft meegedeeld, dat na 1995 in het onderhavige hok de navolgende typische soorten zijn aangetroffen: Daslook, Ruig klokje, Fraai duizendguldenkruid, Moerasspirea, Beemdooievaarsbek, Zomerklokje, Nachtsilene, Krabbenscheer en Gele morgenster. Dat komt overeen met de streeplijst van 1999, waarop Daslook, Ruig klokje, Fraai duizendguldenkruid, Beemdooievaarsbek, Zomerklokje en Nachtsilene zijn aangestreept, maar wel tot categorie 9 zijn gerekend (cultuursoort die niet wordt meegeteld). Krabbenscheer), Moerasspirea (abundantie 2) en Gele morgenster komen op de oude lijst als gewone soorten voor. Inventarisatie. Dit bewerkelijke hok was ook aangeboden voor inventarisatie volgens de nieuwe standaardmethode (Het Nieuwe Strepen). Die taak is door één lid van de werkgroep uitgevoerd, en wel op 8 en 9 augustus Ook de coördinatrice van het district, Willemien Troelstra, heeft dit hok in het voorjaar volgens Het Nieuwe Strepen bekeken. De groep als geheel heeft het hok in 2013 volgens de vanouds beproefde, klassieke methode geïnventariseerd. De inventarisatie volgens het nieuwe strepen staat geheel los van het groepsgebeuren, maar de resultaten van het nieuwe strepen zijn wel in de klassieke lijst overgenomen. Personeel. Het hok is vanaf half april met tussenpozen van ongeveer vier weken geïnventariseerd door leden van de Plantenwerkgroep van de KNNV, afdeling Gouda. Resultaat. Op de navolgende dagen is geïnventariseerd (tussen haakjes de aantallen gevonden soorten cumulatief): 17 april (linkeroever, 56), 15 mei (96, rechter oever), 5 juni (140, linker oever), 3 juli (158, rechter oever; korte wandeling vanwege de regen), 10 juli (185; rechter oever, herkansing), 31 juli (stadgedeelte, 227) en 4 en 28 augustus. Ook de gevens van twee onderzoeken volgens Het Nieuwe Strepen zijn toegevoegd. Legenda: nummers van voetnoten tussen haakjes. Spelling volgens de streeplijst. Abundanties in vette letter; 9 = niet op de streeplijst; R = Rode-Lijstsoort Aak, Spaanse 9 Hulst A Riet Abeel, Grauwe Hyacint, Wilde A Rietgras Abeel, Witte (zaailing) Judaspening, Tuin- Robertskruid Akelei, Wilde A Kaasjeskruid, Groot Rolklaver, Gewone Akkerkers Akkerkool Andoorn, Moeras- Kaasjeskruid, Klein Kaasjeskruid, Muskus- Kaasjeskruid, Vijfdelig A Roos, Rimpel- Rus, Greppel- Rus, Pit- Anemoon, Bos- A (2) Kale jonker Rus, Platte

3 Basterdwederik, Beklierde Basterdwederik, Viltige Beekpunge E Beemdgras, Ruw Beemdgras, Veld- Beemdkroon R A Beemdlangbloem Berenklauw, Gewone Berenklauw, Reuzen- B Berk, Papier- 9 Bernagie Bies, Bos- D (7) Biggenkruid, Gewoon Bijvoet Bitterzoet Boerenwormkruid Boterbloem, Blaartrekkende Boterbloem, Kruipende Boterbloem, Scherpe Braam, Dauw- Braam, Gewone Brandnetel, Grote Breukkruid, Kaal B (9) Bruidssluier, Chinese 9 Brunel, Gewone Cichorei, Wilde Dessertbladen Distel, Akker- Distel, Krul- Distel, Speer- Dotterbloem E (1) Dovenetel, Bonte gele Dovenetel, Paarse Dovenetel, Witte Dravik, IJle Dravik, Zachte Dravik, Zwenk- Droogbloem, Bleekgele Droogbloem, Moeras- Duinriet Duizendblad Duizendknoop, Beklierde Duizendknoop, Japanse B Egelskop, Grote Eik, Zomer- (zaailing) Els, Hartbladige Els, Zwarte Engelwortel, Gewone Ereprijs, Draad- Ereprijs, Grote Kalmoes (8) Kamille, Echte Kamille, Schijf- Kardinaalsmuts, Wilde Kattenstaart, Grote D Kikkerbeet E Klaproos, Grote Klaver, Basterd- Klaver, Kleine Klaver, Rode Klaver, Witte Kleefkruid Klimop Klit, Gewone Knoopkruid Knopkruid, Harig Koekoeksbloem, Avond- Koekoeksbloem, Dag- Koekoeksbloem, Echte B Kompassla Koninginnenkruid Koolzaad Korenbloem B (10) R Kornoelje, Rode Krentenboompje, Amerikaans Kroos, Klein Kroos, Punt- Kroos, Veelwortelig Kroos, Wortelloos Kropaar Kruidkers, Steeen- Kruipertje Kruiskruid, Bezem- Kruiskruid, Jacobs- Kruiskruid, Klein Kweek Langbaardgras, Gewoon Lathyrus, Veld- Leeuwenbek, Kleine Leeuwentand, Kleine Leeuwentand, Vertakte Lidrus Liesgras Liguster, Wilde Lijsterbes, Wilde Lis, Gele Lisdodde, Grote Lisdodde, Kleine Look, Kraai- Look-zonder-look Rus, Zeegroene Rus, Zomp- Schijnaardbei Scilla 9 (2) Silene, Blaas- Smeerwortel, Gewone Sneeuwbes Speenkruid, Gewoon Springzaad, Klein Stalkaars Sterrenkroos spec. Stinkende gouwe Straatgras Streepzaad, Groot Streepzaad, Klein Tandzaad, Zwart Teunisbloem, Middelste Timoteegras Tomaat (14) Torkruid, Pijp- Valeriaan, Echte Varkensgras Varkenskers, Kleine Veenwortel Veldbies, Gewone Veldkers, Bos- Veldkers, Kleine Vergeet-mij-nietje, Akker- Vergeet-mij-nietje, Ruw B Vetmuur, Donkere Vetmuur, Liggende Vijfvingerkruid Viooltje, Maarts Vlasbekje Vlier, Gewone Vlier, Gewone Vlinderstruik Vogelkers, Gewone Vogelmelk, Knikkende Vossenstaart, Grote Vroegeling Walstro, Glad Walstro, Moeras- Watereppe, Kleine Waterkers, Gele Waterkers, Slanke Waterlelie, Witte Waterpest, Smalle Waterweegbree, Grote Weegbree, Grote E

4 Ereprijs, Klimop- Ereprijs, Tijm- Ereprijs, Veld- Es (zaailing) Esdoorn, Gewone Fijnstraal, Canadese Fioringras Fluitenkruid Fonteinkruid, Haar- (6) Fonteinkruid, Schede- Ganzenbloem, Gele A Ganzenvoet, Korrel- Ganzenvoet, Mel- Ganzenvoet, Stippel- Ganzenvoet, Zeegroene Gelderse roos Gele plomp F Gerst 9 Glanshaver Hanenpoot, Europese Haver, Zachte 9 Hazelaar Heelblaadjes B Heemst B Heermoes Helmkruid, Geoord Helmkruid, Knopig Hennepnetel, Gewone Herderstasje Hertshooi, Gevleugeld A Hertshooi, Kantig Hoefblad, Groot (3) Hoefblad, Klein Holpijp C Hondsdraf Honingklaver, Citroengele Honingklaver, Witte Hoornblad, Grof Hoornbloem, Gewone Hoornbloem, Kluwen- Hoornbloem, Zand- Hop Hopklaver Luzerne Maagdenpalm (2) Madeliefje Mannagras Margriet, Gewone Meidoorn, Eenstijlige Melde, Spies- Melde, Uitstaande Melkdistel, Akker- Melkdistel, Gekroesde Melkdistel, Gewone Moerasspirea E Mosterd, Zwarte Munt, Water- Muur, Moeras- Muur, Vogel- Muur, Water- Muurpeper Naaldaar, Groene Nachtschade, Beklierde Nachtschade, Zwarte Nagelkruid, Geel Narcis, Wilde (2) Ooievaarsbek, Beemd- Ooievaarsbek, Berm- Ooievaarsbek, Kleine Ooievaarsbek, Slipbladige Ooievaarsbek, Zachte Paardenbloem Papegaaienkruid Pastinaak Peen Penningkruid Pijlkruid B Pimpernel, Kleine B R Pinksterbloem F (5) Populier, Canada- (zaailing) Raaigras, Engels Raapzaad Raket, Gewone Ratelaar, Grote Reigersbek Reukgras, Gewoon Weegbree, Hertshoorn- B Weegbree, Smalle Wespenorchis, Brede B Wikke, Heggen- Wikke, Ringel- Wikke, Smalle Wikke, Vergeten Wikke, Vogel- Wilg, Kat- Wilg, Schiet- Wilgenroosje, Harig Winde, Akker- Winde, Haag- Winterpostelein (witte) Witbol, Gestreepte Wolfspoot Zandkool, Grote Zandmuur, Gewone + Tengere Zandraket Zegekruid Zegge, Hoge cyper- Zegge, Moeras- (4) Zegge, Oever- Zegge, Pluim- Zegge, Ruige Zegge, Scherpe Zegge, Tweerijige Zegge, Valse vos- Zegge, Zand- Zegge, Zwarte Zevenblad Zilverschoon Zomerklokje R C 9 Zuring, Goud- (13) Zuring, Krul- Zuring, Ridder- Zuring, Schapen- Zuring, Veld- Zuring, Water- Zwaluwtong Zwanenbloem B Zwenkgras, Riet- Zwenkgras, Rood Er zijn in totaal 303 soorten gevonden, waarvan er 5 niet op de streeplijst staan. Dat is een groot aantal. Voetnoten: 1 langs de Hanzeweg tegenover de vuilnisoverstortplaats 2 stinzeplant 3 op twee lokaties aan weerszijden van de Gouwe en alleen vrouwelijke planten 4 in het paddenpoeltje (zie voetnoot 7)

5 5 voornamelijk op de grasvelden tussen de Wilhelminakade en de Gouwe 6 thuis uitgesleuteld: zeer smal, grasachtig blad met een bundeltje nerven die in het midden van het blad ongeveer een derde van de bladbreedte innemen en aan de basis van het blad praktisch de hele bladbreedte vullen. 7 in de modderpoel, ooit bedoeld voor padden, vlak bij de vuurplaats. Het stond daar al in ten dele in bloei 9 op een stenige omgeving bij de Hanzeweg; zogenaamde Typische soort. 10 Ik vermoed, dat Korenbloem in Gouda ooit door de plantsoenendienst is ingezaaid. 13 vroeger Zeezuring genoemd (een letterlijke vertaling van de wetenschappelijke naam) 14 Tomaat staat wel vaker in urbaan milieu; zal meestal wel afkomstig zijn van gemorste of uitgebraakte snacks. Niet gevonden. Ondanks naarstig speuren zijn Bultkroos en Perzikkruid niet gevonden. Ook Glad vingergras, een soorten die in stedelijke omgeving in Gouda en Waddinxveen overal op straat staat, was in dit hok niet te vinden. Vreemd. Kranswier en mos. In de diepliggende smalle sloot naast de Wilhelminakade dreven, helemaal ingepakt in draadwier en Smalle waterpest, een paar kleine takjes van een Kranswier. Het was beschorst en eenhuizig. Omdat de stipulae rudimentair waren, denk ik dat het om Chara globularis gaat (Breekbaar kransblad). Deze soort en Ch. vulgaris zijn van het veenweidengebied bekend en werden vroeger rond Gouda veel gevonden. Verder nog gezien: Parapluutjesmos en Watervorkje (mossoorten). Grassen. De navolgende 27 soorten van grassen zijn gevonden. Beemdgras, Ruw Hanenpoot, Europese Beemdgras, Veld- Haver, Zachte Beemdlangbloem Kropaar Dravik, IJle Kruipertje Dravik, Zachte Kweek Dravik, Zwenk- Langbaardgras, Gewoon Duinriet Liesgras Fioringras Mannagras Glanshaver Raaigras, Engels Reukgras, Gewoon Riet Rietgras Straatgras Timoteegras Vossenstaart, Grote Witbol, Gestreepte Zwenkgras, Riet- Zwenkgras, Rood

6 Inventarisatie van enkele hokken in de Brabantse Biesbosch op woensdag 29 mei Hoe het gekomen is. De Brabantse Biesbosch ligt in de provincie Brabant tussen de Nieuwe Merwede (in het noord-westen), de Amer (in het zuiden) en een wat grillige grens in het oosten, ongeveer volgens het Steurgat. Enkele hokken binnen dat gebied zijn op 29 mei 2013 geïnventariseerd in een (voorlopig eenmalig) project, dat tot stand was gekomen op initiatief van de districtscommandant van Noord-Brabant Baronie, die een probleem had. De bedoelde hokken liggen namelijk in zijn district en bestaan uit veel water met eilanden die slechts per bootje bereikbaar zijn. Aan een helikopter valt niet te denken; die is niet alleen veels te duur, maar kan ook nergens landen. Staatsbosbeheer is toen bereid gevonden voor bootjes te zorgen. De chefs van de districten Zuid-Holland-Zuid, Noord- Brabant Baronie en Noord-Brabant Markiezaat hebben toen enkele vrijwilligers aangewezen. Het plan was tussen 9:00 en 16:30 (met inbegrip van de vaartijd) in groepjes van drie personen enkele hokken volgens het protocol van het nieuwe strepen dubbel te inventariseren. Aanrijden. Ik was al vóór acht uur s morgens in Dordt, waar WT, die ook met de trein was gekomen, en ik door FG bij het NS-station werden opgepikt. We reden een heel eind tot aan Kop van t Land aan de Nieuwe Merwede, waar we met de pont naar de overkant werden gezet; daarna weer een heel eind verder, de leegte in. Hoe verder we kwamen, des te minder mensen en huizen we zagen. Op een omheinde en afsluitbare parkeerplaats van Staatsbosbeheer, ergens in het midden van nergens, het verzamel- en startpunt, ontmoetten we de anderen, voor wie precies wil weten: langs de Reugtweg (Werkendam) waar die gekruist wordt door de hoogspanningsleiding, dat is ter hoogte van het gat van Paulus in hok Daar was ook de aanlegsteiger. Boswachter TM stelde ons drie lichte, platte, metalen bootjes met een Honda buitenboordmotor ter beschikking. Daarmee moesten we met behulp van een door JR verstrekte platte grond (schaal 1: ) en op geleide van onze eigen GPS-apparaatjes onze hokken opzoeken en inventariseren. Van TM kregen we nog een een paar minuten instructie over het gebruik van de motor: Je moet eerst even in zijn balletje knijpen (een soort vlotteren, vermoed ik); dan met een zwierige zwaai de lijn aantrekken om de motor te starten. Met dit hendeltje gaat ie naar voren en zo naar achteren. Als ie niet wil starten kun je ook nog de choke gebruiken. Als ie het helemaal niet doet, kijk dan of de motor wel met de accu verbonden is. Een kind kan de was doen; niks geen vaarbewijs of zo. Toen begon de safari. Op weg. Ik ging met BV en EM. EM zat aan het roer en BV bestudeerde zijn gps. Het was geheel bewolkt met af en toe wat regen en het was stervenskoud op het water; ik zat te rillen in mijn tuig. We konden ons hok aanvankelijk niet vinden; we hebben in de eerste rit wel een half uur over het water gezworven. Er zijn natuurlijk ook smalle rakken, maar vaak zijn de vaarwegen daar zeer breed en alleen in het midden diep; stuurboorsdwal houden is hier meestal geen goed idee. We zijn ook een keer aan de grond gelopen, maar EM, die onverdroten voortstuurde, kreeg de motor weer aan de praat en ons weer los. In een notedop op een eindeloze plas varen en afhankelijk zijn van een buitenboordmotor is een

7 ervaring apart. Je ziet soms ergens in de verte een scheepje aan de kant liggen en tekenen van menselijk ingrijpen doen zich af en toe voor, maar het uitzicht is toch vooral golvend water met geboomte aan de einder. In het zuiden was af en toe in de verte de Amercentrale in Geertruidenberg ( den Bârg op zijn Brabants) te zien. Ik dacht eraan wat er zou gebeuren als we te water zouden raken en herinnerde mij een regel uit Vergilius. Als Aeneas, de toekomstige stichter van het Romeinse volk, in een storm schipbreuk heeft geleden, zegt de dichter: Hier en daar zag je er er nog een zwemmen in de kolkende uitgestrektheid. Dat werd vroeger wel gezegd van soep met weinig balletjes en ik hoopte, dat de regel niet op ons van toepassing zou zijn. Hokken. Ons groepje heeft twee hokken gedaan: ( s morgens) en ( s middags). In het eerste hok bleek het deel waar we op vaste bodem gestapt waren een wildernis te zijn. De grond was zeer ongelijk; er stonden struiken, bomen en hoge ruigtekruiden; er lagen veel dikke en dunne stammen kris-kras over de bodem, bemost en door een uitbundige vegetatie overwoekerd. Het was meer klimmen dan lopen en elke stap moest worden gepland. Toen we dachten dat we het meeste wel gezien hadden, gingen we weer scheep, op weg naar een ander deel van hetzelfde hok. Daar was het terrein wat makkelijker en er waren ook wat meer plantensoorten te zien. Rond de klok van twaalf zijn we naar een aanlegsteiger bij het huis van boswachter Rob nn gevaren (woonde daar met vrouw en kind in de eenzaamheid), alwaar we een andere groep ontmoetten die op weg was naar het hok dat we net verlaten hadden. Vandaar gingen we verder naar ons andere hok, twee kilometer ten oosten van ons eerste. Het voelde inmiddels iets minder koud aan. Ook hier geen gebaande, laat staan verharde paden, maar wel wat beter begaanbaar terrein en enkele dijkjes. Tegen half vijf waren we weer terug. Determineren. Ervaren floristen determineren wel eens door tabellen uit de flora na te lopen, maar vaker nog gaan zij af op totaalbeeld (habitus) in combinatie met een arsenaal aan vegetatieve kenmerken (vaak nog met ezelsbruggetjes om ze te onthouden) om het allemaal nog even te checken. Die kennis wordt slechts in langdurige ervaring opgedaan of mondeling doorgegeven en is vaak niet in wetenschappelijke flora s te vinden, omdat die sterk gericht zijn op de primaire kenmerken, dat zijn vooral de voortplantingsorganen. Soms is een bladvorm, bladstand of beharing al voldoende om, met het totaalbeeld, op een soortnaam te komen. Bij voorbeeld: Rode klaver heeft een bladrand met haren, Witte klaver met tanden. Zo n type kennis is handig als er nog weinig bloeit en dat was hier het geval. Madeliefjes, Smeerwortel, Meidoorn, enkele grassen en nog een paar soorten bloeiden al, het meeste nog niet. Maar geen nood: Bram, die in planten een kei was, wist het allemaal op naam te brengen. Resultaat. De plantensoorten die we gezien hebben waren grotendeels heel gewone kruiden. In het eerste hok hebben we 88 soorten aangestreept, in het tweede 98. Enkele détails zijn hier nog te vermelden.

8 Slijkgroen stond aan de rand van een groot water in hok , in het slijk; de naam zegt het al. Het waren nog kleine, maar wel herkenbare plantjes. De groep die s morgens in het hok was geweest had het niet gezien; had het ook niet kunnen zien, want de oplopende oever met het Slijkgroen stond toen onder water. Toen wij er s middags langs kwamen was het water wat gezakt en werden de plantjes op de zuigende modder zichtbaar. Ondanks de afsluiting van het Hollands Diep is er nog steeds een geringe getijdenbeweging in de Biesbosch. Rivierkruiskruid stond vrij veel in hok Deze soort is in Nederland tamelijk zeldzaam. Langs de grote rivieren staat meestal Moeraskruiskruid. Ik vond het heel bijzonder dat je deze soort al vóór de bloei kunt identificeren. Gulden roede, in hok , kon door het jonge stadium niet op soortniveau gedetermineerd worden. Grote klit werd geïdentificeerd, doordat de steel van het onderste blad niet hol was. Het blad dat de groep vóór ons had doorgesneden lag nog bij de plant. Spindotter. We hebben verspreid enkele Dotterbloemen gezien, de meeste al uitgebloeid. Één daarvan bevatte reeds de kenmerkende spinvormige bijwortels. Appel (boom, reeds kleine vruchtjes) kan een restant zijn van vroegere bewoning, maar kan ook heel goed uit een weggeworpen klokkhuis gegroeid zijn. Bittere veldkers had bloemen en werd aan de paarse meeldraden herkend. Het blad van Bittere wilg en Bittere veldkers smaakt inderdaad bitter; om dat te proeven moet je er even op kauwen, als ware het een slokje dure wijn. Bittere wilg: de blaadjes staan tegenover elkaar. Katwilg. Een groot deel van de niet al te moerassige grond van de Biesbosch staat vol met wilgen. De kunst is die te herkennen. Katwilg is makkelijk: het heeft smalle bladeren, waarvan de lengte twintig maal de breedte is. Schietwilg komt het meeste voor. We hebben ook een wilg gezien die een kruising tussen Schiet- en Kraakwilg zou kunnen zijn. Hoge wilgen vallen op den duur om; maximale evensduur ongveer 60 jaar. Hertsmunt stond op een paar plekjes in tamelijk groot aantal bijeen. Het is een duidelijk naar munt riekende plant met een apart uiterlijk, duidelijk verschillend van Watermunt en veel minder behaard dan Wollige munt. Meidoorn (steeds éénstijlig) stond op diverse plaatsen volop in bloei en geurde kenmerkend. De struiken, keurig op een rij, leken mij ten dele aangeplant. Verdere opmerkingen. We hebben niet geprobeerd abundanties vast te stellen. Daarvoor was het bezoek te kort en te fragmentarisch. In het vele water heb ik nergens enige plantengroei gezien, behalve dan riet aan de kanten. Ik vraag mij af hoe dat komt. Ik denk, dat er nog veel meer staat dan we gezien hebben, maar om dat te zien moeten we verder in het seizoen zijn en wat meer tijd en beter weer hebben. Hier en daar zijn bruine, onregelmatige, knobbelige uitwassen op wilgen waargenomen; deze worden veroorzaakt door de Wilgenbastgalmug. Boswachter RM toonde ons achter zijn huis een veld waarin, verspreid tussen de vegetatie, Moeraskartelblad stond. Hij vertelde, dat de soort daar vroeger ook al stond en een keer is weggemaaid. Hij heeft toen van elders zaad meegenomen en daar

9 uitgestrooid; het Kartelblad is meteen teruggekomen en heeft zich sindsdien elk jaar steeds meer uitgebreid. Blok , woensdag 29 mei Andoorn, Moeras- Beemdgras, Ruw Beemdgras, Veld- Berenklauw, Gewone Bies, Matten- Bitterzoet Boterbloem, Kruipende Boterbloem, Scherpe Braam, Dauw- Brandnetel, Grote (veel) Brunel, Gewone Distel, Akker- Distel, Krul- Distel, Speer- Dovenetel, Paarse Eik, Zomer- Els, Zwarte Engelwortel, Gewone Fioringras Fluitenkruid (weinig) Glanshaver Gulden roede (veel) Heermoes Helmkruid, Gevleugeld Hennepnetel s.l. Herderstasje Hondsdraf Hoornbloem, Gewone Klaver, Rode Klaver, Witte Totaal 88 soorten. Kleefkruid (veel) Klit, Grote Kruiskruid, Rivier- (vrij veel) Kruiskruid, Water- Koninginnekruid Kroos, Klein Lathyrus, Veld- Lidrus Liesgras Lis, Gele Lisdodde, Grote Lisdodde, Kleine Madeliefje Mannetjesvaren Meidoorn, Eenstijlige Melkdistel, Gekroesde Moerasspirea Munt, Herts- Munt, Water- Paardenbloem Pinksterbloem Raapzaad Raket, Gewone Reukgras Reuzenbalsemien (veel) Riet (veel) Ruit, Poel- Rus, Zeegroene Rus, Pit- Slijkgroen Smeerwortel Valeriaan, Echte Vergeet-mij-nietje, Akker- Vergeet-mij-nietje, Zomp- Vijfvingerkruid Vlier, Gewone Waterkers, Gele Weegbree, Grote Weegbree, Smalle Wikke, Hegge- Wikke, Vogel- Wilg, Schiet- (veel) Winde, Haag- Witbol, Gestreepte Wolfspoot Zegge, Moeras- Zegge, Oever- Zegge, Ruige Zegge, Scherpe Zegge, Tweerijige Zilverschoon Zuring, Kluwen- Zuring, Krul- Zuring, Ridder- Zuring, Veld- Zwenkgras, Reuzen- Zwenkgras, Riet- Zwenkgras, Rood Blok , woensdag 29 mei 2013 Aalbes (of iets dergelijks) Kattenstaart, Grote Akkerkers Klaver, Kleine Appel Klaver, Witte Beemdgras, Ruw Kleefkruid Berenklauw, Gewone Klit, Grote Bitterzoet Koninginnekruid Boterbloem, Blaartrekkende Kropaar Boterbloem, Kruipende Kruiskruid, Jacobs- Boterbloem, Knol- Kruiskruid, Water- Boterbloem, Scherpe Lathyrus, Veld- Braam, Dauw- Liesgras Brandnetel, Grote (veel) Lis, Gele Struisgras, Moeras- Veenwortel Valeriaan, Echte Veldkers, Bittere Vergeet-mij-nietje, Akker- Vijfvingerkruid Vlier, Gewone Vossenstaart, Geknikte Vossenstaart, Grote Waterbies, Gewone Waterviolier Waterweegbree, Grote

10 Distel, Akker- Distel, Krul- Distel, Speer- Dotterbloem, Spin- Dravik, Zachte Duitse dot Duizendblad Eik, Zomer- Engelwortel, Gewone Fioringras Fluitenkruid Glanshaver Heermoes Heksenkruid, Groot Hoefblad, Klein Holpijp Hondsdraf Hoornbloem, Gewone Hop Hopklaver Kaardebol, Grote Totaal 98 soorten. Lisdodde, Grote Madeliefje Meidoorn, Eenstijlige Melkdistel, Gewone Moerasscherm, Groot- Moerasspirea Munt, Herts- Munt, Water- Muur, Vogel- Ooievaarsbek, Slipbladige Paardenbloem Peen Riet (veel) Rietgras Ruit, Poel- Rus, Pit- Rus, Zeegroene Smeerwortel Speenkruid Springzaad, Groot- Sterrenkroos spec. Weegbree, Grote Weegbree, Smalle Wikke, Heggen- Wikke, Smalle Wilg, Bittere Wilg, Kat- Wilg, Schiet- (veel) Winde, Haag- Wolfspoot Zegge, IJle Zegge, Oever- Zegge, Ruige Zegge, Scherpe Zevenblad Zilverschoon Zuring, Kluwen- Zuring, Krul- Zuring, Ridder- Zwenkgras, Riet- Zwenkgras, Rood

11 Inventarisatie van hok op 8 en 9 augustus 2013 volgens het Nieuwe Strepen. Het bezoek aan het deel van het hok ten noordoosten van de Gouwe (bedrijventerrein Goudse Poort) heeft plaats gevonden op donderdag 8 augustus 2013 van 9:30 tot 12:00 (twee en een half uur); het bezoek aan het deel van het hok aan de andere zijde van de rivier (recreatieterrein Wilhelminakade) heeft plaats gehad op vrijdag 9 augustus van 13:20 tot 14:50 (anderhalf uur). Het protocol van het Nieuwe Strepen is in acht genomen. Totaal aantal gevonden soorten: 151. Abeel, Witte Akkerkers Akkerkool Andoorn, Moeras- Basterdwederik, Viltige Beemdgras, Veld- Berenklauw, Gewone Bijvoet Bitterzoet Boterbloem, Blaartr. Boterbloem, Kruipende Boterbloem, Scherpe Braam, Dauw- Braam, Gewone Brandnetel, Grote Brunel, Gewone Distel, Akker- Distel, Speer- Dravik, Zwenk- Droogbloem, Bleekg. C Droogbloem, Moeras- Duizendblad Duizendknoop, Bekl. Egelskop, Grote Els, Zwarte Es Esdoorn, Gewone Fijnstraal, Canadese Fioringras Fluitenkruid Ganzenvoet, Korrel- Ganzenvoet, Mel- Ganzenvoet, Stippel- Hennepnetel, Gewone Hoefblad, Groot Hoefblad, Klein Hondsdraf Honingklaver, Witte Hoornblad, Grof Hopklaver Kaasjeskruid, Vijfd. C Kalmoes Kamille, Reukloze Kattenstaart Kikkerbeet D Klaproos, Grote Klaver, Rode Klaver, Witte Kleefkruid Klimop Knoopkruid Knopkruid, Harig Koekoeksbloem, Dag- Kompassla Koninginnekruid Kornoelje, Rode Kroos, Klein Kroos, Punt- Kroos, Veelwortelig Kroos, Wortelloos Kropaar Kruipertje Kruiskruid, Bezem- Kruiskruid, Jacobs- Kruiskruid, Klein Langbaardgras, Gewoon Leeuwentand, Kleine Leeuwentand, Vertakte Liefdegras, Straat- Lis, Gele Lisdodde, Grote Luzerne Madeliefje Mannagras Margriet, Gewone Melde, Spies- Melde, Uitstaande Melkdistel, Akker- Melkdistel, Gekroesde Melkdistel, Gewone Moeraskers Moerasspirea C Morgenster, Gele B Munt, Water- Nachtschade, Beklierde Nachtschade, Zwarte Ooievaarsbek, Beemd- B Ooievaarsbek, Slipblad. Ooievaarsbek, Zachte Paardenbloem Pastinaak Peen Perzikkruid Pijlkruid C Raaigras, Engels Raapzaad Raket, Gewone Ratelaar, Grote Riet Rietgras Robertskruid Rolklaver, Gewone Rus, Greppel- Rus, Pit- Rus, Zomp- Silene, Blaas- Smeerwortel, Gewone Steenraket, Gewone Straatgras Streepzaad, Klein Tandzaad, Zwart Teunisbloem, Middelste Timoteegras Toorts, Zwarte B Valeriaan, Echte Varkensgras, Gewoon Varkenskers, Kleine Veenwortel Veldkers, Kleine Vijfvingerkruid Vlier, Gewone Vlinderstruik Walstro, Glad Waterpest, Smalle Waterlelie, Witte Waterweegbree, Grote Wederik, Grote B Weegbree, Grote Weegbree, Smalle Wespenorchis, Brede C Wilg, Kat- Wilg, Schiet- Wilgenroosje, Harig Winde, Haag- Witbol, Gestreepte Wolfspoot Zandkool, Grote Zandraket Zegge, Ruige Zevenblad Zilverschoon Zuring, Krul- Zuring, Ridder- Zuring, Water- Zwaluwtong Zwanenbloem B Gele plomp E Glanshaver Hanenpoot, Europese Heelblaadjes C Heermoes Het hok is in 2013 eveneens volgens Het Nieuwe Strepen geïnventariseerd zowel door WT als door WV.